Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha Puntland, Siciid Cabdullaahi Deni, ayaa uga digay dowladda federaalka Soomaaliya in ay weerar ku qaadyo Jubaland, kaddib iska horimaadkii dhacay bishii December 2024 ee dhex maray ciidamo federaal ah iyo kuwa Jubbaland, deegaanka xuduudka ah ee Raaskambooni.
Deni oo hadal dadweyne ka jeediyay Axaddii ayaa muujiyay walaac ku saabsan saamaynta ka dhalan karta iska horimaadkii dhacay 11-kii December, isagoo ku baaqay in la helo wadahadal siyaasadeed oo dhex mara dhammaan daneeyayaasha Soomaaliyeed.
“Waxaan si weyn uga walaacsanahay weerarkii ka dhacay Raaskambooni,” ayuu yiri Deni. “Waxay ahayd dhacdo culus oo halis u ah in dib loo galo khaladaadkii hore.”
11-kii December 2024, dagaal hubeysan ayaa ka dhex qarxay ciidamada dowladda federaalka iyo kuwa daacadda u ah maamulka Jubbaland, magaalada Raaskambooni oo ku taalla gobolka Jubbada Hoose, meel muhiim ah oo u dhow xadka Kenya.
Ciidamada Jubbaland ayaa dib ula wareegay magaalada saacado kaddib dagaalka. Qaar ka mid ah ciidanka dowladda ayaa la sheegay in ay u gudbeen dhanka Kenya, halka warar aan la xaqiijin ay tilmaamayaan in labada dhinac ay kala kulmeen khasaare. Dowladda federaalka ayaan weli si rasmi ah u shaacin faahfaahinta howlgalka iyo natiijadiisa.
Raaskambooni waxay leedahay muhiimad istiraatiiji ah sababo la xiriira goobteeda juquraafiyeed iyo doorarkeedii hore ee howlgal militari oo ay qayb ka ahaayeen ciidamada dowladda iyo kuwa shisheeye taageerayay.
Madaxweyne Deni ayaa mar kale ku celiyay in Puntland ay garab taagan tahay nidaamka federaalka Soomaaliya, isagoo ugu baaqay in la dejiyo xiisadaha u dhexeeya dowladda federaalka iyo dowlad-goboleedyada.
“Puntland waxay taageersan tahay go’aannada maamulka Jubbaland,” ayuu yiri Deni. “Waxaan uga digeynaa cid kasta in la isku dayo in khilaafaadka siyaasadeed lagu xalliyo xoog ama in mucaaradnimada lagu fasirto khaa’inimo. Wadahadalku waa tiirka mideynta qaranka.”
Inkasta oo Deni uu si cad u taageeray dowlad-goboleed kale oo federaal ah, haddana wuu ka gaabsaday inuu soo jeediyo dalabyo gaar ah, isagoo halkii diiradda saaray baahida loo qabo is-xakameyn iyo wadahadal siyaasadeed.
Khilaafaadka DF iyo Dowlad-goboleedyada
Nidaamka federaalka Soomaaliya ayaa wajahaya culaysyo joogto ah oo ka dhashay muranno la xiriira maamulidda kheyraadka, hannaanka doorashooyinka, iyo masuuliyadda amniga. Khilaafaadyo siyaasadeed iyo iska horimaadyo ciidan ayaa marar badan wiiqay xiriirka dowladda dhexe iyo qaar ka mid ah dowlad-goboleedyada xubnaha ka ah federaalka.
Xukuumadda Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ku dooday in dadaallada lagu gaarsiinayo awoodda dowladda dhammaan gobollada dalka ay salka ku hayaan dastuurka. Hase yeeshee, qaar ka mid ah madaxda dowlad-goboleedyada sida Jubbaland iyo Puntland ayaa si gaar ah u diiday fasiraadda dowladda ee awoodaha federaalka.
Diblomaasiyiin iyo falanqeeyayaal arrimaha Soomaaliya ayaa ka digay in khilaafaadkaasi haddii aan si nabadeed loo xallin ay wiiqi karaan dadaallada lagula dagaallamayo Al-Shabaab iyo dadaallada lagu doonayo in lagu xasiliyo dalka.
Wakiillada beesha caalamka, oo ay ka mid yihiin Midowga Afrika, Qaramada Midoobay, iyo Urur-Goboleedka IGAD, ayaa si isdaba joog ah ugu baaqay wada-shaqeyn iyo xal nabadeed oo dhexmara dowladda federaalka iyo maamul goboleedyada.
Deni ayaa isna hadalkiisa ku xoojiyay muhiimadda wadahadalka, isagoo uga digay in la isku dayo in aragti gaar ah lagu cabburiyo inta kale.
“Ma jiro dhinac awood u leh inuu rabitaankiisa ku maquuniyo kuwa kale,” ayuu yiri Deni. “Wadada keliya ee waarta waa is-ixtiraam iyo wadahadal joogto ah.”
Ilaa Axaddii, dowladda federaalka Soomaaliya kama aysan bixin wax jawaab ah oo rasmi ah oo ku aaddan hadallada Madaxweyne Deni.