Boqorada Gaalkacyo {Warbixin}

NAIROBI (Caasimada Online) Markii dagaalka sokeeye ka dilaacay Soomaaliya sannadkii 1991-dii Xaawo Aadan Maxamed waxa ay ka mid ahayd dadkii qoxootiga ee u soo cararay dalka Kenya.

Waxa ay soo gashay safar khatar badan, iyadoo doonni ka soo raacday dekedda Kismaayo ee koonfurta Soomaaliya, waxana ay u soo socotay magaalada Mombasa ee dalka Kenya.

Afar maalmood ayaa  badda ay ku soo jirtay, iyadoo doonnida ay la socotay qarka u saarneed in ay qalibmato.

Waxa ay caan ku ahayd magaca “Maama Xaawa”ama “ Boqorada Gaalkacyo” kaddib markii ay magaalada ku nooleed, waxa ay ka baaqsatay in cabsi uga tagto shaqada ay ka haysay magaalada.

Waa 63-jir “Wax yeello gooni ah ayaa xasuustaa” ayey u sheegtay shabakadda Trustlaw mar ay dhacdoon yinkaas uga warbixisay toddobaadkii horre magaalada  Nairobi, ee dalka Kenya.

Waxa ay markii ugu horreysay ka hadashay meel dad weyne badan joogeen kaddib markii sannadkan abaal marinta hey’adda UNHCR ay siisay taasoo lagu magacaabo “Nansen Award”

Weli waxaa saameen ku leh dhibka ay soo maartay, waana taas waxa keenay in ay u olaleeyso dumarka dhibaateesan ee Soomaalida ah.
                          “Maxay dareentaa marka uu ilmo yer ooyo”?

“Dagaalka waa ku dhib yahay qof walba… laakin dumar ayuu si weyn u sameeyay,”ayay tiri Maama Xaawa, taasoo wax ku baratay xilligii dowladda Soomaaliya iyadoo jirtay 15-sano sannadkii 1970-kii illaa 1980-kii.

Yaa u orda ilmaha waa dumarka maxaa yeelay waxa ay u raadisaa cunno, taas ayaa la mid ah marka ilmaha uu ooyo in hooyada ay maqasho” ayey tiri.

Maaama Xaawo Maxamed ayaa ka heshay magangalyo waddanka Cannada, halkaasoo ay qoxooti ah ku gashay, waxana ay shaqo ka heshay arrimaha bulshadda.laakin goordambe ayey ku soo laabatay Soomaaliya, waxana iyada dumar kale go’aansadeen in ay wax u qabtaan haweenka.

Sannadkii 1995, waxay ku soo labatay magaalada Kismaayo, waxana ay aas-aastay xarun wax lagu baro dumarka oo lagu magacaabo “Juba Women’s Education Centre” xaruntan waxa loogu talagalay in wax lagu baro dumarka si kor loogu qaado aqoontooda, maadama dumarka Soomaaliya ku nool 70% ay yihiin kuwa aan waxna akhirin waxna qorin.

“Xaalladda dumarka iyo gabdhaha kaliye waxa wax lagu badali karaa aqoonta,”ayey tiri Maama Xaawa .

Sannadkii 2011 ayaa baaritaan ay sameesay shabakadda  TrustLaw waxa ay heshay in Soomaaliya ay ka mid tahay meesha shannaad ee adduunka dumarka aysan awood u helin wax-barashadda.

“Dhaqankeena aad ayuu ugu ciqaabay arrintaas dumarka”iyadoo intaas ku dartay in dhaqanka la badali karo.”

Waxa ay aaminsantahay in dumarka iyo gabdhaha wax bartay ay awood u yeelan karaan siddii ay wax uga badali lahaayeen xaalladda dhibka badan ee lagu jiro.

                   Mar kale ayaa laga burburiyay yoolkii ay lahayd.

Rag hubeysan ayaa dhacay qalabkii ay ku shaqeyneysay Maama Xaawa, markii kooxo qabqablayaal ah ay ku dagaameen magaalada Kismaayo sannadkiio 1999-kii, waxana ay u carartay waddanka Kenya, laakin mar dambe ayey soo aaday magaalada Gaalkacyo ee xarunta gobalka Mudug.

Waxa ay ka dhistay magaalada xarunta waxbarashadda, nabadda iyo horrumarka Gaalkacyo  oo loo soo gaabiyo (GECPD).

Tan iyo markii ay albaabada u furtay,  xarunta GECPD waxay caawusay in ka badan  215,000 oo ah dadka soo barakacay iyo dhibanayaal ku soo wax yeeloobay colaadaha ka jira Soomaaliya.

Xaruntan waxay Iskuul lacag la’aan siiyay gabdhaha ee wax qorin, kuwaasoo fasalo la siiyay, sidoo kale koosooyin wax-barasho ayaa la siiyay.

Tan iyo markii Maama Xaawo timid magaalada Gaalkacyo, tirade gabdhaha helay waxbrashada ee ku nool magaalada waxa ay korartay 7% taasoo u dhigan 40 percent.

 Xigasho : TrustLaw

Waxa Tarjumay Bahda Caasimada Online

Xafiiska Wararka Nairobi