Muqdisho (Caasimada Online) – Warbixinno soo baxay ayaa sheegaya eedeymo la xiriira in Dowladda Federaalka Soomaaliya ay leexsatay dhaqaale loogu talagalay kabista miisaaniyadda Dowlad Goboleedyada, si loogu daboolo baahiyaha maaliyadeed ee Dowladda Dhexe.
Ilo-wareedyo ayaa tilmaamaya in Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uu heshiis la gaaray madaxda dowlad goboleedyada Koonfur Galbeed, Galmudug, iyo Hirshabeelle, kaas oo dhigaya in qayb ka mid ah qoondada Bankiga Adduunka loo weeciyo dhanka dowladda dhexe.
Sida ay xaqiijinayaan ilo-wareedyo la hadlay warbaahinta Somali Stream, Madaxweynaha ayaa kulamo la qaatay Madaxweynaha Koonfur Galbeed Cabdicasiis Xasan Maxamed (Laftagareen), Madaxweynaha Galmudug Axmed Cabdi Kaariye (Qoor-Qoor), iyo Madaxweynaha Hirshabeelle Cali Cabdullaahi Xuseen (Cali Guudlaawe).
Wadahadallada ayaa diiradda lagu saaray codsi ahaa in maamul kastaa uu bixiyo lacag dhan hal milyan oo doollar. Gorgortanka ayaa markii hore hakad galay ka hor safarkii Madaxweynaha ee Madasha Dooxa (Doha Forum)—iyadoo madaxda maamulladu ay markaas miiska soo saareen $500,000 oo kaliya—balse markii dambe, heshiis buuxa ayaa la gaaray markii uu madaxweynaha soo laabtay, kaas oo lagu aqbalay bixinta halkii milyan ee la isku haystay.
Heshiiskan ayaa ku soo beegmaya xilli ay jirto hubanti la’aan siyaasadeed oo haysata saddexda hoggaamiye, kuwaas oo dhammaantood muddo-xileedkoodii dastuuriga ahaa uu dhammaaday.
Ilo-wareedyo ayaa ku eedeynaya in beddelka lacagtan, Madaxweynuhu uu bixiyay dammaanad afka ah oo ah inaan wax doorashooyin ah laga qaban doonin deegaannadooda hadda, taas oo la macno ah in muddo-xileedkooda loo kordhiyay ilaa horraanta sanadka soo socda.
Hase yeeshee, wararku waxay sheegayaan in Madaxweynuhu uu ka gaabsaday inuu bixiyo ballan-qaad qoran, isagoo dhanka kalena si hoose u diyaarsanaya musharraxiin kale oo taabacsan isbahaysiga Xisbiga Caddaaladda iyo Midnimada (JSP) haddii xaaladdu is-beddesho.
Hannaanka lacagaha loo wareejiyay ayaa la sheegay inuu maray nidaam gaar ah. Wasaaradda Maaliyadda ee Federaalka ayaa marka hore lacagta kaalmada Bankiga Adduunka oo dhammaystiran u marisay maamullada, iyadoo sii marinaysa Bankiga Dhexe. Intaas kadib, Wasaaradaha Maaliyadda ee saddexda maamul ayaa fuliyay heshiiska, iyagoo min hal milyan oo doollar dib u soo celiyay, kuna bixiyay laba dufcadood.
Mas’uuliyiin ka tirsan dowladda ayaa si hoose u qiray in duruufo dhaqaale ay sabab u yihiin go’aankan.
Iyadoo ay yaraatay kaalmadii miisaaniyadeed ee ka imaan jirtay Maraykanka, Ingiriiska, iyo Midowga Yurub, ayaa xukuumaddu waxay wajahday firaaq dhaqaale oo ku aaddan mashaariicda doorashooyinka golayaasha deegaanka ee Muqdisho.
Kadib markii la sheegay in la helay lacagtaas gaaraysa $3 milyan, Madaxweynaha ayaa booqday Guddiga Madaxa-bannaan ee Doorashooyinka iyo Xuduudaha (NIEBC) si uu u faro inay dardargeliyaan doorashooyinka qorsheysan, isagoo u xaqiijiyay in kharashaadkii dhimanaa la daboolay.
Waxaa xusid mudan in maamullada Puntland iyo Jubaland, oo ka madax-bannaan saamaynta tooska ah ee Villa Somalia, ay si buuxda u heleen qoondadoodii kaalmada Bankiga Adduunka.
Dadka fallanqeeya arrimaha ayaa ka digaya in eedeymahan, haddii ay dhab noqdaan, ay halis gelin karaan barnaamijka dib-u-habeynta maaliyadda Soomaaliya. Weecinta dhaqaalaha loogu talagalay xasillinta gobollada ayaa wiiqi karta kalsoonida deeq-bixiyeyaasha, isla markaana dhaawici karta aaminaadda lagu qabo nidaamka federaalka.

