Qeybta 2-aad
Madaxwayne Xasan Shiiq wuxuu lahaa door oga banaanaa geedi-socodka dib-u-yagleelidda Dawladnimadda waxaana ugu muhiimsanaa oo laga sugayay in uu dhamaystiro hanaankii Federaalka e Dalka loo gartay, waxaa looga fadhiyay in uu dhamaan Dalka huwiyo hanaanka federaalka oo, fayoobi badan aan laga qabin lagana kayg sannaa. Nuuca federaal e Soomaaliya wuxuu ahaa ‘isku haye lugu gaarayo isku imaatin (holding together federal for coming together federal) goboladda dalku way sii kala tegtegayeen waanay kala didsanaayeen. Naffaa laga dayay federaalka.
Madaxwaynayaashii Dalka soo maray midba door ayuu lahaa, Cabdiqaasin Salaad Xasan wuxuu nagaliyay kuna xusuusanay han Dawladnimo Cabdulaahi Yuusuf Axmed wuxuu ku soo furay Dalka iyo Caasumadda Muqdisho Dawladnimadii lugu huwaayayn jiray Dalka dibadiisa. Sh. Shariif Sh. Axmed wuxuu nagaarsiiyay in aan kumeel-gaarka kabaxno Dalka gudihiisana laysku doorto. sidaas si lamid ah Xasan Shiiq waxaa laga sugayay doorka ah federaalaynta iyo dhamaystirkiisa, runtiina wuxuu abuuray intii tabar ah federal nuuc un. Wuxuu suurta geliyay Dawlad goboleedyo sanadkii Xamar u soo aadda shir sanad le ah, kama hadlayo waddadda uu u maray. Waxaa la tilmaama in uu adeeg saday qaaciddaddii menas justifies the end (guusha gaar wadaad u martaba).
Xasan Shiiq wuxuu kala ilaaliyay goboladda oo ay u dhexaysay kala shaki ka dhashay dagaalddii sokeeye ee dalku soo maray, wuxuu u biif biifay wixii beesha caalamka laga heli jiray, wuxuu door muhima ka ciyaaray hormarinta Soomalilaan oo runtii arintoodu ay aheed mid xasaasi ah markii loo fiirsho qadiyaddooda gooni issu taaga iyo qarannimadda Jamhuuriyadda Soomaaliya. Xasan Shiiq wuxuu unkay nuuc silsilad maamul dawladnimo (brecuericy) hay’adaha Dawladda dhamaan waxay ahaayeen barkumataal, sida kaamkii ayay isu yaacsanaayeen shaqaala rayidkaa iyo nidaamiyayaasha dawladnimadd, diiwaan Dawladeed majirin, daaraha danaha Dawladda lugu duraamiyo waxay ahaayeen dam, taasi kama dhigna in madaxwaynayaashii ka horeeyay ay qaribeen e duruuftaa sidda ka dhigtay, madaxdii ka horaysayna uma ay san soo jeesan dhiigjoojin kale ayay waddeen.
Madaxwayne Xasan Shiiq wuxuu si xaalad degan ah ku dhaqay siyaasadda goboladda waqooyi e walaalaha Soomaali-laan. Arinta qoboladda waqooyi waxay aheed, (tahayna kala tagimayno, wadda tashan mayno, ii talinmaysid) waxay u baahneed dulqaad badan iyo kudhac geesinimo gaamurtay ku sargo’an. Xiligu wuxuu ahaa xili aan afka lugu balaarin karin nugu soo biira waayo wax la hayayba majirin. Xasan Shiiq walaalaha waqooyi wuxuu umuujiyay jileec iyo rabitaan, wuxuu gacan libaax ka gaystay arimaha hormarinta, binu’aadamnimadda iyo fududayntooda wixii beesho caalamku ugu tala gashay Soomaalilaan.
H.E. Xasan Shiiq wuxuu beesha caalamka la jilay shirar hormarineed iyo heshiisyo caalamiya ku waa soo abuuray rajooyin dhicisoobay oon miradhalin. Wuxuu wax naga baray yabooha aan afka dhaafsiisnayn sidda badan ee beesha caalamka, arintaas wuxuu ka hayaa xogbadan oo aanay shacabka Soomaaliyeed ogaal badan u lahayn. xasan wuxuu soo waddaa buug ama dukumunteri waxa loo yaqaanno waxaan rajaynayaa in uu waxbadan ku fashilidoono buugaas sidda shacabku wax la yihiinna wax iska bedelidoonaan, siddoo kale na eedaymaha iyo tuhunka asaga la tirsanayo uu wax un oga bayaanin doonno qaab is difaac aan ahayn e ah hogatusaalayn iyo xurguf bixin.
Mudaddii uu xilka hayay Xasan shiiq shaki malahan khaladaad way dhaceen waan na hoobteen siddii roobkii sugi mayn anigu in aanu wax qaladda galayn. Hadaan wax ka soo qaatto waxaa ugu waynaa arintii Maaliyadda oo aniga laftaydu aanan ku jeclaysan walow gadaal wax iska kay bedeleen oo aanan hadda wax ee ah ugu hayn arinkaas, micnahayguna uu san ahayn sifiicannaa wax loo maareeyay ee waxaa jirra waxyaabo kale oo arintaas la xiriira ay na ku fiican tahay in aad ka maqashaan jahadda ku haboon inaadka maqashaan si xogtu micne idiinkugu yeelato. Sidoo kale ayadana waxaan indhaha laga qarsan Karin arintii Jigjiga iyo booqashaddii taariikhiga ageed ee Xasan halkaas ku tagay. Arintaas waxay u baahan tahay fatash iyo faahfaahin inta aan aragnay ka dheeri ah oo Xasan bixiyo si iimaanku noo galo. Waxaa kaloo ayaduna meesha taalla booqashadaas waxay ahaan la heeba kooxdii TPLF-ta ee layiraa lana aaminay in ay arintaas ka danbaysay rabtayna in ay u isticmaasho qiil ahaan fagaarayaasha caalamiggaa meesha ayay ka baxeen. Ciribta danbe ee booqashadaan waxay tahay Jigjiga wax hal qof go’aanka gaari karo maahan, go’aanka gaarista halka Jigjiga tahay waxaa leh Dadka reer Jigjiga iyo Soomaaliwayn inteedda kale. Haddii qof dhiibi karro Jigjiga waxaa micne samayn lahaa heshiiskii Maxamed Siyaad Barre iyo Mingest. Xasanna waxaa looga fadhiyaa in uu carabkiisa u celiyo arintaan e aanu sidaas noogu hagoogin, sidda wax u jiraanna uu na dhacsiiyo.
DABARKII DAWLADDII XASAN SHIIQ
Dawladdii Xasan Shiiq waxaa talaf ka dhigay dabarna ku noqoday is qabqabsi iyo xasraddo siyaasadeed arinkaas wuxuu ahaa mid ay abuurtay xaaladda dalka iyo hanaanka awood qaybsiga dalka iyo Dastuurkoo badaw laga ahaa, lakabyo badan oo aad isu sursuranna lahaa, ansixinna aan soo marin waxa ku heshiiyayna aanay jirin. Shacabku xasradahaas waxay u tiirin jireen Xasan Shiiq, shacabku waxay u haysteen mid Xasan Shiiq abuuray. Markii loo hadlo si alle kacabsi leh lagana tago waaqica is riixriixa iyo taatikadda guraas iska kacsiga siyaasiyiinta, Waxaan wadda ognahay in awood qaybisga dalka lugu saleeyo 4.5 iyo isqancin. Sidda xeerka aan qornayn yahay markii madaxwaynaha Hawiye noqdo Daarood ayaa Rayzulwazaaraha fisha yeeshana si miisaanka siyaasadda loo dheelistiro, markaas madaxwaynaha la doortaa wuxuu isku diraa cidda leh kursiga kale, yiraahdaana iska keena nin aan is fahmi karno, sidaasay ku keensadaan ama qof beesha kursiga leh ka soo jeedda oo madaxwaynaha udhaw ayaa aadda oo yiraahada beeleey halla isiiyo kalsoonidda anigaa ninkaan fahmi karaya, haduusan haysan kalsoonidda beesha mehelayo waxa uu rabbo [(ufiirso haddii beeshu siiso kalsoonidda ayakaa magacaawaday gaystayna meesha maahan nin madaxwayne keenay)] halkaas ayaa sartu ka quruntaa. Madaxwaynaha iyo rayzulwasaaraha midkastaa wuxuu xambaarsan yahay fariin himilo ugaara, kudlad, iyo aragti-barbaarin-goboleed. Is faham ma dhex marikaro wuxuu san ku dhex marikarin labadooda midkastaa wuxuu ku daaban yahay kudlad sidda xaqiiqadda ah, aragtida hogaanka iyo Dal dhisidda loo marayana midba qaab ayuu udhigayaa, taasoo waa faqsan danta kudladdiisa iyo siyaasaddiisa. Isku xagal wax kama arkaan waa lays qabanayaa waayo raysul wasaaruhu ma aamin saran in madaxwayne keenay, Madaxwaynuhu wuxuu aamin sanyahay inuu asagu keenay raysul wasaaraha.
Labadda masuul midna waa la doortaa, midna waa la magacaabaa qaab aanka sokayn doorasho markii hamiga beesha ogolaan shiya soo siisay laga eego. Madaxwaynuhu wuxuu aamin sanyahay in asaga la doortay loona codeeyay tahayna in siyaasaddiisa lala hirgeliyo lagalana shaqeeyo, halka razulwasaaraha kuyimid kalsoonisiinta beeshiisana uu aaminsanyahay in beeli keensatay gursigeedna uu ku fadhiyo, tahayna in uu u qayb qaaddo, halkaas ayaa qalalaasuhu ka bilaawdaa, intaas waxaa basiinka kusii shubaya oo sii hurinayaa waa Dastuurka qabyo wayne ah, ee lugu udub dhigay deeqaha caalimagaa iyo caliga shisheeye, kaasoo aan kala qaadayn awoodaha labadaan xaafiis. Inta badan xasradaha siyaasadeed ee u dhexeeya madaxwaynaha iyo razulwasaaraha waxay ka abuurmi jireen labadaan arin ‘Dastuurka iyo rayzulwasaaraha oo isu arkayay ninku fadhiya kursi awood qaybsi beeleed’ . arintaan waxaa laga bartay cashar fiican oo dawladdii asaga kadanbaysay e H.E Maxamed Cabdulaahi Faramaajo ka faaiidaysatay. Faramaajo rayzulwasaaraha cidna keensadda muu oran, sidoo kale halkii lafilayay in uu ka imaandoono si un buu xoogaa oga leexday, runtiina iska dhega tiray fariimo badan oo ka imaanayay 4.5 oo kaa shanaya fadhi kudirir. wuxuu sidoo kale hareer maray balan qaadyo uu codku helay ku waa soo caqabad ku noqon karay. Wuu ku caana maalay arintaas wuxuuna furay waddo cusub.
XIRIIRKII XASAN IYO INTUU XUKUMAY
Madaxwayne Xasan Shiiq iyo madaxda dalka dhamaan bulshaddu waxay u tahay sedex heer, hadaan sikale u dhigo bulshaddu madaxda sedex hab ayay ula xiriiraan uguna xiran yihiin. Heerka koowaad oo ah kuwa madaxwayna gacan yarayaasha iyo wakiiladda u ah toos na ugu xiran. (kaaliyayaasha madaxwaynaha, Xildhibaanadda saaxiibka la ah madaxwayna kudlad wadaagtana ay yihiin, iyo waziiradda madaxwaynaha gacansaarak la leh) Heerka labaad waa Kuwo kusii xiran gacan yarayaashaas aan sheeganay, (waa nabadoonadda, salaadiinta, Qiiq-joogta, iyo dulaaleeyda dalaasha siyaasadda) Heerka sedexaad oo ah kuwo kusii xiran kuwaans heerka labaad ah, waana shacabka loo dawladaynayo.
Qofkasta ee shacab ah waxa uu ka aamin sanyahay Xasan wadadaas ayay soo mareen saasayna ku soo gaareen, majiro qof u tagay oo ana ahayn qiiq-joog iyo wakiillo. Waxaa muuqata shacabka iyo madaxdu war wayn iskamahayn. Dadka shacabka caadigaa ma arki jirin idmanayaashii faraxsanaa e M. Xasan Shiiq la joogay, sidoo kale idmanayaashuna way yareed in ay shacabka is arkaan waxaa u dhexeeyay dulaaleey siyaasadeed iyo Qiiq-joog isku yaqaanna (stackeholders). dulaaleeyda iyo danleeydu xiriirinta iyo dhexdhex xaadinta shacabka ay sheegtaan in ay wakiiladda ka yihiin iyo idmanayaasha Xasan waxay u wadda xiriirin jireen si dan u ah dantooda iyo malaal nimadooda, idmanayaasha Xasan laftooddu dalaalayaasha shacabka iyo Xasan si dantooda waafaqsan ayay u sii xiriirn jireen marka halkaas waxaa ka abuurmay dhibaato iyo sumcad dil waxayna canbaarku aheed maamulkii Xasan horboodayay. intaas aan soo sheegay waxaa ka dhex adeegayay, dhibna aan loo arag, koox wartebiyaal ah oo danta dalka ka jecel dantooda booqashadda mareegtooda ayakoo danaynaya (click) kaliya. M. Xasan Shiiq iyo Shacabkii uu maamulayay isma arag, wuxuu arki jiray kaliya xoogaa loo carbiyay sacabtunka iyo guul-wadaynta, wuxu se wax badan ogaaday maalinkii layska diray.
Waxbadannaa nugu seegan xilhayntii Xasan iyo xaaladdii ku gadaanneed, waxaan u baahanahay in uu noo xaal waramo hadduu xildanbe naga rabo, sidda muuqata waxa ku jirra hami hogaamineed, asaga iyo dadk uu rabo in uu hogaamiyanna waxaa ka dhexjira madmadoow aan la qarin Karin.
Lasoco qaybta kale ee qormo-faaleedkaan XIL-SIDASHADDII IYO XIL-SUGASHADDII XASAN SHIIQ IYO XANJAFINTII FEBAARYO.
Waxaa noo haray sedex cinwaan. Xil-sugashaddii Xasan, xajafintii Febraayo iyo siiyaalka siyaasi nimadda Xasan shiiq.
W/Q: Cabdifataax Cali Cabdalla “Imaam”
www.facebook.com/cccimaam
Blogg: calicabdalla.blogspot.com
Afeef: Aragtida qoraalkan waxa ay ku gaar tahay qofka ku saxiixan, kamana tarjumeyso tan Caasimada Online. Caasimada Online, waa mareeg u furan qof kasta inuu ku gudbiyo ra’yigiisa saliimka ah. Kusoo dir qoraaladaada caasimada@live.com Mahadsanid
