Minneapolis (Caasimada Online) – Xoghaya Amniga Gudaha ee Maraykanka (U.S. Secretary of Homeland Security) Kristi Noem, oo Axaddii booqasho hore loo qorsheeyay ku tagtay Twin Cities, ayaa sheegtay inay qorshaynayso inay “qiimayn ku samayso” maqamka magangalyada ku-meel gaarka ah (Temporary Protected Status – TPS) ee Soomaalida.
Xoghayaha ayaa ka jawaabaysay su’aalo uga yimid taleefishinka 5 EYEWITNESS NEWS oo ku saabsanaa inay qorshaynayso joojinta barnaamijkan iyo sababta, taasoo ka dambaysay qoraal uu Madaxweyne Donald Trump soo dhigay baraha bulshada habeenkii Jimcaha, halkaas oo uu ku sheegay inuu joojinayo TPS-ka Soomaalida ku nool Minnesota “isla waqtigaas laga billaabo.”
Si kastaba ha ahaatee, iyadoo laga duulayo shaacintaas online-ka ah, Madaxweyne Trump ma laha awood uu ku joojiyo barnaamijyada TPS-ka. Sida ay Sabtidii sharraxday Sari Long, oo ah qareen dhanka socdaalka ah oo ka soo jeedda Minnesota, haatanna ah shuraako ka tirsan shirkadda sharciga ee fadhigeedu yahay Colorado ee Faegre Drinker Biddle & Reath LLP, go’aankaasi waa mid u gaar ah Xoghayaha Amniga Gudaha ee Maraykanka.
Ilaa Axaddii, Noem si cad uma sheegin inay fulin doonto codsiga Madaxweynaha, sidaas darteed 5 EYEWITNESS NEWS ayaa weydiiyay: “Ma qorshaynaysaa inaad joojiso maqaamka TPS-ka ee Soomaaliya? Iyo sababtee?”
“Waxaan qorshaynaynaa inaan raacno hanaanka sharciga ah si aan u qiimayno TPS-ka iyo sida uu u khuseeyo waddamada kala duwan iyo shakhsiyaadka ku jira,” ayay ku jawaabtay Noem. “Weligii looguma talagalin inuu noqdo barnaamij magangalyo. Mar walba waxaa loogu talagalay in la dhaqangeliyo dhacdo kadib si ku meel gaar ah, waana midaas waxa qiimayntu noqon doonto.”
Sida Xoghayuhu tilmaamtay intii ay ka jawaabaysay su’aalaha suxufiyiinta, Soomaaliya waxay markii ugu horreysay heshay magacaabista TPS in ka badan 30 sano ka hor — sanadkii 1991-kii. Waxaana ugu dambaysay in la kordhiyo ilaa bisha Maarso 2026, iyadoo ay jiraan dagaallo sokeeye iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay qayb ka yihiin kooxo argagixiso ah.
Qareen ka tirsan xisbiga Dimoqraadiga Minnesota, ahna u ololeeye hore, Nancy Hylden, ayaa ka hadashay xaaladaha hadda ka jira dalka barnaamijka “At Issue” subaxnimadii hore ee Axadda.
“Bogga rasmiga ah ee Waaxda Amniga Gudaha ayaa sheegaya in Soomaaliya ay ku jirto heerka 4-aad ee khatarta. Heerka 4-aad wuxuu macnihiisu yahay ha u safrina, halkaas ammaan ma aha,” ayay tiri Hylden.
Qoraalka Madaxweyne Trump ee baraha bulshada ee uu ku dalbanayay joojinta TPS-ka ayaan soo hadal qaadin xaaladahaas hadda haysta qiyaastii 700 oo muwaadiniin Soomaaliyeed ah oo ku sugan Maraykanka, kuwaas oo haysta TPS-ka. Beddelkeeda, wuxuu farta ku fiiqay wax is-daba-marin ka jirta Minnesota.
Dhanka kale, Long ayaa Sabtidii sheegtay in taariikh ahaan, isbeddel ku yimid xaaladda waddanka lagu daro sababeynta, waxayna filaysay inay tallaabadaas ka dhalan doonaan caqabado dhanka sharciga ah.
“Waxaa loo baahnaan lahaa wax intaas ka badan,” ayay tiri Long. “Ma noqon karto oo kaliya in diiradda la saaro is-daba-marinta Minnesota si loo joojiyo TPS-ka heer federaal.”
5 EYEWITNESS NEWS ayaa sidoo kale weydiisay Noem: “Ma jiraa isbeddel ku yimid xaaladda waddanka oo sabab u noqon kara joojinta magacaabistan?”
“Hagaag, taasi ma aha wax aan awood u leeyahay inaan hadda ka hadlo. Waa qiimayn ay samayso dowladda dhexe, waana midaas waxa ay eegi doonaan, si loo arko haddii wixii jiray 30 sano ka hor, markii magacaabistan la bixiyay, ay weli jiraan iyo haddii shakhsiyaadku weli u qalmaan barnaamijka TPS,” ayay tiri Noem oo ka jawaabaysay.
5 EYEWITNESS NEWS: “Laakiin taasi waxay aakhirka noqon doontaa go’aankaaga.”
Noem: “Waxay noqon doontaa wax mari doona hanaanka loogu talagalay oo la qiimayn doono.”
Iyadoo aan loo eegayn cidda ku lugta leh qiimaynta, Noem waxay sheegtay in la samayn doono, maadaama ay iyadu keligeed tahay qofka leh go’aanka kama dambaysta ah.
Xoghayaha ayaa sidoo kale xaqiijisay in magacaabista TPS-ka ee Soomaaliya aan laga joojin karin Minnesota oo kaliya. Waa siyaasad federaal ah, waana in laga dhaqangeliyaa dalka oo dhan.
Inta badan Soomaalida ku nool Minnesota hadda waa muwaadiniin Maraykan ah, mana lagu soo oogin dacwad ama laguma xukumin falal la xiriira is-daba-marin.