Nairobi (Caasimada Online) – Madaxweynayaasha dowlad goboleedyada Puntland iyo Jubaland ayaa kulamo gaar-gaar ah ku yeeshay magaalada Nairobi maalmihii tegay, iyagoo isku dayaya inay isku duubnaan ka yeeshaan mowqifkooda ku aaddan wadahadallada cakiran ee kala dhexeeya dowladda federaalka, sida ay sheegeen ilo-wareedyo siyaasadeed.
Saciid Cabdullaahi Deni oo ah madaxweynaha Puntland iyo Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe), ayaa kulmayay dhowr maalmood, xilli ay sii kordheyso xiisadda u dhaxeysa Villa Somalia iyo dowlad goboleedyada xubnaha ka ah dowladda federaalka.
Wadahadalladooda ayaa diiradda lagu saaray sidii loo heli lahaa qorshe mideysan oo lagula macaamilayo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, kaddib bilooyin ay is-dhaafsanayeen eedeymo, ayna jirtay is-mari-waa siyaasadeed.
Kulamadan ayaa waxaa qeyb ahaan kiciyay warar sheegayay in Axmed Madoobe uu horey u bilaabay wadahadallo toos ah oo uu la yeeshay madaxweynaha, taasoo keentay in Deni uu raadiyo xaqiijin ku saabsan isku-duubni ka hor inta aan la gaarin wax heshiisyo gooni-gooni ah.
Kaddib kulamo is-daba-joog ah, labada hoggaamiye waxay isku raaceen in iska hor-imaadkii muddada dheer socday ee lala galay Muqdisho uusan keenin faa’iido badan, iyo in qaab mideysan oo loo wajaho arrimaha ay xoojin doonto awooddooda ay ku saameyn karaan go’aamada qaranka.
Waxay go’aansadeen inay ka wada shaqeeyaan arrimaha waaweyn sida wax-ka-beddelka dastuurka iyo qaab-dhismeedka doorashooyinka qaranka, iyagoo sii wadi doona inay si madax-bannaan u maareeyaan arrimahooda gudaha.
Labaduba waxay walaac ka muujiyeen in dowladda federaalku ay ka faa’iideysan karto kala qeybsanaanta maamul goboleedyada si ay ajendaheeda gaarka ah horey ugu waddo.
“Casharka laga bartay sanadihii la soo dhaafay waa in go’doonku uusan waxba tarin. In si wadajir ah loo dhaqmo waa dariiqa kaliya ee lagu ilaalin karo danaha gobollada,” ayuu yiri mid ka mid ah ilaha ku dhowaa wadahadallada.
Axmed Madoobe wuxuu sii wadaa wadahadallo toos ah oo uu la leeyahay Madaxweyne Xasan Sheekh. Sida ay sheegeen saraakiil ku sugan Kismaayo, hoggaamiyaha Jubaland wuxuu diyaar u yahay inuu aqbalo ku dhowaad dhammaan shuruudaha Muqdisho marka laga reebo hal qodob: tallaabo kasta oo lagu soo gaabinayo muddo xileedkiisa hadda.
Wuxuu ku cadaadinayaa Villa Somalia inay soo saarto qoraal rasmi ah oo lagu xaqiijinayo sharciyadda doorashadiisa, taasoo uu u arko mid lama huraan u ah horumarka. “Haddii ay ixtiraamaan mowqifkeenna, horay ayaan u socon karnaa. Haddii kale, wax walba way burburayaan,” ayuu yiri mid ka mid ah saraakiisha Jubaland.
Xafiiltanka u dhexeeya Axmed Madoobe iyo hoggaanka federaalka ayaa noqday mid ka mid ah khilaafaadka ugu xididaysan Soomaaliya. Colaaddan waxay salka ku haysaa bishii Nofeembar 2024, markaasoo Jubaland ay mar saddexaad dib u dooratay Madoobe, doorashooyin ay Muqdisho ku tilmaantay kuwa aan sharci ahayn.
Dowladda federaalku waxay kaga jawaabtay iyadoo amar soo qabasho ah u jartay madaxweynaha Jubaland, kuna eedeysay inuu wiiqayo nidaamka dastuuriga ah. Aargudasho ahaan, Jubaland waxay iyana soo saartay amar soo qabasho ah oo ka dhan ah Madaxweyne Xasan Sheekh, waxayna ku dhawaaqday inay gebi ahaanba xiriirka u jareyso Muqdisho.
Tan iyo xilligaas, xiriirka labada dhinac wuxuu ahaa mid fadhiid ah, iyadoo maamul walba uu diidayo inuu aqoonsado awoodda kan kale. Dhexdhexaadin caalami ahina ma aysan keenin horumar la taaban karo, taasoo keentay in is-mari-waagu uu sii socdo illaa 2025.
Isbahaysiga uu Axmed Madoobe uu la samaynayo Puntland ayaa u muuqda mid uu ku doonayo inuu ku helo awood saameyn oo miisaan leh oo uu kula galo wadahadallada dowladda federaalka.
Labada dowlad goboleed waxay ballanqaadeen inay isku taageeri doonaan heshiis kasta oo ay la gaaraan Villa Somalia iyo inay kula xisaabtamaan mas’uuliyiinta federaalka fulinta ballanqaadyadooda.