27.9 C
Mogadishu
Monday, November 10, 2025

Dagaalka u dhaxeeya Bin Salmaan iyo Saad Aljabri oo galay marxalad cusub

By Asad Cabdullahi Mataan
Bookmark
Bookmarked

Share

Washington (Caasimada Online) — Saad Aljabri, oo ahaa sarkaal sare oo ka tirsan sirdoonka Sacuudiga, ayaa kaalmo ka raadsanaya maxkamad federaali ah oo ku taalla dalka Maraykanka, taasoo la xiriirta dacwad musuq-maasuq oo dhan $5 bilyan, sida uu tebiyay wargeyska New York Times.

Sida uu wargeysku sheegay, kooxdiisa qareennada ayaa doonaya in marag-kac laga qaado saraakiil hore oo ka tirsanaa sirdoonka Maraykanka. Waxay ku doodayaan in marag-furkoodu uu ka difaaci karo dacwad halis badan oo la xiriirta kiiskan oo ka socota dalka Canada.

Dhageysiga dacwadda Canada ayaa la filayaa inay billaabato sannadka soo socda. Shirkad ay leedahay dowladda Sacuudiga, oo lagu magacaabo Sakab, ayaa ku eedaysay Aljabri inuu lunsaday in ka badan $5 bilyan oo dollar xilli uu ahaa sarkaal sare oo dhanka amniga ah.

Si kastaba ha ahaatee, Aljabri ayaa si isdaba joog ah u beeniyay eedeymahan. Wuxuu ku doodayaa in dacwaddu ay tahay mid siyaasadeysan. Wuxuu ku adkeysanayaa inuu lacagtaas ku bixiyay hawlgallo ka dhan ah argagixisada oo sir sare ah, kuwaasoo ay si wadajir ah ula fulinayeen Maraykanka.

Aljabri wuxuu ahaa gacan-yare muhiim ah oo uu lahaa Dhaxal-sugihii hore ee Boqortooyada, Mohammed bin Nayef. Muddo sannado ah, Bin Nayef wuxuu xulufo dhow la ahaa hay’adaha sirdoonka Maraykanka.

Laakiin, afgambi ka dhacay qasriga boqortooyada sannadkii 2017-kii ayaa xilka ka qaaday Bin Nayef, wuxuuna awoodda isugu geeyay Dhaxal-sugaha Boqortooyada, Mohammed bin Salman (MBS). Aljabri isla sannadkaas ayuu ka cararay Sacuudi Carabiya.

Loollanka oo galay marxalad cusub

Codsigan cusub ee loo gudbiyay maxkamadda federaaliga ah ee Virginia waa tallaabadii ugu dambaysay ee loollan caalami ah oo qaraar. Qareennada Aljabri waxay ku tilmaameen eedeymaha musuqmaasuqa inay qayb ka yihiin olole ballaaran oo “cadaadis siyaasadeed” ah.

Waxay arrintan la xiriiriyeen dadaallo lagu doonayo in lagu aammusiyo dadka dowladda dhaliila, olole ay ku barbar dhigeen dilkii 2018-kii loo geystay weriye Jamal Khashoggi. Warbixin sirdoon oo Maraykanku soo saaray 2021-kii ayaa lagu soo gabagabeeyay in MBS uu ansixiyay dilkaas.

Sacuudi Carabiya ayaa si kulul u diidday natiijada warbixinta Maraykanka. Qareennada dhaxal-sugaha ayaa Aljabri ku tilmaamay “qof baxsad ah.” Waxay ku eedeeyeen inuu been abuuray eedeymo si uu u qariyo dembiyadiisa.

Saraakiisha Sacuudiga ayaa sidoo kale xiray laba ka mid ah carruurta waaweyn ee Aljabri sannadkii 2020-kii. Aljabri wuxuu sheegay in tani ay ahayd isku day lagu doonayay in lagu qasbo inuu dalka ku laabto, taasoo ah sheegasho uu Sacuudigu beeniyay.

Labada dhinacba waxay dacwado kala duwan ka gudbiyeen Maraykanka iyo Canada. Dacwadahaas intooda badan way istaageen sababtoo ah sirta ku xeeran xogta la hayo.

Tusaale ahaan, garsoore Maraykan ah ayaa laalay dacwad uu Aljabri ka gudbiyay MBS sannadkii 2020-kii. Garsooraha wuxuu dhaxal-sugaha siiyay xasaanad diblomaasiyadeed maadaama uu yahay madax shisheeye.

Mudnaanta ‘siraha dowladda’

Sidoo kale, shirkadda Sacuudiga ee Sakab ayaa Aljabri ka dacweysay gobolka Massachusetts si loo xayiro hantidiisa. Dowladda Maraykanka ayaa soo faragelisay kiiskaas. Waxay adeegsatay awoodda dhifta ah ee “mudnaanta siraha dowladda,” taasoo si wax ku ool ah u joojisay dacwaddii, iyadoo ku doodday inay waxyeello u geysan karto amniga qaranka Maraykanka.

Hadda, Saad Aljabri wuxuu mar kale raadinayaa marag-kac Maraykanka laga helo, taasoo gelisay dowladda Maraykanka xaalad adag.

Dacwaddiisa Virginia waxay ka codsanaysaa garsoore inuu ku qasbo saraakiil hore oo Maraykan ah inay ka qaybqaataan difaaciisa Canada. Tani waxay ka dhigan tahay dib u eegis lagu sameeyo xog ay dowladdu horey u aragtay inay tahay mid aad xasaasi u ah in la kashifo.

Khabiirada sharciga ayaa sheegay in aysan u badneyn in codsigaas la aqbalo. “Ma qiyaasi karo maxkamad Maraykan ah oo leh, ‘Xogtaas waan ka diidnay Maxkamaddii Massachusetts, laakiin hadda waxaan u oggolaaneynaa qof Canada jooga,'” ayay tiri Ingrid Brunk, oo ah tafatiraha Jariiradda Sharciga Caalamiga ah ee Maraykanka (American Journal of International Law).

Si kastaba ha ahaatee, kiiskan wuxuu iftiiminayaa hab dhaqanka murunka leh ee “mudnaanta siraha dowladda.”

Dadka dhaliila waxay ku doodaan in saraakiishu ay inta badan si xad dhaaf ah u adeegsadaan. “Waxay ahayd in loo isticmaalo si taxaddar leh (sida ‘mindi qalliin’), laakiin inta badan waxaa loo adeegsadaa si aan loo meel dayin,” ayuu yiri Jeffrey Vagle, oo daraasad ku sameeyay mudnaantan. Wuxuu xusay inay noqon karto “hab sahlan oo ay dowladdu arrin ku qariso.”

Xeer Ilaaliyaha Guud ee Canada ayaa sidoo kale soo farageliyay dacwadda ka socota halkaas. Khabiiradu waxay filayaan in maxkamad Canada ku taalla ay go’aan ka gaarto dhammaadka sannadka, go’aankaas oo ku saabsan caddeymaha la soo jeediyay ee uu Aljabri soo bandhigi karo, iyo haddii ay jiraan.

- Advertisement -

Read more

Local News