Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxtooyada Soomaaliya ayaa Sabtidii ku qasbanaatay inay si degdeg ah u saxdo khalad dhacay ka dib markii ay daabacday farriin tacsi ah oo u muuqatay inay ka hor imanayso siyaasadda muddada dheer u degsanayd dowladda federaalka ee ku aaddan aqoonsi la’aanta maamulka hadda jira ee Jubaland.
Qoraalka oo lagu baahiyay bogga rasmiga ah ee Villa Somalia ee Facebook, ayaa looga tacsiyeynayay geerida Suldaan Cabdicqaadir Xaaji Maxamuud, oo ahaa oday magac ku leh deegaanka iyo mas’uul tirsan Jubaland. Si kastaba ha ahaatee, qoraalkii hore ayaa marxuumka ku tilmaamay inuu “ahaa Madaxweyne ku-xigeenka 2-aad ee dowlad-goboleedka Jubbaland.”
Eray bixintan ayaa si degdeg ah dood uga dhex abuurtay baraha bulshada, maadaama ay si dadban u aqoonsanaysay xilka Suldaan Cabdicqaadir uu ka hayay maamulka hadda talada haya ee Jubaland ee uu hoggaamiyo Axmed Maxamed Islaam “Madoobe,” oo dib-u-doorashadiisii 2024 ay Villa Somalia ku tilmaantay mid aan dastuuri ahayn.
Wax yar ka dib markii la daabacay, dadka isticmaala baraha bulshada ayaa tilmaamay is-khilaafka, iyagoo xusay in kelmadda “ahaa” ay muujinayso in Villa Somalia ay u aragtay Suldaan Cabdicqaadir inuu hayay xil rasmi ah oo sharci ah oo ka tirsan dowlad ay si fagaare ah u qaadacday.
Iyadoo ka jawaabaysa arrintan, Villa Somalia ayaa tirtay qoraalkii hore waxaana ay ku beddeshay mid la saxay. Qoraalka cusub ayaa la jilciyay tixraaca, iyadoo marxuumka lagu tilmaamay mid “horey u soo noqday” Madaxweyne ku-xigeen—taasoo ka fogeynaysa inuu ka tirsanaa maamulka hadda jira.
Khaladkan ayaa ku soo beegmay xilli uu muddo sanado ah xumaa xiriirka u dhexeeya dowladda federaalka ee Muqdisho iyo maamulka Jubaland ee fadhigiisu yahay Kismaayo. Ka dib doorashadii Axmed Madoobe ee dabayaaqadii 2024, golaha wasiirrada federaalka ayaa ku dhawaaqay in doorashadaasi ay ahayd mid sharci-darro ah, waxayna joojiyeen wada shaqeyntii rasmiga ahayd ee ay la lahaayeen hoggaanka Jubaland.
Dhanka kale, Jubaland ayaa hakisay wada shaqeyntii ay la lahayd hay’adaha federaalka, iyadoo Villa Somalia ku eedaysay faragelin siyaasadeed iyo awood isku koobid. Khilaafkan ayaa saameeyay dib-u-heshiisiinta qaranka, carqaladeeyay isku-duwidda amniga ee koonfurta, wuxuuna hakiyay horumarkii laga gaari lahaa dib-u-habeynta doorashooyinka iyo dastuurka.
“Kani ma ahayn oo kaliya khalad af ahaaneed oo iska dhacay,” ayuu yiri falanqeeye arrimaha dastuurka oo fadhigiisu yahay Muqdisho. “Marka aad qof ku tilmaanto inuu xil gaar ah ka hayay dowlad aad sheegtay inay sharci-darro tahay, waxaad si toos ah u daciifinaysaa mowqifkaagii. Erayadu miisaan culus ayay leeyihiin—gaar ahaan marka ay jiraan khilaafyada heer federaal.”
In kasta oo qoraalka la saxay uu hadda la jaanqaadayo mowqifka rasmiga ah ee Villa Somalia, haddana sawirrada qoraalkii hore ayaa si weyn ugu faafay baraha bulshada, iyagoo dib u huriyay doodaha ku saabsan anshaxa fariimaha dowladda iyo isku-duubnida gudaha.