Ankara (Caasimada Online) – Wararka dhowaan soo baxay ee sheegaya in Turkigu qorsheynayo inuu Soomaaliya u diro unug ka tirsan shirkadda gaarka loo leeyahay ee milatari ee SADAT ayaa si weyn u soo jiitay indhaha bulshada Soomaaliyeed. Si loo fahmo doorka iyo muhiimadda ururkan, waxaan halkan hoose faah-faahinaynaa xog ku saabsan SADAT.

Waa ayo SADAT?

SADAT International Defense Consultancy (Uluslararası Savunma Danışmanlık Şirketi) waa shirkaddii ugu horreysay ee milatari oo gaar loo leeyahay ee laga aas-aaso Turkiga. Waxaa lagu aas-aasay sannadkii 2012 magaalada Istanbul, waxaana dhisay Adnan Tanrıverdi, jeneraal sare oo howlgab ka noqday Ciidanka Qalabka Sida ee Turkiga.

Shirkaddan waxay u adeegtaa sidii qandaraasle difaac oo gaar loo leeyahay, iyadoo bixisa adeegyo kala duwan oo ay ka mid yihiin:

• Tababarro milatari: Ku saabsan dagaallada caadiga ah iyo kuwa aan caadiga ahayn, hawlgallada ciidamada gaarka ah (special forces), iyo barnaamijyo gaar ah oo loogu talagalay ciidamada dhulka, badda, iyo cirka.
• La-talin difaaca: Talo-bixin heer sare ah oo la xiriirta xeeladaha difaaca iyo amniga gudaha, oo ay ku jiraan qiimeynta khataraha iyo dib-u-habaynta hay’adaha amniga.
• Lojiistikada milatariga: Taageero dhammaystiran oo ku saabsan gaadiidka qalabka dagaalka iyo horumarinta nidaamyada lojiistikada ee waxtarka leh.
• Soo iibinta hubka: Ka caawinta dowladaha macaamiisha ah helitaanka hubka iyo walxaha qarxa.

SADAT waxay si cad u sheegtay in himiladeedu tahay in ay dhiirrigeliso iskaashi dhinaca difaaca iyo milatariga ah oo dhexmara dalalka Islaamka, si ay u yeeshaan awood milatari oo iskiis ah oo kor u qaada miisaankooda caalami.

Doorka SADAT ee Soomaaliya

Warbixin cusub ayaa muujisay in madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud uu si rasmi ah uga codsaday Turkiga taageero milatari, taasoo horseeday qorshe suuragal ah oo ku saabsan in ciidamada SADAT loo diro si ay uga hortagaan kooxda Al-Shabaab, gaar ahaan gobolka istiraatiijiga ah ee dooxada Shabeelle.

Ujeeddooyinka howlgalkan ayaa ah in la sugo amniga magaalooyinka iyo deegaannada muhiimka ah, isla markaana lagu xasiliyo gobolkaasi oo ay hareeyeen rabshado. Tallaabadan ayaa sidoo kale la jaanqaadaysa qorshayaasha ballaaran ee istiraatiijiga ah ee Turkiga, oo ay ka mid tahay dhisidda xarun tijaabo loogu sameeyo gantaallada masaafada dheer oo laga dhisi karo gobolka Shabeellaha Dhexe.

Turkigu waxa uu muddo toban sano ka badan xiriir dhow la lahaa Soomaaliya, isagoo sameeyay barnaamijyo tababar milatari ah, maalgelin kaabayaal dhaqaale ah, iyo taageero dhaqaale oo muuqata.

Saldhigga milatari ee Turkigu ku leeyahay Muqdisho ayaa ah mid ka mid ah xarumaha milatari ee shisheeye ee ugu ballaaran gudaha dalka, taasoo muujinaysa doorka uu Ankara ka ciyaarayo dhismaha nidaamka amniga Soomaaliya. Haddii SADAT si rasmi ah loogu daabulo gudaha dalka, waxay noqonaysaa horumar cusub oo muhiim ah oo ku saabsan xiriirka labada dal.

Is-barbardhigga kooxda Wagner

SADAT ayaa si isa soo taraysa loogu barbardhigayaa kooxda Wagner ee Ruushka (oo hadda loo yaqaan “Africa Corps”), sababo la xiriira hawlaha ay kaga jirto howlgalada suurtagalka ah ee qarsoodiga ah iyo doorka ay ka qaadato danaha istiraatiijiga ah ee Turkiga.

Sida Wagner ay ugu adeegto danaha Ruushka, SADAT waxay u noqon kartaa Turkiga aalad u suurtagelisa inuu saameyn ku yeesho siyaasadda dibadda isaga oo aan si toos ah ugu lug yeelan. Si kastaba, falanqeeyayaal ayaa tilmaamaya in labada koox ay ku kala duwan yihiin dhinaca ideolojiyadda, iyadoo SADAT lagu tilmaamay mid leh ajande Islaami ah oo muuqda.

SADAT waxay wajahday eedeymo iyo muran kala duwan, gaar ahaan kuwa ka imanaya dhaliilayaasha xisbiga talada haya ee AKP, kuwaasoo ku eedeeyay inay u shaqeyso sidii ciidan gaar ah oo daacad u ah Madaxweyne Erdoğan. Waxaa sidoo kale si joogto ah loola xiriiriyay inay si dhow ula shaqeyso hay’adaha sirdoonka Turkiga.

Qorshaha suuragalka ah ee ku saabsan dirista SADAT gudaha Soomaaliya waxa uu dhalinayaa su’aalo muhiim ah oo la xiriira isbeddelka ka socda xagga ammaanka Geeska Afrika. Inkastoo dowladda Soomaaliya si wanaagsan u qaabishay taageerada Ankara, haddana waddamo kale oo gobolka iyo caalamkaba ah waxay arrintan u arki karaan mid cabsi gelin leh.

Isticmaalka shirkado milatari oo gaar loo leeyahay oo qeyb ka ah siyaasadda arrimaha dibadda waxay sidoo kale kor u qaadi kartaa tartanka u dhexeeya quwadaha shisheeye ee doonaya inay saameyn ku yeeshaan gobolka istiraatiijiga ah.

Waddamada Reer Galbeedka ayaa si dhow ula socon doona dhaq-dhaqaaqyada SADAT, maadaama ay jiraan walaacyo ku saabsan daah-furnaanta iyo isla xisaabtanka shirkadaha milatari ee gaarka loo leeyahay, iyo sida ay ula jaanqaadayaan danaha juqraafiyeed ee dowladaha ay matalaan.

SADAT waxa ay mataleysaa aalad muhiim ah oo uu Turkigu uga faa’iideysto siyaasadda difaaca iyo arrimaha dibadda, gaar ahaan meelaha uu Ankara doonayo inuu saameyn ka yeesho.

Ku lug lahaanshaha suurtagalka ah ee Soomaaliya waxa uu muujinayaa qoto-dheeraanta iskaashiga amni ee u dhexeeya labada dal, wuxuuna yeelan karaa saameyn ballaaran oo ku saabsan dagaalka lagula jiro Al-Shabaab iyo xasilloonida guud ee Geeska Afrika.