Muqdisho (Caasimada Online) – Xiisad diblomaasiyadeed ayaa cirka isku sii shareereysa caasimadda Soomaaliya, kadib markii Khamiistii ay magaalada Muqdisho ku kulmeen safiirrada kooxda C6+, kuwaas oo si gaar ah diiradda u saaray casuumaaddii dhowaan Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud u diray madaxda mucaaradka iyo hoggaamiyayaashii hore.
Kulankan, halkii uu muujin lahaa mideyn caalami ah, wuxuu si cad u iftiimiyay khilaaf qoto dheer oo ka dhex jira beesha caalamka, gaar ahaan sida madaxweynaha u maareeyay dadaallada dib u heshiisiinta qaran.
Isku daygii Madaxweyne Xasan ee lagu doonayay in lagu dhiso isfahan siyaasadeed ayaa si lama filaan ah u muujiyay kala qeybsanaan ka dhex aloosan diblomaasiyiinta caalamiga ah. Safiirrada Maraykanka, Boqortooyada Ingiriiska, iyo Qaramada Midoobay ayaa madaxweynaha ku dhaliilay inuu muujin la’yahay xasillooni, mas’uuliyad, iyo rabitaan dhab ah oo wadahadal loo dhan yahay lagu hormarin karo — taas oo su’aal gelisay sida uu uga go’an yahay geeddi-socodka dib u heshiisiinta.
Dhaleeceyntan oo ahayd mid kulul, ayaa si ballaaran loo wada qaatay — marka laga reebo Midowga Yurub. Inkasta oo ay jireen khilaafaad muuqda oo gudaha ah, haddana kulanku wuxuu kusoo dhammaaday muuqaallo diblomaasiyadeed oo mideysan.
Safiirka Maraykanka, Richard H. Riley, ayaa jeediyay hadalkii ugu adkaa, isagoo sheegay in “labo bilood oo dib u dhac iyo gaabis” uu sameeyay Madaxweyne Xasan aysan kaliya hakad gelin horumarka, balse ay “sii xumeysay jahawareerka iyo la’aanta jihada siyaasadeed.”
Riley wuxuu intaas ku daray in “cadaadis dheeraad ah” laga yaabo inuu noqdo mid lama huraan ah, isagoo muujiyay inuusan Madaxweynaha u dhaqmeynin si daacad ah.
Safiirka cusub ee UK, Charles King, ayaa taageeray aragtidaas, isagoo tilmaamay in habka hadda la marayo uusan “ku habboonayn mideynta qaranka.” Sidoo kale, Wakiilka Gaarka ah ee Qaramada Midoobay, James Swan, oo khibrad dheer u leh arrimaha Soomaaliya, ayaa si deggan ula jaanqaaday mowqifka Mareykanka.
Dhanka kale, Safiirka Midowga Yurub, Karin Johansson, ayaa soo bandhigtay aragti gebi ahaanba ka duwan. Waxay ku adkaysatay in beesha caalamka aysan la gudboonayn inay shuruudo ku xirto hoggaanka la doortay ee Soomaaliya, iyadoo carrabka ku adkaysay in dib u heshiisiintu tahay mas’uuliyad si gaar ah u saaran Villa Somalia.
Dowladda Soomaaliya ayaa si degdeg ah uga falcelisay dhaleeceynta. War-saxaafadeed kasoo baxay Wasaaradda Warfaafinta ayaa isku dayay in la cadeeyo mowqifka Madaxweynaha. Si kastaba ha ahaatee, diblomaasiyiin qaar ayaa warqad Madaxweynaha u diray hoggaamiyayaashii hore — oo la diray maalintii ka horreysay kulanka — u arkay mid loogu talagalay in lagu xakameeyo ama lagu hoos geliyo casuumaad la mid ah oo kasoo yeertay Madaxweynaha Jubbaland, taasoo ay u arkeen mid looga saarayo Dowlad Goboleedyada wada-hadalka.
Si kastaba ha ahaatee, warqad Khamiistii lasoo saaray ayaa xaqiijisay arrin muhiim ah: Golaha Wadatashiga Qaran ayaa la filayaa inuu kulmo 22-ka Juun. Su’aasha hadda taagan waxay tahay: Madaxweyne Axmed Maxamed Islaam “Madoobe” iyo madaxweyne Siciid Cabdullaahi Deni ma ka qeyb geli doonaa?
Xiisadahan diblomaasiyadeed ayaa imaanaya iyadoo gudaha dalku uu ka socdo loollan siyaasadeed oo sii xoogeysanaya.
Wakiillo caalami ah ayaa horey si gaar ah ula kulmay Madaxweyne Xasan Sheekh iyo Golaha Samatabixinta Qaranka, oo ah isbaheysi ay ku mideysan yihiin madax hore.
Isla waqtigaas, madaxweynayaasha Puntland iyo Jubbaland — oo dhawaan ku kulmay Nairobi — ayaa wado qorshahooda: in la ballaariyo Golaha Wadatashiga Qaran si loogu daro Golaha Badbaadada Qaranka. Waxay u arkaan qaabkan “NCC+” inuu yahay waddada keliya ee lagu xallin karo dib u eegista dastuurka iyo isbeddellada doorasho ee dalka.
Tani waxay Villa Somalia saareysaa cadaadis saddex-geesood ah: mid ka imaanaya mucaaradka uu hoggaaminayo Madaxweynihii hore Shariif Sheekh Axmed, mid kale oo kasoo yeeraya beesha caalamka ee ka niyad jabsan hab-socodka dib u heshiisiinta, iyo midka ugu dambeeya oo kaga imanaya madaxda Dowlad Goboleedyada oo dalbanaya in si cad oo hufan loo darso doorkooda.
Waxaa intaa dheer, Madaxweynaha Uganda, Yoweri Museveni, ayaa la sheegay inuu farriin digniin ah u diray Villa Somalia: “soo saar natiijooyin muuqda — haddii kale, la kulma cawaaqib.”
Iyada oo maalinta shirku dhacayo ay si dhakhso ah usoo dhowaanayso, toddobaadyada soo socda waxay noqon doonaan imtixaan culus oo lagu ogaan doono kartida siyaasadeed ee Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo adkeysiga geeddi-socodka dhismaha dowladnimada Soomaaliya oo weli ah mid jilicsan.