26.6 C
Mogadishu
Monday, June 30, 2025

Xogta qarax la keenay goob maqaaxi ah oo sababay dhimasho iyo dhaawac

Jamaal Maxamed
-
0
Xogta qarax la keenay goob maqaaxi ah oo sababay dhimasho iyo dhaawac

Guriceel (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya qarax maanta ka dhacay deegaan hoostaga degmada Guriceel ee gobolka Galgaduud, kaas oo sababay khasaare isugu jiro dhimasho iyo dhaawac soo gaaray dad shacab ah oo ku sugnaa goobta uu qaraxa ka dhacay.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa inoo sheegay in qaraxa uu ka dhacay deegaan lagu magacaabo Af-cagaag oo qiyaastii 33 KM u jira magaalada Guriceel, waxaana ku dhintay  ugu yaraanlaba qof, halka ay ku dhaawacmeen tiro kale oo intaas ka badan.

Qaraxa ayaa ka dhashay bam ay dhalinyaro kasoo qaadeen meel kamid ah deegaanka, iyaga oo kadib geeyay goob maqaaxi ah oo dad badan ay fadhiyeen, kadibna ay ku ciyaareen, sidaasna uu ugu qarxay.

Labada qof ee ku dhintay qaraxa ayaa isla maanta lagu aasay deegaanka Af-cagaag, halka dhaawacyada loo soo qaaday magaalada Guriceel oo lagu dabiibayo xaaladooda caafimaad.

Gobollada Dhexe ayaa waxaa ku badan waxyeellada ka dhalata haraadiga hubka aan weli qarxin, maadaama dagaallo sokeeye ay kusoo noqdeen deegaannadaasi, waxaana ugu dambeeyay carruur walaalo ahaa oo horay sidaan oo kale ay miino ugula qaraxday magaalada Xeraale ee gobolka Galgaduud,.

Carruurta oo ahaa laba wiil iyo gabar  ayaa midka u weyn da’ahaan wuxuu jiray 6 sano, waxaana ku qarxday miino ay ku ciyaarayeen, waxaana goobta ku geeriyooday laba kamid ah carruurta, halka midka saddexaadna dhaawicii soo gaarar uu mar dambe ugu geeriyooday isbitaaka.

Soomaaliya waxaa inta badan la soo wariyaa waxyeello ka dhalata haraadiga hubka aan weli qarxin iyo miinooyinka dhulka lagu aaso oo ay dhibaato ka soo gaarto shacabka.

Si kastaba, tan iyo dagaallada sokeeye ee wadanka ka dhacay, waxaa la arka haraadiga hubkii lagu dagaalamay oo yaallo goobo kala duwan, taasi oo inta badan ay khasaare kala kulmaan carruurta yar yar ee Soomaaliyeed.

Kadib dagaalkii Israel, IRAN oo billowday dagaal cusub oo ka dhan ah cadow kale

Asad Cabdullahi Mataan
-
0
Kadib dagaalkii Israel, IRAN oo billowday dagaal cusub oo ka dhan ah cadow kale

Tehran (Caasimada Online) – Isla markii ay istaageen duqeymihii bambooyinka ee Mareykanka iyo Israel ay ku wadeen Iran, waxaa goobihii ay ku dhuumanayeen kasoo baxay hoggaamiyeyaasha diimeed ee dalka iyo ciidammada ammaanka, waxayna bilaabeen olole cusub—oo markan ka dhan ah shacabkooda, iyagoo beegsanaya dadka looga shakisan yahay basaasnimada, kuwa mucaaradka ah, iyo shakhsiyaadka ka aragtida duwan dowladda.

Baro kontorool ayaa laga taagay guud ahaan magaalada Tehran, xilli ay mas’uuliyiintu doonayaan inay dib usoo celiyaan awooddooda iyo inay ugaarsadaan dadka ay ka shakisan yihiin inay Israel ka caawiyeen weerarradii lagu qaaday difaaca hawada, xarumaha nukliyeerka, iyo saraakiisha sarsare iyo saynisyahannada atoomikada, intii uu socday dagaal cirka ah oo qaatay 12 maalmood.

Iyadoo urta walxaha qarxa ee culus ay weli hawada caasimadda ku jirto, waxay booliska iyo sirdoonku xireen boqollaal qof, maalin kastana tiro intaas ka badan ayay xirayaan. Ciidamo boolis ah oo hubeysan ayaa roondo ka wada waddooyinka. Dadka waa la istaajinayaa, waxaana la baarayaa baabuurtooda, taleefannadooda iyo kombuyuutarradooda. Dowladda ayaa ku dhawaaqday in si degdeg ah loo toogtay ugu yaraan lix nin.

“Xaaladda shacabka Iran hadda way ka khatarsan tahay tii ka horreysay dagaalka,” ayay tiri Narges Mohammadi, oo ah u dhaqdhaqaaqe xuquuqda aadanaha oo ku guuleysatay abaalmarinta nabadda ee Nobel (Nobel Prize), kana mid ah shakhsiyaadka mucaaradka ah ee dalka ugu caansan. Waxay sheegtay in nidaamka talada haya uu samayn doono wax kasta oo ay ku xoojinayaan awooddooda, isla markaana uu wado caburin xooggan.

In ka badan 1,000 qof ayaa la xiray labadii toddobaad ee lasoo dhaafay, iyagoo lagu eedeeyay inay gacan siiyeen Israel, sida ay sheegtay hay’adda Amnesty International.

Sabtidii, saraakiil sarsare ayaa ka qaybgalay aasyo qaran oo loo sameeyay dadkii ku dhintay dagaalka, oo ay ku jiraan hoggaamiyeyaal sare oo militari iyo saynisyahanno nukliyeer ah, sida ay warbaahinta dowladda sheegtay, tallaabadaas oo u muuqatay mid awood muujin ah. Dadka fagaaraha lagu arkay waxaa ka mid ahaa Madaxweyne Masoud Pezeshkian, Wasiirka Arrimaha Dibadda, Abbas Araghchi, iyo Esmail Qaani, oo ah hoggaamiyaha ciidanka gaarka ah ee Quds (Quds Force) ee hoostaga Ilaalada Kacaanka Islaamiga (Islamic Revolutionary Guard Corps), kaasoo markii hore la sheegay inuu dhintay.

Kumanaan baroordiiqayaal ah ayaa isugu soo baxay Tehran iyagoo lulaya calamo iyo boorar ay ku taageerayaan Jamhuuriyadda Islaamiga ah, waxaana isu soo baxyo kale oo ka yaryar ay ka dhaceen magaalooyin kale. Gaadiidka dadweynaha ee caasimadda ayaa ahaa lacag la’aan, halkaas oo xarumaha tareennada dhulka hoostiisa mara ay buux dhaafiyeen dad usii jeeday socodka baroordiiqa. Qaarkood waxay ku dhawaaqayeen “Isra’aail ka dhimato,” sida lagu muujiyay muuqaal ay baahisay warbaahinta dowladda ee IRIB.

Nidaamka Shiicada Islaamiga ah ayaa sidoo kale xoojiyay dadaallada lagu hirgelinayo sharciyo adag oo la xiriira waxa ay u arkaan dhaqan iyo labis aan habbooneyn.

“Booliska anshaxa ayaa soo laabtay,” ayay tiri haweeney 44 jir ah oo sheegtay inay Tehran ka qaxday intii uu dagaalku socday. “Boolisku xitaa wuu na istaajiyay wuuna na wareystay, sababtoo ah sokisyada haweeneydii ila socotay ayaa ahaa kuwo aad u khafiif ah.”

Duqeymaha cirka ee Israel iyo Mareykanka ayaa noqday markii ugu horreysay oo Iran dhulkeeda gudihiisa laga fuliyaa weerar shisheeye oo joogto ah tan iyo dagaalkii sideedda sano qaatay ee ay la gashay Ciraaq sannadihii 1980-meeyadii. Caasimadda Tehran ayaa noqotay goobta ugu weyn ee dagaalka.

Intii ay duqeymuhu socdeen, Hoggaamiyaha Sare Ali Khamenei wuxuu ku dhuumanayay dhismo dhulka hoostiisa ah oo ka baxsan Tehran, halkaas oo aysan gaari karin cid aan ahayn xulafadiisa ugu dhow, sida uu sheegay sarkaal Carbeed oo xogta laga siiyay iyo qof la-taliye u ah Ilaalada Kacaanka. Go’doonkiisa ayaa adkeeyay wadahadallo ka socday Geneva oo ay dhex-dhexaadinayeen dalal Yurub ah oo doonayay in lasoo afjaro dagaalka, sida ay sheegeen saraakiil Carbeed.

Khamiistii, ayuu la hadlay shacabka markii ugu horreysay tan iyo 19-kii Juun, isagoo isku dayayay inuu yareeyo khasaaraha ka dhashay weerarka isla markaana uu qaranka ku mideeyo calanka Iran.

“Jamhuuriyadda Islaamiga ah way guuleysatay, waxayna dharbaaxo kulul ku dhufatay wejiga Mareykanka,” ayuu yiri isagoo codkiisu daciif yahay.

Weerarradu waxay muujiyeen sida qotada dheer ee ay hay’adda sirdoonka Israel ee Mossad u dhex gashay Iran. Waxay si qarsoodi ah Iran usoo geliyeen diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee qaraxyada xambaara iyo saanado kale, kuwaas oo ay adeegsadeen kooxo basaasiin ah si ay u burburiyaan difaaca hawada una dilaan shakhsiyaad caan ah.

“Reer Israel waxay soo abaabuleen gudagal, soo daabulid bambooyin iyo walxaha qarxa, waxayna dad ka qorteen gudaha dalka,” ayuu yiri Mohammad Amin-Nejad, danjiraha Iran ee Faransiiska, oo la hadlay warbaahinta France 24 toddobaadkii hore. Waxay ku dhacday “indhaheenna hortooda. Dayacnaan ayaa jirtay.”

Jawiga Tehran ayaa weli ah mid kacsan, xilli ay dadku bilaabeen inay ku laabtaan shaqooyinkooda oo ay isku dayayaan inay dib u bilaabaan nolol caadi ah, sida ay sheegeen dad deegaanka ah oo taleefanka lagala xiriiray.

Warbaahinta ay dowladda Iran maamusho ayaa maalin kasta ka warbixisa xarigyo cusub iyo hub la qabtay. Mas’uuliyiinta ayaa Talaadadii sheegay inay dacwado ka dhan ah 24 basaas oo looga shakisan yahay inay u shaqeeyaan Israel ka fureen magaalada Hamedan ee galbeedka Iran, halkaas oo saldhiggeeda cirka si weyn loogu waxyeelleeyay maalintii ugu horreysay ee duqeymaha. Eedeysanayaasha “waxay u dirayeen cadowga macluumaad, sawirro, iyo muuqaallo,” ayaa lagu yiri warbixin warbaahineed.

Adeegga internet-ka ayaa dib loo soo celiyay Arbacadii kadib markii uu go’naa in ka badan toddobaad. Laakiin digniin rasmi ah oo ah inaan la isticmaalin barnaamijyada farriimaha sida WhatsApp ayaa weli jirtay. Nidaamka talada haya wuxuu sheegay inuu ka cabsi qabo in basaasiinta Israel ay jabsan karaan wada-hadallada oo ay macluumaad ka helaan.

Arbacadii, wasaaradda sirdoonka Iran ayaa dadka deegaanka u sheegtay inay soo wargeliyaan wicitaan kasta oo shaki leh. Horay, waxay u soo saartay talooyin ku saabsan sida lagu garto basaas.

Talooyinka ayaa muwaadiniinta uga digay inay isha ku hayaan deriskooda dhaqdhaqaaqooda saacadaha aan caadiga ahayn; isticmaalka badan ee maaskarada, koofiyadaha iyo muraayadaha qorraxda; iyo astaamo sida garaacis bir ah oo guryahooda gudihiisa ka yeeraya. Basaasiinta, sida talooyinku sheegeen, waxay ku noolaan karaan guryo leh “daahyo xiran xitaa saacadaha maalintii.”

Caburinta gudaha ayaa sii kordhinaysa dareenka welwelka baahsan ee uu dagaalku sababay. Tobannaan weerar oo Israel ay fulisay ayaa lagu garaacay Tehran, iyadoo la beegsanayay xarumaha gantaallada iyo nukliyeerka, iyo sidoo kale astaamaha nidaamka iyo cadaadiska uu wado, oo uu ku jiro xabsiga caanka ah ee Evin, halkaas oo lagu hayo maxaabiista siyaasadeed.

Xaafadaha ladan ee woqooyiga Tehran, oo ay deggen yihiin qaar badan oo kamid ah saynisyahannada nukliyeerka iyo taliyeyaasha sarsare ee la beegsaday, ayaa ka mid ahaa meelihii ugu darnaa ee uu saameeyay ololaha cirka, taasoo gilgishay dadka magaalada ugu sarreeya. Tehran waxay la kulantay qaar ka mid ah duqeymihii ugu xoogganaa dagaalka saacado un ka hor inta aysan dhaqan gelin xabbad-joojinta.

Dadka deegaanka ayaa habeenno badan soo jeeday, mararka qaarkoodna waxay dagaalka ka daawanayeen balakoonnadooda iyo saqafyada guryahooda, iyadoo gantaalladu ay cirka ka ifayeen, waxaana xigay qaraxyo iyo dab.

Wasaaradda caafimaadka Iran ayaa sheegtay in in ka badan 600 oo qof ay ku dhinteen in ka badan 4,800 oo kalena ay ku dhaawacmeen intii uu dagaalku socday, sida ay sheegtay warbaahinta dowladda, oo aan sheegin tirada ciidammada qalabka sida ka tirsan.

In kasta oo Iran ay muujisay madax-adayg, haddana waxay qaadday tallaabooyin taxaddar ah iyadoo qaar ka mid ah hantideeda ugu qaalisan u rartay dibadda. Ka dib markii Israel ay bilowday inay beegsato kaabayaasha tamarta qaarkood, Iran waxay bilowday inay u rarto xaddi badan oo saliid cayriin ah oo kaydsanayd dhanka Aasiya, sida uu sheegay Homayoun Falakshahi, oo ah madaxa falanqaynta saliidda cayriin ee shirkadda Kpler.

22-kii Juun, tirada saliidda cayriin ee ku kaydsanayd jasiiradda Kharg—oo ah barta ugu weyn ee dhoofinta saliidda Iran—way yaraatay, halka mugga saliidda Iran ee ku kaydsan meel u dhow Singapore iyo Shiinaha uu kordhay, ayuu yiri. Qiyaastii shan milyan oo foosto oo loo malaynayo in dibadda loo raray ayaa qiimahoodu ahaa ilaa $375 milyan marka loo eego qiimaha saliidda ee xilligaas.

Toddobaadkii hore, Iran waxay ugu yaraan afar diyaaradood oo rayid ah u duulisay magaalada Muscat ee caasimadda Cumaan si loogu ilaaliyo. Mid ka mid ah diyaaradahaas waxaa ku jirtay diyaaradda madaxtooyada Iran ee nooceedu yahay Airbus A340, taasoo Muscat caga-dhigatay 18-kii Juun, sida ay muujiyeen aaladaha dabagala duulimaadyada.

Saraakiisha Carabta ayaa la yaabay markii ay ogaadeen in diyaaraduhu aysan wax rakaab ah sidin. Taas beddelkeeda, waxay sheegeen, inay sideen lacag caddaan ah iyo hanti, kuwaas oo aan loo oggolaan reer Iran inay dejiyaan cunaqabatayn awgeed. Diyaaradaha laftooda ayaa sidoo kale ahaa kuwo qiimo leh oo u ahaa baxsasho degdeg ah saraakiisha sarsare.

Taxaddarradani waxay muujinayaan heerka cadaadiska saarnaa hoggaamiyeyaasha Iran intii uu dagaalku socday. Hadda waa inay helaan waddo ay hore ugu socdaan iyagoon haysan awood ay ku maamulaan hawadooda iyo gacan ka helin maleeshiyadooda.

Cunaqabatayn culus oo curyaaminaysa ayaa dib-u-dhiska ka dhigi doonta mid kasii adag.

“Tani waxay ahayd mid ka mid ah jabkii amni ee ugu halisanaa taariikhda nidaamka, laakiin ma ahayn isbeddel weyn. Hoggaanku wuu is hayay, waddooyinku way xasilloonaayeen, nidaamkuna wuxuu mar kale caddeeyay inaan loo dhisin caannimo, balse loo dhisay badbaado,” ayay tiri Narges Bajoghli, oo ah professor ku-xigeen ka tirsan Johns Hopkins School of Advanced International Studies.

“Nidaamka Iran waxaa loo dhisay inuu u adkaysto dhibaatooyinka,” ayay tiri Bajoghli. “Nidaamku ma uusan dumin. Wuu la qabsanayaa, waxaana soo baxaya saraakiil da’yar oo ka tirsan Ilaalada Kacaanka iyo kuwa booliska gaarka ah—kuwaas oo intooda badan ay ka aragti adag yihiin kuwii la dilay.”

Villa Somalia oo ku dhacday khalad weyn oo la xiriira Jubaland kadib qoraal ay…

Asad Cabdullahi Mataan
-
0
Villa Somalia oo ku dhacday khalad weyn oo la xiriira Jubaland kadib qoraal ay…

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxtooyada Soomaaliya ayaa Sabtidii ku qasbanaatay inay si degdeg ah u saxdo khalad dhacay ka dib markii ay daabacday farriin tacsi ah oo u muuqatay inay ka hor imanayso siyaasadda muddada dheer u degsanayd dowladda federaalka ee ku aaddan aqoonsi la’aanta maamulka hadda jira ee Jubaland.

Qoraalka oo lagu baahiyay bogga rasmiga ah ee Villa Somalia ee Facebook, ayaa looga tacsiyeynayay geerida Suldaan Cabdicqaadir Xaaji Maxamuud, oo ahaa oday magac ku leh deegaanka iyo mas’uul tirsan Jubaland. Si kastaba ha ahaatee, qoraalkii hore ayaa marxuumka ku tilmaamay inuu “ahaa Madaxweyne ku-xigeenka 2-aad ee dowlad-goboleedka Jubbaland.”

Eray bixintan ayaa si degdeg ah dood uga dhex abuurtay baraha bulshada, maadaama ay si dadban u aqoonsanaysay xilka Suldaan Cabdicqaadir uu ka hayay maamulka hadda talada haya ee Jubaland ee uu hoggaamiyo Axmed Maxamed Islaam “Madoobe,” oo dib-u-doorashadiisii 2024 ay Villa Somalia ku tilmaantay mid aan dastuuri ahayn.

Wax yar ka dib markii la daabacay, dadka isticmaala baraha bulshada ayaa tilmaamay is-khilaafka, iyagoo xusay in kelmadda “ahaa” ay muujinayso in Villa Somalia ay u aragtay Suldaan Cabdicqaadir inuu hayay xil rasmi ah oo sharci ah oo ka tirsan dowlad ay si fagaare ah u qaadacday.

Iyadoo ka jawaabaysa arrintan, Villa Somalia ayaa tirtay qoraalkii hore waxaana ay ku beddeshay mid la saxay. Qoraalka cusub ayaa la jilciyay tixraaca, iyadoo marxuumka lagu tilmaamay mid “horey u soo noqday” Madaxweyne ku-xigeen—taasoo ka fogeynaysa inuu ka tirsanaa maamulka hadda jira.

Khaladkan ayaa ku soo beegmay xilli uu muddo sanado ah xumaa xiriirka u dhexeeya dowladda federaalka ee Muqdisho iyo maamulka Jubaland ee fadhigiisu yahay Kismaayo. Ka dib doorashadii Axmed Madoobe ee dabayaaqadii 2024, golaha wasiirrada federaalka ayaa ku dhawaaqay in doorashadaasi ay ahayd mid sharci-darro ah, waxayna joojiyeen wada shaqeyntii rasmiga ahayd ee ay la lahaayeen hoggaanka Jubaland.

Dhanka kale, Jubaland ayaa hakisay wada shaqeyntii ay la lahayd hay’adaha federaalka, iyadoo Villa Somalia ku eedaysay faragelin siyaasadeed iyo awood isku koobid. Khilaafkan ayaa saameeyay dib-u-heshiisiinta qaranka, carqaladeeyay isku-duwidda amniga ee koonfurta, wuxuuna hakiyay horumarkii laga gaari lahaa dib-u-habeynta doorashooyinka iyo dastuurka.

“Kani ma ahayn oo kaliya khalad af ahaaneed oo iska dhacay,” ayuu yiri falanqeeye arrimaha dastuurka oo fadhigiisu yahay Muqdisho. “Marka aad qof ku tilmaanto inuu xil gaar ah ka hayay dowlad aad sheegtay inay sharci-darro tahay, waxaad si toos ah u daciifinaysaa mowqifkaagii. Erayadu miisaan culus ayay leeyihiin—gaar ahaan marka ay jiraan khilaafyada heer federaal.”

In kasta oo qoraalka la saxay uu hadda la jaanqaadayo mowqifka rasmiga ah ee Villa Somalia, haddana sawirrada qoraalkii hore ayaa si weyn ugu faafay baraha bulshada, iyagoo dib u huriyay doodaha ku saabsan anshaxa fariimaha dowladda iyo isku-duubnida gudaha.

Maxkamad isku khaladay Hawiye iyo jasiirada Hawaii oo jahwareer ka abuurtay UK

Asad Cabdullahi Mataan
-
0
Maxkamad isku khaladay Hawiye iyo jasiirada Hawaii oo jahwareer ka abuurtay UK

London (Caasimada Online) – Nin magangelyo-doon Soomalai ah ayaa helay fursad ku-meel-gaar ah oo uu ku sii joogi karo dalka UK, kaddib markii la ogaaday in garsoore dhinaca socdaalka ah uu isku khalday magaca qabiil Soomaali ah iyo jasiiradda Hawaii ee dalka Mareykanka.

Isku-darkan dhex maray magaca gobolkaas Mareykanka ka tirsan iyo qabiilka Hawiye ayaa la sheegay inuu ahaa mid ka mid ah “khalaadaad is-daba-joog ah” oo lagu sameeyay go’aankii maxkamadeed ee ninkan loogu diiday codsigiisii ahaa inuu sii joogo Boqortooyada Midowday (UK).

Sidoo kale, go’aankaas ayaa si khaldan loogu sheegay in carruurta magangelyo-doonka ay ku dhasheen dalka Masar halkii ay ka ahayd Itoobiya, waxaana ku jiray “tixraac layaab leh oo ku saabsan beer kookaburra ah,” sida lagu sheegay go’aan cusub oo la soo saaray. Kookaburra waa shimibir laga helo dalalka Australia iyo New Guinea.

Ninkan, oo ay maxkamadda magangelyadu magaciisa qarisay, ayaa hadda dib loo dhagaysan doonaa dacwadiisa kaddib markii la soo gabagabeeyay in Sureta Chana, oo ahayd garsooradii ka dambaysay khaladaadkaas, ay muujisay “taxaddar-darro iyo ka-fiirsi la’aan.”

Kiiskan, oo lagu faahfaahiyay diiwaannada maxkamadda, ayaa ah kii ugu dambeeyay ee uu kashifay wargeyska The Telegraph, kaasoo muujinaya xaalado ay muhaajiriin sharci-darro ah ama dembiilayaal ajnabi ah oo xukun lagu riday ay awood ugu heleen inay sii joogaan UK ama ay ku guuleysteen inay joojiyaan tarxiilkooda.

‘Khaladaad tiro badan oo la sheegay’

Codsiga magangelyo-doonka Soomaaliga ah ayaa markii hore waxaa diidday Maxkamadda Darajada Kowaad (First-Tier Tribunal). Wuxuu sheegtay inuu asal ahaan ka soo jeedo Soomaaliya, halkaasoo uu sheegay inuu kala kulmay khatar uga imaanaysay qabiilka Hawiye, oo ka mid ah qabiillada ugu waaweyn dalka.

Wuxuu u sheegay Xafiiska Arrimaha Gudaha (Home Office) inuu si sharci-darro ah ugu noolaa dalka Itoobiya dhowr sano ka hor inta uusan ka tagin sababo la xiriira dhibaatooyin uu kala kulmay qowmiyadda Oromada, oo ah in ka badan saddex-meelood-meel dadka dalkaas.

Saraakiisha Ingiriiska waxay rumaysnaayeen inuu ka yimid Itoobiya, ee uusan ahayn Soomaali, waxaana Maxkamadda Darajada Kowaad ay ku gacan sayrtay codsigiisa iyadoo ku sababaysay inuu xaq u yeelan karay dhalashada Itoobiya.

Wuu racfaan qaatay, waxaana Maxkamadda Darajada Sare (Upper-Tier Tribunal) ay ogaatay inay jireen “khalaadaad farabadan oo xagga farta ah iyo kuwa xaqiiqda ku salaysan” oo ku jiray go’aankii hore, taasoo muujinaysay “in la gudan waayay waajibkii ahaa baaritaanka taxaddarka qoto-dheer leh.”

Ugu horreyn, waxaa jiray tixraaca qabiilka “Hawaii” halkii laga oran lahaa Hawiye. Sidoo kale, waxaa si khaldan loo sheegay in carruurta [magangelyo-doonka] ay ku dhasheen Masar halkii ay ka ahayd Itoobiya. Waxaa intaa dheer, waxaa jiray “tixraac layaab leh oo ku saabsan ‘beer kookaburra’,” halka Maxkamaddii hoose ay si khaldan u xisaabisay “muddadii uu [magangelyo-doonku] deggenaa Itoobiya.”

Go’aanka waxaa lagu sheegay in racfaanka la dhagaystay 1-dii Jannaayo ee sanadkan, taasoo ah maalin aysan fariisan Maxkamadda Darajada Kowaad. Go’aanka waxaa sidoo kale lagu taariikheeyay 28-kii Maarso 2017, dhowr sano ka hor inta aanu ninku xereysan codsiga magangelyada.

‘Taxaddar-darro iyo ka-fiirsi la’aan’

Waxay sidoo kale ogaatay in garsooruhu ay go’aan ka gaartay sharciga dhalashada Itoobiya iyadoo aysan jirin caddeyn muujinaysa inuu xaq u leeyahay inuu qaato dhalashada Itoobiya. Garsooruhu waxay sidoo kale si khaldan u soo xigatay kiis hore waxayna “si qaldan isugu qasaysay cabsida [magangelyo-doonka] uu ka qabay qowmiyadda Oromada ee Itoobiya iyo cabsidiisa uu ka qabay qabiilka Hawiye ee Soomaaliya.”

Garsooraha Maxkamadda Sare, Leonie Hirst, ayaa tiri: “Go’aanka Maxkamadda Darajada Kowaad wuxuu guud ahaan muujinayaa taxaddar-darro iyo ka-fiirsi la’aan, taasoo ay caddaynayaan khaladaadka faraha badan ee xagga farta iyo xaqiiqda ku saabsan ee lagu tilmaamay qoraalka racfaanka [magangelyo-doonka]. Taasi, si kastaba ha ahaatee, ma aha khaladka keliya ee muhiimka ah ee ku jira go’aanka.”

“Arrinta ku saabsan dhalashada [magangelyo-doonka], oo ahayd udub-dhexaadka racfaanka, waxay u muuqataa in garsooruhu ay go’aan iskeed ah ka gaartay sharciga dhalashada Itoobiya iyadoo aysan jirin wax caddeyn ah ama dood ah oo arrintaas ku saabsan.”

“Gunaanadkeedii ahaa in [magangelyo-doonku] uu xaq u leeyahay dhalashada Itoobiya ma ahayn mid ay taageerayaan caddeymaha horyaallay, sababaynteeduna kuma filnayn inay sharraxdo sida ay ku gaartay go’aamadaas.”

Kooxda Al-Shabaab oo 5 qof ku toogatay degmada Ceelbuur + Magacyada

Jamaal Maxamed
-
0
Kooxda Al-Shabaab oo 5 qof ku toogatay degmada Ceelbuur + Magacyada

Ceelbuur (Caasimada Online) – Dagaalyahannada Al-Shabaab ayaa maanta fagaare ku yaalla degmada Ceelbuur ee gobolka Galgaduud ku toogtay rag ay kooxdu ku eedeysay inay ahaayeen basaasiin u shaqeynayey Dowladda Soomaaliya iyo Sirdoonka Mareykanka.

Raggaan la dilay oo gaaraya illaa 5 nin ayaa Al-Shabaab waxa ay shaacisay in ay xogo ka gudbinayeen kooxda, ayna fududeeyeen weeraro ka dhacay deegaanka.

Maxkamad hoostagta Al-Shabaab ayaa sheegtay in dhammaan ragga la dilay lagu helay eedeymaha loo soo jeediyey, kadibna xukunkii lagu ridday maanta lagu fuliyey.

Halkan hoose ka aqriso magacyada ragga la toogtay:-

1-Yuusuf Maxamed Xuseen Abwaanka oo da’diisu ay ahayd 36 jir, kaas oo ay Al-Shabaab ku eedeeyeen inuu basaas u ahaa Dowladda Soomaaliya iyo Sirdoonka Mareykanka.

2-Cabdiwahaah Maxamed Axmed oo da’diisu ahayd 25 jir ayaa isna la toogtay, isaga oo lagu eedeeyay inuu ahaa basaas.

3-Gaabow Cali Faarax oo da’diisu ahayd 28 jir ayaa isagana lagu fuliyay toogashada ka dhacday Ceelbuur.

4-Mukhtaar Axmed Caliyow Garas ayaa isaguna lagu eedeeyay jaajuus, wuxuuna kamid ahaa ragga maanta la toogtay.

5-Axmed Xasan Sheekh Xuseen oo da’diisu ahayd 42 san jir ah ayaan isna lagu dilay fagaaraha toogashada ee degmada Ceelbuur.

Al-Shabaab ayaa marar badan sidaan oo kale u fulisay toogasho, waxaana ay horay kooxda u dishay askar iyo dad kale oo ay ku eedeysay inay ahaayeen basaasiin ku sugnaa deegaanada ay ka taliso kooxda ee ku yaalla koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya.

Si kastaba, dhacdadaan ayaa ku soo beegmaya, xilli haatan kooxda ay wajaheyso culays uga imaanaya Dowladda Soomaaliya iyo saaxibada caalamiga ah oo sare u qaaday howlgallada iyo weerarada cirka ah ee ka dhacaya deegaanada ay joogaan Al-Shabaab.

Iiraan oo ku dhowaatay in ay khaarijiso Mike Pompeo

Asad Cabdullahi Mataan
-
0
Iiraan oo ku dhowaatay in ay khaarijiso Mike Pompeo

Washington (Caasimada Online) – Iiraan ayaa ku sigatay inay si guul ah u khaarijiso xoghayihii hore ee arrimaha dibedda ee madaxweyne Donald Trump, Mike Pompeo, sannadkii 2022, sida lagu xusay buug cusub oo soo baxay.

Pompeo, oo ahaa xoghayihii 70-aad ee arrimaha dibedda ee Maraykanka intii u dhaxaysay 2018 iyo 2021, ayaa si dirqi ah uga badbaaday isku day dil isagoo ku sugnaa hoteel ku yaalla magaalada Paris, sida lagu sheegay buugga 2024: Sida Trump ula Wareegay Aqalka Cad iyo Guuldarradii Dimoqraadiyiinta Ameerika oo ay qoreen Josh Dawsey, Tyler Pager iyo Isaac Arnsdorf.

Dhacdadan la tuhunsan yahay oo lagu faahfaahiyey buugga, oo ay heshay The Washington Post ka hor inta aan la daabicin bisha soo socota, ayaan hore loo shaacin.

Waxa uu buuggu sheegayaa in Iiraaniyiintu ay aqoonsadeen hoteelka uu Pompeo ka deggenaa Paris markii ay isku dayeen inay fuliyaan weerarka. Buuggu ma bixinayo tafaasiil intaas dhaafsiisan, marka laga reebo inay ku sigteen inay guulaystaan, sida ay qortay The Washington Post.

Buugga ayaa sidoo kale sheeganaya in Iiraaniyiintu ay isku dayeen inay dilaan saraakiil Maraykan ah ugu yaraan saddex jeer saddexdii sano ee ka horreysay inta uusan Trump ku guulaysan doorashadii 2024.

Qodob kale oo xasaasi ah oo buugga ku jira, oo aan hore loo tabin, ayaa ah in Iiraan ay qoratay kooxo dil fuliya oo ka hawlgala gudaha Maraykanka, waxaana sidaa u sheegay saraakiil ka tirsan sirdoonka Maraykanka kooxda ololaha Trump bishii September 2024.

Trump wuxuu bishii Janaayo laalay ilaaladii amniga ee Pompeo, iyo sidoo kale la-taliyihii hore ee amniga qaranka, John Bolton. Pompeo ayaa la kulmay “hanjabaado la aamini karo oo halis ah” oo uga imanayey Iiraan, waxaana suuragal ahayd inuu galo xaalad ammaan darro ah haddii aan la ilaalin, sida uu xilligaas CNN u sheegay sarkaal hore oo aan la magacaabin oo ka tirsanaa sirdoonka.

Afhayeenka Aqalka Cad, Karoline Leavitt, ayaa Khamiistii ay weriyeyaashu weydiiyeen in Trump uu ka fekerayo inuu dib ugu soo celiyo ilaalada saraakiishii hore ee la soo deristay hanjabaadaha Iiraan, oo uu ku jiro Pompeo. “Arrintaasi hadda lama tixgelinayo,” ayay tiri Leavitt.

Pompeo wuxuu door muhiim ah ka qaatay maamulkii kowaad ee Trump isagoo qaabeeyey siyaasadda ku wajahan Iiraan, wuxuuna qayb ka ahaa amarkii madaxweynaha ee lagu dilay Qaasim Suleymaani, oo ahaa taliye sare oo ka tirsanaa militariga Iiraan.

Afhayeen u hadlay Pompeo ayaa diiday inuu ka hadlo buugga markii ay la xiriirtay The Washington Post. Buugga ayaa ku salaysan waraysiyo lala yeeshay boqollaal qof, oo ay ku jiraan saraakiil ka tirsan Aqalka Cad, shaqaale sare oo ololaha Trump ka tirsan, iyo laamaha ammaanka.

Buuggiisii uu Pompeo soo saaray 2023-kii ee Never Give an Inch, wuxuu ku xusay hanjabaadaha “badan” ee isaga iyo qoyskiisu ay la kulmeen tan iyo markii uu xafiiska ka tegay.

“Inkastoo aan halkan lagu faahfaahin karin tafaasiisha, haddana Ameerikaan kale — qaar ka mid ahaa saraakiishii maamulka Trump, qaar ahaa hoggaamiyeyaal sare oo milateriga Maraykanka ah, iyo qaar kale oo ah muwaadiniin caadi ah — ayaa weli ku jira liiska dadka ay Iiraan doonayso inay disho,” ayuu Pompeo ku qoray.

“Waxa annaga iyo qoysaskeena sida weyn noo walaac gelinaya ayaa ah in ololaha dilalka ee Iiraan uusan lahayn taariikh uu ku eg yahay.”

Kashifaaddan ayaa imaanaysa xilli xiisadda u dhaxaysa Maraykanka iyo Iiraan ay gaartay meel sare ka dib markii uu Trump oggolaaday duqeymo lala beegsado goobaha Nukliyeerka ee Iiraan toddobaadkii hore.

Maamulka Trump wuxuu rajaynayay in duqeymaha lala beegsado Iiraan ay ku qasbi doonaan dalkaas inuu aqbalo shuruudaha Maraykanka oo uu joojiyo tallaabooyinka uu ku doonayo inuu ku helo hubka nukliyeerka.

Laakiin baarlamaanka Iiraan ayaa Arbacadii u codeeyay in la dedejiyo hindise si wax ku ool ah u joojinaya iskaashiga lala yeesho Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atoomikada (International Atomic Energy Agency), oo ah hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan kormeerka nukliyeerka.

Maraykanku wuxuu markii hore qorsheeyay inuu qabto wareeggii lixaad ee wada-xaajoodyada ka hor inta aysan Israa’iil bilaabin duqaymaha ka dhanka ah Iiraan.

 

DF Soomaaliya oo qaaday tallaabo deg-deg ah oo la xiriirta dagaalka ka qarxay…

Jamaal Maxamed
-
0
DF Soomaaliya oo qaaday tallaabo deg-deg ah oo la xiriirta dagaalka ka qarxay…

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa qaaday tallaabo deg-deg ah oo la xiriirta dagaalka culus ee ka qarxay degmada Caabudwaaq ee waqooyiga gobolka Galgaduud, kaas oo u dhexeeyay Booliska iyo maleeshiyaad hubeysan.

Wasiirka amniga gudaha Soomaaliya Mudane Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil Fartaag oo qoraal soo saaray ayaa shaaca ka qaaday in dowladda dhexe ay la xisaabtami doono cid kasta oo ka dambeysa dagaalka iyo kuwa weli sii hurinayo colaada ka taagan Caabudwaaq.

Sidoo kale wuxuu fariin waxgaad deegaanka, isaga oo ugu baaqay inay u istaagaan ilaalinta nabadda, si looga fogaado wax kasta oo keeni kara inuu dhiig kale daato.

“Culumada, odayaasha dhaqanka, iyo waxgaradka degmada Caabudwaaq, waxaan ugu baaqayaa in ay u istaagaa xal u helidda colaadda, dhexdana ay u xirtaan sidii ay u dejin lahaayeen, qof walba oo gacan ku leh hurinta dhibaatada waa lagula xisaabtami doonaa, sharciga ayaana horgeynaynaa” ayuu yiri Wasiir Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil Fartaag.

Dhinaca kale wuxuu ku adkeeyey hay’adaha amniga gobolka iyo Galmudug in ay si dhow uga wada shaqeeyaan nabadaynta iyo joojinta colaadda deegaanka ka soo cusboonaatay.

Xaaladda Caabudwaaq ayaa weli qasan, kadib markii shala magaaladaas uu ka qarxay dagaal uu ku daatay dhiig badan, kaas oo ay ku dhinteen ugu yaraan ilaa shan ruux oo isugu jira dhinacyada dagaalamay, waxaana ku dhaawacmay tiro kale oo intaas ka badan.

Dagaalka ayaa salka ku hayo xiisad soo kala dhex-gashay qaar kamid ah ganacsatada deegaanka iyo ciidamada booliska, taas oo soo socotay muddo laba bilood oo xiriir ah, waxaana haatan ay isku rogtay gacan ka hadal iyo dagaa toos ah

Ganacsatada ayaa la sheegay in ka biyo diideen in albaabka booliska loo jeediyo dhanka xarumahooda ganacsi, iyada oo booliskana uu arrintaas ku adkeystay, taas oo keentay inay isku dhacaan maleeshiyaad ku hayb ah ganacstada iyo ciidamada ammaanka.

Sida ay shegeen ganacsatada albaabka ayaa saameyn ku yeelanaya ganacsigooda, maadaama hakaas ay noqon doonto goob ciidan, iyaguna ay ku ganacsadaan.

Caabudwaaq iyo deegaannada u dhow ayaa waxaa marar badan kusoo laa laabtay isku dhacyada, waxaana halkaasi ku badan maleeshiyaadka hubeysan oo inta badan weeraro sababa dhimasho iyo dhaawac ka fuliya gobolka Galgaduud ee bartamaha Soomaaliya.

Soomaaliya oo saxiixday heshiis caalami ah oo lagu xoojinayo iskaashiga…

Guuleed Muuse
-
0
Soomaaliya oo saxiixday heshiis caalami ah oo lagu xoojinayo iskaashiga…

Ankara (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta saxiixday heshiis caalami ah oo lagu xoojinayo iskaashiga kaabeyaasha dhaqaale ee Afrika iyo Turkiga.

Heshiiskaan ayaa waxaa Soomaaliya u saxiixay Wasiirka Dekeddaha iyo Gaadiidka Badda, Cabdulqaadir Maxamed Nuur. Heshiiska ayaa sidoo kale wuxuu u dhexeeya Wasaaradda Gaadiidka iyo Kaabayaasha Dhaqaale ee Jamhuuriyadda Turkiga iyo wasaaradaha u qaabilsan gaadiidka iyowaddamada Afrika ee leh xeebo.

Heshiiska ayaa diiradda saaraya sidii loo xoojin lahaa wada-shaqeynta dhinacyada gaadiidka, isku xirka ganacsiga, horumarinta wax-soo-saarka, iyo kor u qaadista dhaqaalaha gobolka.

Wasiir Cabdulqaadir Maxamed Nuur oo ka hadlay muhiimadda heshiiska ayaa sheegay in saxiixa maanta uu yahay guul siyaasadeed iyo mid horumarineed oo waxtar u leh Soomaaliya iyo guud ahaan dalalka Afrika.

“Heshiiskan waxaa diiradda lagu saarayaa xoojinta iskaashiga dhinaca gaadiidka, kor u qaadista isku xirka ganacsiga, kobcinta wax-soo-saarka, iyo dhiirrigelinta dhaqaalaha guud ahaan gobolka,” ayuu yiri Wasiir Cabdulqaadir oo qoraal kasoo saaray heshiiskan.

Wasiirka ayaa sidoo kale wuxuu sheegay in talaabadan ay tahay mid istiraatiiji ah oo mideyneysa dalalka Afrika iyo Turkiga si ay u horumariyaan kaabeyaasha isku xirka, una dhisaan mustaqbal dhaqaale oo waara.

Wasaaradda Dekedaha iyo Gaadiidka Badda ee Soomaaliya ayaa sidoo kale xustay in dowladda Federaalka ay mudnaan gaar ah siineyso horumarinta dekedaha dalka, iyadoo taas u aragta waddo muhiim ah oo lagu gaari karo isku filnaansho dhaqaale, laguna abuuri karo fursado shaqo oo baaxad leh.

Hoos ka aqriso qoraalka Wasiir Jaamac

Maanta waxaa si guul leh noogu soo idlaaday saxiixidda heshiis is-afgarad oo u dhaxeeya Wasaaradda Gaadiidka iyo Kaabayaasha Dhaqaale ee Jamhuuriyadda Türkiye iyo Wasaaradaha u xilsaaran Gaadiidka iyo Kaabayaasha Dhaqaale ee dalalka Afrika ee xeebaha leh.

Heshiiskan waxaa diiradda lagu saarayaa xoojinta iskaashiga dhinaca gaadiidka, kor u qaadista isku xirka ganacsiga, kobcinta wax-soo-saarka, iyo dhiirrigelinta dhaqaalaha guud ahaan gobolka.

Waa tallaabo muhiim ah oo mideyneysa dalalka Afrika ee leh xeebaha istiraatiijiga ah iyo Türkiye, si si wadajir ah loo horumariyo kaabayaasha isku xirka, loona dhiso mustaqbal dhaqaale oo xooggan.

Dowladda Federaalka Soomaaliya, iyadoo ka duuleysa istaraatiijiyaddeeda kobcinta kaabeyaasha, waxaa naga go’an horumarinta dekedaha Soomaaliyeed, kuwaas oo ah il dhaqaale muhiim u ah dalka. Ujeeddadeennu waa in aan gaarno isku filnaansho waarta, loona abuuro fursado shaqo iyo horumar dhaqaale.

PUNTLAND oo dayacday ciidankii ku dhaawacmay dagaalka iyo ciidanka oo…

Guuleed Muuse
-
0
PUNTLAND oo dayacday ciidankii ku dhaawacmay dagaalka iyo ciidanka oo…

Boosaaso (Caasimada Online) – Qaar kamid ah ciidamada dowladda Puntland ee ku dhaawacmay hawl-galkii ka dhacay buuraha Calmiskaad ayaa cabasho xooggan ka muujiyay daryeel la’aanta caafimaad ee ay la kulmayaan, iyagoo saaka xirtay wadada laamiga ah ee hor marta isbitaalka guud ee Boosaaso.

Ciidamadan ayaa sheegay in muddo ay sugayeen adeeg caafimaad oo ka yimaada dowladda, balse aanay helin wax gargaar ah.

Waxay si gaar ah farta ugu fiiqeen guddiga taakuleynta ciidamada Puntland, iyagoo ku eedeeyay in ay lunsadeen lacagihii shacabka Puntland ugu deeqeen ciidamada.

“Wax daryeel ah lama na siin, isbitaalkii Boosaaso wax adeeg ah kama helin dowladda, dhaqaalihii shacabka wuxuu galay jeebka rag calooshood u shaqeystayaal ah,” ayuu yiri mid ka mid ah askarta dhaawacantay oo la hadlay warbaahinta.

Askari kale ayaa isaguna sheegay: “Annaga oo ah ciidankii Daraawiishta ee la dagaalamay Daacish, maanta waxay nala tahay in la illaaway. Dowladda waxaan ka codsaneynaa in ay na siiso daryeel caafimaad, ma aha deeq ee waa xuquuq aan u leenahay.”

Mid kale oo kamid ah askarta ku dhaawacantay hawlgalkaas ayaa yiri: “Markii nala keenay isbitaalka Boosaaso, daryeel lama na siin. Dowladdu waxay naga saartay dagaal, balse markii aan dhaawacnay lama daryeelin.

Askartan ku dhaawacmay dagaalka yaa sheegtay in dowladda ugu dambeysay markii isbitaalka la keenay, isla markaana aysan helin daryeel, iyagoo cod dheer ku yiri “Waxaan u baahan nahay daryeel caafimaad oo degdeg ah”.

Ciidamadan ayaa ugu dambeyntiina baaq u diray dowladda Puntland, iyagoo ka dalbaday in gudato waajibkeeda kaga aadan ee ah in ay helaan daryeel caafimaad iyo taageero dhab ah oo ay xaq u leeyihiin, kadib markii ay naftooda u hureen difaaca dalka.

Madaxweyne Xasan oo gaaray Shabeellaha Dhexe

Jamaal Maxamed
-
0
Madaxweyne Xasan oo gaaray Shabeellaha Dhexe

Cadale (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud iyo wafdi hoggaaminayo ayaa maanta gaaray aagga degmada Cadale ee gobolka Shabeellaha Dhexe, gaar ahaan deegaanka Haawaay, halkaas oo uu si diiran ugu soo dhoweeyay Madaxweynaha HirShabelle iyo mas’uuliyiin kale.

Safarka Madaxweynaha oo aan hore loo shaacin ayaa ah mid kadis ah waxaana uu  daah-furi doonaa mashaariic horumarineed oo muhiim ah, wuxuuna sidoo kale dhagax dhigi doonaa kuwa kale, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo xilkas ah.

Sidoo kale Xasan Sheekh ayaa la filayaa inuu dhagax dhigo garoon diyaaradeed oo casri ah, xarun dayax-gacmeed, isbitaalka guud iyo goobo kale oo muhiim ah. Waxaa sidoo kale la qorsheeyay in uu isla maanta dib ugu soo laabto Muqdisho.

Dhinaca kale Madaxweynaha Soomaaliya ayaa Inta uu joogo halkaasi waxa uu kulan la yeelan doonaa saraakiisha Ciidanka Xoogga Dalka iyo Macawiisleyda gobolka, iyadoo halkaas lagu kala qaadi doono waajibaad culus oo la xiriira Dardar-gelinta dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, Madaxweynaha ayaa go’aamiyay in dib loo xoreeyo dhammaan deegaanadii ay Al-Shabaab qabsadeen ee gobolka Shabeellaha Dhexe, iyadoo la filayo in howlgalkaasi uu si rasmi ah u billowdo maalmaha soo socda.

Dowladda ayaa diyaarisay wafdi culus oo ay hoggaaminayaan Wasiirka Gaashaandhigga iyo saraakiil sare oo ka tirsan ciidamada. Wafdigan ayaa ka abaabuli doona gobolka Shabeellaha Dhexe howlgallo ka dhan ah Al-Shabaab, iyadoo la qorsheeyay in weerar saddex jiho ah lagu qaado kooxda, laga bilaabo Cadale ilaa Masjid Cali Gaduud.

Ciidamada Qaranka, gaar ahaan kuwa Danab iyo Gorgor, ayaa maalmihii lasoo dhaafay dib u qabsaday degmada Masjid Cali Gaduud — halkaas oo ay Al-Shabaab muhiimad weyn siiyeen. Shacabka deegaankaas oo hubkooda qaatay ayaa dib ugu laabtay guryahoodii, halkaas oo Ciidamada Qaranka ay saldhigyo ka sameysteen.

Taliyaha Ciidanka Dhulka ayaa hoggaaminaya howlgal weli ka socda tuulooyinka ku dhow Masjid Cali Gaduud, halkaas oo ciidamada ay weli ku baacsanayaan xubnaha kooxda Al-Shabaab.

Dhammaan tallaabooyinkan ayaa kusoo qaadayo, iyada oo maalmihii u dambeeyay ay dib u kabasho wayn ay sameeyeen ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa deegaanka, kadib markii ay Al-Shabaab ka saareen deegaanno muhiim ah oo dhaca gobollada Shabeellooyinka.

Xog: Xasan Sheekh oo safar kedis ah maanta ku tegaya magaalo gudaha dalka ah

Zahra Axmed Gacal
-
0
Xog: Xasan Sheekh oo safar kedis ah maanta ku tegaya magaalo gudaha dalka ah

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa maanta safar ku tegaya degmada Cadale ee gobolka Shabeellaha Dhexe. Degmadan ayaa bilihii u dambeeyay ahayd saldhig ciidan oo ay isticmaalaan Militariga Soomaaliya iyo Macawiisleyda deegaanka, kuwaasoo ku guuleystay dagaallo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab.

Safarka madaxweynaha oo aan hore loo shaacin ayaa laga xaqiijiyay ilo-wareedyo xog-ogaal ah oo la hadlay Caasimada Online. Wararka ayaa sheegaya in Madaxweyne Xasan Sheekh uu degmada Cadale ka furi doono mashaariic horumarineed oo muhiim ah.

Madaxweynaha ayaa la filayaa in xarigga ka jaro garoonka diyaaradaha, isbitaalka guud ee degmadaas iyo goobo kale oo muhiim ah. Waxaa sidoo kale la qorsheeyay in uu isla maanta dib ugu soo laabto Muqdisho.

Inta uu joogo Cadale, Madaxweynaha ayaa kulan la yeelan doona saraakiisha Ciidanka Xoogga Dalka iyo Macawiisleyda gobolka, iyadoo halkaas lagu kala qaadi doono waajibaad culus oo la xiriira dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab.

Madaxweynaha ayaa go’aamiyay in dib loo xoreeyo dhammaan deegaanadii ay Al-Shabaab qabsadeen ee gobolka Shabeellaha Dhexe, iyadoo la filayo in howlgalkaasi uu si rasmi ah u billowdo maalmaha soo socda.

Dowladda ayaa diyaarisay wafdi culus oo ay hoggaaminayaan Wasiirka Gaashaandhigga iyo saraakiil sare oo ka tirsan ciidamada. Wafdigan ayaa ka abaabuli doona gobolka Sh/Dhexe howlgallo ka dhan ah Al-Shabaab, iyadoo la qorsheeyay in weerar saddex jiho ah lagu qaado kooxda, laga bilaabo Cadale ilaa Masjid Cali Gaduud.

Ciidamada Qaranka, gaar ahaan kuwa Danab iyo Gorgor, ayaa maalmihii lasoo dhaafay dib u qabsaday degmada Masjid Cali Gaduud — halkaas oo ay Al-Shabaab muhiimad weyn siiyeen. Shacabka deegaankaas oo hubkooda qaatay ayaa dib ugu laabtay guryahoodii, halkaas oo Ciidamada Qaranka ay saldhigyo ka sameysteen.

Taliyaha Ciidanka Dhulka ayaa hoggaaminaya howlgal weli ka socda tuulooyinka ku dhow Masjid Cali Gaduud, halkaas oo ciidamada ay weli ku baacsanayaan xubnaha kooxda Al-Shabaab.

Itoobiya oo ka laabatay qorshihii ay gaaska uga qodi laheyd dhulka Soomaalida

Asad Cabdullahi Mataan
-
0
Itoobiya oo ka laabatay qorshihii ay gaaska uga qodi laheyd dhulka Soomaalida

Addis-Ababa (Caasimada Online) – Dowladda Itoobiya ayaa si rasmi ah uga laabatay qorshe muddo dheer la hadal hayay oo ahaa in gaaska dabiiciga ah ee laga soo saaro deegaanka Ogaden, kadibna dhuun looga dhoofiyo dalka Jabuuti, iyadoo sabab uga dhigtay caqabado dhinaca maalgelinta ah iyo dib u dhac ku yimid hirgelinta mashruuca.

Go’aankan oo lagu xaqiijiyay warbixinta Ethiopian Energy Outlook 2025, ayaa muujinaya isbeddel weyn oo ku yimid siyaasadda tamarta ee dalka, taasoo ka guuraysa damacii dhoofinta kuna wajahan in gaaska loo isticmaalo baahida gudaha.

“Dowladda Itoobiya waxay joojisay soo saaristii gaaska dabiiciga ah ee la qorsheynayay gobolka Ogaden, iyo mashruucii dhuunta ee Jabuuti loogu talagalay in looga dhoofiyo Gaaska Dabiiciga ah ee dareeraha ah (LNG),” ayaa lagu yiri warbixinta.

Warbixintan oo ay si wadajir ah u diyaariyeen Wasaaradda Biyaha iyo Tamarta, Hay’adda Korontada Itoobiya (EEP), Shirkadda Adeegga Korontada ee Itoobiya (EEU), iyo Hay’adda Batroolka & Tamarta, ayaa lagu sheegay in “caqabado la xiriira helitaanka maalgelinta mashruuca iyo hirgelintiisa oo gaabis ahayd” ay sabab u ahaayeen go’aanka ay dowladdu ku joojisay mashruuca.

Dhuuntan la soo jeediyay—oo dhererkeedu ahaa 767 kiilomitir, laguna talagalay markii hore inay rarto 460 PJ (petajoules) oo gaas ah sannadkii, taasoo u dhiganta boqolkiiba 25 wadarta guud ee baahida tamarta Itoobiya—ayaa la joojiyay horaantii sanadkii 2022.

Si kastaba ha ahaatee, waa markii ugu horreysay oo ay dowladdu si shaacsan ugu qirato go’aankan dokumenti siyaasadeed oo rasmi ah.

Warbixinta ayaa ka digtay cawaaqib xumada ka dhalan karta go’aanka dowladda. “Joojintan waxay xaddidaysaa awoodda Itoobiya ay dakhli kaga heli karto dhoofinta gaaska dabiiciga ah iyo inay ballaariso ilaha tamarta,” ayaa lagu yiri.

Haddana, waxay warbixintu tilmaamaysaa isbeddel istiraatiiji ah oo la sameeyay.

“Isticmaalka gaaska dabiiciga ah ee gudaha wuxuu kordhin lahaa qiiqa CO₂, laakiin wuxuu noqon karaa xal muhiim ah oo lagu tashiilo tamarta la dhaliyo xilliyada abaaraha, isla markaana lagu yareeyo baahida loo qabo soo dejinta bacriminta,” ayaa lagu yiri warbixinta tamarta.

Sannadaha abaaraha, warshadaha biyaha ee Itoobiya waxay helaan biyo boqolkiiba 20 ilaa 25 ka yar marka loo eego sannadaha caadiga ah. Sida lagu sheegay dokumentiga, waxaa laga yaabaa inay adkaato in baahidaas is-bedbeddelka leh lagu daboolo mashruuc mustaqbalka laga hirgeliyo gaaska dabiiciga ah.

Ku dhawaaqista rasmiga ah ee isbeddelka siyaasadeed ayaa ka tarjumaysa calaamado hore uga yimid Wasaaradda Macdanta.

Wax ka yar sannad ka hor, bishii Oktoobar 2024, qorshaha Wasaaradda ee 2024/25 ayaa soo bandhigay qorshe hami leh oo ah in la soo saaro LNG loogu talagalay isticmaalka tamarta qoysaska bartamaha 2025.

Qorshaha Wasaaradda ee xilligaas ayaa dhigayay in shirkadda Poly-GCL, oo ah iskaashi dhex maray shirkadaha Shiinaha ee Poly Group Corporation iyo Golden Concord Group ee fadhigeedu yahay Hong Kong, ay bilaabi doonto soo saarista 180,000 oo mitir kuyuubik oo LNG ah maalintii marka la gaaro bartamaha 2025, iyadoo sidoo kale jadwal u samaysay howlaha dhoofinta.

Si kastaba ha ahaatee, qorshahaas wuxuu weli sii hayay aragtida dalka ee ah inuu ka faa’iidaysto dhoofinta. Wuxuu daaha ka rogay qorshe hami leh oo ay saraakiisha Wasaaraddu ku doonayeen in shirkaddu ay bilowdo dhoofinta LNG bartamaha 2026, iyadoo dhismaha waddooyinka iyo kaabayaasha kale ee lagama maarmaanka ah ee goobta soo saarista la qorsheeyay inuu billowdo Abriil 2025.

Shirkadda Poly-GCL waxaa loo qorsheeyay inay fuliso qorshe wax-soo-saar oo ka kooban saddex waji, iyadoo wajiga saddexaad uu ahaa in keydka gaaska dabiiciga ah loo isticmaalo sidii wax-soo-gelin mashruuca muddada dheer ee ay dowladdu ku hamminaysay inay bacriminta kiimikada ku soo saarto gudaha dalka.

Daraasadaha suurtagalnimada ee dhinacyada maaliyadda iyo farsamada ee mashruucan ayaa la qorsheeyay in la soo gabagabeeyo dhammaadka 2024, sida lagu sheegay qorshaha Wasaaradda ee 2024.

Wuxuu sidoo kale sheegay in Itoobiya ay diiwaan gelisay in ka badan 825 milyan oo doolarka Mareykanka ah oo ah raasamaal maalgashi oo la xiriira shatiyada gaaska dabiiciga ah ee la siiyay maalgashadayaasha sannadkii 2023/24.

Hase yeeshee, warbixinnuhu waxay tilmaamayaan in hamiga Itoobiya ee soo saarista gaaska dabiiciga ah iyo dhoofinta LNG uu la kulmay dib u dhacyo isdaba joog ah. Shirkadda Poly-GCL, oo hoos tagta GCL Group, ayaa markii ugu horreysay la siiyay shatiga sahminta iyo soo saarista gaaska dabiiciga ah ee deegaanka Soomaalida sanadkii 2013.

Bishii Juun 2018, shirkaddan Shiinaha ah waxay tijaabooyin wax-soo-saar saliid ceyriin ah ka samaysay ceelasha shidaalka ee Calub iyo Hilala. Calub wuxuu leeyahay 11 ceel—oo dhammaantood wax laga soo saaro.

Sanadkii 2021, dowladdu waxay heshiis horumarin wadajir ah la saxiixatay shirkadda Moroccan OCP Group si loo dhiso warshad bacriminta soo saarta oo laga hirgeliyo magaalada Diridhabe. Ilaa hadda ma jiraan wax calaamado ah oo muujinaya horumarka mashruucaas.

Sannad ka dib, Wasiirkii hore ee Macdanta, Takele Uma, ayaa kala noqday shatigii shirkadda Poly-GCL, isagoo ku eedeeyay inay ka dib dhacday jadwalkii ku xusnaa heshiiska shatiga ee shirkadda.

Isla sannadkaas, shirkadda Netherland, Sewell & Associates, oo ah shirkad Mareykan ah oo ku takhasustay falanqaynta kheyraadka batroolka, ayaa xaqiijisay jiritaanka toddobo tirilyan oo cubic feet oo gaas dabiici ah oo ku jira deegaanka Ogaden.

Wasaaraddu waxay go’aankeeda ka laabatay Juun 2024, waxaana la filayay in GCL Group ay bilowdo soo saarista 180,000 oo mitir kuyuubik oo LNG ah maalintii marka la gaaro Luulyo 2025, sida ku cad qorshaha.

In kasta oo warbixinta Energy Outlook 2025 ay xaqiijisay joojinta qorshihii soo saarista gaaska dabiiciga ah ee deegaanka Ogaden iyo mashruucii dhuunta ee Jabuuti ee dhoofinta LNG, haddana Wasaaradda Macdanta waxay u muuqataa inay dib u soo noolaynayso qaybo ka mid ah mashruuca—in kasta oo diiradda la saarayo arrimo cusub.

“Wasaaradda Macdanta waxay hadda sahaminaysaa mashruuc cusub oo diiradda saaraya isticmaalka gudaha, tusaale ahaan soo saarista bacriminta,” ayaa lagu sheegay warbixinta. Waxay kaloo xustay xiisaha loo qabo in lala kaashado hay’adda EEP si gaaska loogu isticmaalo dhalinta korontada, gaar ahaan xilliyada ay yaraato tamarta biyaha.

Gaaska dabiiciga ah ayaa hadda loo arkaa inuu yahay beddel istiraatiiji ah oo lagu baddalayo shidaalka batroolka ee dibadda laga keeno, kaas oo Itoobiya ugu kaceya in ka badan afar bilyan oo doolarka Mareykanka ah sannadkii, sida lagu sheegay warbixinta.

Warbixintu waxay sidoo kale xustay keyd gaas oo la xaqiijiyay oo dhan 2.6 tirilyan oo cubic feet (2,800 PJ), iyadoo wadarta guud ee keydka la qiyaasayo uu yahay 6.9 tirilyan oo cubic feet (7,200 PJ)—kaasoo ku filan baahida bacriminta, korontada, iyo warshadaha in ka badan 50 sano.

Sidaas oo kale, dokumentigii Oktoobar 2024 ee ay heshay warbaahinta Itoobiya ee The Reporter ayaa sidoo kale daaha ka rogay in Wasaaraddu ay heshiis la saxiixatay shirkadda Wuhuan Engineering Co. Ltd. si ay u samayso daraasad dhaqaale-farsamo oo lagu dhisayo warshad bacrimin oo isticmaaleysa gaaska dabiiciga ah. Daraasadda suurtagalnimada ayaa la filayay in lagu soo gabagabeeyo muddo shan bilood gudahood ah, sida ku cad dokumentiga.

Daraasadaha suurtagalnimada ee dhismaha waddooyin dhererkoodu ku dhow yahay 600 oo kiilomitir oo isku xiraya Jigjiga iyo Godey iyagoo sii maraya Dhagaxbuur iyo Qabridaharre ayaa socota, sida lagu sheegay isla dokumentiga. Dowladda ayaa sidoo kale doonaysa inay dayactirto waddada isku xirta Ginir iyo Godey iyadoo maalgelin ka helaysa dowladda Koonfur Kuuriya, ayaa lagu yiri.

Sida ku cad xogta Wasaaradda, sagaal bilood ka hor waxay sidoo kale diyaarinaysay sharciyo lagu maamulayo laguna nidaaminayo warshadaha curdinka ah ee gaaska dabiiciga ah, iyadoo khubaradeedu ay ka shaqaynayeen siyaasad, xeer, qawaaniin, iyo awaamiir.

Warbixinta Energy Outlook 2025 waxay hoosta ka xarriiqaysaa xaqiiqo dhab ah: in kasta oo riyadii ahayd in gaas loo dhoofiyo suuqyada caalamka si rasmi ah meel la iska dhigay, haddana dowladdu waxay laba jibaaraysaa dadaalkeeda ku aaddan inay kheyraadkeeda u isticmaasho wax ka qabashada baahiyaha gudaha ee dhinacyada shidaalka, korontada, iyo sugnaanta cuntada.

“Dowladda Itoobiya waxay ku guda jirtaa hirgelinta istiraatiijiyad lagu horumarinayo, lagu farsamaynayo, looguna isticmaalayo kheyraadka dabiiciga ah ee dalka si loo yareeyo waxyaabaha dibadda laga keeno,” ayaa lagu yiri. “Siyaasaddu waxay diiradda saari doontaa sahminta gaaska dabiiciga ah, waxayna mudnaanta siin doontaa horumarinta waaxdan si deegaanka loogu furo shirkadaha loona dhiirrigeliyo maalgashiga.”

Villa Somalia in hot water over facebook condolence

Asad Cabdullahi Mataan
-
0
Villa Somalia in hot water over facebook condolence

MOGADISHU, Somalia – Villa Somalia, the office of Somali President Hassan Sheikh Mohamud, was forced into damage control on Saturday after publishing a condolence message that appeared to contradict the federal government’s long-standing policy of non-recognition toward the current Jubaland administration.

The statement, shared on Villa Somalia’s official Facebook page, mourned the passing of Suldaan Cabdicqaadir Xaaji Maxamuud, a respected elder and former official in Jubaland. However, the original post referred to him as “ahaa Madaxweyne Ku-xigeenka 2-aad ee Dowlad-goboleedka Jubbaland” — meaning he “was the Second Vice President of the Jubaland State.”

The wording ignited swift buzz online, as it implicitly recognized Suldaan Cabdicqaadir’s role in the current Jubaland administration — the same administration led by Ahmed Mohamed Islam “Madobe,” whose 2024 re-election Villa Somalia has rejected as unconstitutional.

Shortly after publication, social media users flagged the inconsistency, noting that the phrase “ahaa” suggested Villa Somalia viewed Suldaan Cabdicqaadir as having held a legitimate official title in a government it has publicly dismissed.

In response, Villa Somalia deleted the original statement and replaced it with a revised version. The updated text softened the reference, describing the deceased as “oo horey u soo noqday” — meaning “who had previously served as” — distancing him from the current administration.

The slip comes amid years of strained relations between the federal government in Mogadishu and the Jubaland administration based in Kismayo. Following Ahmed Madobe’s re-election in late 2024, the federal cabinet declared the vote illegitimate and ceased formal engagement with Jubaland’s leadership.

In return, Jubaland suspended cooperation with federal authorities, accusing Villa Somalia of political interference and power consolidation. The rift has impacted national reconciliation, disrupted security coordination in the south, and stalled progress on electoral and constitutional reforms.

“This wasn’t just a linguistic oversight,” said a Mogadishu-based constitutional analyst. “When you describe someone as having held a specific title in a government you claim to be illegitimate, you’re effectively undermining your own position. Language matters — especially in federal disputes.”

While the corrected version of the statement now aligns with Villa Somalia’s official stance, screenshots of the original post circulated widely on Somali-language social media, reigniting debates over the government’s messaging discipline and internal coordination. 

Xasan Sheekh oo war ka soo saaray geerida madaxweyne ku xigeenkii Jubaland

Zahra Axmed Gacal
-
0
Xasan Sheekh oo war ka soo saaray geerida madaxweyne ku xigeenkii Jubaland

Muqdisho (Caasimada Online) – Allaha u naxariistee waxaa galabta magaalada Nairobi ku geeriyooday Madaxweyne ku xigeenkii labaad ee Jubbaland Cabdulqaadir Xaaji Maxamuud (Lugadheere), kadib muddo uu xanuunsanaa.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ka tacsiyeeyey geerida Cabdulqaadir Xaaji Maxamuud (Lugadheere) oo ahaa Madaxweyne Ku-xigeenkii 2-aad ee Dowlad-goboleedka Jubbaland.

Madaxweynaha ayaa tilmaamay in Marxuumku uu door ka soo qaatay nabadeynta, mideynta iyo dowlad dhiska Soomaaliya.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa si gaar ah ugu tacsiyeeyey ehelka, qaraabada iyo bulshada Jubbaland ee uu ka baxay.

Sidoo kale, Madaxweynaha ayaa Alle uga baryey Marxuumka in uu hoygiisa ka yeelo Jannatul Firdows, samir iyo iimaanna uu ka siiyo qoyskiisa iyo umadda Soomaaliyeed ee uu ka baxay.

Cabdulqaadir Lugadheere ayaa muddo dheer soo ahaa Madaxweyne ku xigeenka labaad ee Jubbaland, isagoo xafiiska joogay ilaa intii uu joogay Axmed Madoobe.

Arrin murugo leh oo kasoo korortay dhaawacyada Macawiisleyda Xawaadle

Jamaal Maxamed
-
0
Arrin murugo leh oo kasoo korortay dhaawacyada Macawiisleyda Xawaadle

Muqdisho (Caasimada Online) – Arrin murugo leh oo walaac xoogan dhalisay ayaa kasoo korortay xaaladda dhaawacyda ciidanka Macawiisleyda ee Beesha Xawaadle, kadib markii la faafiyay warar ku aadan in la dayacay oo daryeel la’aan iyo xaalad amni ay soo wajahday.

Arrintan ayaa waxaa si adag uga hadlay Xildhibaan Maxamed Cabdulqaadir oo kasoo jeeda Hiiraan, wuxuuna ayaan darro ku tilmaamay in siyaasad laga dhex raadiyo dhaawacyada Macawiisleyda, iyada oo laga horkeenayo Dowladdooda iyo cidii gacanta ku haysay.

Sidoo kale wuxuu meesha ka saaray wararka la faafiyay ee ku aadan dayaca, isaga oo qiray in ammaan iyo daryeel dowladeedba ay haystaan dhaawacyada lagu hayo Muqdisho.

“Waxaa  nasiib darro  ah in maanta ragii ku soo dhawacmay furimaha laga dhex raadiyo maciin. Dhawacyada meel kasta oo ay yaalaan waxey heystaan daryeel dowladeed oo amnigooda iyo dawadoodaba ah” ayuu Maxamed Cabdulqaadir oo qoraal soo saaaray.

Xildhibaanka ayaa sidoo kale xusay in laga shaqeynayo iska horkeena dhaawacyada iyo mas’uulka gacanta ku hayo, taasina ay tahay wax laga xumaado, isaga oo sheegay in arrintan ay ka dambeyso siyaasad.

“Waxa maan gaabnimo  ah in ragga dhaawacyada ah la yiraahdo masuulkii gacanta ku haayay daryeelkooda iyo sugidda amnigooda  aflagaadeeya, waa caqli  xumo middi ugu hooseysay” ayuu mar kale yiri xildhibaanku.

Sidoo kale wuxuu raaciyay “Waxaan halkaan ka cadeynayaa  in dhaawacyada ay heystaan daryeel dhan walba ah, alle ka sokoow noloshooda dowladda ayaa ka wakiil ah gaar ahaan taliska NISA anagoo ah wakiiladoodana  kormeer joogto ayaan ku sameynaa kuna sameyn doonnaa”.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyadoo horay guriga ay Muqdisho ka dagan yihiin dhaawacyada Beesha Xawaadle loo weeraray, kadib markii ay beegsatay Al-Shabaab, halkaas oo uu ka dhashay khasaare kale, waxaana arrintaas ka dhashay shaki wayn.

Si kastaba, Beesha Xawaadle ayaa dagaal dhab ah kula jirta argagixsada, waxaana halgan culus ku wadaa gobolka Hiiraan iyo qaybo kale oo kamid ah gobolka Shabeellaha Dhexe.

Sawirro: Danab oo gacanta ku dhigtay hub, lacag iyo horjooge Al-Shabaab ah

Jamaal Maxamed
-
0
Sawirro: Danab oo gacanta ku dhigtay hub, lacag iyo horjooge Al-Shabaab ah

Afgooye (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeellaha Hoose ayaa sheegaya in maanta ciidamada sida gaarka ah u tababaran ee Danab ay howlgal aad loo qorsheeyay ka fuliyeen deegaano ka tirsan gobolkaasi, kaas oo guul kusoo dhamaaday.

Warsaxaafadeed kasoo baxay Dowladda Federaalka Sooamaliya ayaa waxaa lagu sheegay in howlgalka ay qaadeen ciidanka ururka 161-aad, isla markaana loo abaabulay si xirfadeysan, iyada oo lagu beegsaday xubno ka tirsan kooxaha Khawaarijta.

Sida ay sheegtay Dowladda Soomaaliya, waxaa howlgalkan lagu qabtay horjooge sare oo ka tirsan Al-Shabaab, hub iyo mootada nooca loo yaqaano Fekonto.

“Howlgalka oo si xeeladaysan loo abaabulay ayaa Ciidanku ku guuleysteen inay gacanta ku dhigaan horjooge sare oo ka tirsanaa kooxda Khawaarijta, iyagoo sidoo kale helay hub kala duwan oo ay cadowgu u adeegsan jireen falal amni darro iyo mooto ay ku dhibaateyn jireen shacabka Soomaaliyeed” ayaa lagu yiri warka kasoo baxay Dowladda Soomaaliya.

Waxaa kale oo lasii raaciyay “Ciidanka Xoogga Dalka ayaa mar kale caddeeyay doorkooda muuqda ee difaaca shacabka iyo la dagaallanka kooxaha Khawaarijta, iyagoo si geesinimo leh uga hortagaya khataraha ka imaanaya cadowga gudaha”.

Sidoo kale ciidamada howlgalka sameeyay ayaa soo bandhigay lacago kaash ah oo Shilin Soomaali ah oo lagu qabtay horjoogaha, taas oo aad u tiro badan.

Xaaladda ayaa weli kacsan, waxaana weli dhaq-dhaqaaqyo iska soo horjeedo laga dareemayaa qaybo badan oo kamid ah gobolkan oo ay ku xoogan tahay Shabaab.

Howlgalkan ayaa qayb ka ah guluf culus oo ay dowladda Soomaaliya iyo saaxibada caalamiga ah ka wadaan gobolka Shabeellaha Hoose, si looga saaro argagixisada.

Khamiisti ayay ahay markii ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa howlgalka AUSSOM ay la wareegeen gacan ku haynta deegaanka Sabiid iyo Caanoole, kadib dagaallo qaraar oo qaatay saddex maalmood oo xiriir ah, waxaana kadib lagu jabiyay kooxda Al-Shabaab.

Israel ma waxay ku socotaa waddo la mid ah tan Somalia?

İhsan Aktaş
-
0
Israel ma waxay ku socotaa waddo la mid ah tan Somalia?

Aqoon-yahan aan saaxiibnahay oo cilmigiisa ku saabsan Afrika uu miisaan culus ku leeyahay goobaha aqoonta, ayaa dhawaan soo bandhigay falanqayn qotodheer oo ku saabsan xaaladda maanta ee Soomaaliya. Taariikh ahaan, Soomaaliya waxay isu soo bandhigtay waddan leh nidaam dawladeed oo anshax adag leh, dhaqan maamul oo rasmi ah, iyo koox karti leh oo isugu jirta siyaasiyiin iyo shaqaale dawladeed oo ilaaliyey dawlad deggan oo wax-qabad leh.

Si kastaba ha ahaatee, sannadihii la soo dhaafay, socdaalkii miyiga looga soo guuray ee magaalooyinka loo soo wareegay iyo hantida ay heleen dadkii reer miyiga ayaa Soomaaliya ka abuuray xaalad aan caadi ahayn. Jagooyinkii dawladda, oo lagu saleeyay qabyaalad ama awood ku iibsiga dhaqaalaha, waxay si tartiib tartiib ah ugu dhaceen gacanta shakhsiyaad aqoon yar oo ka yimid deegaannada miyiga.

Maqnaanshaha dhaqankii maamul ee dawliga ahaa iyo kor u kaca shakhsiyaadka aan aqoonta lahayn ee qabtay jagooyinka sare ee dawladda ayaa ugu horreyn wiiqday awooddii dawladda, horseeday burburka nidaamkeedii maamul, ugu dambayntiina sababay burbur buuxa oo dawladnimo muddo ka dib.

Haddii aan tusaale u soo qaadanno Soomaaliya, waxaan is-barbardhig la samayn karnaa Israa’iil-ta maanta – waxaana la yaab leh, in ay jiraan waxyaabo isu eg oo ku saabsan masiirka labadan dawladood.

Sida la wada ogsoon yahay, aasaasayaashii Dawladda Israa’iil waxay u badnaayeen dad ka soo jeeda qoysaska sarsare ee ka soo haajiray waddamada Yurub iyo Boqortooyadii Cusmaaniyiinta. Ganacsato, dad magac leh iyo shakhsiyaad si fiican wax u soo bartay – oo qaar badan oo ka mid ah ay xiriir dhow la lahaa madaxdii Jarmalka, Ingiriiska, Holland, iyo gaar ahaan Istanbul – ayaa, si uun, u ahaa shakhsiyaadkii dhidibbada u taagay Israa’iil.

In kasta oo xilligii gumeysiga Ingiriiska ee Falastiin iyo wixii ka dambeeyay, qaar badan oo ka mid ah shakhsiyaadkan u muuqday inay ka soo jeedaan dadka sare ay sameeyeen ururro hubeysan oo magaca Israa’iil wata – iyagoo galay olole dawlad-dhisid ah oo dhiig badani ku daatay – waa in la qiraa inay ahaayeen, si kastaba ha ahaatee, aqoonyahanno xikmad weyn lahaa.

Aqoonyahannada Yuhuudda ee Turkiga

Cadaadiskii Yuhuudda ee xilligii nidaamkii Adolf Hitler ee Jarmalka, maadaama aysan Israa’iil jirin xilligaas, wuxuu ku khasbay aqoonyahanno badan oo Yuhuud ah inay magangalyo u raadsadaan dibadda. Qaar badan waxay degeen Maraykanka iyo Turkiga, halkaas oo ay ka qabteen jagooyin sare oo dhinaca tacliinta ah jaamacado ku yaalla.

Xarumaha tacliinta sare ee Istanbul – Jaamacadda Istanbul (Istanbul University) iyo Jaamacadda Farsamada ee Istanbul (Istanbul Technical University – ITU) – aqoonyahannada Yuhuuddu waxay ka geysteen horumarro la taaban karo, iyagoo dhidibbada u taagay waxbarashada casriga ah ee caafimaadka iyo daraasaadka sharciga, isla markaana qaabeeyey koboca fikirka dhaqaalaha ee Turkiga.

Xilligii ay jaamacadda ITU soo saartay saddex ra’iisul wasaare oo mustaqbalka hoggaamin lahaa dalka – Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan iyo Turgut Özal – waxaa lagu qiimeeyay inay ka mid ahayd saddexda jaamacadood ee adduunka ugu tayada wanaagsan xagga waxbarashada. In kasta oo qaar badan oo borofisarradan ka mid ah ay markii dambe u haajireen waddamada reer galbeedka, waxay haddana dhaxal cilmiyeed oo qoto dheer kaga tageen jaamacadaha Turkiga.

Jawiga siyaasadeed ee Israa’iil

Haddaba, waa sidee xaaladda Israa’iil maanta? Ma jiraa jawi siyaasadeed oo la mid ah kan Soomaaliya?

Israa’iil waxaa aasaasay dadkii ka yimid Yurub ee isugu jiray kuwa ladan iyo aqoonyahanno ka kala yimid Jarmalka, Ingiriiska, Faransiiska iyo Istanbul, waxaana inta badan qaabeeyey soo-galootigii Yuhuudda ahaa ee reer Yurub. Siyaabo badan, Israa’iil waxay dhistay nidaam dawladeed oo leh hannaan maamul iyo dimoqraadiyad ka sarreeya celceliska adduunka.

Sannadihii dambe, si ay u kobciso kala duwanaanshaha dadkeeda, Israa’iil waxay si joogto ah u aqbashay soo-galooti ka imaanayay Ruushka, Poland, iyo waddamo kale oo Aasiya iyo Afrika ah – oo ay ku jiraan tiro badan oo Yuhuud Hindi ah. Siyaasaddan kala-duwanaanshaha ee ula-kaca ahayd, si kastaba ha ahaatee, waxay keentay isbeddel bulsho oo tartiib tartiib ah.

Aqoonyahannadii magaalo-joogga ahaa ee aas-aasay Israa’iil waxay arkeen in si tartiib tartiib ah ay meesha uga saarayaan dadkii cusbaa. Qaar badan oo ka mid ah soo-galootigan cusub waxay ahaayeen kuwo aan aqoon badan lahayn marka loo eego jiilkii aas-aasay ama dadkii horay u deganaa. Qaarkood xitaa ma aanay aqoon luqadda Cibraaniga, waxayna u ekaayeen dadkii reer miyiga ahaa ee Soomaaliya.

Inta badan taariikhdeeda casriga ah, Israa’iil waxay kaga soocnayd deriskeeda Carabta hal-abuurnimada teknoolajiyadda, maamul wanaagga dimoqraadiga ah, iyo firfircoonida dhaqaale. Hase yeeshee, tobankii sano ee la soo dhaafay, fagaaraheeda siyaasadeed wuxuu maray isbeddel qotodheer oo qalalaase wata.

In kasta oo ay hubaal tahay in Sahyuuniyaddu ay qayb ka qaadatay isbeddelkan, haddana qodobka go’aamiyey wuxuu ahaa saamaynta siyaasadeed ee sii kordhaysa ee muhaajiriinta cusub ee Yuhuudda ah, kuwaas oo aragtidooda siyaasadeed ay noqotay mid sii xagjirsanaysa.

Aqlabiyad sii ballaaraneysa

Xilliyadii hore, garabyada bidixda iyo kuwa liberaaliga ah ee Israa’iil waxay saameyn weyn ku lahaayeen dawladda, iyagoo isku dheellitirayay dhaq-dhaqaaqyada midigta, fikradaha xagjirka ah, iyo waxa lagu tilmaami karo siyaasadaha dhalanteedka ama xagjirnimada ku dhisan.

Kor u kaca awoodda Benjamin Netanyahu iyo muddada dheer ee uu xukunka hayo laguma macnayn karo oo keliya xagjirnimadiisa ama caqiidadiisa ku aaddan badbaadiye la soo diray. Waxaa Israa’iil ka soo baxday nooc cusub oo Yuhuudiyad ah – oo ay horseed ka yihiin jaahilnimo, xagjirnimo iyo fasiraado laga soo qaatay qoraallo diimeed xagjir ah oo ku jira Axdiga Hore ama Talmud. Muhaajiriintan cusub ee Yuhuudda ah waxay inta badan ku eedeeyaan Israa’iiliyiintii hore ee liberaaliga ahaa ee reer galbeedka u janjeeray inay yihiin khaa’inno.

Sida la og yahay, qoraallada diimeed siyaabo kala duwan ayaa loo fasiran karaa. Diin samaawi ah, waxaa laga dhalin karaa bulsho barwaaqo ah, dawlad caddaalad ah – ama, sida Daacish iyo Sahyuuniyadda, feker xagjirnimo ah.

Maanta, Yuhuudiyadda aadka u xagjirsan ee ay aaminsan yihiin Yuhuudda soo-galootiga ah ee Israa’iil waxay u badan tahay inay la mid tahay fikirka ay aaminsan yihiin kuwa Daacish ka taageera Muslimiinta dhexdooda. Taageerayaashan xagjirka ah ee Yuhuudda waa u badan yihiin soo-galooti aan waxbarasho lahayn oo ka yimid dalal shisheeye.

In kasta oo xagjirnimada siyaasadda iyo taageerayaasheeda ay u muuqan karto mid faa’iido u leh dagaalka iyo halganka muddada gaaban, haddana ugu dambaynta waxay khiyaanaysaa, ma ahan cadowga, ee waa mustaqbalka umadda lafteeda. Waqti ka dib, xagjirnimadu waxay noqotaa awood wax duminaysa oo wiiqda aasaaska dawladda.

Sahanno dhowaan laga sameeyey Israa’iil ayaa muujinaya in 75-80% dadweynaha ay sharciyad siinayaan xasuuqa ka dhacaya Falastiin iyo dhimashada dhallaanka iyo haweenka, ayna si buuxda u taageersan yihiin qabsashada Marinka Qaza. Tani waxay macnayn kartaa hal shay oo keliya: wixii ku dhacay Soomaaliya ayaa si fudud ugu dhici kara Israa’iil sannadaha soo socda. Sababtoo ah, taariikhda oo dhan, xagjirnimadu weligeed faa’iido uma keenin qaran iyo dawlad toona.

Maqaalkan waxaa lagu daabacay Wargeyska Daily Sabah ee Turkiga. waxaa qoray İhsan Aktaş, Guddoomiyaha Golaha Sare ee Shirkadda Cilmi-baarista GENAR. Wuxuu sidoo kale bare ka yahay Waaxda Isgaarsiinta ee Jaamacadda Istanbul Medipol.  

Xog: Aadan Madoobe oo farogeliyay khilaafka Lafta-gareen iyo Xasan Eelaay

Jamaal Maxamed
-
0
Xog: Aadan Madoobe oo farogeliyay khilaafka Lafta-gareen iyo Xasan Eelaay

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Golaha Shacabka Soomaaliya Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Aadan Madoobe) ayaa ugu dambeyn farogeliyay khilaafka culus ee soo kala dhex-galay Madaxweynaha Koonfur Galbeed Cabdicasiis Xasan Maxamed (Laftagareen) iyo Wasiirka Xanaanada Xoolaha Dowladda Soomaaliya, Xasan Eelaay.

Aadan Madoobe oo sameeyay dadaallo dheeraad ah ayaa dhex-dhexaadiyay labada nin oo mar ku dhawaaday in ay ku dhex dagaalamay magaalada Baydhaba, kadib markii dhaq-dhaqaaqyo oo iska soo horjeedo laga dareemay gudaha magaaladaasi.

Guddoomiyaha Baarlamaanka Soomaaliya oo ay isku deegaan yihiin Madaxweynaha iyo Wasiirka ayaa haatan  sabab u noqoday inay heshiiyaan labada mas’uul, isla markaana lasoo afjaro xiisaddii u dhexeysay oo si weyn looga dareemay Maamulka Koonfur Galbeed.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, Sheekh Aadan Madoobe ayaa isku keenay Laftagareen iyo Xasan Eelaay, waxaana khilaafkooda lagu dhammeeyay kulan ka dhacay Villa Hargeysa.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in haatan xiriirka Madaxweynaha Koonfur Galbeed iyo Wasiirka Xanaanada Xoolaha Dowladda Soomaaliya uu kusoo laabtay si caadi ah, maadaama ay markii horeba ahaayeen saaxibo siyaasadeed oo aad isugu dhow.

Xasan Eelaay ayaa horay usoo noqday Wasiirka Amniga ee Koonfur Galbeed, wuxuuna muddo dheer lasoo shaqeeyay Laftagareen, waxaana si gaar ah loogu xasuustaa inuu ahaa shaqsigii Baydhaba kasoo xiray Wasiir Mukhtaar Roobow, inkastoo markii dambe uu cafis waydiistay, maadaama ay iskala mid noqdeen Golaha Wasiirada Soomaaliya.

Xiisadan ayaa dhalisay hadal-heyn xooggan, waxaana si weyn looga dareemay Baydhaba oo maalmo kahor lagu xayiray Wasiir Xasan oo isna ciidamo ku diyaarsaday magaaladaasi, balse markii dambe dadaallo la sameeyay loo ogolaaday inuu kasoo baxo halkaasi.

Ugu dambeyn, Guddoomiyaha Golaha Shacabka ayaa soo afjaray xiisaddan, iyada oo warkan ay si weyn maanta u hadal heyso warbaahinta iyo baraha bulshada Internet-ka.

Koonfur Galbeed ayaa waxaa kusoo laa laabtay khilaafaadka gudaha, waxaana sabab u ah daaha doorashada hoggaanka maamulkaas oo marar badan dib u dhacday.

Si kastaba, Muqdisho iyo Nairobi ayaa waxaa haatan ka socda kacdoon lagu doonayo in isbeddel looga sameeyo Koonfur Galbeed, waxaana horkacaya siyaasiyiinta kasoo jeeda maamulkaas.

Dagaal culus oo ka qarxay Caabudwaaq + Khasaaraha

Jamaal Maxamed
-
0
Dagaal culus oo ka qarxay Caabudwaaq + Khasaaraha

Caabudwaaq (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya dagaal culus oo maanta ka qarxay gudaha degmada Caabudwaaq ee waqooyiga gobolka Galgaduud, kaas oo u dhexeeyay ciidamada booliska degmadaas iyo maleeshiyaad deegaanka ah.

Dagaalka ayaa ka dhacay aagga saldhigga cusub ee degmada, waxaana ka dhashay khasaare isugu jiro dhimasho iyo dhaawac, sida ay innoo sheegeen dadka deegaanka..

Wararka ayaa sheegaya in dagaalka uu salka ku hayo xiisad soo kala dhex-gashay qaar kamid ah ganacsatada deegaanka iyo ciidamada booliska, taas oo soo socotay muddo laba bilood oo xiriir ah, waxaana haatan ay isku rogtay gacan ka hadal iyo dagaa toos ah

Ganacsatada ayaa la sheegay in ka biyo diideen in albaabka booliska loo jeediyo dhanka xarumaha ganacsi, iyada oo booliskana uu arrintaas ku adkeystay, taas oo keentay inay isku dhacaan maleeshiyaad ku hayb ah ganacstada iyo ciidamada ammaanka.

Sida ay shegeen ganacsatada albaabka ayaa saameyn ku yeelanaya ganacsigooda, maadaama hakaas ay noqon doonto goob ciidan, iyaguna ay ku ganacsadaan.

Sidoo kale waxaa hoay arrinta u dhex-galay waxgaradka deegaanka, balse waxaa fashilmay dhammaan isku dayadii la sameeyay, taas oo keentay inay dagaalamaan labada dhinac.

Inta la xaqiijiyay waxaa dagaalkii maanta ku dhintay ugu yaraan laba qof, halka ay ku dhaawacmeen saddex kale, waxaana weli xaaladdu ay tahay mid aad u kacsan.

Dhnak kale, ma jiro illaa iyo hadda wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha laamaha amniga iyo maamulka Caabudwaaq oo ku aadan dagaalka maanta  ka qarxay halkaasi.

Cabudwaaq iyo deegaannada u dhow ayaa waxaa marar badan kusoo laa laabtay isku dhacyada, waxaana halkaasi ku badan maleeshiyaadka hubeysan oo inta badan weeraro sababa dhimasho iyo dhaawac ka fuliya gobolka Galgaduud ee bartamaha Soomaaliya.

QATAR oo u yeertay Cirro kadib dalabkii Xasan Sheekh

Jamaal Maxamed
-
0
QATAR oo u yeertay Cirro kadib dalabkii Xasan Sheekh

Hargeysa (Caasimada Online) – Madaxweynaha Somaliland Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi (Cirro) iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa maanta u ambabaxay magaalada Dooxa ee caasimada dalka Qatar, halkaas oo ay uga bilaaban doonto booqasho rasmi ah, taas oo ku soo aaday, kadib baaqii kasoo yeeray Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Warsaxaafadeed kasoo baxay Madaxtooyada Somaliland  ayaa waxaa lagu sheegay in Cirro uu casuusmaad rasmi ah ka helay Qatar, uuna la kulmi doono madaxda sare ee dalkaasi.

“Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland Dr Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi Cirro ayaa maanta safar shaqo ugu bixi doona dalka Qatar. Madaxweynaha ayaa martiqaad rasmi ah ka helay dalkaasi , waxaana uu la kulmi doona masuulyiinta ugu sareysa dalka Qatar” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Xog kale oo ay heshay Caasimada Online ayaa sheegeysa in u yeerista Madaxweynaha Somaliland ay daba socoto, kadib dalabkii maalin kahor kasoo yeeray Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh oo codsaday in dib loo bilaabo wada-hadalladii labada dhinac.

Wararka ayaa sheegaya in Qatar ay dooneyso in lasoo nooleeyo wada-hadalladii Hargeysa iyo Muqdisho ee hakadka galay, kadib khilaafyo horleh oo soo kala dhex-galay labada dhinac.

Madaxweynaha Somaliland ayaa sidoo kale inta uu joogo Dooxa kala hadli doono madaxda Qatar iskaashiga gaarka ah ee kala dhexeeya, si loo sii xoojiyo la’iskuna dhaafsado fursado muhiim ah.

Booqashado Cabdiraxmaan Cirro ee Qatar ayaa imaaneyso, iyada oo Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud oo khudbad ka jeediyay xuska sanad guurada 65-aad 26 June uu ugu baaqay hoggaanka Somaliland inay ka shaqeeyaan sidii dib loogu bilaabi lahaa wadahalladii u dhexeeyay Dowladda Federaalka & Somaliland, si loo sii amba qaado, wuxuuna ka codsay Cirro iyo xukuumaddiisa in ay noqdaan geesiyaal u istaaga sidii xal waara loo gaari lahaa, laguna dhisi lahaa kalsooni iyo is-afgarad.

“Dowladda Soomaaliya waxay diyaar u tahay wax walba oo suurto gal ka dhigi kara dib u soo celinta midnimada dalka. Waxaan ugu baaqayaa walaalaheenna Somaliland inay dhiirranaan muujiyaan, si wadahallada loo bilaabo mar kale,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Walaalaha Waqooyi waxaan leeyahay: dhiirrada. Midnimadu wax ma bi’iso ee waxa ay soo kordhisaa awood iyo haybad,”.

Si kastaba, Dowladda Soomaaliya illaa iyo hadda kama hadlin booqashada Cirro ee Dooxa iyo inay iyaduna wafdi kale u direyso Qatar oo kamid ah dowladaha saaxbibka dhow la’ah.

123...3,530Page 2 of 3,530

Caasimada Online is a reputable and reliable source of news and information on Somalia. As the largest Somali news site, we are dedicated to providing our readers with accurate and up-to-date coverage of the country's politics, society, and culture. Founded in 2009 by a Somali-American journalist, Caasimada Online is owned by Caasimada Media Group and headquartered in Mogadishu. In addition to keeping our readers informed, we strive to promote democracy in Somalia. If you have any questions or comments, please don't hesitate to contact us at [email protected]

Important Links

Trending

Social Media

© Caasimada Online 2012 | All Rights Reserved