24.6 C
Mogadishu
Saturday, August 23, 2025

Booqashadii ka caraysiisay Mareykanka, islamarkaana ceebeysay dowladda Ciraaq

By Asad Cabdullahi Mataan
Bookmark
Bookmarked

Share

Baqdaad (Caasimada Online) – Maalmo kadib markii ay saraakiisha Iran diideen baaqyo lagu dalbanayay in la kala diro Ciidanka Is-abaabulka Shacbiga (Al-Xashd Al-Shacbi) ayaa waxaa magaalada Baqdaad soo gaaray Ali Larijani, oo ah xoghayaha Golaha Amniga Qaranka ee Sare ee Iran.

Booqashadiisa oo bilaabatay Agoosto 11, 2025, islamarkaana qaadatay saddex maalmood, waxay si cad u muujisay saameynta baaxadda leh ee Tehran ay ku leedahay Ciraaq. Socdaalkiisa, oo ay ku jirtay saxiixa warqado is-afgarad amni oo wadajir ah, ayaa dhaliyay dhaleecayn kulul oo ka timid Washington, wuxuuna xaalad ceeb ah geliyay dowladda Ciraaq.

Larijani wuxuu warqad is-afgarad amni ah la saxiixday La-taliyaha Amniga Qaranka Ciraaq, Qasim al-Araji. Heshiiskan ayaa diiradda saarayay isku-duwidda xuduudaha iyo ka hortagga in kooxaha hubaysan ay wiiqaan amniga labada dal. Sidoo kale, wuxuu la kulmay madaxweynaha, ra’iisul wasaaraha, iyo afhayeenka baarlamaanka Ciraaq, isagoo carrabka ku adkeeyay sida Iran ay uga walaacsan tahay xasiloonida gobolka.

Waqtiga booqashadan ayaa ahaa mid xusid mudan: maalmo ka hor uun, ayuu Ali Akbar Velayati, oo la-taliye u ah Hoggaamiyaha Sare Ali Khamenei, wuxuu wicitaan uu la yeeshay Nouri al-Maliki ku diiday wax uu ku tilmaamay qorsheyaal Mareykan oo lagu doonayo in lagu burburiyo Ciidanka Al-Xashd Al-Shacbi. Larijani qudhiisa ayaa ku dhawaaqay in Ciraaq aysan u baahnayn go’aanno dibadda looga keeno.

Xafiiska La-talinta Amniga Qaranka Ciraaq ayaa si degdeg ah u caddeeyay in warqadda is-afgaradka aysan ahayn heshiis sharciyad buuxda leh, balse ay ku dhisnayd is-afgarad la gaaray Maarso 2023, kaasoo Baqdaad ku waajibinayay inay joojiso isticmaalka dhulka Ciraaq ee ay adeegsadaan kooxaha mucaaradka Kurdida Iran.

Kooxahan waxaa ka mid ah PJAK, Komala, iyo Xisbiga Dimoqraadiga ee Kurdistaanta Iran. Xafiiska ayaa ku nuuxnuuxsaday in warqaddan la saxiixay ka hor duqeymihii Israel ay qaadday bishii June, isla markaana lagu saxiixay kormeerka Ra’iisul Wasaare Mohammed Shia’ al-Sudani.

Xaalad ceeb ku ah Baqdaad

Falanqeeyayaasha ayaa sheegay in booqashada Larijani ay ceeb ku noqotay Baqdaad xilli xasaasi ah. Cilmi-baare Latif al-Mahdawi ayaa ku dooday in Iran ay si ulakac ah u soo beegtay waqtiga safarka si ay u muujiso awooddeeda Ciraaq dhexdeeda, uguna adkeyso xiriirka Baqdaad ay la leedahay Washington.

Wuxuu xusay in Iran ay horey u ceebaysay Ciraaq intii lagu guda jiray shirkii Jaamacadda Carabta ee Maajo 2025, markii ay dirtay Esmail Qaani, taliyaha Ciidanka Qudus, kaasoo soo dhaweyntiisa heerka sare ah ay hoos u dhigtay ka qaybgalkii dalalka Khaliijka. Booqashada Larijani, ayuu yiri, waxay qayb ka ahayd hannaan ay Tehran ku muujinayso awooddeedda mar kasta oo ay Ciraaq u dhowaato mowqifyada dalalka Carabta ama Mareykanka.

Wakaaladda wararka ee Shafaq News ayaa ku warramtay in ujeeddada ballaaran ee Larijani ay ahayd inuu isugu yeero “isbahaysiga iska-caabbinta,” dib u habeyn ku sameeyo hoggaankiisa kadib dib-u-dhacyo dhowaan soo gaaray, isla markaana uu u diyaar garoobo ka bixitaanka la qorsheeyay ee ciidamada Mareykanka ee Ciraaq bisha Sebteembar. Wuxuu sidoo kale ka hadlay doorashooyinka baarlamaanka Ciraaq ee soo socda, isagoo adkeeyay muhiimadda ay leedahay in si degdeg ah loo soo dhiso dowlad si loo ilaaliyo xasiloonida.

Diidmada Washington

Washington ayaa si degdeg ah uga jawaabtay. Waaxda Arrimaha Dibadda waxay sheegtay inay ka soo horjeeddo tallaabo kasta oo wiiqaysa hadafyada Mareykanka ama Ciraaq ka dhigaysa “dal daabad-qaad u ah Iran.”

Afhayeenad Tammy Bruce ayaa carabka ku adkeysay taageerada Mareykanka ee “madax-bannaani Ciraaqi oo dhab ah,” waxayna ka digtay in warqadda is-afgaradka ay ka hor imaanayso aragtida Washington ee ku aaddan amniga Ciraaq.

Dhaleecayntan ayaa timid iyadoo uu socdo olole ballaaran oo Mareykanku uu ka wado Ciidanka Al-Xashd Al-Shacbi. Toddobaadyo badan, saraakiisha Mareykanka ayaa si fagaare ah cadaadis ugu saarayay Baqdaad inay kala dirto maleeshiyadaas, iyagoo ku doodayay in sharci laga doodayo baarlamaanka uu rasmi ka dhigi doono saameynta Iran.

Xoghayaha Arrimaha Dibadda, Marco Rubio, ayaa Ra’iisul Wasaare Sudani uga digay Luulyo 22 in ku biirinta Al-Xashd Al-Shacbi ee ciidamada Ciraaq ay sii xoojin doonto kooxaha hubaysan, isla markaana ay wiiqi doonto madax-bannaanida dalka.

Sharciga la soo jeediyay, oo wax-ka-beddel ku ah sharcigii Al-Xashd Al-Shacbi ee Ciraaq ee 2016, ayaa maleeshiyada ku dari doona ciidamada qalabka sida ee rasmiga ah, iyagoo hoos imaanaya taliyaha guud, isla markaana la siinayo awoodo amni oo ballaaran. Dowladaha reer Galbeedka ayaa ka cabsi qaba in tani ay xoojin doonto gacanta Tehran ee Ciraaq.

Ciraaq oo difaacday mowqifkeeda

Jawaab ahaan, safaaradda Ciraaq ee Washington ayaa difaacday warqadda is-afgaradka, iyadoo sheegtay in Ciraaq ay tahay dal madax-bannaan oo xor u ah inuu galo heshiisyo waafaqsan dantiisa qaran.

Bayaanka ayaa is-afgaradka ku qeexay mid ah qalab lagu ilaalinayo xuduudaha, lagu horumarinayo xasiloonida gobolka, laguna dheellitirayo xiriirka ay la leedahay deriskeeda iyo saaxiibbadeeda caalamiga ah.

La-taliyaha Amniga Qaranka, al-Araji, ayaa ku celiyay mowqifkan kadib kulan uu la yeeshay Steven Fagin, ku-simaha safiirka Mareykanka ee Baqdaad, Agoosto 16.

Wuxuu adkeeyay sida Ciraaq ay uga go’an tahay siyaasado isku-dheellitiran, madax-bannaani, iyo inay u furnaato “wadamada saaxiibka iyo walaalaha ah.” Sida uu sheegay xafiiskiisa, Fagin wuxuu dib u xaqiijiyay taageerada Mareykanka ee ku aaddan xiriirka diblomaasiyadeed ee isku-dheellitiran ee Ciraaq, inkastoo ay jiraan walaacyo laga qabo warqadda is-afgaradka.

Booqashada Larijani waxay iftiimisay saameynta joogtada ah ee Iran ay ku leedahay Ciraaq iyo xiisadda ay ka dhex abuurto Washington. In kasta oo Baqdaad ay ku adkaysanayso in heshiiskan amni uu kaliya rasmi ka dhigayo iskaashi hore u jiray, haddana waqtigiisa — oo ku soo beegmay xilli Mareykanku ku baaqayo in la kala diro Al-Xashd Al-Shacbi — ayaa sii xoojiyay xiisadaha.

Ciraaq oo ku xanniban laba saaxiib oo awood leh dhexdooda, caqabadda ugu weyn ee hortaalla ayaa weli ah sidii ay u ilaashan lahayd madax-bannaanideeda iyadoo maareynaysa cadaadisyada iska soo horjeeda ee uga imaanaya Tehran iyo Washington.

- Advertisement -

Read more

Local News