25.4 C
Mogadishu
Thursday, October 23, 2025

SHIINAHA oo digniintii ugu cusleyd u diray Somaliland kadib arrin ay ku dhaqaaqday

By Asad Cabdullahi Mataan
Bookmark
Bookmarked

Share

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Shiinaha ayaa si adag u cambaareysay waxa ay ugu yeertay “isbahaysi” dhexmaray Somaliland iyo Taiwan, iyadoo ku adkaysanaysa “mabda’eeda hal China” isla markaana ka digtay in tallaabooyinka noocan oo kale ah ay “si bareer ah u xadgudbayaan” madax-bannaanideeda. Cambaarayntan ayaa si toos ah uga soo baxday afhayeen u hadlay safaaradda Shiinaha ee Soomaaliya, kaas oo ku nuuxnuuxsaday in “Taiwan ay tahay qayb aan laga goyn karin dhulka Shiinaha.”

War-saxaafadeedkan adag ayaa daba socda warar sheegaya in madaxa arrimaha dibadda ee Somaliland uu dhawaan heshiis “iskaashi dhanka ciidamada ilaalada xeebaha ah” la saxiixday Taiwan. Faahfaahinta heshiiskan la sheegay laguma xusin bayaanka safaaradda.

“Tallaabada maamulka goboleedka Somaliland waxay si bareer ah ugu xadgudubtay mabda’a hal China, waxayna dhaawacday madax-bannaanida, midnimada, iyo wadajirka dhuleed ee Shiinaha,” ayuu yiri afhayeenka safaaradda Shiinaha. “Dhinaca Shiinuhu si adag ayuu uga soo horjeedaa tallaabadan.”

Isagoo sii adkeynaya mowqifka soo jireenka ah ee Beijing, ayuu afhayeenku ku celiyay, “Waxaa jira hal Shiine oo keliya adduunka, Taiwan waa qayb aan laga goyn karin dhulka Shiinaha, Dowladda Jamhuuriyadda Shacbiga Shiinahuna waa dowladda keliya ee sharciga ah ee matasha guud ahaan Shiinaha.”

Beijing waxay u aragtaa Taiwan, oo ah dimoqraadiyad iskeed isu maamusha, inay tahay gobol go’ay oo ay waajib tahay in mar uun dib loogu mideeyo dhulweynaha, haddii loo baahdana xoog lagu soo celiyo. Taiwan, oo si rasmi ah loogu yaqaan Jamhuuriyadda Shiinaha, waxay ku adkaysanaysaa inay tahay waddan madax-bannaan.

Sheegashada Shiinaha ee Taiwan

Bayaanka ayaa si ballaaran u soo xigtay tusaalooyin taariikhi ah si loogu nuuxnuuxsado sheegashada Shiinaha ee Taiwan. Wuxuu iftiimiyay “sannad-guuradii 80-aad ee guushii Dagaalkii Dadka Shiinaha ee iska caabinta gardarradii Japan iyo Dagaalkii Adduunka ee La-dagaallanka Faashiistaha,” iyo sidoo kale “sannad-guuradii 80-aad ee dib u soo ceshadka Taiwan.”

Afhayeenka safaaradda ayaa intaa ku daray, “Baaqii Qaahira ee 1943-kii iyo Bayaankii Potsdam ee 1945-kii waxay qayb muhiim ah ka ahaayeen nidaamkii caalamiga ahaa ee ka dambeeyay Dagaalkii Labaad ee Adduunka, waxayna sidoo kale dhanka sharciga ka xaqiijiyeen maqaamka Taiwan inay tahay dhul Shiineys ah oo aan laga goyn karin.”

Intaa waxaa dheer, bayaanka wuxuu tixraacay Qaraarka Golaha Guud ee Qaramada Midoobay ee tirsigiisu yahay 2758, kaas oo la ansixiyay sannadkii 1971, kaas oo u aqoonsaday Jamhuuriyadda Shacbiga Shiinaha inay tahay “wakiilka keliya ee sharciga ah ee Shiinaha u matala Qaramada Midoobay.”

Beijing waxay ku doodaysaa in qaraarkani uu diidayo abuurista “laba Shiine” ama “hal Shiine, hal Taiwan”, iyadoo ku adkaysanaysa inuu hoosta ka xariiqayo aqoonsiga beesha caalamka ee mabda’a “hal Shiine.”

Maqaamka Somaliland

Somaliland, oo ku taalla waqooyiga Soomaaliya, waxay madax-bannaani ku dhawaaqday sannadkii 1991-kii ka dib burburkii dowladdii dhexe ee Soomaaliya. In kasta oo ay leedahay dowlad, lacag, iyo ciidan u gaar ah, haddana ma aysan helin aqoonsi caalami ah oo ballaaran.

Isku daygeeda ah inay xiriir diblomaasiyadeed oo madax-bannaan la yeelato dhinacyada sida Taiwan, ayaa Beijing u aragtaa inay tahay caqabad toos ah oo ku wajahan wadajirkeeda dhuleed iyo jebin mabda’a “hal Shiine.”

“Somaliland waa qayb ka mid ah dhulka Soomaaliya,” ayuu xaqiijiyay afhayeenka safaaradda Shiinaha, isagoo la jaan-qaadaya mowqifka guud ee beesha caalamka ee ah in Somaliland ay weli tahay qayb muhiim ah oo ka tirsan Soomaaliya. “Dhinaca Shiinuhu wuxuu si adag uga soo horjeedaa in Somaliland iyo maamulka Taiwan ay isku martigeliyaan xarumo ama ay yeeshaan nooc kasta oo isdhexgal rasmi ah, magac kasta ama marmarsiiyo kasta ha ku yimaadeene.”

Safaaraddu waxay hadalkeeda kusoo gabagabaysay digniin, iyadoo ku boorrisay “maamulka goboleedka Somaliland inay yeeshaan dareen dhab ah oo xaqiiqada ku qotoma ayna ka waantoobaan inay ka hor yimaadaan isbeddelka taariikhda, si ay uga badbaadaan cawaaqib xumo ay iyagu isku keenaan.” Luuqaddan adag waxay muujinaysaa suurtagalnimada cawaaqib diblomaasiyadeed ama mid dhaqaale haddii Somaliland ay sii waddo la macaamilkeeda Taiwan.

Khilaafkan diblomaasiyadeed wuxuu iftiiminayaa siyaasadda juqraafiyeed ee cakiran ee Geeska Afrika, oo quwadaha waaweyn ee caalamka, oo uu ku jiro Shiinuhu, ay si isa soo taraysa uga dhex muuqdaan. Shiinuhu wuxuu si weyn u ballaariyay saamayntiisa dhaqaale iyo istiraatiiji ee qaaradda Afrika, isagoo si joogto ah ugu ololeeya danihiisa asaasiga ah ee madax-bannaanida iyo mabda’a “hal China.” 

- Advertisement -

Read more

Local News