Kano (Caasimada Online) – Guddiga Hisbada ee Gobolka Kano (Kano State Hisbah Board) ayaa soo badbaadiyay laba dumar ah oo la sheegay in si sharci darro ah looga soo tahriibinayay Gobolka Katsina ee dalka Nigeria, loona soo waday dalka Soomaaliya. Hawlgalkan ayaa sidoo kale horseeday in la soo qabto nin 43 jir ah oo la rumeysan yahay inuu ka dambeeyay isku dayga tahriibintan.
Sida uu sheegay guddigu, soo badbaadinta ayaa timid ka dib markii ay heleen xog ay la wadaageen dadweyne ka walaacsanaa arrintan, kuwaas oo saraakiisha ku wargeliyay dhaqdhaqaaqyo shaki leh oo uu ku lug lahaa eedaysanaha iyo labada haween ah.
Waaxda Hawlgallada Goobaha Baabuurta ee Hisbada ayaa ka hawlgashay xogtaas, waxayna samaysay hawlgal dabagal ah oo horseeday in eedaysanaha lagu qabto goob baabuurta laga raaco oo ku taal Kano.
Abaanduule ku;xigeenka Guud ee Guddiga Hisbada, Sheikh Mujahid Aminudeen Abubakar, ayaa xaqiijiyay dhacdadan mar uu shir jaraa’id ku qabtay magaalada Kano. Wuxuu sheegay in badbaadintu ay ahayd natiijada ka dhalatay ka jawaabid isku dubaridan oo ay qayb ka ahayd tallaabo degdeg ah oo ay qaadeen saraakiisha Hisbada ka dib xogtii dadweynaha.
“Waxaan helnay xog ku saabsan dhaqdhaqaaq looga shakiyay tahriibin dad, saraakiisheenna ka tirsan Waaxda Hawlgallada Goobaha Baabuurta ee Hisbadana si degdeg ah ayay uga hawlgaleen,” ayuu yiri Sheikh Mujahid.
Wuxuu sharraxay in eedaysanaha, oo lagu magacaabo Abubakar Adodo, la joojiyay isagoo ku sugan goobta baabuurta xilli uu isku dayayay inuu labada haween ah u qaado magaalada Lagos. Baaritaanno uu guddigu sameeyay ayaa daaha ka rogay in safarku uu qayb ka ahaa waddo la qorsheeyay oo dhibbanayaasha looga qaadi lahaa Lagos, loo geyn lahaa dalka Benin, kaddibna loo sii gudbin lahaa Soomaaliya.
Haweenka la soo badbaadiyay ayaa lagu kala magacaabay Hajara Ismail oo 22 jir ah, kana timid Funtua, iyo Bilkisu Haruna oo 33 jir ah, kana timid Kofar Marusa, oo labaduba ka tirsan Gobolka Katsina. Waxaa la sheegay in haweenkan loo ballan qaaday shaqooyin dibadda ah ka hor inta aan lagu soo dabin qorshahan tahriibinta.
Sheikh Mujahid ayaa sheegay in faragelinta ay sameeyeen saraakiisha Hisbada ay ka hortagtay in dhibbanayaasha dalka laga saaro.
“Faragelinta degdegga ah ee saraakiisha Hisbada ayaa ka hortagtay in dhibbanayaasha dalka laga tahriibiyo waxayna xaqiijisay badqabkooda,” ayuu yiri.
Eedaysanaha iyo labada dhibbane ayaa markii dambe lagu wareejiyay Hay’adda Qaran ee La-dagaallanka Ka-ganacsiga Dadka (NAPTIP) si baaritaan dheeri ah iyo maxkamadayn suurtagal ah loogu sameeyo.
Sheikh Mujahid wuxuu sheegay in Hisbada ay sii wadi doonto inay si dhow ula shaqeyso hay’adaha amniga iyo kuwa sharciga fuliya si loo xakameeyo kiisaska noocan oo kale ah ee ka dhaca Kano iyo qaybaha kale ee waqooyiga Nigeria.
Ka ganacsiga dadka ayaa weli caqabad weyn ku ah qaybo ka mid ah dalka Nigeria, iyadoo dhibbanayaal badan lagu khiyaano ballanqaadyo ku aaddan nolol wanaagsan iyo shaqooyin dibadda ah.
Dhowr waddo oo wax lagu tahriibiyo ayaa dalka gudihiisa lagu aqoonsaday, kuwaas oo inta badan sii mara dalalka Galbeedka Africa sida Niger iyo Benin ka hor inta aysan gaarin meelaha loo socdo ee Waqooyiga Africa iyo Bariga Dhexe.
Hay’adda NAPTIP ayaa si isdaba joog ah uga digtay dadweynaha isbeddelka sii kordhaya ee shabakadaha ka ganacsiga dadka, kuwaas oo beegsada haweenka iyo ragga da’da yar ee ku nool deegaannada miyiga ah.
Hay’addu waxay ku boorrisay hoggaamiyeyaasha bulshada, hay’adaha diinta, iyo hawl-wadeennada gaadiidka inay soo sheegaan dhaq-dhaqaaqyada shaki gelin kara oo laga yaabo inay ku lug leeyihiin falal tahriibin ah.
Saraakiil ka tirsan NAPTIP ee Kano ayaa sheegay in hay’addu ay baaritaan ku furtay kiiska ayna go’aamin doonto in eedaysanuhu uu qayb ka yahay shabakad ballaaran oo dadka tahriibisa.
Hay’addu waxay kaloo qorshaynaysaa inay siiso la-talin iyo taageero dhaqan-celin ah haweenka la soo badbaadiyay ka hor inta aan dib loogula midayn qoysaskooda.
Guddiga Hisbada ee Gobolka Kano, oo hoos taga Wasaaradda Arrimaha Diinta, ayaa mas’uul ka ah dhaqangelinta mabaadi’da anshaxa Islaamka ee gobolka.
Sannadihii la soo dhaafay, guddigu wuxuu ballaariyay doorkiisa si ay ugu jiraan dadaallada ilaalinta bulshada iyo la shaqeynta hay’adaha amniga qaranka ee kiisaska ku saabsan ku xadgudubka xuquuqda aadanaha iyo dembiyada xuduudaha isaga gudba.
Ka ganacsiga dadka ayaa lagu daray dembiyada waaweyn ee caalamiga ah ee ka jira gobolka, dowladda Nigeria-na waxay xoojisay dadaallada lagula dagaallamayo iyadoo la kordhiyay ilaalada xuduudaha, ololeyaasha wacyigelinta, iyo iskaashiga bulshada.