Xadramuud (Caasimada Online) — Isbahaysi qabiil oo ay taageerto Sacuudi Carabiya, kana dhisan gobolka qaniga ku ah shidaalka ee Xadramuud ee dalka Yemen, ayaa u ololeynaya sidii ay u heli lahaayeen ismaamul. Tallaabadan ayaa furaysa jiho cusub oo xafiiltan ah oo u dhexeeya Sacuudi Carabiya iyo Imaaraadka Carabta.
Kooxdan, oo loogu magac daray Isbahaysiga Qabiillada Xadramuud (HTA), ayaa dhisaysa ciidan iyo qaab-dhismeed siyaasadeed oo u gaar ah. Tallaabadan ayaa caqabad toos ah ku ah Golaha Ku-meel-gaarka ah ee Koonfurta (STC) oo uu Imaaraadku taageero, kaasoo isaguna sheegta inuu awood ku leeyahay koonfurta Yemen.
Xadramuud waa gobolka ugu weyn Yemen, oo daboolaya ilaa 36 boqolkiiba dhulka dalka, waxaana loo arkaa xudunta dhaqaale ee dalkaas. Falanqeeyayaashu waxay sheegeen inuu gobolku leeyahay qiyaastii 80 boqolkiiba keydka shidaalka Yemen, uuna leeyahay dekedo muhiim ah oo ku yaal Badda Carabta. Gacan ku haynta shidaalka, dekedaha, iyo dakhliga tamarta ayaa salka ku haya loolanka cusub ee awoodda.
Isbahaysiga HTA waxaa markii hore la aas-aasay sannadkii 2013 si uu u dalbado saami weyn oo ka mid ah dakhliga deegaanka. Balse sannadkii la soo dhaafay, wuxuu ka gudbay heer mudaharaad wuxuuna u tallaabsaday dhisme dowladnimo oo muuqda. Isbahaysigu wuxuu hadda abuurayaa hay’ado barbar-socda, oo ay ku jiraan ciidamo, sharciyo, iyo hoggaan u gaar ah.
Bishii Juun 2025, isbahaysigu wuxuu soo saaray dokumenti ciwaankiisu ahaa “Mabaadi’da Siyaasadeed ee Ismaamulka.” Qoraalka ayaa lagu soo bandhigay qorshayaal lagu dhisayo dastuur u gaar ah Xadramuud, gole sharci-dejin, iyo garsoor maxalli ah. Mas’uuliyiin ka tirsan isbahaysiga ayaa sheegay in hadafku yahay in Xadramuud laga dhigo “dhinac firfircoon oo ka mid ah isla’egta siyaasadda Yemen, oo la siman Sanca iyo Cadan.”
Taariikhdu markay ahayd 12-kii Oktoobar, isbahaysiga HTA wuxuu dhoollatus ballaaran oo militari ku qabtay caasimadda gobolka ee dhacda xeebta, Mukalla. Munaasabaddaas ayaa lagu soo bandhigay afar guuto oo ka tirsan ciidammada cusub ee la magac baxay Ciidanka Difaaca Xadramuud. Xubin ka tirsan isbahaysiga ayaa u sheegay warbaahinta The Cradle in cudud-muujintu ay ahayd mid “siyaasadeed iyo mid amni intaba.”
Taliyeyaasha HTA waxay sheegeen inay higsanayaan dhismaha lix guuto oo ciidan ah. Mid ka mid ah taliyeyaasha, oo lagu magacaabo Mubarak Ahmed al-Obthani, ayaa sheegay in 25,000 oo dagaallame horay loo tababaray. Ciidammadan kama amar qaataan taliska guud ee ciidammada Yemen, kaasoo loo arko inuu xiriir dhow la leeyahay Imaaraadka Carabta.
Ballaarintan ayaa walaac ku abuurtay Golaha Ku-meel-gaarka ah ee Koonfurta (STC). Golaha STC wuxuu gacan ku hayaa magaalooyinka xeebaha, oo ay ku jirto Mukalla, iyo goobaha muhiimka ah ee shidaalka laga dhoofiyo sida terminal-ka Al-Dhabba, isagoo u maraya ciidammadiisa loo yaqaan Ciidanka Nukhbada Xadramuud (Hadhrami Elite Forces). Wuxuu ku eedeeyaa HTA inay isku dayayaan inay kala jabiyaan koonfurta ayna hor istaagaan qorshaha STC ee ah in la helo dowlad koonfureed oo mideysan.
Dhanka kale, isbahaysiga HTA wuxuu ku xooggan yahay deegaannada dhulka gudaha ah iyo taagga, halkaas oo ay ku yaalliin inta badan goobaha shidaalka laga soo saaro. Taasi waxay siinaysaa awood saameyn ah oo uu ku yeesho wax-soo-saarka tamarta, xitaa haddii STC ay gacanta ku hayso xeebta.
Khilaafkan wuxuu sidoo kale soo shaac bixiyay xiisad u dhexeysa Sacuudi Carabiya iyo Imaaraadka Carabta, oo ah laba dhinac oo saameyn weyn ku leh dagaalka Yemen. Markii uu hoggaamiyaha STC, Aidarous al-Zubaidi, booqday Mukalla bishii Maarso 2025, kuna eedeeyay hoggaamiyaha HTA Sheikh Amr bin Habrish falal fashilin ah, ayay Sacuudi Carabiya si degdeg ah u soo dhex gashay.
Riyadh waxay u yeertay Bin Habrish si ay wadahadallo ula yeelato waxayna u ballanqaadday taageero, oo ay ku jirto qorshe lagu maalgelinayo warshad koronto oo 500-megawatt ah oo laga dhisayo Xadramuud, sida ay tabiyeen warbaahinta Sacuudiga iyo tan Xadramuud.
Hoggaamiyeyaasha HTA waxay sheegeen inay la-tashi la sameeyaan labada dal ee Khaliijka, balse waxay ku adkeysanayaan in go’aannada “laga soo saaro gudaha Xadramuud.” Siyaasiyiin kale oo Yemeni ah ayaase taas ku khilaafsan. Waxay ku sifeeyeen Xadramuud inay tahay goob ay ku loollamayaan laba mashruuc oo dibadda laga wado — “mashruuca Imaaraadka” oo uu hoggaamiyo STC iyo “mashruuca Sacuudiga” oo ku xeeran HTA — iyadoo Riyadh ay isku dayeyso “inay xakamayso ballaarashada Imaaraadka.”
Carada dadweynaha ayaa iyaduna sii kordhisay culayska. Heshiis ay Sacuudi Carabiya garwadeen ka ahayd bishii Luulyo 2025, ayaa loogu talagalay in shidaal ka yimaada shirkadda dowladda ee Petromasila uu gaaro xarumaha korontada ee deegaanka. Laakiin heshiiskaas wuxuu burburay 8-dii Oktoobar. Isbahaysiga HTA ayaa ku eedeeyay maamullada deegaanka inay ka baxeen ballanqaadyadoodii.
Dadka reer Xadramuud qaarkood ayaa sheegay inay markii hore u taageereen ismaamulka si ay u helaan gacan ku haynta shidaalkooda iyo adeegyadooda. Laakiin rajadaas ayaa hadda sii libdhaysa. Waxa ku bilowday dalab ah in la helo xuquuq deegaan, sida uu sheegay mid ka mid ah masuuliyiinta STC, ayaa “isu beddelay loollan siyaasadeed iyo mid maamul.”
Falanqeeyayaashu waxay ka digayaan in haddii isbahaysiga HTA uu sii wado dhismaha ciidankiisa gaarka ah, ayna STC diiddo inay ka tanaasusho gacan ku haynta xeebaha, in natiijadu aysan noqon doonin ismaamul dhab ah, balse ay horseedi doonto oo keliya kala-qaybsanaan sii qoto dheer oo ka dhacda mid ka mid ah gobollada ugu istiraatiijisan Yemen.