Laascaanood (Caasimada Online) – Tallaabo siyaasadeed oo xeelaad iyo go’aan qaadasho leh, ayuu xildhibaankii xudunta u ahaa xiisadda dastuuriga ah ee ka taagnayd Puntland wuxuu gebi ahaanba fashiliyay khamaarkii xukuumadda Saciid Deni, kaddib markii uu iska casilay xilkii baarlamaanka.

Cabdirashiid Yuusuf Jibriil wuxuu is-casilaaddiisa kaga dhawaaqay magaalada Laascaanood maalintii Axadda, isagoo sameeyay wax lagu tilmaami karo xeelad siyaasadeed oo heer sare ah. Go’aankiisu wuxuu isla markiiba meesha ka saarayaa eedaymihii Puntland ee ahaa inuu galay khiyaano qaran. Hase yeeshee, arrintu ma aha oo kaliya mowqif shakhsi ah – waxay astaan u tahay xaalad sii murgaysa oo khatar ah oo ku saabsan muran dhuleed oo ballaaran, iyadoo iska horimaadka ka weecinaysa heer dacwad sharci oo gudaha ah, una gudbinaysa is-muquunin toos ah oo u dhaxaysa laba aragtiyood oo dawladnimo oo iska soo horjeeda.

Khatartii siyaasadeed ee uu galay Madaxweynaha Puntland, Saciid Cabdullaahi Deni, ayaa hadda si cad ugu soo laabatay, taasoo awood siisay mucaaradkiisa, isla markaana gobolka ku sii riixaysa mid qarka u saaran iska hor-imaad toos ah.

Jawaab-celin xisaab ku dhisan

Xudunta xeeladda Cabdirashiid waxay ahayd awoodda uu u yeeshay inuu sheekada dhinaca kale u rogo. Maalmo ka hor, hoggaanka Puntland wuxuu u haystay inay gacanta sare leeyihiin. Xeer Ilaaliyaha Guud wuxuu diray warqad rasmi ah oo uu ku dalbanayay in xasaanadda baarlamaaniga ah laga qaado Cabdirashiid – isagoo ku eedeeyay khiyaano qaran, abaabul ciidan, iyo inuu kicinayo dagaal sokeeye.

Fariintu waxay ahayd mid cad: in isaga laga dhigo shakhsi khatar ku ah amniga oo doonaya inuu dawladda qalqal geliyo. Laakiin is-casilaadda Cabdirashiid ayaa xeeladdii oo dhan gebi ahaanba rogtay. Markii uu si iskiis ah xilka uga degay, wuxuu meesha ka saaray suurtagalnimadii sharci ee ahayd in xasaanadda laga qaado. Warqaddii Xeer Ilaaliyaha waxay isla markiiba lumisay dhammaan awooddeedii sharci – waxayna noqotay warqad aan wax qiimo ah lahayn.

Sidoo kale, waxaa muhiim ah in Cabdirashiid uu dib u qaabeeyay sawirka laga haystay. Ma uusan ahayn xildhibaan fallaagoobay oo dawladda khiyaamaynaya – wuxuu isu ekeysiiyay waddani u guntaday hawl siyaasadeed oo ka weyn: halganka lagu dhisayo dawlad cusub.

Goobta uu kaga dhawaaqay go’aankiisuna waxay xambaarsanayd astaan culus. Laascaanood, oo ah magaaladii xuddunta u ahayd iska horimaadkii 2023 ee lagu saaray ciidamadii Somaliland, ayaa noqotay xarun ay ku soo hirtaan dhaqdhaqaaqa SSC-Khaatumo. Isagoo dooranaya magaaladaas, wuxuu Cabdirashiid si cad oo aan gabasho lahayn u muujiyay in daacadnimadiisu aysan la jirin nidaamka ka jira Garowe, balse ay la jirto dhaqdhaqaaqa ka soo ifbaxaya deegaannada lagu muransan yahay.

Tallaabada Cabdirashiid ma aha oo kaliya mid uu isaga difaacayo cawaaqib sharci ah – waxay sidoo kale colaadda gelinaysaa weji cusub oo ka sii khatarsan. Baaqiisu wuxuu daaha ka rogay himilo ka ballaaran tan SSC-Khaatumo. Jibriil, oo ka soo jeeda gobolka Sanaag, wuxuu shaaciyay in hadafkiisu yahay mideynta “Khaatumo iyo Maakhir” – taasoo ah baaq toos ah oo ku wajahan beesha Warsangeli ee Sanaag, si ay ula midoobaan dhaqdhaqaaqa ay hoggaaminayso beesha Dhulbahante.

Tani waxay si weyn u ballaarinaysaa baaxadda xiisadda. Waxa markii hore ahaa dhibic kulul oo Sool ka taagnayd ayaa hadda isu beddeshay khatar dhinacyo badan leh oo ku wajahan midnimada dhuleed ee ay sheegato Puntland. Haddii beelaha waaweyn ee labadan gobol ay isbahaystaan, Puntland waxay wajihi kartaa kala-qaybsanaan siyaasadeed iyo mid juquraafi ah oo halis ah – mid goyn karta gebi ahaanba dhinacyadeeda koonfureed iyo bariga.

Xeeladdii Deni oo fashilantay

Iyadoo SSC-Khaatumo ay sii xoogaysanayso oo himiladeedu sii ballaaranayso, ayay xeeladdii Puntland burburtay. Waxa loogu talagalay inay noqoto awood-muujin ayaa taa beddelkeeda daaha ka rogay khalad-xisaabeed weyn. Is-casilaadda Cabdirashiid, Puntland waxay ku lumisay waddadii sharci ee ay cadaadis ku saari lahayd, waxaana u haray oo kaliya xulashooyin ka khatarsan oo xaaladda sii murgin kara – sida cunaqabatayn dhaqaale ama iska hor-imaad.

Fashilka dadweynaha hortooda ka dhacay ayaa sidoo kale dharbaaxo ku ah kalsoonida Madaxweyne Deni. Waxay hub siinaysaa dadka dhaliila, kuwaas oo hadda haysta tusaale cad oo ay ku doodaan in maamulkiisu uusan ahayn oo kaliya mid gardaran, laakiin sidoo kale ah mid aan waxtar lahayn oo siyaasad ahaan looga adkaaday.

Is-casilaadda Jibriil waa marxalad cusub oo ka dhalatay loolankan awoodeed ee gobolka. Waxay xireysaa waddo kasta oo xal looga dhex raadin karay hay’adaha Puntland. Taa beddelkeeda, waxay albaabka u furaysaa tartan toos ah oo ku saabsan dhul, daacadnimo, iyo sharciyad. Xiisaddii siyaasadeed waxay hadda u gudubtay weji cusub – isbeddel aan hadda ku saabsanayn habraacyo baarlamaan ama handadaadyo sharci. Hadda waxay ku saabsan tahay daacadnimada is-beddelaysa ee shacabka dhexdiisa iyo go’aaminta aragtida mustaqbalka gobolka ee guulaysan doonta.