Riyadh (Caasimada Online) – Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa Talaadadii sheegay inuu amri doono in la qaado cuna-qabataynta saaran Suuriya, kadib codsi uga yimid dhaxal-sugaha Boqortooyada Sucuudiga, taas oo astaan u ah isbeddel weyn oo ku yimid siyaasadda Mareykanka xill la filayo inuu la kulmo madaxweynaha Suuriya, Axmed al-Sharca.
Sida uu sheegay mas’uul ka tirsan Aqalka Cad, Trump ayaa la kulmi doona Sharaa maalinta Arbacada ee Sucuudiga, taas oo gogol xaaraysa kulan muhiim ah oo dhex mara Trump iyo Al-Sharca xilka la wareegay kadib ridistii Bashar al-Assad. Ilo madaxtooyo oo Suuriya ah ayaa u xaqiijiyay Reuters in kulanka uu dhici doono subaxnimada Arbacada.
“Waxaan amri doonaa in la joojiyo cunaqabataynta Suuriya si aan fursad ugu siino inay gaaraan heer sare,” ayuu Trump ka sheegay madal maalgashi oo ka dhacday Riyadh, xilli uu bilaabay safar uu ku marayo dalalka Khaliijka. “Waa waqtigooda inay iftiimaan. Waan ka qaadaynaa dhammaan cunaqabatayntii,” ayuu raaciyay, “Nasiib wacan Suuriya, noo muuji wax gaar ah.”
Trump wuxuu sheegay inuu go’aanka qaatay kadib wada-tashi uu la yeeshay dhaxal-sugaha Sucuudiga Maxamed bin Salmaan iyo Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan, kuwaas oo si xooggan ugu baaqay in cunaqabataynta la qaado.
Go’aankan lama filaanka ah ayaa yimid inkasta oo ay jiraan tuhunno xooggan oo Israa’iil ka qabto maamulka Sharca. Mas’uuliyiinta Israa’iil ayaa weli ku tilmaama Sharca inuu yahay jihaad-doon, inkasta oo uu xiriirkii Al-Qaacida uu gooyay sannadkii 2016.
Trump ayaa sheegay in dhammaan cunaqabatayntii laga qaaday Suuriya, isagoo xusay inay horey u lahayd ujeedooyin muhiim ah, balse hadda la joogo waqtigii Suuriya loo ogolaan lahaa inay hore u socoto.
Waxa uu intaas ku daray in dadaallo lagu soo celinayo xiriir caadi ah la bilaabay, isla markaana Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Mareykanka, Marco Rubio, uu toddobaadkan la kulmi doono wasiirka arrimaha dibadda ee Suuriya.
Cunaqabataynta Mareykanka, oo lagu soo rogay intii uu talada hayay Assad, ayaa Suuriya ka go’doomisay nidaamka maaliyadeed ee caalamka, iyadoo carqaladeysay maalgashiga iyo ganacsiga, taasoo dib u dhac weyn ku keentay dadaallada dib-u-dhiska dalka kadib dagaalkii sokeeye.
Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Suuriya, Asaad al-Shibani, ayaa warqad uu u diray Reuters ku sheegay in go’aanka Trump uu yahay isbeddel taariikhi ah oo u suurtagelinaya shacabka Suuriya inay dib u dhistaan dalkooda.
“Waxaan diyaar u nahay inaan dhisno xiriir ku saleysan is-ixtiraam, kalsooni iyo dan wadaag la leh Mareykanka,” ayuu yiri Shibani.
Sidoo kale wuxuu xusay in Trump uu heli karo “heshiis nabadeed oo taariikhi ah iyo guul u ah danaha Mareykanka ee Suuriya,” balse faahfaahin dheeraad ah ma bixin.
Intii uu talada hayay Assad, Suuriya waxay sii wadaysay xaalad dagaal oo rasmi ah oo kala dhaxaysay Israa’iil, xiriir dhow la lahayd Iiraan iyo Ruushka, halka xiriirkeeda reer Galbeedkuna uu ahaa mid mararka qaar kacsanaa.
Tan iyo bishii December, ciidanka Israa’iil ayaa maamula dhul ku dhow Buuraha Golan ee ay qabsadeen 1967, iyadoo sidoo kale si joogto ah duqeymo cirka ah uga fulinaysay gudaha Suuriya.
Mas’uuliyiinta Suuriya ayaa dhankooda muujiyay diyaar garow ay u qabaan hagaajinta xiriirka Israa’iil, xitaa suurtagalnimada heshiis nabadeed.
Sharca ayaa sanado badan ahaa hoggaamiyaha garabka rasmiga ah ee Al-Qaacida ee dagaalka Suuriya. Wuxuu markii ugu horreysay ku biiray Al-Qaacidada ee Ciraaq, halkaas oo uu ku qaatay shan sano oo xabsi Mareykanku ku hayay. Bishii December, Mareykanka ayaa ka qaaday abaalmarintii $10 milyan ee madaxiisa lagu doonayay.
Sharciyada cunaqabataynta ee ay ansixiyeen labada aqal ee Congress-ka Mareykanka, oo ay ku jirto xeerkii 2019 ee cunaqabataynta adag ee Suuriya, waxay siiyaan madaxweynaha awood uu ku joojin karo haddii uu u arko inay u adeegayso danaha amniga qaranka Mareykanka.
Magacaabista argagixisada
Qaramada Midoobay, oo muddo dheer ku dadaalayay in la qaado cunaqabataynta Suuriya, ayaa si diirran u soo dhoweysay go’aanka.
“Waxay ahayd arrin muhiim ah in la arko yareynta cunaqabataynta si loo taageero dib-u-dhiska Suuriya, loogana caawiyo shacabka Suuriya inay kasoo kabtaan dagaallo iyo maalgashi la’aan socday in ka badan toban sano,” ayuu yiri afhayeenka Qaramada Midoobay Stephane Dujarric.
Hay’adda Islaamiga ah ee Hayat Tahrir al-Sham (HTS), oo horey loogu yaqaanay Nusra Front, ayaa ahayd garabka rasmiga ah ee Al-Qaacida ee Suuriya ilaa ay xiriirka ka jartay 2016. HTS si rasmi ah ayaa loo kala diray Janaayo.
HTS waxay ku jirtaa liiska cunaqabataynta Qaramada Midoobay ee Al-Qaacida iyo Daacish, iyadoo saaran xayiraad caalami ah oo dhanka hantida iyo hubka ah. Si kastaba, Qaramada Midoobay wax cunaqabatayn ah kuma aysan soo rogin Suuriya la xiriirta dagaalka sokeeye.
Weli lama caddayn haddii Mareykanka uu qorsheynayo inuu Golaha Ammaanka ka codsado in laga qaado cunaqabataynta HTS.