Doha (Caasimada Online) – Kulan heer sare ah oo dhex maray Ra’iisul Wasaaraha Qatar iyo madaxweynaha Somaliland ayaa laga yaabaa inuu u muuqday mid dusha sare ka ah guul diblomaasiyadeed, balse marka la eego halgankii tobannaanka sano ee Somaliland ugu jirtay raadinta aqoonsi caalami ah, war-saxaafadeedka Qatar oo erayadiisa si taxaddar leh loo miisaamay ayaa keenay dhaawac ka badan sharciyeyn.
Isniintii, Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Qatar waxay xaqiijisay in Ra’iisul Wasaare Sheekh Maxamed bin Cabdiraxmaan bin Jaasim Al Thani uu la kulmay “Mudane Madaxweynaha Somaliland Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi (Cirro).” In kasta oo adeegsiga magaca “Madaxweynaha Somaliland” ay u muuqan karto arrin xusid mudan, haddana marka si hoose loo dhuuxo nuxurka qoraalka, wuxuu daaha ka rogayaa dedaal ula kac ah oo looga fogaanayo in la gudbo xariiqyo cas oo diblomaasiyadeed—iyo weliba dib u xaqiijin cad oo ku aaddan midnimada dhuleed ee Soomaaliya.
Qodobka ugu xanuunka badnaa wuxuu ahaa faqrada ugu dambaysa ee bayaanka, taasoo si aan leexleexad lahayn u caddaysay mowqifka Qatar:
“Mudane Ra’iisul Wasaaraha ahna Wasiirka Arrimaha Dibadda wuxuu adkeeyay sida Dowladda Qatar ay u aaminsan tahay in mustaqbalka Soomaaliya lagu dhiso furfurnaan iyo wada-xiriir wax-ku-ool ah oo dhex mara dhammaan dhinacyadeeda, si loo damaanad qaado ixtiraamka madaxbannaanida iyo midnimada qaran ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.”
Arrintan ayaa dharbaaxo toos ah ku ah Somaliland, oo sheegtay in ay ka go’day Soomaaliya sannadkii 1991, tan iyo xilligaasna yeelatay dowlad, lacag iyo ciidamo u gaar ah. Hadalkani ma aha oo kaliya mid iska indha tiraya sheegashada Somaliland ee dowladnimada, balse wuxuu si firfircoon u sii adkeynayaa mowqifka ah in Somaliland ay weli ka mid tahay Soomaaliya—farriintan oo xanuunkeeda ay sii kordhinayso marka lagu soo beego kulan lala yeeshay madaxweynaheeda.
Intaa waxaa dheer, Qatar waxay ka fogaatay adeegsiga magaca rasmiga ah ee “Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland,” kaasoo ay xukuumadda Somaliland iyo taageerayaasheedu si joogto ah ugu adeegsadaan xiriirka caalamiga ah. Markii ay Dooxa ku ekaatay oo kaliya “Madaxweynaha Somaliland,” waxay jagada Cirro hoos ugu dhigtay mid hoggaamiye goboleed—oo aan dhanka diblomaasiyadda kaga duwanayn guddoomiye gobol.
Bayaanka sidoo kale laguma soo hadal qaadin maqaamka siyaasadeed ee gaarka ah ee Somaliland, taariikhdeeda is-maamul, doorashooyinka nabdoon ee ay qabatay, ama dadaalka ay ugu jirto aqoonsi caalami ah. Taas beddelkeeda, war-saxaafadeedku wuxuu horumarka Somaliland ku hoos daray cinwaan guud oo ah “horumarka Soomaaliya,” isagoo sii tiraya kala-sooc kasta oo la fahmi karay.
Diblomaasiyan, kulankani wuxuu dirayaa farriin isku dhex jirta: Qatar waxay hoggaamiyaha Somaliland u aqoonsan tahay shakhsi siyaasadeed oo mudan in lala macaamilo, laakiin kaliya iyadoo lagu saleynayo qaab-dhismeedka midnimada dhuleed ee Soomaaliya. Somaliland, tani waa caado soo noqnoqotay oo ay la kulanto—xiriir aan rasmi ahayn oo aan lahayn aqoonsi rasmi ah, iyo kulan summadaysan oo aan nuxur lahayn.
Falanqeeyayaasha qaar ayaa aaminsan in kulanku uu ku saabsanaa sawir siyaasadeed oo gobolka ah in ka badan intii uu ku saabsanaa horumar diblomaasiyadeed. Waxaa laga yaabaa in Qatar ay doonayso inay isku muujiso dhex-dhexaadiye aan dhinacna la jirin oo ku aaddan arrimaha Soomaaliya, iyadoo isla markaasna ilaashanaysa xiriirka wanaagsan ee ay la leedahay dowladda federaalka ah ee Muqdisho.
Laakiin Somaliland, casharka u soo baxay waa mid cad: inkastoo kulanku dhacay, Dooxa waxay si adag uga soo horjeeddaa fikradda ah in Somaliland ay noqoto dal madaxbannaan. Aqoonsigu weli waa mid aan la gaari karin—waxaana xitaa guulihii calaamada ahaa wiiqaya erayada xoojinaya midnimada ay Somaliland doonayso inay ka go’do.
Gebagebadii, tallaabadan ayaa laga yaabaa inay bixisay fursad sawirro lagu galo iyo cinwaanno warbaahineed, laakiin nuxurkeedu ma uusan dhaafsiisnayn bahdilaad diblomaasiyadeed oo qarsoon.