Muqdisho (Caasimada Online) — Dilka la shaaciyey ee hoggaamiye sare oo ka tirsan Al-Shabaab oo lagu beegsaday duqeyn ayaa iftiimiyay mid ka mid ah xubnihii aasaasay kooxda ee ugu qarsoonaa uguna saameynta badnaa.
Su’aasha ah kuma ayuu ahaa Jacfar Gurey waxay daaha ka rogaysaa nin udub-dhexaad u ahaa dhismaha kooxda, isagoo ku dhowaad labaatan sano soo ahaa khabiirka sirdoonka, maaliyadda, iyo walxaha qarxa.
Dowladda Soomaaliya ayaa Isniintii shaacisay in Maxmuud Cabdi Xamuud, oo si fiican loogu yaqaanno magaciisa kale ee Jacfar Gurey, lagu dilay habeenkii 26-ka Oktoobar magaalada Bu’aale, oo ku taallaa meel durugsan oo ka tirsan fariisinka ugu weyn ee Al-Shabaab ee koonfurta Soomaaliya.
Dhimashadiisu waxay meesha ka saaraysaa hoggaamiye ruug-caddaa ah oo si dhow ula soo shaqeeyay amiirradii kala dambeeyay ee Al-Shabaab. Wuxuu ahaa nin khibraddiisa dhinaca hawlgallada uu barnaamijka Mareykanka ee Abaalmarinada Caddaaladda (Rewards for Justice program) madaxiisa ku qiimeeyay $3 milyan oo doollar.
Shakhsiyad qarsoon
In kasta oo Jacfar uu udub-dhexaad u ahaa mid ka mid ah kooxaha argagixisada adduunka ugu khatarsan, haddana wuxuu ahaa sida ruux oo kale.
Ayada oo Soomaalida ay tahay bulsho ku dhisan hab-qabiileed, haddana Jacfar Gurey lagama hayo wax xog ah oo la ogyahay oo ku saabsan qabiilkiisa, taariikhda dhalashadiisa, ama waayihiisii hore. Taasi waxay markhaati u tahay amniga hawlgallada ee adag ee uu ilaashan jiray.
Macluumaad la’aantan ku saabsan taariikh-nololeedkiisa waxay ka tarjumaysaa waxtarka ay leedahay hay’adda amniga gudaha ee Amniyat, taasi oo uu ka qayb qaatay dhismaheeda iyo hoggaaminteeda.
Al-Shabaab, oo ah faraca Al-Qaacida ee Bariga Afrika, waxay ka soo baxday Midowgii Maxkamadaha Islaamiga ka dib duullaankii Itoobiya ee 2006-dii ee Soomaaliya.
Kooxdu waxay ka talisaa qaybo ballaaran oo ka tirsan koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya, iyagoo maamula dowlad barbar-socota oo leh maxkamado iyo nidaam canshuureed u gaar ah.
Sida lagu qiyaasay xogta Qaramada Midoobay, dagaalyahannadeeda oo u dhexeeya 7,000 ilaa 12,000 waxay wadaan kacdoon ay ku doonayaan in lagu dhiso dowlad Islaami ah. Waxay si isdaba joog ah u weeraraan dadka rayidka ah iyo nabad-ilaaliyeyaasha, waana colaad gobolka khalkhal galinaysay in ka badan 15 sano.
Ilo dhinaca amniga ah ayaa Jacfar Gurey ku sifeeyay inuu ka mid ahaa “rug-caddaagii faro-ku-tiriska ahaa ee ka haray ee la xiriiray hoggaankii asalka ahaa ee Al-Shabaab” ee hoos tagi jiray amiirkoodii hore, Axmed Cabdi Godane.
Sida uu uga badbaaday is-kharaajintii gacan ka hadalka badnayd ee uu Godane ku hayay xubnihii ay gudaha isku hayeen waxay hoosta ka xarriiqaysaa kalsoonida weyn ee ay heerarka ugu sarreeya ee ururku ku qabeen.
Naqshadeeyihii argagaxisada
Muhiimadda Gurey waxay salka ku haysay isku-darka awoodda lahaa ee xilalkii uu hayay.
Dowladda Soomaaliya waxay sheegtay inuu ahaa madaxa qaybaha amniga iyo sirdoonka ee kooxda, oo ay ku jiraan inuu ahaa “Madaxa Amniga Dibadda, Madaxa Amniga Hoggaanka, iyo Madaxa Dabagalka Sirdoonka”. Jagooyinkan ayaa ka dhigayay mid mas’uul ka ah ilaalinta hoggaamiyeyaasha kooxda iyo sidoo kale ugaarsiga basaasiinta.
Dowladda Mareykanka ayaa ku tilmaantay inuu ahaa taliye hawlgal oo muhiim ah. Barnaamijka Abaalmarinada Caddaaladda (Rewards for Justice) wuxuu u aqoonsaday inuu ahaa “madaxa walxaha qarxa” ee Al-Shabaab, wuxuuna xaqiijiyay inuu “mas’uul ka ahaa hawlgallada weerarrada ee Muqdisho”.
Wasaaradda Difaaca ee Soomaaliya waxay sheegtay in marka laga yimaado goobaha dagaalka, uu Jacfar Gurey ahaa “maalgeliyaha iyo istaraatiijiyihii” aasaaska u ahaa kooxda. Isaga iyo Godane, waxay curiyeen habab maaliyadeed oo ay ka mid ahayd in lacago baad ah laga qaado shirkadaha gobolka si loo maalgeliyo ballaarinta kooxda.
Sawirka ka soo baxaya Jacfar Gurey waa nin isku-mar ahaa madax sirdoon, bambo-sameeye, iyo qofka lacagaha uruuriya.
Bartilmaameedsiga hoggaanka Al-Shabaab
Dhimashada Jacfar Gurey waa tii ugu dambeysay ee olole joogto ah oo lagu beegsanayay hoggaanka taariikhiga ah ee Al-Shabaab ee ku sugan deegaanka ay kaga xooggan yihiin ee Jubbada Dhexe.
Aasaasayaashii kale ee lagu dilay gobolka waxaa ka mid ah Cabdullaahi Yare, madaxii dacwada ee kooxda, dabayaaqadii 2022, iyo Maxamed Mire, oo sida dhabta ah u ahaa wasiirkooda arrimaha gudaha, dabayaaqadii 2024. Isku xigxiga dhacdooyinkan wuxuu muujinayaa istaraatiijiyad ula-kac ah oo lagu burburinayo xusuusta hay’adeed ee kooxda.
Si kastaba ha ahaatee, saraakiishu waxay ku baaqayaan in taxaddar la muujiyo. Bishii Diseembar 2023, dowladda Soomaaliya waxay shaacisay inay dishay Macallin Ayman, oo ahaa sarkaal kale oo sare. Hase yeeshee, warbixin ay Qaramada Midoobay soo saartay Luulyo 2024 ayaa xaqiijisay inuu weli nool yahay.
Al-Shabaab weli kama aysan hadlin dilka la sheegay ee Jacfar Gurey. Taasi waa xeelad ay caadiyan u adeegsadaan si ay cadowgooda uga hor-istaagaan inay gaaraan guul dacaayadeed.
In kasta oo geerida shakhsi muhiimad lahaa sida Gurey ay abuurayso firaaq weyn, Al-Shabaab waxay muujisay adkeysi. Kooxdu waxay u soo adkeysatay khasaarayaal badan oo hoggaankeeda soo gaaray, iyagoo weli ilaashanaya awooddooda ay ku fuliyaan weerarro waaweyn. Taasi waxay su’aal gelinaysaa in dhimashada hal nin ay curyaamin karto kacdoon xididaystay.
Jawaabta su’aasha ah kuma ayuu ahaa Jacfar Gurey waxaa laga yaabaa inay ka muhiimad yar tahay waxa ay Al-Shabaab noqon doonto isaga la’aantiis.