London (Caasimada Online) — Dowladda UK ayaa la-talinteeda safarka ee rasmiga ah waafajisay sharciga dal-ku-galka (e-visa) ee dowladda federaalka Soomaaliya, tallaabadaas oo xoojinaysa gacan ku haynta ay Muqdisho ku leedahay xuduudaha dalka.
Tilmaamaha cusub ee UK, oo la cusbooneysiiyay maalintii Talaadada, ayaa xaqiijinaya in dhammaan dadka safarka ah ay hadda waajib ku tahay inay maraan habraaca e-visa-ha federaalka. Isbeddelkan ayaa si toos ah u burinaya siyaasaddii gaarka ahayd ee Somaliland, wuxuuna rakaabka ku qasbayaa inay u hoggaansamaan amarka dowladda dhexe.
Hagidda Wasaaradda Arrimaha Dibedda UK ayaa hadda ah mid cad. Wuxuu qoraalkeedu dhigayaa: “Waa inaad haysataa e-visa si aad u gasho Soomaaliya, oo ay ku jirto Somaliland.” Tani waxay xaqiijinaysaa in rakaabka ku wajahan Muqdisho ay waajib ku tahay inay dal-ku-galka federaalka ah soo dalbadaan inta aysan soo bixin.
Talada la cusbooneysiiyay waxay iftiiminaysaa caqabada hadda haysata dadka u safraya Hargeysa.
Wasaaradda arrimaha dibedda UK waxay ka digtay in shirkadaha diyaaraduhu ay u badan tahay inay rakaabka weydiiyaan e-visa-ha federaalka si ay diyaaradda ugu oggolaadaan. Hase yeeshee, waxay sidoo kale xustay in maamulka Somaliland ay diidi doonaan fiisahaas federaalka ah marka ay yimaadaan garoonka. Taas beddelkeeda, Hargeysa waxay rakaabka ku qasbi doontaa inay garoonka ku “iibsadaan fiiso imaanshaha ah.”
Wasaaradda waxay sidoo kale uga digtay dadka u safraya qayb kasta oo Soomaaliya ka mid ah “inay sidoo kale u baahan karaan warqad casuumaad ah.” Warqaddaas la’aanteed, “waxaa laga yaabaa inaan laguu oggolaan inaad dalka gasho.”
Tallaabadan ay qaadday UK waxay daba socotaa go’aan siyaasadeed oo adag oo ay qaadatay dowladda federaalka Soomaaliya. Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadaha Soomaaliya ayaa nidaamkeeda e-visa-ha daahfurtay 1-dii bishii Sebtembar.
Sidoo kale, Hay’adda Duulista Hawada Rayidka Soomaaliyeed (SCAA) ayaa 31-kii Oktoobar, waxay dhammaan shirkadaha diyaaradaha caalamiga ah ku amartay in aanay Hargeysa geyn karin rakaab aan wadan e-visa-ha federaalka.
SCAA waxay siyaasaddan ku sheegtay mid la xiriirta “xakameynta xuduudaha iyo amniga qaranka.” Waxay sidoo kale shirkadaha diyaaradaha ugu hanjabtay “ganaaxyo maaliyadeed” ama “in laga joojiyo hawlaha duulimaadka” haddii aysan amarka u hoggaansamin.
Shirkadaha diyaaradaha waxaa waajib ku ah inay u hoggaansamaan shuruucda SCAA si ay u isticmaalaan hawada Soomaaliya, taasoo ku qasbaysa in aanay haysan wax doorasho ah oo aan ka ahayn inay e-visa-ha federaalka ku hubiyaan goobta diiwaan-gelinta (check-in).
“Somaliland wax saameyn ah kuma laha arrintan maadaama Soomaaliya ay maamusho hawada,” ayuu yiri Ahmed Abdi, oo ah falanqeeye ku sugan Muqdisho. Wuxuu intaas ku daray in khasaaraha dhabta ah ee is-mari-waagan uu si toos ah ugu dhacayo qurba-joogta Somaliland.
“Go’aanka UK, iyo diidmada Somaliland, waxay sababayaan in Somaliland ay qurba-joogteeda ku qasabto inay bixiyaan laba lacagood,” ayuu yiri Ahmed Abdi. Wuxuu xusay in arrintani ay “dhaawacayso sumcaddeeda isla markaana ay dhibaataynayso dadkeeda.”
Hadalka cusub ee UK wuxuu leeyahay miisaan culus. Wuxuu si rasmi ah fariin ugu dirayaa shirkadaha diyaaradaha oo ah in e-visa-ha federaalku uu yahay barta kowaad ee hubinta dalka lagu galo.
In la isku xiro raacitaanka diyaaradda iyo haysashada fiisaha federaalka—xitaa duullimaadyada Hargeysa—waxay xaqiijinaysaa in Muqdisho ay maamusho iridda laga soo galo dhammaan safarrada hawada caalamiga ah ee dalka.
Inay UK la jaanqaaddo nidaamka e-visa-ha federaalka waxay sii xoojinaysaa mowqifka Muqdisho. Haddii aysan mas’uuliyiinta Somaliland helin xal kale oo ay kaga baxaan, dadkooda safarka ah ayaa sii wadi doona inay dusha ku ritaan kharashka nidaamkan “fiisaha labanlaabka ah”.