Beledweyne (Caasimada Online) – Ergayga Madaxweyne Xasan Sheekh ee arrimaha ciidamada difaaca deegaanka ee macawiisleeyda Cali Jeyte Cismaan ayaa beeniyay in dowladda Soomaaliya iyo saaxiibada Caalamka ay duqeyn ku dileen Horjoogihii ugu halista badnaa Al-Shabaab ee deegaanada Galmudug iyo Hirshabeelle Nuur Cabdi Rooble (Nuunuule) oo shalay la xaqiijiyey geeridiisa.

Cali Jeyte ayaa sheegay in ciidamada deegaanka ee gobolka Hiiraan ay ninkaas ku dileen weerar dhabagal ah oo ka dhacay aagga deegaanka Ceelhareeri oo hoos taga degmada Moqokori.

Sidoo kale, Cali Jeyte ayaa nasiib darro weyn ku tilmaamay in dowladda Soomaaliya ay dafirto doorka dagaalka Macawiisleeyda iyo dilka ay u geysteen horjoogahii Al-shabaab ee gobolada Hiiraan, Galgaduud, Mudug, iyo Shabeellaha Dhexe.

“Horjooge Nuunaale iyo horjooge kale waxa dilay ciidanka Macawiisleeyda weerar jidkal ku sameeyay, cid kale ma dilin, mana ahan in la xaqiro doorkooda, iyagoo maalin walba dhiig u daadinaya difaaca dalka, waa nasiib daro weyn,” ayuu yiri.

Me. Jeyte ayaa sidoo kale xusay in Macawiisleyda gobolka Hiiraan ay hayaan howshii looga baahna Soomaalida oo dhan, balse ay muuqato in guushii ay gaareen lasii xaqiraayo, sida uu hadalkiisa u dhigay.

“Soomaaliweyn waxaan leeyahay waad nagu fiirsateen dagaalka, Macawiisleyda Hiiraan waxay hayaan talaabadii laga rabay Soomaaliweyn oo dhan, waxaan leeyahay dadka Soomaaliyeed yaan nalagu fiirsan cadawga, hadii nalagu sii fiirsadana wax walba way dhamaan doonaan, waxaana qormeysa taariikh,” ayuu yiri Cali Jeyte.

Hadalka Cali Jeyte ayaa burinaya warkii Wasiirka Gaashaandhigga Axmed Macalin Fiqi oo shalay sheegay in dowladda Soomaaliya oo kaashaneysa saaxiibada caalamka ay duqeyn ku dishay Nuur Cabdi Rooble Nuunuule.

Telefishinka Dowladda ayaa soo bandhigay muuqaalka gantaalkii lagu dhuftay Nuunuule iyo maleeshiyaadkii la dhintay, kaas oo haleelay bartilmaameed sax ah oo khasaare culus u geystay Al-Shabaab, sida lagu cadeeyey warbixinta.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guutada Danab ee Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed ayaa hawlgal ka fuliyay tuulada Gaalware oo 4 KM dhanka bari kaga beegan deegaanka Sabiid iyo Caanoole ee gobolka Shabeellaha Hoose.

Hawl-galkan ayaa lagu khaarijiyay in ka badan 25 ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab, oo ay ku jireen saddex horjoogayaal sare.

Sidoo kale, ciidamada ayaa gacanta ku dhigay hub fara badan oo ay kooxdu adeegsanayeen, oo ay kamid yihiin; lix qori oo nooca PKM ah, labo RPG iyo 17 AK-47, waxaana halkaas lagu burburiyey dhagartii ay abaabulayeen kooxdaas.

“Dowladda Federaalka Soomaaliya waxaa had iyo goor ka go’an ciribtirka Khawaarijta iyo sugidda amniga guud ee dalka, iyada oo kaashaneysa Ciidanka Qalabka Sida iyo shacabka Soomaaliyeed,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya.

Geesiyaasha xoogga iyo kuw deegaanka ayaa maalmihii lasoo dhaafay howl-gallo culus qaaday, iyadoo Hiiraan jab culus lagu gaarsiiyay Al-Shabaab, waxaana weli sii soconayo halganka ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka.

Inta ay socdeen howl-galladan waxaa lagu dilay horjoogayaal sar sare oo uu kamid yahay Nuur Cabdi Rooble Nuunuule oo sidoo kale ahaa nin halis badan oo ka qayb-galay dagaallo kala duwan oo ka dhacay Galmudug iyo HirShabelle.

Ninkan ayaa qayb weyn ku lahaa abaabulka kooxda ka waddo Shabeellaha Dhexe oo kooxda ka qabsatay deegaanno dhowr ah.

Si kastaba, dagaalka Al-Shabaab ayaa sii laba kacleynaya iyada oo dowladda Soomaaliya ay haatan qorsheyneyso inay qaado gulufkii ugu dambeeyay oo kooxda looga xoreynayo deegaannadii u dambeeyay ee ay qabsatay.

Makkah (Caasimada Online) – Wasaaradda Difaaca ee Sacuudi Carabiya ayaa si cad u muujisay sida ay uga go’an tahay sugidda amniga magaalada barakeysan ee Maka, xilli lagu guda jiro xajka sanadlaha ah.

Muuqaallo ay baraha bulshada ku baahisay wasaaraddu ayaa muujinaya diyaarado nooca Helicopter ah iyo nidaamyo casri ah oo difaaca hawada ah oo la geeyay agagaarka Masjidka Xaramka. Wasaaraddu waxay qoraalkeeda ku sheegtay in ciidanka difaaca cirka ay “isha si aan libiqsi lahayn uga hayaan” amniga martida Ilaahay.

Nidaamka Patriot oo lagu arkay Makkah

Mid ka mid ah sawirrada la baahiyay ayaa si gaar ah u muujinaya nidaamka difaaca gantaalaha ee American Patriot MIM 104 oo la dhigay meel u dhow xarunta Sacudiga Clock Tower, taasoo ka ag dhow Masjidka Xaramka.

Diyaarad Helicopter ah ayaa sidoo kale lagu arkay iyadoo dul wareegaysa hareeraha masjidka, taasoo ah qayb ka mid ah korjoogteynta cirka ee magaalada barakeysan. Tallaabadan ayaa ku soo beegmaysa xilli dad lagu qiyaasay hal milyan iyo bar ay kasoo qeyb-galeen xajka sanadkan, taasoo sare u qaaday baahida loo qabo sugidda amniga guud ee Maka.

Nidaamka Patriot MIM 104 oo ay soo saareen shirkadaha Raytheon iyo Lockheed Martin, ayaa ah mid si gaar ah loogu talagalay ka hortagga weerarada cirka sida gantaallada ballistic-ga, cruise-ka iyo duqeymo kasta oo hawada ah.

Raadaarkiisa casriga ah ayaa awood u leh inuu bartilmaameedyo badan hal mar go’aamiyo, isla markaana si deg-deg ah uga falceliyo khataraha soo food saara goobaha muhiimka ah.

Xaqiijinta amniga xujeyda xilliga Xajka

Warbixin laga helay shir jaraa’id oo ay qabatay Wasaaradda Arrimaha Gudaha ee Boqortooyada Sacuudiga ayaa lagu sheegay in la diyaariyay nidaam amni oo dhammeystiran si loo sugo nabadda xujeyda.

Agaasimaha guud ee Amniga, Sarreeye Guud Maxamed Al-Bassami, ayaa sheegay in Sacuudi Carabiya ay dadaal badan ku bixisay in xujeyda ay helaan deegaan ammaan ah, habeysan, oo ay si nabad ah ku gutaan waajibaadka diimeed.

Amniga xajka ayaa waxaa lagu saleeyay maareynta dadka, taraafikada, xaaladaha degdegga ah iyo kala dambeynta guud. Dowladda Sacuudiga waxay sidoo kale shaacisay in la kordhiyay tirada ciidamada suga ammaanka iyo qalabka ay adeegsanayaan si loola socdo dhaq-dhaqaaqyada lagu garto khataraha suurta-galka ah.

Arrimahan ayaa dooddo ka dhaliyay baraha bulshada, iyadoo su’aallo laga keenay sababta dhabta ah ee keentay in Makkah la geeyo nidaamyada difaaca culus xilliga Xajka. Dadka qaar ayaa waxay sheegeen in tani la xiriirto cabsi laga qabo weerarro ka yimaada dagaal-yahannada Xuutiyiinta Yemen.

Inkasta oo Xuutiyiintu ay iska fogeeyeen eedeymaha weerarada Makkah, haddana Sacuudigu hore ayuu ugu eedeeyay inay weerarro horey u qorsheeyeen.

Si kastaba, Tallaabadan difaac ee Makkah ayaa muujinaysa sida ay Dowladda Sacuudiga uga go’an tahay sugidda ammaanka goobaha barakeysan ee Muslimiinta iyo ilaalinta martida Ilaahay.

Washington (Caasimada Online) – Dowladda Itoobiya ayaa shaacisay in Dowladda Mareykanka ay si buuxda u taageertay dadaallada ay ku doonayso in ay ku hesho marin badeed, iyadoo doorbidaysa in arrintan loo maro waddooyin nabadeed iyo diblomaasiyadeed.

Sida ay baahisay wakaaladda wararka Itoobiya (ENA) Safiirka Mareykanka ee Itoobiya, Ervin Massinga ayaa muujiyay sida ay Dowladda Mareykanka u fahamsan tahay muhiimadda uu marin badeed u leeyahay Itoobiya.

Wuxuu sheegay in Mareykanku uu si dhab ah u garab taagan yahay hammiga Itoobiya, isagoo arrintaas ku tilmaamay mid muhiim u ah horumarka dhaqaale ee dalka iyo xasiloonida guud ee gobolka.

Danjire Massinga ayaa hoosta ka xarriiqay in waddan weyn oo sida Itoobiya ah, oo leh koboc dhaqaale oo xawli ah iyo dad aad u badan, aysan suurtagal ahayn inuu horumar gaaro la’aanta marin badeed. Wuxuu tilmaamay in helidda deked rasmi ah ay tahay lama huraan, maadaama ay si toos ah ugu xiran tahay awoodda dalkaasi u leeyahay inuu ganacsi la yeesho dunida inteeda kale.

Safiirku waxa uu sidoo kale muujiyay sida Mareykanka uga go’an tahay inuu Itoobiya ku taageero waddooyin kala duwan oo ay ku gaari karto yoolkeeda. Taageeradaasi waxay ka mid yihiin iskaashi ganacsi, mid diblomaasiyadeed iyo mid nabadeed — taasoo muujinaysa xiriirka dhow ee labada dal iyo sida ay u wadaagaan danaha ku aaddan nabadda iyo horumarka gobolka.

Itoobiya ayaa muddooyinkii dambe si xooggan ugu hawlanayd sidii ay u heli lahayd marin badeed rasmi ah, iyadoo arrintaas saldhig uga dhigtay heshiiskii ay sannadkii 2024 la gashay Somaliland. Heshiiskaas oo muran dhaliyay ayaa sababay xiisado diblomaasiyadeed oo u dhexeeya Itoobiya iyo Soomaaliya, taasoo sare u qaaday dooda ku saabsan suurtagalnimada heshiis deked la wadaago.

Hadalka Massinga ayaa imanaya xilli Itoobiya ay si firfircoon u xoojinayso xiriirrada ay la leedahay dalal ku yaalla badda Cas sida Jabuuti, Kenya iyo Imaaraadka Carabta. Tani waxay muujinaysaa sida Itoobiya ay u dardar gelinayso siyaasaddeeda dibadda si ay u xaqiijiso yoolkeeda helida marin badeed.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Axmed Macallin Fiqi ayaa markii ugu horreysay si faah-faahsan uga hadlay diyaaraddii milatari ee dhowaan ku dhacday deegaanka Xawaadley ee gobolka Shabeellaha Dhexe, kadibna ay la wareegeen Al-Shabaab.

Wasiirka ayaa beeniyay sheegashada Al-Shabaab ee ah inay soo rideen diyaaraddaasi oo ay lahaayeen ciidamada AUSSOM, gaar ahaan kuwa Burudi oo dhowaan ka baxay Xawaadley waxaase uu tilmaamay in diyaaradda ay soo wajahday cilad, sidaasna ay ku dhacday.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in aanu jirin khasaare nafeed oo ka dhashay shilkan, marka laga reebo burburka diyaaradda oo ay la wareegeen maleeshiyaadka Al-Shabaab.

“Diyaaraddii ku dhacday Xawaadley cilad farsamo ayaa ku timid, Shabaab sooma ridin wax khasaare ahna kama dhalan,” ayuu yiri Wasiika Gaasnaadhigga Xukuumadda Soomaaliya.

Dhinaca kale, wuxuu soo hadal qaaday dagaalka ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab, isaga oo wacad ku maray in dhowaan ay bilaabi doonaan howlgallo dib loogu xoreynayo deegaannada ay soo galeen ee koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya, si looga saaro dhulkaasi.

“Waxaan wadnaa qoshe Wasaaradda Gaashaandhiga iyo Taliska Ciidanka, si dib loogu qabto deegaannada ay ku sugan yihiin Al-Shabaab, howlgallada hadda waxay ka socdaan inta badan gobolada dalka sida Hirshabeelle, Jubaland iyo Koofur Galbeed,” ayuu raaciyay Fiqi.

Diyaaraddan ayaa dhacday xilli ciidamada AUSSOM ee howlgalka Midowga Afrika laga daad-gureynayay deegaanka Xawaadle, kaddib markii ay ku dhufteen roobab iyo daadad ba’an.

Howl-galka AUSSOM ayaa sheegay in intii ay socotay daad-gureynta ciidanka, mid ka mid ah diyaaradaha qumaatiga u kaca uu la kulmay cillad farsamo, balse wuxuu howlgalku tilmaamay in duuliyeyaasha ay si xirfad leh ugu dejiyeeen ciidanka dhul ammaan ah oo ay joogaan ciidamada dowladda Soomaaliya

Waxaa kale oo uu howlgalku intaasi kusii daray in aanay jirin wax khasaare nafeed ah oo ka dhashay cilladdaas farsamo ee sababtay in diyaaraddooda ay ku dhacdo aagga Xawaadley.

Sanadihii la soo dhaafay deegaanka Xawaadley oo u dhow degmada Balcad wuxuu martigeliyay dagaallo culus oo ay ku dhinteen boqolaal askari iyo saraakiil ciidan, taasoo muujineysa muhiimadda istiraatiijiyadeed ee deegaankaas ay u leedahay labada dhinac.

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dil xalay masuul ka tirsanaa maamulka degmada Dayniile loogu gaystay gudaha degmadaasi, kaas oo ay ka dambeeyeen kooxo burcad ah oo ku hubeysnaa qoryo, kadibna baxsaday.

Dika ayaa si gaar ah ga dhacay xaafadda Cali Boy, gaar ahaan Masjidka Macallin Ciise, iyada oo loo gaystay agaasimihii Dalxiiska ee degmadaas Marxuum Cabdalla Sheekh Ibraahim Jiisow.

Wararka ayaa sheegaya in agaasimaha oo ahaa nin dhalinyaro ah oo firifircoon, isla markaana caan ka ahaa degmada Dayniile uu markii hore dhaawac culus soo gaaray, bale uu mar dambe ku geeriyooday mid kamid ah isbitaallada ku yaalla magaalada Muqdisho.

Sidoo kale, ragga burcadda ah ayaa marxuumka horay uga sii qaatay mobile iyo bistoolad uu watay, iyaga si dhaqsi ah meesha uga cararay, sida ay sheegeen dadka deegaanka.

Waxaa sidoo kale goobta gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka dowladda Soomaaliya oo baaritaano kooban ka sameeyay xaafadda uu dilku ka dhacay, balse sooma qaban eedeysanayaasha oo weli baxsad ah laamaha amniga iyo cadaaladda.

Dilkan ayaa kusoo aadaya, xilli maalmihii u dambeeyay ammaanka degmada Dayniile uu ahaa mid deggan, isla markaana ay wada shaqeynayeen shacabka iyo laamaha amniga, taas oo keentay in dowladda ay si gaar ah u amaanto, sida ay uga shaqeeyeen ammaanka.

“Waxaan ku amaanayaa Dayniile lixdii bilood ee ugu dambeysay hal madfac oo laga soo tuuray kuma soo dhicin magaalada Muqdisho, waana dadaal aad muujiseen” ayuu horay u yii wasiirka amniga gudaha Cabdulahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag) oo ka hadlayay isbeddalka amni ee Dayniile.

Waxyaabaha kale ee ay sameeyeen reer Dayniile waxaa kamid ah in marar kala duwan ay gacanta kusoo dhigeen xubno ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab oo ku howlanaa in dilal iyo qaraxyo ay ka gaystaan degmadaasi, iyaga oo kadib ku wareejiyay laamaha amniga.

Si guud Muqdisho ayaa hadda ku jirto xaalad deganaan ah, waxaana isbeddalka uu ku yimid qorshe ballaaran oo ay la timid dowlada dhexe, kaas oo ka hirgalay caasimada.

Beledweyne (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya dagaal qaraar oo maanta dib uga qarxay deegaanka Ceelhareeri, kaas oo u dhexeeay Al-Shabaab iyo ciidamada isbaheysanayaa ee dowladda iyo Macawiiselyda gobolka Hiiraan.

Dagaalka ayaa yimid, kadib markii ciidamada huwanta ay weerar culus ku qaadeen fariisimo ay Al-Shabaab ku lahaayeen deegaankaasi, waxaana kadib sidaas ku qarxay dagaal foolka fool ah.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa innoo sheegay in dagaalka uu xoogan yahay, isla markaana labada dhinac ay isku adeegsanayaan hubka noocyadiisa kala duwan.

Saraakiil ka tirsan milatariga Soomaaliya oo bixiyay faah-faahin hordhac ah ayaa guulo wayn ka sheegtay dagaalka maanta, waxayna tilmaameen inay beegsadeen goobo ay isku uruursanayeen maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab, ayna gaarsiiyeen khasaare isugu jiro dhimasho iyo dhaawac.

Sidoo kale waxa ay intaasi kusii dareen in weli howlgalka uu sii socdo, isla markaana ay dib ka shaacin doonaan khasaaraha rasmiga ah ee loo gaystay argagixisada.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, waxaana labada dhinac ay helayaan gurmayo, taas oo sii kululeyneyso dagaalka ka socda deegaanka Ceelhareere gobolka Hiiraan.

Ceelhareeri ayaa waxaa labadii maalmood ee lasoo dhaafay ka dhacay howlgallo culus oo jab lagu gaarsiiyay Khawaarijta, waxaana weli sii soconayo halganka ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka.

Inta ay socdeen howlgalladan waxaa lagu dilay horjoogayaal sar sare oo uu kamid yahay Nuur Cabdi Rooble Nuunuule oo sidoo kale ahaa nin halis badan oo ka qayb-galay dagaallo kala duwan oo ka dhacay Galmudug iyo HirShabelle, wuxuuna hadda qayb ku lahaa abaabulka Al-Shabaab ka waddo Shabeellaha Dhexe oo kooxda ka qabsatay deegaanno dhowr ah.

Si kastaba, dagaalka Al-Shabaab ayaa sii laba kacleynaya iyada oo dowladda Soomaaliya ay haatan qorsheyneyso inay qaado gulufkii ugu dambeeyay oo kooxda looga xoreynayo deegaannadii u dambeeyay ee ay qabsatay.

Gaalkacyo (Caasimada Online) – Wararka laga helayo magaalada Gaalkacyo ee xarunta gobolka Mudug ayaa sheegaya in xalay dhacdo argagax leh ay ka dhacday magaaladaasi, kadib markii si wadajir ah hal goob loogu dilay nin kamid ahaa dadka deegaanka iyo gabar a socotay.

Dilka ayaa si gaar ah uga dhacay agagaarka Kaamka Tawakal oo ku yaalla dhinaca ay maamusho Puntland oo ah waqooyiga magaalada Gaalkacyo, waxaana lasoo wariyay in dilka ay gaysteen maleeshiyaad hubeysan oo si deg-deg ah goobta uga baxsaday

Labada marxuum waxaa lagu kala magacaabi jiray Saciid Guure Cali iyo Canab Burhaan, waxaana xilliga la dilayay ay la socdeen gaari nooca raaxada ah, iyaga oo ku socdaan xaafad ka mid ah waqooyiga magaalada Gaalkacyo ee xarunta gobolka Mudug.

Saciid Guure Cali ayaa Taksiile caan ka ah magaalada, halkan gabadha ay kamid ah dhalinyaro deegaanka, waxayna xiligaas ka timid goob loo dalxiiso oo ku taalla halkaasi, hayeeshee waxaa waddada ku helay maleeshiyaadka oo rasaas huwiyay, kadibna cararay.

Intaas kadib waxaa goobta uu falku ka dhacay gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka ee maamulka Puntland oo howlgallo kooban sameeyay, balse illaa iyo hadda kama hadlin dhacdadan iyo natiijada laga gaaray howlgallada ay ka sameeyeen gudaha magaalada.

Wararka ayaa intaasi kusii daray in dilka labada marxuum uu salka ku hayo aanooyin qabiil oo ka taagan halkaasi, waxaana marar badan degmada ka dhacay dilal lasoo qorsheeyay.

Xaaladda ayaa saaka deggan, waxaana haatan soconayo qaban qaabada aaska ninka iyo gabadha xalay si gar darrrada ah loogu dilay xarunta gobolka Mudug ee Gaalkacyo.

Gaalkacyo ayaa waxaa marar badan ka dhacay dilal la xiriira aanooyin qabiil, waxaana magaaladaas muddo dheer ka taagan colaad beeleed, taas oo sanado badan qaadatay.

Si kastaba, dhacdadan cusub ayaa kusoo aadeyso, ayada oo muddooyinkii ugu dambeeyay gobolka Mudug ay dib uga qarxeen dagaal beeleedyo sababay khasaarooyin kala duwan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Mamnuucidda safarka ee Mareykanku kusoo rogay dalal ay qeyb ka tahay Soomaaliya ayaa si weyn u saameyn doonta muwaadiniinta Soomaaliyeed ee raba inay u safraan dalkaas.

Mamnuuciddan, oo qeyb ka ah dadaal ballaaran oo ay dowladda Mareykanka ugu jirto in ay joojiso muhaajiriinta ka imaanaya dalal uu madaxweyne Trump ku tilmaamay kuwa ay si weyn uga jiraan halis argagixiso, ayaa sidoo kale ka mid ah siyaasadaha adag ee socdaalka ee maamulkaasi hirgeliyay.

Waxaa liiska lagu daray dhowr dal oo ay ka mid yihiin Burundi, Cuba, Laos, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan, iyo Venezuela. Muwaadiniinta dalalkan looma oggola inay Mareykanka ku galaan fiisayaal dalxiis ama ardaynimo, taasoo xaddidaysa fursadaha ay u heli karaan waxbarasho ama socdaal.

Soomaaliya ayaa ka mid ah dalalka si toos ah ay xayiraaddan u saameysay. Marka laga hadlayo jawaabta dowladda Soomaaliya, si degdeg ah ayay uga falcelisay xayiraadda, waxayna ballanqaadeen inay si dhab ah ula tacaali doonaan arrimaha keeni kara in muwaadiniintooda loo arko halis.

Muwaadiniinta Soomaaliyeed ee doonayay inay u safraan Mareykanka ayaa wajahaya caqabado badan, iyadoo meesha ka bixi doonaan fursadaha waxbarasho iyo adeegyadii kale ee waddankaasi loo aadi jiray.

Xayiraaddan ayaa sidoo kale si gaar ah u saameyneysa muwaadiniinta dalalka aan lahayn nidaamyo adag oo lagu baari karo dadka doonaya inay u safraan Mareykanka. Tani waxay qeyb ka tahay walaaca dowladda Mareykanka ee la xiriira ammaanka iyo hubinta xogta dadka soo galaya.

Inkastoo xayiraaddan aysan ahayn mid gebi ahaanba xiran, waxaa jira shuruudo gaar ah oo haddii ay dadkaasi buuxiyaan, ay u oggolaan karto dowladda Mareykanka inay gudaha u galaan, inkastoo ay weli la kulmayaan caqabado sharciyeed iyo kuwo farsamo.

Madaxweynihii hore Joe Biden, oo xisbiga Dimuqraadiga ka tirsan islamarkaana beddelay Trump, ayaa xayiraadda socdaalka laalay sanadkii 2021, isagoo ku tilmaamay “dhibic madow oo ku taal damiirka qarankeena,” balse haatan waxaa dib usoo celiyay maamulka Trump.

Muqdisho (Caasimada Online) – Caasimada Online ayaa raadisay xogta horjoogaha Al-Shabaab ee Dowladda Soomaaliya ay dilkiisa shaacisay, kaas oo maanta ku geeriyooday degmada Ceelbuur, kadib dhaawac culus oo ka soo gaaray howlgal duqeyn ah oo ka dhacay aagga deegaanka Ceelhareeri ee gobolka Hiiraan.

Nuur Cabdi Rooble (Nuunuule) ayaa lagu magacaabi jiray ninkaas, wuxuu ahaa Abaanduulihii dagaal-gelinta ciidamada Al-Shabaab, wuxuuna hoggaamiyey weerarro badan oo lagu laayey ciidamada qaranka.

Weerarradii Galcad, Cawsweyne, Caad, Ceelahelay iyo Aadan-yabaal oo ciidan badan looga laayey dowladda ayuu hoggaaminayey horjoogaha la dilay, waxaana lala beegsaday duqeyn.

Ninkaas oo Al-Shabaab ku soo biiray waayihii la aas-aasay ayaa u dhashay beesha Duduble, wuxuuna la soo dagaalamay culimadii Ahlu-sunna, asalkiisii hore wuxuu ahaa mooryaan dadka dila oo isbaarooyin dhigta.

Wuxuu ahaa 47 jir ku dhashay Ceelgaras, 1-dii duhurnimo ee maanta ayuu geed hoostiis, duleedka Ceelbuur, isagoo kala go’an oo dhakhaatiirtu waxba ka qaba waayeen si silac ah ugu geeritooday.

Nuunuule waxaa la beegsaday isagoo hoggaaminaya maleeshiyaad gurmad ah oo ka baxay aagga Aadan-yabaal, una socday dagaal ka socday deegaanka Ceelhareeri ee gobolka Hiiraan, halkaas oo geesiyaasha macawiisleyda iyo ciidamada qaranka ay jilibka dhigteen, kuna laayeen cadowga Khawaarijta ah.

Warbaahinta dowladda ayaa caawa baahisay muuqaalka gantaalkii lagu dhuftay Nuunuule iyo horjoogayaal kale oo geeriyooday iyo maleeshiyaad ay wateen, waxaa la xaqiijiyay in ilaa labo horjooge oo kale lagu dilay howlgalkaas, kuwaas oo kala ah:

2. Horjooge Caddaw  oo masuul ka ahaa waxa ay Khawaarijtu ugu yeeraan “dabagalka” Jabhaddooda ee Galgaduud.

3. Macallin Cumar oo ahaa horjooge u qaabilsanaa kooxda Khawaarijta marin-habaabinta iyo tababarka maleeshiyaadka.

Tirada guud ee horjoogayaasha Khawaarijta ee lagu dilay howlgalkaas ayaa hadda gaartay shan, kuwaas oo dhammaantood si toos ah ugu lug lahaa abaabuladii Khawaarijtu ka wadeen muddooyinkii dambe gobollada Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe.

Garoowe (Caasimada Online) – Xukuumadda Puntland ayaa si cad u sheegtay in aysan ka qeyb geli doonin shirka uu dhawaan iclaamiyay Madaxweynaha Dowladda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, ilaa iyo inta Villa Somalia ka laabaneyso isbeddelladii lagu sameeyay dastuurka dalka.

Wasiirka Warfaafinta Puntland, Maxamuud Caydiid Dirir, oo warbaahinta kula hadlay magaalada Garoowe, ayaa sheegay in Puntland ay mowqif cad ka taagan tahay arrimaha dastuurka, isla markaana aysan aqbali doonin wax ka beddel lagu sameeyo dastuurkii lagu heshiiyay ee dalka, iyadoo aan la helin wadatashi qaran iyo heshiis cusub oo ay ku mideysan yihiin dhammaan dhinacyada Soomaalida.

“Dowladdu ha xaqiiqsato in muddo-xileedkeedu gebogabo yahay, waxaana loo baahan yahay in laga wada hadlo doorasho la isla oggol yahay, iyadoo lagu saleynayo dastuurkii hore ee lagu heshiiyay. Dastuur beddel la iska rabo in lagu kororsado muddo-xileed, doorasho laguma geli karo,” ayuu yiri Wasiir Dirir.

Isagoo ka falcelinayay warqaddii casuumaadda shirka ee ka timid Madaxtooyada Qaranka, ayuu Wasiir Caydiid tilmaamay in warqaddaasi aysan caddeyn cidda si rasmi ah loogu casuumay iyo cidda laga tagay, taasoo uu ku tilmaamay “isku dhex-karis”.

Ugu dambeyn, Puntland ayaa sheegtay in ay diyaar u tahay wada-hadal qaran oo salka ku haya heshiis iyo dastuur mideysan, balse aysan aqbali doonin isbeddello ku yimaada hanaanka dastuuriga ee dalka iyadoo aan la helin wakiillada dhammaan maamul-goboleedyada iyo qeybaha kale ee bulshada.

Hadalkan kasoo baxay Puntland ayaa imanaya xilli uu dalka wajahayo jahawareer siyaasadeed oo ku saabsan isbeddelada dastuuriga ah, qorshaha doorashada, iyo xiriirka u dhexeeya dowladda federaalka iyo maamul-goboleedyada.

Puntland ayaa muddooyinkii dambe si adag uga soo horjeeday wax ka beddelka dastuurka, iyadoo ku doodaysa in arrimaha noocaas ah ay u baahan yihiin wadatashi qaran oo ay qeyb ka yihiin dhammaan maamul-goboleedyada iyo qeybaha kale ee bulshada Soomaaliyeed.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Talyaaniga ayaa garab istaag weyn u muujisay SSC-Khaatumo, oo dhawaan ay Dowladda Federaalka u aqoonsatay maamul ka mid ah dowlad-goboleedyada dalka.

Taageeradan ayay Roma ku xaqiijisay kulan maanta ka dhacay gudaha xerada Xalane ee magaalada Muqdisho, halkaas oo ay ku taallo safaaradda Talyaaniga ee Soomaaliya. Kulankan ayaa si gaar ah ugu dhex maray hoggaamiyaha maamulka SSC-Khaatumo, Cabdulqaadir Axmed Aw-Cali (Firdhiye), iyo safiirka Talyaaniga, Danjire Pier Mario Daccò Coppio.

Labada mas’uul ayaa ka wada hadlay iskaashiga Soomaaliya iyo Talyaaniga, gaar ahaan sidii loo horumarin lahaa deegaannada maamulka cusub ee SSC-Khaatumo.

Safiirka Talyaaniga ayaa sheegay in dowlad ahaan ay garab taagan yihiin maamulka SSC-Khaatumo oo dhawaan la aqoonsaday, isla markaana ay door muuqda ka qaadan doonaan barnaamijyada horumarineed ee maamulkaasi.

Hoggaamiye Firdhiye ayaa maalmihii la soo dhaafay magaalada Muqdisho kulammo kula lahaa madaxda dowladda iyo safiirrada caalamka.

14-ka April ee sanadkan 2025 ayey ahayd markii ay Dowladda Federaalka Soomaaliya si rasmi ah ugu dhawaaqday aqoonsiga SSC-Khaatumo, taas oo ka dhigtay maamul jira oo ka mid ah maamullada Soomaaliyeed, iyadoo dowladdu meesha ka saartay in lagu muransan yahay deegaannada maamulkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa soo saartay liiska saraakiil sare oo Shabaab looga dilay soohdinta gobollada Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe, kuwaas oo uu ugu sareeyo Abaanduulihii hoggaaminta weerarrada Al-Shabaab Nuur Cabdi Rooble (Nuunuule) kaas oo dilkiisu uu aad u farxad geliyey dowladda, sida lagu cadeeyey warar kala duwan oo ka soo baxay.

Nuunuule ayaa hoggaaminayey weerarradii ciidanka dowladda lagu laayey ee ka dhacay Galcad, Cawsweyne, Caad, Ceelahelay iyo Aadan-yabaal oo ugu dambeeyey, ugu dambeyntiina waxaa maalin kahor lagu dhawacay duleedka Ceelhareeri, isagoo maanta ku geeriyooday Ceelbuur.

Hoos ka akhriso war-saxaafadeedka dowladda:

Horjoogeyaal kale oo ka tirsan Khawaarijta Al-Shabaab ayaa ku geeriyooday howlgal qorshaysan oo si wadajir ah ay u fuliyeen Ciidanka Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka (NISA), Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed, iyo saaxiibada caalamiga ah. Howlgalkaasi oo Lixdii bishan Juun 2025, ka dhacay deegaanka Ceelhareeri ee gobolka Hiiraan.

Waxaa la xaqiijiyay in ilaa saddex horjooge oo kale lagu dilay howlgalkaas, kuwaas oo kala ah:

1. Nuur Cabdi Rooble (Nuunle) oo ahaa horjoogaha Khawaarijta u qaabilsanaa gobollada Hiiraan, Shabeellaha Dhexe, Mudug, iyo Galgaduud. Dhiigya-cabkan ayaa u geeriyooday dhaawac culus oo ka soo gaaray weerarka bartilmaameedka ahaa.

2. Horjooge Caddaw  oo masuul ka ahaa waxa ay Khawaarijtu ugu yeeraan “dabagalka” Jabhaddooda ee Galgaduud.

3. Macallin Cumar oo ahaa horjooge u qaabilsanaa kooxda Khawaarijta marin-habaabinta iyo tababarka maleeshiyaadka.

Tirada guud ee horjoogayaasha Khawaarijta ee lagu dilay howlgalkaas ayaa hadda gaartay shan, kuwaas oo dhammaantood si toos ah ugu lug lahaa abaabuladii Khawaarijtu ka wadeen muddooyinkii dambe gobollada Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe.

Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay si dhow ula socotaa xaaladda horjoogeyaasha iyo maleeshiyaadka dhaawacmay, kuwaas oo kooxda Khawaarijtu isku dayeyso in ay kala baxsadaan goobaha dagaalka.

Ma jirto meel ay uga baxsan karaan cadaaladda iyo geesiyaasha Ciidanka Qaranka Soomaaliyeed, horjoogayaasha dhiig-miiratada ah ee caadeystay dhibaateynta shacabka Soomaaliyeed.