27.4 C
Mogadishu
Thursday, June 26, 2025

Faah-faahinta howlgal culus oo ka socda aagga Masaajid Cali Gaduud

0

Jowhar (Caasimada Online) – Ciidamada Xoogga Dalka Soomaaliyeed oo ay garab siinayaan kuwa deegaanka ee loo yaqaan Macawiisleyda ayaa saacadihii u dambeeyay hawlgallo culus ka fulinayay aagga deegaanka Masaajid Cali Gaduud ee gobolka Shabeellaha Dhexe.

Hawl-galladan oo si gaar ah loogu beegsaday tuulooyinka hoos yimaada deegaanka Masaajid Cali Gaduud ayaa qayb ka ah dadaalka lagu xaqiijinayo nabadgelyada guud ee deegaankaasi, kaas oo ay ciidamada dhawaan kala wareegeen kooxda Al-Shabaab.

Ciidamo si wanaagsan u hubeysan ayaa weli ku sii qulqulaya tuulooyinka dhow ee hoostaga Masaajid Cali Gaduud, kuwaas oo weli ay joogaan maleeshiyaadka Al-Shabaab, sida ay warbaahinta u sheegeen dadka deegaanka.

Tuulooyinka ay ciidamadu hawl-gallada ka sameeyeen waxaa ka mid ah Towfiiq iyo tuulooyin kale oo muhiim ah, kuwaas oo horey ugu jiray gacanta Al-Shabaab. Hawl-galkan ayaa la tilmaamay inuu yahay mid qorsheysan oo lagu baacsanayo kooxaha argagixisada si looga saaro meelaha ay weli ku dhuumaaleysanayaan.

Wasaaradda Gaashaandhigga Soomaaliya ayaa caddeysay in hawl-galladan ay qayb ka yihiin olole ballaaran oo lagu xoojinayo dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab, gaar ahaan gobolka Shabeellaha Dhexe oo muddooyinkii u dambeeyay ay xoogag hubeysan ku sugnaayeen.

Dowladda Federaalka ayaa horay dhowr jeer u shaacisay in dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab uusan joogsan doonin illaa laga xaqiijiyo in kooxdu ay ka baxdo dhammaan deegaannada ay ka joogto dalka.

Hawl-gallada socda ayaa u muuqda kuwo is-daba joog ah, kuwaas oo lagu doonayo in lagu hubiyo in aysan jirin meel ay kooxda Al-Shabaab mar kale kaga soo dhuuman karto deegaanka Masaajid Cali Gaduud iyo nawaaxigeeda.

Walaac ka taagan IRAN, xilli la la’yahay Aayatullaah

Tehran (Caasimada Online) – Iyadoo uu shacabka oo dhan daawanayay, ayaa daadihiyihii telefishinka dawladda Iiraan waxa uu weydiiyay su’aashii ay dad badani oo Iiraan ku nool—laga soo bilaabo heerka sarsare ee siyaasadda ilaa dadka caadiga ah ee waddooyinka—is-weydiinayeen.

“Dadku aad ayay uga walaacsan yihiin Hoggaamiyaha Sare,” ayuu daadihiyihii ku yiri sarkaal ka tirsan xafiiska Aayatullaah Cali Khamenei maalintii Talaadada. “Ma noo sheegi kartaa xaaladdiisa?”

Waxa uu xusay in daawadayaashu ay soo direen farriimo aad u tiro badan oo ay ku weydiinayaan isla su’aashaas. Laakiin sarkaalkaas, Mehdi Fazaeli, oo ah madaxa xafiiska keydka ee Mr. Khamenei, ma uusan bixin jawaab toos ah.

Beddelkeeda, Mr. Fazaeli waxa uu sheegay in isagana ay soo gaareen su’aalo badan oo uga yimid mas’uuliyiin iyo dad kale oo ka walwalsan xaaladda Aayatullaaha kaddib duqeymihii xoogganaa ee ay geysteen Israa’iil iyo Mareykanka.

“Waa inaan dhammaanteen duceynaa,” ayuu yiri Mr. Fazaeli.

“Dadka mas’uulka ka ah ilaalinta Hoggaamiyaha Sare si wanaagsan ayay shaqadooda u gutaan,” ayuu raaciyay. “Ilaahay idamkii, shacabkeennu waxa ay guusha kula dabbaaldegi doonaan hoggaamiyahooda agtiisa, haddii Alle idmo.”

Mr. Khamenei, oo isagu leh go’aanka kama dambeysta ah ee arrimaha muhiimka ah ee Iiraan, ayaan fagaare lagu arag ama aan laga maqal codkiisa muddo ku dhow toddobaad, inkastoo uu jiro qalalaase aan caadi ahayn oo waddankiisu wajahayo.

Maalmihii ugu dambeeyay oo keliya, Mareykanku waxa uu duqeeyay saddex ka mid ah xarumaha nukliyeerka ee Iiraan, Iiraanna waxay kaga aargudatay gantaallo ballistic ah oo ay ku gantay saldhig uu Mareykanku ku leeyahay dalka Qatar, halka Iiraan iyo Israa’iil ay ku heshiiyeen xabbad-joojin dhaqan gashay subaxnimadii Talaadada.

Intaas oo dhan, Mr. Khamenei—oo ay saraakiishu sheegeen inuu ku dhuumanayo qol dhulka hoostiisa ah (bunker) uuna ka fogaanayo isgaarsiinta elektarooniga ah si looga hortago isku dayada lagu dili karo—ayaa maqnaa, isagoon soo saarin wax hadal ah oo fagaare ah ama farriin cod ah oo la duubay.

Maqnaanshihiisu waxa uu la yaab iyo welwel ku abuuray qof walba, laga soo bilaabo siyaasiyiinta xog-ogaalka ah ilaa shacabka guud.

Mohsen Khalifeh, oo ah tafatiraha guud ee Khaneman, oo ah wargeys maalinle ah oo diiradda saara horumarinta hantida maguurtada ah, ayaa wareysi uu bixiyay ku sheegay in Mr. Khamenei “maqnaanshihiisa maalmaha qaatay uu walaac weyn nagu abuuray dhammaanteen oo jecel.”

Isagoo qiraya suurtagalnimada ahayd mid aan la malayn karin laba toddobaad ka hor, ayuu Mr. Khalifeh raaciyay in haddii Mr. Khamenei uu geeriyoodo, socodka aaskiisu uu noqon doono “kii ugu khayrka badnaa uguna taariikhiga ahaa.”

Hoggaamiyaha Sare ahaan, Mr. Khamenei ayaa leh go’aanka kama dambaysta ah ee dhammaan arrimaha waaweyn ee dawladda. Taliyaha guud ee ciidamada qalabka sida ahaan, waxaa isaga laga filayaa inuu ansixiyo go’aan kasta oo militari oo leh muhiimadda weerarkii lagu qaaday saldhigga Mareykanka ama heshiiskii xabbad-joojinta ee lala galay Israa’iil.

Heshiiska xabbad-joojinta, oo uu codsaday Madaxweyne Trump, ayna dhexdhexaadisay dowladda Qatar, ayaa u muuqda mid si degdeg ah loo soo agaasimay. Hase yeeshee, taliyeyaasha sarsare ee militariga iyo mas’uuliyiinta dawladdu waxay ka gaabsadeen inay sheegaan inay la kulmeen ama la hadleen Mr. Khamenei maalmihii la soo dhaafay.

Aamusnaantiisa fagaaraha waxay horseedday mala-awaal iyo shaki fara badan: Intee in le’eg ayuu Mr. Khamenei ku lug lahaa go’aamadii ugu dambeeyay, marka la eego dhibaatooyinka ama dib-u-dhacyada badan ee suurtagalka ah ee la xiriira la xiriirkiisa? Miyuu weli kormeerayaa dalka maalin kasta? Miyuu dhaawacmay, ma xanuunsan yahay, mise xitaa ma nool yahay?

Xamse Safavi—oo ah falanqeeye siyaasadeed, ahna wiilka uu dhalay General Yaxya Safavi, oo ah taliye ka tirsan Ciidanka Ilaalada Kacaanka Islaamiga (Islamic Revolutionary Guards Corps) iyo la-taliyaha sare ee dhanka militariga ee Mr. Khamenei—ayaa sheegay in saraakiisha amniga Iiraan ay aaminsan yihiin in Israa’iil ay weli isku dayi karto inay disho Mr. Khamenei, xitaa xilliga xabbad-joojinta. Sidaa darteed, ayuu yiri, waxay ku dhaqmayaan hab-maamuus amni oo aad u adag, oo ay ku jirto xiriir xaddidan oo lala yeesho dunida dibaddeeda.

“Waxa jirta aragti pragmatic ah oo la qaadanayo si dalka looga saaro qalalaasahan,” ayuu yiri, taasoo lagu awoodsiinayo hoggaamiyeyaal kale, sida Madaxweyne Masoud Pezeshkian.

Si kastaba ha ahaatee, Mr. Safavi waxa uu sheegay inuu aaminsan yahay in Mr. Khamenei uu go’aamada muhiimka ah ku bixinayo si aan toos ahayn.

Xitaa sidaas oo ay tahay, qaar ka mid ah taageerayaasha Mr. Khamenei ayaa baraha bulshada ku soo qoraya oo isugu sheegaya farriimaha qoraalka ah inaysan dareemi karin in Iiraan ay ka guuleysatay dagaalka ay kula jirto Israa’iil ilaa ay arkaan ama ka maqlaan Hoggaamiyaha Sare.

Afar sarkaal oo sarsare oo Iiraaniyiin ah, oo la socda doodaha siyaasadeed ee hadda ka socda dowladda, ayaa sheegay in maqnaanshaha Mr. Khamenei ay siyaasiyiinta iyo taliyeyaasha militarigu samaynayaan isbahaysiyo ayna awoodda isku heystaan. Kooxahan kala duwan waxay leeyihiin aragtiyo kala geddisan oo ku saabsan sida Iiraan ay horey ugu wadi lahayd barnaamijkeeda nukliyeerka, wada-xaajoodyadeeda Mareykanka, iyo is-mari-waaga Israa’iil.

Garabka hadda u muuqda inuu gacanta sare leeyahay ayaa riixaya dhex-dhexaadnimo iyo diblomaasiyad, sida ay sheegeen afarta sarkaal. Waxaa ka mid ah Mr. Pezeshkian, oo si fagaare ah u muujiyay inuu diyaar u yahay inuu ku laabto miiska wada-xaajoodka ee Mareykanka xitaa ka dib markii Mr. Trump uu duqeeyay xarumaha nukliyeerka ee Iiraan. Xulafada Mr. Pezeshkian waxaa ka mid ah madaxa garsoorka, Gholam-Hossein Mohseni-Ejei, oo xiriir dhow la leh Hoggaamiyaha Sare, iyo taliyaha cusub ee ciidamada qalabka sida, Maj. Gen. Abdolrahim Mousavi.

Kulankii golaha wasiirrada ee Arbacadii, Mr. Pezeshkian—oo xafiiska yimid sannadkii hore isagoo ballan qaaday inuu Iiraan ka dhigayo mid barwaaqo badan, bulsho ahaan furan, oo xiriir wanaagsan la leh reer Galbeedka—ayaa muujiyay inay tahay waqtigii la beddeli lahaa habka loo maamulo dalka.

“Dagaalka iyo midnimada shacabka waxay abuureen fursad aan ku beddelno aragtiyadeena ku aaddan hab-maamulka iyo dhaqanka mas’uuliyiinteena,” ayuu Mr. Pezeshkian ka hor sheegay golaha wasiirrada, sida lagu sheegay warbixin kulankaas ku saabsan oo uu soo saaray xafiiska madaxweynaha. “Tani waa fursad dahabi ah oo isbeddel lagu samayn karo.”

Dawladda Iiraan waxay isku dayeysaa inay ka faa’iideysato qiiro-wadaniyadeedka xooggan ee ka dhashay weerarradii cirka ee ba’naa ee Israa’iil, kuwaas oo ay saraakiishu sheegeen inay ku dhinteen in ka badan 600 oo qof gudaha Iiraan. Fannaaniinta Qaranka ee Tehran (Tehran’s National Symphony) ayaa riwaayad ku qabtay fagaaraha Azadi—oo ah goob astaan u ah xorriyadda—ee magaalada Tehran maalintii Talaadada. Waxaa xigay bandhig nalal ah oo sawirrada shaqaalaha gurmadka degdegga ah lagu soo bandhigayay munaaradda taagan badhtamaha fagaaraha.

Laakiin waxaa jira kooxo kale oo iyaguna loolan ugu jira saameynta, sida ay saraakiishu sheegeen.

Garab kale oo muxaafid ah oo ka soo horjeeda, oo uu hoggaamiyo siyaasi saameyn leh oo mawaaqif adag, Saeed Jalili, ayaa si fagaare ah u dhaleeceeyay madaxweynaha iyo wasiirkiisa arrimaha dibedda, isagoo su’aal geliyay sharciyadda waxa uu ugu yeeray xabbad-joojin “lama filaan ah” isla markaana cambaareeyay ku laabasho kasta oo lagu laabto wada-xaajoodka nukliyeerka ee Mareykanka.

Kooxdan waxaa ka mid ah kuwa mawaaqifka adag ee aqlabiyadda ku leh baarlamaanka iyo qaar ka mid ah taliyeyaasha sarsare ee Ilaalada Kacaanka.

Foad Izadi, oo ah falanqeeye siyaasadeed oo muxaafid ah oo xiriir dhow la leh Mr. Jalili iyo Ilaalada Kacaanka, ayaa qoraal uu soo dhigay baraha bulshada ku sheegay in hadalka Mr. Pezeshkian ee ku saabsan wada-xaajoodyada hadda uu muujinayo in “madaxweynaha Iiraan uusan lahayn karti siyaasadeed ee lagama maarmaanka u ah inuu dalka hoggaamiyo.”

Ali Ahmadnia, oo ah madaxa isgaarsiinta ee madaxweynaha, ayaa si degdeg ah uga jawaabay qoraal uu soo dhigay baraha bulshada, isagoo cambaareeyay weerarrada muxaafidka ee ka dhanka ah madaxweynaha iyo wasiirka arrimaha dibedda.

“Lama rabin inaan Israa’iil la dagaallanno habeen iyo maalin muddo 12 maalmood ah ka dibna aan idinkala tacaalno! Idinkoo ku mashquulsan dhammaystirka hal xiraalaha cadowga qalinna ku caawinaya,” ayuu qoray.

Qorshaha Iiraan ee ku aaddan xarumaheeda nukliyeerka ee burburay ayaa weli ah su’aal taagan. Wasiirka arrimaha dibedda, Abbas Araghchi, iyo madaxa Hay’adda Tamarta Atoomikada ee Iiraan, Mohammad Eslami, ayaa labaduba wareysiyo ay siiyeen warbaahinta maxalliga ah ku sheegay in Iiraan ay dib u dhisi doonto oo ay soo noolayn doonto barnaamijkeeda nukliyeerka ayna sii wadi doonto bacriminta Yuraaniyamka.

Sanam Vakil, oo ah agaasimaha Bariga Dhexe iyo Waqooyiga Afrika ee Chatham House, oo ah hay’ad cilmi-baaris, ayaa sheegtay in maqnaanshaha Mr. Khamenei uu yahay mid la dareemi karo oo calaamad u ah in hoggaamiyeyaasha Iiraan ay yihiin “kuwo aad u taxaddaraya oo dhanka amniga ka fikiraya.”

“Haddii aynaan arag Khamenei marka la gaaro Caashuura,” oo ah munaasabad diini ah oo muhiim u ah Muslimiinta Shiicada ee Iiraan lagu xuso horraanta bisha Luuliyo ee sannadkan, ayay tiri Ms. Vakil, “taasi waa calaamad xun. Waa qasab inuu is-muujiyo.”

 

Saciid Deni iyo Axmed Madoobe oo go’aan culus ka qaatay DF (War-murtiyeed)

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynayaasha maamullada Jubaland iyo Puntland oo shir xasaasi ah ku yeeshay magaalada Garoowe ayaa soo saaray war-murtiyeed ka kooban 11 qodob, iyaga oo go’aan culus ka qaatay dowladda federaalka ee uu hoggaamiyo Madaxweyne Xasan Sheekh.

War-murtiyeedka ayaa lagu faah-faahiyay shirka Axmed Madoobe iyo Saciid Deni oo  socday intii u dhexeysay 23-kii, illaa 25-kii bishaan, kadib markii ay isugu tageen Garoowe, waxaana diirada lagu saaray xaaladda guud ee dalka, anmniga, dagaalka ka dhanka ah argagixisada, arrimaha doorashooyinka 2026 iyo wax ka beddalka Dastuurka KMG ah.

Ugu horreyn waxa ay boggaadiyeen guulaha ay ciidamada Jubaland iyo kuwa Puntland ka gaareen dagaalka ay kula jiraan kooxaha Al-Shabaab iyo Daacish, iyaga oo sidoo kale guul u rajeeyay ciidamada Xoogga iyo kuwa deegaanka ee howlgallada ka wada gobollada kale ee dalka.

Jubaland iyo Puntland ayaa sidoo kale ku heshiiyay inay midoobaan, isla markaana ay meel uga soo wada jeestaan sidii ay Soomaaliya u gaari lahayd isku filnaan iyo in la helo hannaan lagu xoojinayo nidaamka federaalka ee dalka.

“Dowladaha Jubaland iyo Puntland waxay ku heshiyeen in ay u midoobaan, meelna ay uga soo wada jeestaan sidii ay Soomaaliya u gaari lahayd dowladnimo dhammeystiran oo ku dhisan hannaanka federaaliga ah, dimuquraadi ah, nabadna ah” ayaa lagu yiri bayaanka.

Waxaa kale oo ay isku raaceen in waxba kama jiraan ay tahay wax ka beddelka lagu sameeyay Dastuurka KMG ah, iyaga oo ku dooday in hay’adaha dowladda federaalka aanay awood lahayn, maadaama afti dadweyne lagu sameeyay, laguna beddeli karo heshiis bulsho oo kaliya.

“Sidoo kale dowladaha Jubaland iyo Puntland ma aqoonsana wax kasta oo ka dhashay wax ka beddelka lagu sameeyay Dastuurka” ayaa mar kale lagu yiri war-saxaafadeedka.

Hoggaamiyeyaasha Jubaland iyo Puntland ayaa sidoo kale ka horyimid qorshaha Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ee qof iyo cod, waxayna ugu baaqeen inuu ilaaliyo Dastuurka heshiiska lagu yahay iyo midnimada guud ee dalka.

“Dowladaha Jubaland iyo Puntland waxa ay ugu baaqayaan Madaxweynaha JFS inuu ixtiraamo Dastuurkii lagu heshiiyay 2012-kii, ilaaliyana midnimada iyo wadajirka ummadda Soomaaliyeed” ayaa lasii raaciyay war-murtiyeedka.

Labada hoggaamiye ayaa sidoo kale mowqif adag ka qaatay dowladda dhexe, waxayna si cad u sheegeen in aanay ku metalin go’aannada masiiriga ah ee la gaarayo, maadaama aanay qayb ka ahayn oo ay mar hore xiriirka u jareen Villa Soomaaliya.

“Waxaa kale oo dowladaha Jubaland iyo Puntland cadeynayaan in DFS aysan ku metalin wixii go’aan ah oo Jubaland iyo Puntland aysan qayb ka ahayn” ayaa mar kale lagu yiri.

Axmed Madoobe iyo Saciid Deni ayaa dhanka kale farriin culus u diray maamu-goboleedyada, waxayna ugu baaqeen inay qabtaan doorashooyinka golaha wakiilada iyo midda madaxweynaha, maadaama uu dhammaaday mudo xileedkooda sharciga ah. Waxaa kale oo ay ugu baaqeen inay qabtaan doorashooyin toos ah oo lagu soo dooranayo goleyaasha deegaanka, si lamid ah tii ka dhacday deegaannada maamulka Puntland.

Ugu dambeyn waxa ay farriin isku mid ah u direen xubnaha mucaaradka ee la baxay Madasha Samatabixinta iyo Wakiilada Beesha Caalamka oo ay ugu baaqeen in dadaalkooda ay sii wadaan, si loo qabto doorasho loo dhan oo ay ka qayb-galaan dhinacyada oo dhan.

Xildhibaan Mareykan ah oo shaacisay in Israel ay fulisay dilkii madaxweyne JFK

Washington (Caasimada Online) – Xildhibaan Marjorie Taylor Greene, oo ka tirsan Aqalka Wakiilada Mareykanka, ayaa sheegtay in dilkii loo geystay Madaxweynihii hore ee Maraykanka John F. Kennedy laga yaabo inuu xiriir la lahaa mucaaradnimadiisii barnaamijka hubka nukliyeerka ee Israa’iil, iyadoo isla markaana su’aal ka keentay inay iyada ama Madaxweyne Donald Trump haatan wajahaan halis la mid ah.

“Waxaa mar jiray madaxweyne weyn oo ay shacabka Maraykanka aad u jeclaayeen. Wuxuu kasoo horjeestay barnaamijka hubka nukliyeerka ee Israa’iil, dabadeedna waa la dilay,” ayay qoraal ay ku baahisay barteeda bulshada ee X ku tiri xildhibaanadda ka tirsan xisbiga Jamhuuriga, lagana soo doorto gobolka Georgia.

“Ma inaan hadda dareemaa in noloshaydu khatar ku jirto? Ka warran Madaxweyne Trump oo si adag Israa’iil ugu dhaliilay saaka inay sii waddo weerarrada ay ku hayso Iiraan?” ayay sii raacisay.

Hadalka Greene ayaa yimid waxyar un kaddib markii Trump uu uga digay Israa’iil inay sii waddo duqeymaha cirka ah ee ka dhanka ah Iiraan, isagoo tallaabadaas ku tilmaamay mid “ku xadgudub weyn” ku heshiiska xabbad-joojinta.

Dagaallada shisheeye ee joogtada ah

Greene waxay sidoo kale si kulul u cambaareysay weerarradii dhowaan ciidamada Maraykanku ku qaadeen goobo nukliyeerka ah oo ku yaal Iiraan, iyadoo tallaabooyinkaasi ku tilmaantay dagaallo aan dhammaad lahayn oo lagu adeegayo dano shisheeye.

“Askarta Maraykanka ayaa loo dilay oo loo naafeeyay isbeddel maamul, dagaallo shisheeye iyo faa’iidada shirkadaha hubka ee warshadaha militari. Aad baan uga daalay arrintan,” ayay ku tiri qoraal kale oo ay soo dhigtay.

Madaxweyne Kennedy ayaa lagu dilay magaalada Dallas ee gobolka Texas sannadkii 1963. In kasta oo baaritaanno rasmi ah lagu soo gaba-gabeeyay in Lee Harvey Oswald, oo hore uga tirsanaa ciidamada badda ee Maraykanka, uu ka dambeeyay dilka, haddana dhacdadaas waxaa hareeyay warar xan iyo tuhunno is-daba joog ah.

Intii uu xilka hayay, Kennedy wuxuu muujiyay walaac ku saabsan damaca Israa’iil ee hubka nukliyeerka. Sannadkii 1963 ayuu cadaadis ku saaray ra’iisul wasaarihii xilligaas ee Israa’iil, David Ben-Gurion, inuu ka daah-furo macluumaadka xarunta nukliyeerka Dimona, isagoo ka digay in qarsoodigaasi uu “si dhab ah u khatar gelin karo” taageerada Maraykanka ee Israa’iil.

Si kastaba ha ahaatee, ma jiro caddeyn rasmi ah oo la xaqiijiyay oo xiriirinaysa dilka Kennedy iyo murankaas.

Hadalka Greene ayaa dhaliyay dhaleeceyn uga timid siyaasiyiinta mucaaradka ah iyo khubarada siyaasadda, kuwaas oo sheegay in hadalladeedu ay sii hurin karaan tuhunno aan caddayn loo hayn.

Greene weli ma aysan soo bandhigin wax caddeyn ah oo taageeraysa xiriirka ay ku samaysay dilka Kennedy iyo siyaasadda nukliyeerka Israa’iil.

 

CIA-da oo xog cusub ka soo saartay Nukliyeerka Iiraan kadib sheegashadii Trump

Washington (Caasimada Online) – Agaasimaha hay’adda sirdoonka Mareykanka ee CIA-da, John Ratcliffe, ayaa sheegay Arbacadii in xog sirdoon oo lagu kalsoon yahay ay muujinayso in barnaamijka Nukliyeerka ee Iiraan uu soo gaaray “waxyeello ba’an” kadib duqeymihii cirka ee uu Mareykanku fuliyey dhowaan, iyo in dhowr goobood oo muhiim ah “la burburiyey.”

Qiimeyn horudhac ah oo ay samaysay Hay’adda Sirdoonka Difaaca (Defense Intelligence Agency) oo Talaadadii la dusiyey ayaa lagu ogaaday in duqeyntii Mareykanka ee saddexda goobood ee nukliyeerka Iiraan ay suuragal tahay in barnaamijka nukliyeerka ee dalkaas ay dib u dhigtay oo keliya dhowr bilood, taasoo ah saameyn ka kooban intii uu Madaxweyne Donald Trump sheegay kadib weerarada.

Khasaaraha dhabta ah ee la gaarsiiyey xarumaha nukliyeerka Iiraan iyo jiritaanka barnaamijkeeda ballaaran ayaa noqday arrimo siyaasadeysan oo xasaasi ah, iyadoo Trump iyo xulafadiisu ay cambaareeyeen faafinta warbixinta DIA-da iyo warbaahintii ka hadashay. Xildhibaannada Dimoqraadiga ayaa ku eedeeyay Aqalka Cad in laga yaabo inay buunbuuninayaan saameynta duqeymaha.

Ratcliffe wuxuu bartiisa bulshada ku sheegay in natiijooyinka CIA-da ay ku saleysan yihiin “xog sirdoon oo lagu kalsoon yahay” ayna ka hor imanayaan waxa uu ugu yeeray “warbixinno si sharci-darro ah lagu helay oo la baahiyey oo ku saabsan burburinta xarumaha muhiimka ah ee nukliyeerka Iiraan.”

Ratcliffe wuxuu soo xigtay sirdoon cusub “oo laga helay ilo/hab taariikh ahaan lagu kalsoonaa oo sax ahaa, kaasoo xaqiijinaya in dhowr xarun oo muhiim ah oo nukliyeerka Iiraan ah la burburiyey, dibna u dhisiddoodu ay qaadan doonto sannado badan.”

Tulsi Gabbard, oo ah agaasimaha sirdoonka qaranka, ayaa soo bandhigtay qiimeyn tan la mid ah horaantii maalintaas.

Khubarada xakameynta hubka iyo saraakiil hore oo sirdoon ayaa sheegaya in Iiraan ay dib u soo nooleyn karto barnaamijkeeda nukliyeerka xitaa haddii aysan jirin saddexda goobood ee la beegsaday, haddii ay ku guuleysato inay badbaadiso keyd ku filan oo ah Yuraaniyam heer sare ah loo nafaqeeyey (highly enriched uranium) iyo qalabka casriga ah ee loo yaqaan ‘centrifuges’.

Madaxa hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan la socodka tamarta atoomikada, Rafael Grossi, ayaa Arbacadii ka sheegay magaalada Vienna inay suuragal tahay in Iiraan ay weli haysato keyd ah Yuraaniyam heer sare ah loo nafaqeeyey, inkastoo ay jireen duqeymo cirka ah oo Israa’iil wadey muddo 12 maalmood ah iyo weeraradii cirka ee Mareykanka ee dhammaadkii usbuuca. Waxaa laga yaabaa in Tehran ay rartay Yuraaniyamka isla markiiba kadib duqeymihii ugu horreeyay ee Israa’iil, ayuu yiri Grossi.

Kahor inta uusan Ratcliffe soo saarin bayaankiisa, Trump wuxuu ku gacan sayray qiimeynta DIA-da isagoo ku tilmaamay mid aan dhameystirnayn oo degdeg lagu sameeyey, wuxuuna si isdaba joog ah u sheegay in goobihii nukliyeerka Iiraan iyo barnaamijkeediiba “gebi ahaanba la tirtiray.”

Hay’adda DIA waxay ku calaamadisay qiimeynteeda horudhaca ah inay tahay mid “kalsooni yar,” sida ay sheegeen saddex ilo-wareed oo arrintan la socday.

Falanqeeyayaasha sirdoonka ayaa caadi ahaan soo bandhiga natiijooyinkooda iyagoo adeegsanaya heerar kalsooni oo kala duwan, taasoo ku xiran tayada iyo isku halleynta xogta la hayo.

Qiimeynta horudhaca ah ee DIA waxay ku saleysneyd natiijooyin la helay habeenimadii Axadda, qiyaastii 24 saacadood kadib duqeyntii Mareykanka ee ka dhanka ahayd saddexda xarun ee nukliyeerka Iiraan, sida uu sheegay mid ka mid ah ilo-wareedyada.

Qiimeyn buuxda oo lagu ogaanayo khasaaraha dagaalka ayaa weli socota, sida warbixintu intaas ku dartay, waxayna qaadan doontaa maalmo illaa toddobaadyo in la soo gabagabeeyo, sida uu sheegay mid ka mid ah ilo-wareedyada.

Xoghayaha Difaaca, Pete Hegseth, oo kula hadlayey weriyeyaasha shir madaxeedka NATO ee ka socday Netherlands, ayaa sheegay in qiimeynta DIA lagu asteeyey “kalsooni yar” sababtoo ah caddeynta waxa la duqeeyay “waxay ku aasan tahay buur hoosteed, waa la burburiyey waana la tirtiray.”

Warbaahinta NBC News ayaa Talaadadii werisay in qiimeynta horudhaca ah ay muujisay in duqeymuhu ay u badan tahay inay dib u dhigeen barnaamijka nukliyeerka ee Iiraan muddo saddex illaa lix bilood ah, laakiin aysan si kama dambeys ah u burburin barnaamijka nukliyeerka ee Iiraan sida uu Trump ku adkeystay.

Warbixinta sirdoonka ee horudhaca ah ma muujineyso in dhammaan keydkii Iiraan ee Yuraaniyamka heerka sare loo nafaqeeyey la burburiyey ama la helay, waxaana weli jira su’aalo ku saabsan qalabka casriga ah ee Iiraan ee loo yaqaan ‘centrifuges’, kuwaas oo aan laga helin goobihii nukliyeerka ee ay duqeeyeen diyaaradaha Mareykanka, sida ay NBC News sidoo kale werisay Talaadadii.

Guddiga Tamarta Atoomikada ee Israa’iil (Israeli Atomic Energy Commission) ayaa Arbacadii sheegay in duqeynta Mareykanka ay “ka dhigtay mid aan shaqeyn karin” xarunta bacriminta ee dhulka hoostiisa ku taalla ee Fordo.

“Waxaan qiimeyneynaa in duqeymaha Mareykanka ee xarumaha nukliyeerka Iiraan, oo lagu daray duqeymihii Israa’iil ee qaybaha kale ee barnaamijka nukliyeerka militariga ee Iiraan, ay sannado badan dib u dhigeen awoodda Iiraan ee horumarinta hubka nukliyeerka,” ayaa lagu yiri bayaan ka soo baxay guddiga.

Bayaanka ayaa intaas ku daray in “guushan ay usii jiri karto si aan xad lahayn haddii Iiraan aysan helin agab nukliyeer.”

Madaxweyne Xasan oo dalab xasaasi ah u diray hoggaanka Somaliland

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud oo xalay khudbad ka jeediyay xuska sanad guurada 65-aad 26 June oo ah markii ay xornimada qaateen Gobolada Waqooyi ayaa farriin u diray Somaliland, isaga o ka dalbaday hal arrin xasaasi ah.

Xasan Sheekh ayaa ugu baaqay hoggaanka sare inay ka shaqeeyaan sidii dib loogu bilaabi lahaa wadahalladii u dhexeeyay Dowladda Federaalka & Somaliland, si loo sii amba qaado, wuxuuna ka codsay Cirro iyo xukuumaddiisa in ay noqdaan geesiyaal u istaaga sidii xal waara loo gaari lahaa, laguna dhisi lahaa kalsooni iyo is-afgarad.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa xusy in Dowladda Federaalka ay diyaar u tahay wax kasta oo horseedi kara dib u mideynta dalka, ayna la fariisan doonto Somaliland, si looga wada-hadalo tabashada ay qabaan.

Sidoo kale, wuxuu rajo wanaagsan ka muujiyay in guul laga gaari doono, haddii dib loo bilaabo wada-hadallada Muqdisho iyo Hargeysa, isla-markaana la gaari doono heshiis waara oo lagu dhammeeyo kala aragti duwanaanta u dhaxeysa labada dhinac.

“Dowladda Soomaaliya waxay diyaar u tahay wax walba oo suurto gal ka dhigi kara dib u soo celinta midnimada dalka. Waxaan ugu baaqayaa walaalaheenna Somaliland inay dhiirranaan muujiyaan, si wadahallada loo bilaabo mar kale,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Walaalaha Waqooyi waxaan leeyahay: dhiirrada. Midnimadu wax ma bi’iso ee waxa ay soo kordhisaa awood iyo haybad,”.

Waxaa kale oo uu Madaxweynuhu xusay halyeeyadii gobollada waqooyi ee horseeday xoreynta iyo midnimada, isagoo sheegay in bulshadaas ay door wanaagsan ka qaateen garashada in xorriyaddu aysan ahayn oo kaliya ka tagista gumeystaha, balse ay ka dhigan tahay xaqiijinta midnimada ummadda Soomaaliyeed.

“Midnimada marka laga hadlaayo Koofur iyo Waqooyi kaliya maaha, Koofur ayaa dhexdeeda u baahan in ay midowdo” ayuu mar kale yiri Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Ugu dambeyn wuxuu hoosta ka xariiqay in Dowladda Federaaka Soomaaliya ay ku dadaaleyso mideynta dalka iyo sidii Khilaafadka jira wada-hadal loogu xallin lahaa.

Si kastaba ha ahaatee, Wada-hadallada Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Somaliland oo horay ga qabsoomay dalalka Turkiga iyo Jabuuti ayaa mar dambe hakad-galay, kadib markii khilaafka labada dhinac uu sii xoogeystay markii xukuumadda Hargeysa ay sanadkii hore heshiis ku saabsan Badda la gashay Itoobiya, kaas oo ay ka carootay Soomaaliya.

Wararkii ugu dambeeyey ee rabshadaha Kenya iyo tirada dhimashada + Sawirro

Nairobi (Caasimada Online) – 16 qof ayaa ku dhimatay dibadbaxyo ka dhan ah dowladda oo Arbacadii ka dhacay guud ahaan Kenya, kuwaas oo intooda badan ay dileen booliska, sida uu sheegay madaxa hay’adda Amnesty Kenya.

Rabshadahan ayaa ku soo beegmay sannad kaddib markii mudaharaadyo looga horjeeday sharciga canshuuraha ay ku dhammaadeen weerar lagu qaaday xarunta baarlamaanka.

Kumanaan Kenyan ah ayaa dibadbaxyo ka dhigay waddooyinka si ay u xusaan sanad-guuradii mudaharaadyadii sannadkii hore, kuwaas oo ay ku dhinteen in ka badan 60 qof, iyadoo booliska ay sunta dadka ka ilmeysiisa iyo biyo xoog leh ku kala eryayeen dibadbaxayaasha caasimadda Nairobi, sida ay sheegeen warbaahinta maxalliga ah iyo goobjooge ka tirsan Reuters.

Qaar ka mid ah dibadbaxayaasha ayaa la galay iska hor-imaad booliska, waxaana lix iyo toban qof si rasmi ah loo xaqiijiyay inay dhinteen ilaa 8:30 fiidnimo, sida uu u sheegay Reuters agaasimaha fulinta ee Amnesty Kenya, Irungu Houghton, isagoo xusay in tirakoobkaasi ay si wadajir ah u xaqiijiyeen hay’adaha u dooda xuquuqda aadanaha ee caalamiga ah iyo Guddiga Qaranka Xuquuqda Aadanaha ee Kenya (Kenya National Commission on Human Rights – KNCHR).

“Intooda badan waxaa dilay booliska,” ayuu yiri Houghton, isagoo intaas ku daray in ugu yaraan shan qof si toos ah loo toogtay.

KNCHR, oo ah hay’ad dowladda maalgeliso, ayaa hore u sheegtay in siddeed dhimasho laga soo weriyay meelo kala duwan oo dalka ah, dhammaantoodna ay la xiriiraan “dhaawacyo kasoo gaaray rasaas toos ah”.

“In ka badan 400 dhaawac ayaa la diiwaangeliyay, kuwaas oo ay ku jiraan dibadbaxayaal, saraakiil boolis ah iyo suxufiyiin,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeed uu guddigu ku baahiyay boggiisa rasmiga ah ee X (hore Twitter).

Guddiga xuquuqda ayaa sidoo kale xusay in boolisku si ballaaran ugu sugnaayeen waddooyinka, iyadoo ay jiraan “eedo sheegaya in la adeegsaday awood xad-dhaaf ah, oo ay ku jiraan rasaas toos ah, xabo caag ah iyo biyo xoog leh, taasoo sababtay dhaawacyo badan”.

“Waxaan u banaanbaxaynaa rabshadaha booliska, cadaadiska dowladda, canshuurta sareysa iyo dhammaan wixii ka qaldamay dalka,” ayuu yiri Anthony oo ah 25 jir sidoo kalena ka ganacsanayay calamada Kenya, balse diiday inuu sheego magaciisa oo buuxa.

Dowladda ayaa amartay idaacadaha iyo telefishinada inay hakiyaan baahinta tooska ah ee dibadbaxyada, kuwaas oo kusii baahay magaalooyin kale oo ka baxsan caasimadda sida magaalada dekedda leh ee Mombasa.

NetBlocks, oo ah hay’ad caalami ah oo la socota internet-ka, ayaa sheegtay in xaddidaad lagu soo rogay baraha bulshada sida Telegram.

“Waxaan halkan u joognaa inaan nahay jiilkii dhalinyarada ahaa. Waxaan rabnaa isbedel dhab ah oo nidaamka ah. Nidaamku waa qaldan yahay, nidaamku waa musuq,” ayay tiri Florence Achala oo ka mid ahayd dibadbaxayaasha Nairobi.

– ‘Mooryaanta’ –

Waxaa sii kordhaysa caro ka dhalatay xadgudubyada booliska, gaar ahaan kaddib markii macallin dhawaan lagu dilay isagoo gacanta booliska ku jira.

Kooxo dibadbaxayaal nabadeed ah ayaa toddobaadkii hore lagu weeraray koox mootooyin watay oo loo yaqaan “Mooryaan” kuwaas oo ku hubeysnaa ulo iyo karbaashyo, isla markaana lala xiriiriyay inay is kaashanayeen booliska.

Safaaradaha waddamada reer Galbeedka ee Kenya ku yaalla sida Britain, Jarmalka iyo Maraykanka ayaa bayaan wadajir ah oo ay soo saareen ku cambaareeyay isticmaalka “Mooryaan la kireystay” oo loo adeegsaday inay gudaha u galaan ama carqaladeeyaan isu imaatinka nabadda ah.

Inkasta oo aan mooryaanta si cad loo arkin Arbacadii shalay, haddana booliska ayaa isticmaalay sun badan oo dadka ka ilmeysiisa iyo biyo xoog badan oo ay kula dagaallameen dibadbaxayaasha.

Qareen siyaasadeed Javas Bigambo ayaa sheegay inuu ka walwalsan yahay in kooxaha siyaasadda ay ka faa’iideystaan xiisadda taagan si ay colaadda u sii huriyaan.

“Ma jirto wax wanaagsan oo laga xusi karo dhacdooyinkii sannadkii hore,” ayuu yiri. “Haddii aan daacad ka nahay inaan xusno 25-ka Juun, waa inay noqotaa xus xasiloon, duco iyo is-xakameyn leh.”

– Niyadjab –

Waxaa sii xoogaysanaysa niyadjabka laga qabo Madaxweyne Ruto oo talada qabtay sannadkii 2022 isagoo ballanqaaday horumar dhaqaale oo degdeg ah.

Dad badan ayaa ka niyad jabsan isbeddel la’aanta sii socota, musuq-maasuqa iyo canshuurta sareysa, xitaa kaddib markii mudaharaadyadii sannadkii hore ay ku qasbeen Ruto inuu ka laabto sharciga dhaqaalaha ee aan laga helin shacabka.

Dowladdiisa ayaa sanadkan isku dayaysay inay iska ilaaliso canshuur kordhin toos ah. Si kastaba ha ahaatee, maqnaanshaha soo noqnoqda ee dhaleeceeyaasha dowladda—iyadoo ururada xuquuqda aadanuhu ay tirinayaan in ka badan 80 qof oo weli la la’yahay—ayaa horseeday eedeymo sheegaya in Ruto uu Kenya ku celiyay xilligii madoobaa ee kaligii-talisnimada 1980-meeyadii iyo 1990-meeyadii.

Ruto ayaa horey u ballanqaaday inuu joojinayo afduubka, balse hadal uu jeediyay Talaadadii wuxuu si aan ka leex-leexad lahayn u sheegay inuu “garab taagan yahay” booliska.

Xasan Sheekh oo aqbalay qodob muujinaya in uu dalka qalalaase geliyey – Sidee?

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa maanta mucaaradka u aqoonsatay koox ka badbaadineysa dalka, kadib markii ay aqoonsatay magacooda ‘Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed’ taas oo ka dhigan in guul siyaasadeed oo deg deg ay ka gaareen la kulankii Xasan Sheekh.

Mucaaradka oo dabayaaqadii bishii May ku shiray Jazeera hotel ayaa Madaxweyne Xasan Sheekh ku eedeeyeen in uu burburinayo dowladnimada Soomaaliya, dalkuna u baahan yahay in laga samatabixiyo, waxayna aasaaseen Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed.

War-saxaafadeedkii ay maanta Madaxtooyadu ka soo saartay shirkii Madaxweynuhu la yeeshay mucaaradkiisa ayaa lagu xusay in Madaxweyne Xasan Sheekh la kulmay ‘Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed.’

Dadka falanqeeya siyaasadda ayaa aqoonsiga madashaan ee dowladda ku macneeyey inuu ka dhigan yahay in Madaxweynuhu qiray in uu dalka iyo dowladnimada galiyay xaalad adag oo u baahan in laga samatabixiyo.

Hadda Soomaaliya waa dal Madaxweynihii samatabixin lahaa uu aqbalay in isaga laga samatabixiyo, sidaas waxaa qoraya dadka falanqeeya siyaasadda.

Kulankii Madaxweynaha JFS, Guddiga Dowladda ee u xil-saaran wadahadallada iyo xubnaha Madasha Samatabixinta, waxaa la isku raacay in laga wadahadlo afar ajende oo muhiim u ah dowlad-dhiska dalka, kuwaas oo kala ah:

1-Adekeynta midnimada dalka,

2-Hanaanka dib u eegista dastuurka,

3-Amniga iyo ciribtirka argagixisada,

4-Hanaanka doorashooyinka tooska ah oo heshiis lagu yahay.

Eritrea oo QM u gudbisay go’aan xasaasi ah oo walaac ku abuuray Reer Galbeedka

Asmara (Caasimada Online) – Eritrea ayaa isku dayaysa inay meesha ka saarto xafiiska khabiirka Qaramada Midoobay ee baaraya eedaha tacaddiyada xuquuqda aadanaha, sida lagu sheegay dukumeenti loo gudbiyay Golaha Xuquuqda Aadanaha ee Qaramada Midoobay. Tallaabadan oo ah mid naadir ah ayaa diblomaasiyiinta reer Galbeedka ka walwalsan yihiin inay waddamada kale u noqoto tusaale ay ku raadsadaan sidii ay uga baxsan lahaayeen dabagalka iyo baaritaannada caalamiga ah.

Xafiiska Wakiilka Gaarka ah ee Qaramada Midoobay, oo hadda uu hayo qareenka xuquuqda aadanaha ee u dhashay Suudaan Maxamed Cabdisalaam Baabikar, ayaa loo igmaday inuu diiwaangeliyo xadgudubyada ka dhacaya gudaha Eritrea, halkaas oo ururrada bulshada rayidka ah sida Human Rights Watch ay sheegeen in ku-takrifalka xuquuqdu yahay mid baahsan oo aan lala xisaabtamin.

Warbixin uu soo saaray bishii May ayuu Baabikar ku tilmaamay xaaladda xuquuqda aadanaha ee Eritrea inay tahay mid aad u daran, isagoo soo bandhigay kiisas xarig aan sharci ahayn, dadka la waayo iyagoo la afduubtay, iyo adeegga qaranka iyo kan milateriga oo si dheer loogu hayo dadka, taasoo kumannaan qof ku qasbaysa inay dalka ka qaxaan.

Wasaaradda warfaafinta ee Eritrea iyo ergada diblomaasiyadeed ee dalkaasi ku leedahay Geneva ayaan markiiba ka jawaabin codsiyo loo diray oo ku aaddanaa inay arrintan ka hadlaan.

Eritrea, oo muddo dheer kasoo horjeedday xafiiskan, ayaa wafdi ballaaran u dirtay kulan ay Qaramada Midoobay ku yeesheen magaalada Geneva maalintii Isniinta, si ay usoo bandhigaan qorshahooda diiddan baaritaannada gaarka ah ee lagu beegsado dalalka gaar ahaan. Dalalka ay kamid yihiin Suudaan, Ruushka iyo Iiraan ayaa taageeray mowqifka Eritrea, halka Midowga Yurub iyo Britain ay kamid ahaayeen kuwa si xoog leh uga hor yimid, sida ay diblomaasiyiintu sheegeen.

Xafiiska khabiirka Qaramada Midoobay ee arrimaha Eritrea waxaa markii ugu horreysay la aasaasay sanadkii 2012, waxaana sanad walba cusboonaysiiya Golaha Xuquuqda Aadanaha ee fadhigiisu yahay Geneva, iyadoo dhowaan dadaalkaas uu hoggaaminayay Midowga Yurub. Sanadkanse Eritrea ayaa iyadu kahortagtay, iyadoo soo jeedisay mooshin kale oo looga golleeyahay in gabi ahaanba la joojiyo xafiiskaas, sida ku cad dukumeentiga.

Inkasta oo waddamada baaritaannada Qaramada Midoobay lagu sameeyo ay inta badan isku dayaan inay kahor yimaadaan ama daciifiyaan, haddana khubarada xuquuqda ayaa sheegaya in tani ay tahay markii ugu horreysay muddo ku dhow 20 sano jiritaanka golahan ee la hor keeno soo jeedin rasmi ah oo lagu doonayo in gabi ahaanba la baabi’iyo xafiis baaritaan xuquuqda aadanaha ah. Waxaana jira walaac laga muujinayo inay tani dhiirrigeliso waddamada kale ee raadinaya inay iska caabiyaan tallaabooyinka lala xisaabtamayo. Sannadkii 2023, Itoobiya ayaa isku dayday inay xafiis sidan oo kale ah kahor waqtiga xirto, balse markii dambe ay dib uga noqotay go’aankaas.

“Midowga Yurub wuxuu xusuusinayaa in madaxbannaanida iyo faro-gelinta la’aanta arrimaha gudaha aysan waddamada ka xoreynayn waajibaadkooda sharciga xuquuqda aadanaha ee caalamiga ah,” ayuu yiri ergayga Midowga Yurub warbixin uu la wadaagay Reuters, isagoo intaa ku daray in diidmada Eritrea aysan noqon karin sabab looga baxsado dabagalka caalamiga ah.

Inta badan baaritaannada kale ee uu goluhu qabto waxay ka yimaadaan dalalka reer Galbeedka, sida baaritaannada lagu hayo Ruushka iyo Suudaan. Mararka qaar, caddeymaha kasoo baxa baaritaannadaas ayaa loo adeegsadaa dacwad-oogayaasha caalamiga ah.

Codbixinta arrintan ayaa la filayaa inay dhacdo bisha soo socota.

 

Toos: Maxaa caawa ka socda magaalada Muqdisho?

Muqdisho (Caasimada Online) – Magaalada Muqdisho waxaa caawa ka bilowday dabaal-degyo waaweyn, munaasabadda ugu weyn ayaa ka socota xarunta maamulka Gobolka Banaadir ee loo yaqaano Dowladda Hoose ee Xamar.

Madaxweyne Xasan Sheekh, Ra’iisul Wasaare Xamsa, Guddoonka Baarlamaanka inta badan wasiirrada iyo xildhibaanada dowladda iyo bulsho aad u badan ayaa ka qeyb geleysa munaasabadda caawa ka socota xarunta gobolka.

Madaxweynaha JFS ayaa calanka saari doona fagaaraha Xarunta Dowladda Hoose oo 65-sano ka hor caawa oo kale markii ugu horeysay la suray calanka Soomaaliyeed.

Inta ka horeysa madaxda dalka ayaa jeedineysa khudbado muhiim ah oo ku saleysan xusuusta maalmihii xornimada Soomaaliya, hadal jeedinta ayaa soo bilaabatay goor hore, waxaana hadlay madaxda qaar, halka kuwo kalena ay dhiman yihiin.

Ra’iisul Wasaare Xamse Cabdi Barre ayaa kamid ah Madaxda hadashay wuxuuna yiri ”Waxaan midnimo lagu helayn, laguma helayo Soomaali la kala qoqobo, aan ka shaqeyno walaalayaal midnimadeena.”

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka dalka Salaax Axmed Jaamac ayaa yiri “Waxaan ugu baaqayaa Soomaaliland in miiska wadahadalka yimaadaan oo waxa ay ku qancayaan keenaan, waxaana nagala rabaa in aan midowno oo ilaashano midnimadeena.”

Guddoomiyaha Golaha Shacabka BFS Sheekh Aadan Madoobe ayaa yiri “Gobolada Waqooyi waa ku ammaanayaa in ay ka shaqeyeen midnimada labada gobol Koonfur iyo Waqooyi, waxaana ku baqayaa in la abuuro jawi lamid ah kii 1960-kii oo kale si ummadda Soomaaliyeed la iskugu keeno.”

Khudbadda Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa dhiman, taas oo si weyn loo sugayo, lana aaminsan yahay in arrimo xasaasi ah uu uga hadli doono.

Toos u daawo munaasabadda

 

Fal-celin xooggan oo ka dhalatay sida DF ay IRAN…

0

Muqdisho (Caasimada Online ) – Fal-celin aan caadi ahayn iyo hadal-heyn ayaa ka dhalatay tallaabadii ay dowladda Soomaaliya ku cambaaraysay weerarkii gantaallada ee ay Iiraan ku qaadday Saldhigga Al-Udeid ee dalka Qatar oo xarun u ah ciidamada Mareykanka, iyadoo ku tilmaantay weerarkaas mid ku xad-gudbaya sharciga caalamiga ah, khatarna ku ah xasilloonida gobolka.

War-saxaafadeed la soo saaray saacado kaddib dhacdadaas, ayay Soomaaliya “taageero buuxda” ugu muujisay dowladda Qatar, iyada oo dhanka kale kasoo horjeesatay Iiraan.

Dowladda Soomaaliya ayaa sidoo kae mar kale ku celisay sida ay u garab taagan tahay madax-bannaanida, midnimada dhuleed iyo amniga qarannimo ee dalka Qatar.

“Soomaaliya waxay si adag uga go’an tahay nidaam caalami ah oo ku dhisan sharci, kaasoo ku qotoma ixtiraamka madaxbannaanida dalalka, xuduudaha aan la taaban karin iyo in khilaafaadka lagu xalliyo si nabad ah,” ayaa lagu yiri qoraalka Wasaaradda Arrimaha Dibedda.

Sidoo kale, Dowladda Soomaaliya waxay ku boorrisay dhammaan dhinacyada inay muujiyaan is-xakameyn, waxayna adkaysay muhiimadda wada-hadalka si looga hortago xiisad hor leh oo ka dhalata gobolka.

Haddaba, sidee looga fal-celiyay tallaabada ay qaaday dowladda Soomaaliya?

Qaar kamid ah shacabka Soomaaliyeed ee isticmaala baraha bulshada ayaa siyaabo kala duwan uga hadlay arrintan, waxayna badankood kasoo horjeesteen sida ay dowladda uga hadashay arrintaan.

Amiin Xuseen: “Cambaareyn nuucee ah, maxey ku saleysan tahay? Dowaladda horay ma u cambaareysay duqeynta loo geystay Iran iyo saraakiishii laga laayey?. Intaas haddey maya tahay, sheekada waan garan karnaa cambaareynta dawladda waxa gundhig u ah. Lacagta yar ee yabooha carabta lagu helo ah waxaa ka wanaagsan qiyamka iyo qaddiyadda”.

Nuura Gaashaan oo kamid ah dadka ka fal-celiyay ayaa tiri: “Nin tiisa tabar u la, tu kale ku darsdaa maqli jiree wlaalayaalow aad idin ceshto”.

Maxamuud Guure: “Dowladda Soomaaliya dhex dhexaadkii lagu ogaa meeyay”.

“Hadalkaas laguma matalo shacabka Soomaliyeed, Iiraan ayaan la dareen nahay,” ayuu yiri Axmed Xiimaa.

Ayaan Cabdi Maxamed ayaa sidoo kale waxa uu yiri: “Please meel jooga annaga ma heesano gantaallo”.

Bashiir Mukhtaar: “Xasanow annagaa Shabaab la daala dhaceneyno ee meel kale rukub hanasiin arrintan dhex-dhexaad ka ahow”.

Xasan iyo mucaaradka oo ku heshiiyey afar qodob

Muqdisho (Caasimada Online) – Shirkii maanta u furmay Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud iyo siyaasiyiinta mucaaradka ee ku midoobay Madasha Samata-bixinta Soomaaliyeed ayaa lasoo xiray galabta, iyadoo dib loogu balamay sii socoshada shirka.

Shirkan ayaa dib loo sii amba-qaadi doonaa 3-da July 2025, waxaana loo soo gaabiyay sababo la xiriira asbuuca xoriyadda. Kulanka maanta ayaa dhinacyadu isku raaceen ajandaha shirka u dhaxeeya hoggaanka dowladda iyo mucaaradka.

Dhinacyada ayaa isku raacay in laga wada-hadlo illaa afar ajande oo muhiim ah, kuwaasi oo kala ah;

1- Adkeynta midnimada dalka
2- Hannaanka dib-u-eegista dastuurka
3- Amniga iyo ciribtirka argagixisada
4- Hannaanka doorashooyin toos ah oo heshiis lagu yahay

“Shirka maanta oo ku furmay jawi wanaagsan iyo isxog-wareysi ayaa dood dheer iyo falanqeyn kadib, waxaa la isku raacay in laga wada-hadlo afar ajande oo muhiim u ah dowlad-dhiska Soomaaliya,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay Madaxtooyadda Soomaaliya.

Sidoo kale waxay dhinacyadu isla qaateen in mas’uuliyiinta wali ka maqan gogosha la baadi goobo, isla markaana ay soo xaadiraan wada-hadallada furmaya horraanta bisha July.

“Wada-hadal dheer kadib, waxaa la isla gartay madaama uu bilaabanayo usbuucii xoriyadda in uu shirka dib u furmo 3-da bisha Luuliyo 2025 si loo sii ambaqaado wada-hadalada,” ayaa lagu yiri bayaanka Villa Somalia.

Wada-hadallada u dhaxeeya Madaxweynaha Soomaaliya iyo siyaasiyiinta mucaaradka oo hormuud u yihiin madaxdii hore ee dalka ayaa ku yimid cadaadis dhanka beesha caalamka, iyadoo wareegyada soo socda ay kala caddaan doonaan habka iyo hannaanka ay tahay in doorashada tooska ah ee heshiiska lagu yahay lagu aado.

Banaanbaxyo xooggan oo maanta ka dhacay Kenya iyo booliska oo toogtay…

0

Nairobi (Caasimada Online) – Faah-faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya banaanbaxyo maanta ka dhacay magaalada Nairobi iyo qeybo kale oo dalka Kenya, kuwaas oo sababay khasaare nafeed iyo dhaawacyo, iyadoo warbaahinta gudaha ay sheegtay in ugu yaraan toban qof la toogtay.

Mid ka mid ah dhacdooyinka ugu culus ayaa ka dhacay magaalada Machakos oo qiyaastii 60km u jirta caasimadda Nairobi, halkaas oo la xaqiijiyay in qof lagu dilay. Dibad-baxayaasha ayaa ka gadoodsana kororka canshuuraha dowladda.

Dadka dhaawacmay ayaa la geeyay isbitaallo kala duwan, waxaana wararka qaar tilmaamayaan in dhaawacyada intooda badan loo qaaday Isbitaalka Qaranka ee Kenyatta.

Telefishinka Citizen TV ayaa baahiyay muuqaallo muujinaya dad dhaawac ah oo la keenayo isbitaalka, iyadoo mid ka mid ah goobjoogayaasha uu sheegay in booliiska ay rasaas bilaabeen, ayna toogteen saaxiibkiis.

Iska hor imaad culus ayaa ka dhacay waddo weyn oo ku taalla magaalada Nairobi, kadib markii dad mudaharaadayaal ah ay isku dayeen in ay gaaraan bartamaha magaalada.

Booliiska ayaa u adeegsaday sunta dadka ka ilmeysiisa si ay u kala eryaan, iyadoo la arkayay qiiq ka kacaya waddada Thika Road.

Dhallinyaro u badan dadkii mudaaharaadayay ayaa watay calamo, waxaana ay la kulmeen xannibaad adag oo ay booliisku dhigeen waddooyinka waaweyn, iyadoo boolisku adeegsadeen rasaas digniin ah oo cirka loo riday si loo kala eryo dadkii dhagxanta tuurayay ee waddooyinka marayay.

Booliska ayaa sidoo kale adeegsanayay gaadiid dagaal oo la dhigay meelo istiraatiiji ah si looga hortago in dadku gaaraan bartilmaameedkooda. Dhinaca cirka, helikobtarrada booliiska ayaa dul wareegayay magaalada, iyagoo dabagal ku samaynaya dhaq-dhaqaaqa mudaharaadayaasha.

MUUNGAAB oo maanta xil sare u magacaabay wasiir ka tirsan maamulka Galmudug

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha maamulka gobolka Banaadir, ahna duqa Muqdisho Mudane Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa maanta sameeyay isbedello waawayn, kadib wareegto uu soo saaray, taas oo isugu jirto magacaabis iyo xilka qaadis.

Muungaab ayaa Daa’uud Maxamed Maalin u magacaabay inuu noqdo Agaasimaha Waaxda Dakhliyada kala duwan ee Dowladda Hoose ee Xamar, iyada oo xilalkii laga qaaday Xasan Xuseen Cabdullaahi, Cumar Fareey Muuse iyo Mudane Bashiir Maxamuud Wehliye.

Daa’uud ayaa ka hor magacaabistan ahaa Wasiirka Dastuurka Gowladg-oboleedka Galmudug, isagoo ka door biday xilka agaasime waaxeedka ee maanta loo magacaabay.

Sidoo kale Shaafici Axmed Cali, ayaa isna loo magacaabay Madaxa Khidmadaha iyo Adeegyada ee Waaxda Dakhliyada kala duwan Dowladda Hoose ee Xamar.

Waxaa kale oo isla wareegtadan lagu magacaabay Maxamuud Xaaji Cali Fiidow oo noqonaya Madaxa Gaadiidka iyo Ganaaxyada ee Waaxda Dakhliyada kala duwan Dowladda Hoose ee Xamar.

Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Dr. Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa kula dardaarmay mas’uuliyiinta uu magacaabay in ay dardargeliyaan howlaha shaqo ee Waaxda Dakhliyada kala duwan.

Todobaadkan gudihiisa ayay ahayd markii isbeddello noocaan oo kale ah uu sameeyay gudoomiyaha gobolka, kadib markii uu mas’uuliyiin cusub u magacaabay waaxda warfaafinta ee dowladda Hoose, waxaana agaasime looga dhigay Wariye Xuseen Cabdulle.

Isbeddelladan ayaa qayb ka ah tallaabooyin dheeraad oo uu haatan wado Muungaab oo horay xilalkii uga qaaday guddoomiyeyaal degmo, isaga oo magacaabay kuwa kale oo cusub oo durbo xilalka la wareegay, waxaana arrintan ay qayb ka tahay qorshihiisa horumarineed ee caasimada.

Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa si dardar leh u shaqeynayey tan iyo markii uu xilka la wareegay, waxaana lagu tilmaamay nin aad u garanaya shaqada loo dhiibay iyo hoggaaminta gobolka.

Si kastaba ahaatee, Muungaab ayaa xilkan horay usoo qabtay waxaana guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna Duqa Muqdisho loo magacaabay sannadkii 2014, isaga oo intii uu hayay ku guuleystay hirgelinta qorsheyaal dib-u-habeyn ah oo lagu hagaajinayay maamul-wanaagga, nadaafadda magaalada, iyo amniga Muqdisho.

Waxaa kale oo uu horay usoo noqday guddoomiyaha Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida, isaga oo xilligaas caan ku noqday adkeynta sharciga iyo la dagaalanka dambiyada la xiriira amniga qaranka.

Turkiga oo hub iyo diyaarado hor leh keenay Soomaaliya

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Turkiga oo xilligaan ah saaxibka koowaad ee Soomaaliya ayaa mar kale garoonka Aadan Cadde kasoo dajisay saanad milatari oo ay ku wareejisay dowladda Soomaaliya, si loogu qalabeeyo ciidamada Xoogga Soomaaliyeed.

Qalabka milatari ee uu keenay Turkiga ayaa isugu jiro diyaarado dagaal oo horleh iyo hub casri ah, kaas oo loogu talagalay xoojinta awoodda ciidamada qalabka sida ee Soomaaliya.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, qalabkan ayaa waxaa qayb ka ah diyaaradaha nooca qumaatiga u kaca iyo kolonyo gaadiidka gaashaaman, waxaana si rasmi ah ula wareegtay dowladda Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa qalabkan milatari ay kamid yihiin kuwa ugu sarreeya ee ay farsameeyaan shirkadaha militari ee Turkiga, waxaana loogu talagalay in loo adeegsado dagaalka Al-Shabaab.

Arrintan aaa sidoo kale qayb ka ah fulinta heshiiska difaac ee dhex-maray Ankara iyo Muqdisho, kaas oo dhigaya in Turkiga uu taageero tababarka iyo horumarinta ciidamada qalabka sida ee Soomaaliya, si ay u noqdaan ciidan leh awood dheeraad ah oo difaac ah.

Horay Turkiga ayaa Soomaaliya usoo gaarsiiyay diyaarado dagaal oo casri ah, kuwaas oo haatan ka qayb-qaata weerarada cirka ah ee lagu beegsado maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab, kuwaas oo door wayn ka qaatay howlgallada haatan ka socda gudaha dalka.

Waxaa kale oo uu Turkiga taageero milatari oo isugu jiro tababar iyo qalab uu siiyaa ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed oo haatan ku tiirsan xukuumadda Ankara.

Si kastaba ha ahaatee, Bishii July ee sannadkii hore ee 2024, Baarlamaanka Turkiga ayaa meel-mariyay mooshin uu saxiixay Madaxweynaha dalkaasi Recep Tayyip Erdoğan, kaas oo ogolaanaya in ciidamo militari loo diro Soomaaliya muddo laba sano ah, kuwaas oo haatan soo daad-gureyntooda ay bilaabatay, kadib markii la keenay illaaa 500 oo askari.

Soomaaliya ayaa haatan ku jirto marxalad adag oo dagaal, waxaana ay wajaheysa halista Al-Shababa oo culeys xoogan soo saartay deegaannadii horay looga xoreeyay.

Ciidamada dowladda oo dib u qabsaday deegaanka Masaajid Cali Gaduud

0

Cadale (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeellaha Dhexe ayaa sheegaya in maanta ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa deegaanka oo howlgal culus qaaday ay la wareegeen gacan ku haynta deegaanka Masaajid Cali Gaduud ee gobolkaasi.

Ciidamada oo dagaal la galay Al-Shabaab ayaa ka saaray deegaankaasi iyo deegaanka kale ee dhow ee Geel Gub oo kamid ah meelihii ugu dambeeyay ee ay soo galeen Al-Shabaab.

Qoraal kooban oo kasoo baxay dowladda federaalka Soomaaliya ayaa waxaa lagu xaqiijiyay in ciidamadu ay si buuxda u maamulayaan deegaanka, ayna isku fidiyeen hareerihiisa.

“Ciidanka Geesiyaasha Xoogga Dalka Soomaaliyeed oo howlgallo ka wada deegaannada Masaajidka Cali Guduud iyo Geel Gub ee gobolka Shabeellaha Dhexe ayaa jabiyay maleeshiyaadka Khawaarijta, waxaana laga saaray deegaannadaasi” ayaa lagu yiri qoraalka

Sidoo kale ciidamada ayaa weli sii wada gulufkooda, waxayna dhaq-dhaqaaqyo culus ay ka wadaan aagga deegaanka Masaajid Caligaduud, sida ay sheegtay dowladdu.

“Ciidamada ayaa weli sii wada baacsiga kooxaha firxadka ah, iyagoona jab xooggan gaarsiiyay maleeshiyaadka kooxda khawaarijta” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Masaajid Cali Gaduud ayaa ah deegaan istaraatiiji ah, waxaana marar badan isku bed-beddalay dowladda iyo Shabaab, taas oo muujineyso inuu muhiim u yahay labada dhinac.

Qabsashada deegaankan ayaa sidoo kale kusoo aadeyso, iyada oo maalin kahor ciidamadu ay la wareegeen deegaanka Sabiid iyo Caanoole ee gobolka Shabeellaha Hoose, kadib markii deegaankaas ay dagaal culus ku qaadeen ciidamada dowladda iyo kuwa AUSSOM.

Soomaaliya ayaa haatan ku jirto marxalad dagaal oo aad u adag, waxaana dowladda dhexe ay waddaa abaabul ay ku dooneyso inay uga hortegto culeyska ay Al-Shabaab soo saartay gobollada Shabeellooyinka oo daris ah la’ah magaalada Muqdisho

Doorasho taariikhi ah: New York City oo yeelaneysa duq magaalo oo Muslim ah

New York (Caasimada Online) – Zohran Mamdani, oo ah 33-jir socialist dimoqraadi ah ayaa noqon doona duqii ugu horreeyay ee Muslim ah oo ay yeelato magaalada New York kadib markii uu u muuqday in uu ku guuleysanayo doorashada is-reebreebka xisbiga Dimoqraadiga ee magaaladaas oo dhacday habeenimadii Talaadada, inkastoo ay qaadan karto maalmo in lagu dhawaaqo natiijada kama dambeysta ah.

Kaddib markii la tiriyay 91% codadkii la dhiibtay ee wareegga koowaad ee is-reebreebka, Mamdani, oo ah xildhibaan ka tirsan golaha sharci-dejinta gobolka, wuxuu helay 43.5% codadka. Andrew Cuomo, oo ahaa barasabkii hore ee New York isla markaana ahaa shaqsiga ugu cadcaddaa illaa toddobaadyadii la soo dhaafay, ayaa helay 36.4%, wuxuuna qirtay guuldarradiisa habeenimadii Talaadada.

Isagoo ka hadlayay isu soo bax ololihiisa ah, wuxuu Cuomo sheegay in Mamdani uu galay “olole runtii caqli ku dheehnaa, wanaagsanaa, oo saameyn lahaa.” “Caawa waa habeenkiisii. Wuu u qalmay. Wuuna guuleystay,” ayuu yiri Cuomo. Brad Lander, oo ah hanti-dhawrka guud ee New York, ayaa galay kaalinta saddexaad isagoo helay 11.4%.

Magaalada New York waxay isticmaashaa nidaamka codbixinta ee kala-doorashada (ranked-choice voting), maadaama aysan u badneyn in labada musharrax midkoodna uu gaaro 50%, guddiga doorashooyinka ayaa hadda tiran doona codadka dadka ee doorashada labaad. Mamdani, oo toddobaadkii hore is-bahaysi la galay Lander, ayaa la saadaalinayaa inuu si weyn uga faa’iideysan doono tirintaas marka loo eego Cuomo.

Guusha lama filaanka ah ee Mamdani ayaa dhabar-jab ku noqon doonta hoggaanka sare ee xisbiga Dimoqraadiga, waxayna rajo gelin doontaa shaqsiyaadka kale ee jira dhanka bidixda-fog ee rajeynaya inay u tartamaan doorashooyinka kale ee dalka oo dhan.

Cuomo waxaa taageeray deeq-bixiyeyaal maalqabeenno ah waxaana taageeray shaqsiyaad badan oo dhexdhexaad ah, oo uu ku jiro Bill Clinton, laakiin Mamdani wuxuu ka faa’iideystay kacdoon taageero oo ballaaran oo ka yimid dhalinyarada gaar ahaan.

Isagoo hadlayay habeenimadii Talaadada, Cuomo wuxuu sheegay inuu taleefan u diray Mamdani si uu “ugu hambalyeeyo.”

“Wuxuu soo abaabulay olole aad u wanaagsan, wuxuuna taabtay dhalinyarada, dhiirigeliyey, kiciyey, wuxuuna ka dhigay inay soo baxaan oo ay codeeyaan,” ayuu yiri Cuomo. “Waxaan si daacad ah ugu ammaanayaa dadaalkiisa.”

Cuomo wuxuu u sheegay wargeyska New York Times in laga yaabo inuu weli u tartamo doorashada guud ee duqa magaalada ee bisha November isagoo ah musharrax madaxbannaan.

“Waxaan doonayaa inaan falanqeeyo oo aan la hadlo qaar ka mid ah asxaabteyda,” ayuu yiri.

Laakiin marka la eego sida ay magaalada New York ugu badan yihiin Dimoqraadiyiinta, iyo sida aan loo jeclayn duqa hadda xilka haya ee Eric Adams, Mamdani ayaa noqon doona kan ugu cadcad ee loo saadaalinayo inuu noqdo duqii 111-aad ee New York.

Tartanka loogu jiro xilka duqa magaalada New York ayaa si weyn isha loogu hayay guud ahaan dalka Mareykanka. Iyadoo ay isku wajaheen labo siyaasi oo Dimoqraadi ah oo aad u kala aragti duwan, waxay bixisay sawir muujinaya waxa ay cod-bixiyayaashu ka doonayaan xisbi ku dhibtooday inuu soo bandhigo aragti mideysan oo ka duwan tan Donald Trump.

Cuomo, barasabkii hore ee siyaasadda dhex-dhexaadka ah, iyo Mamdani ayaa usoo baxay inay yihiin labada musharrax ee ugu cadcad toddobaadyadii ugu dambeeyay ee is-reebreebka, iyadoo Mamdani uu soo yareeyay farqigii u dhexeeyay isaga iyo Cuomo kaddib markii uu helay xamaasad iyo taageero xooggan oo ka timid dhalinyarada New York.

Mamdani wuxuu rajeynayay inuu ka faa’iideysto nidaamka codbixinta ee is-reebreebka ee kala-doorashada, kaasoo u oggolaanaya cod-bixiyayaasha inay shan musharrax u kala horreysiiyaan sida ay u kala jecel yihiin.

Cuomo, oo loo doortay saddex xilli oo uu ahaa barasab ka hor inta uusan isku casilin ceeb kaddib eedeymo la xiriira faraxumeyn galmo, wuxuu tartanka galay isagoo aad uga magac weyn Mamdani, wuxuuna mar haystay 30 dhibcood oo uu kaga horreeyay ra’yi uruurinta. Laakiin sahan la sii daayay Isniintii ayaa muujiyay in Mamdani uu ku guuleysanayo is-reebreebka kaddib wareegyo badan oo tirin ah.

Mamdani wuxuu ku ololeeyay barnaamij bidix fog ah, isagoo ballanqaaday inuu hakinaayo kirada guryaha isla markaana uu basaska ka dhigayo kuwo bilaash ah magaalada oo dhan, ololihiisana waxaa hore u riixay taageerayaal badan oo uu ku leeyahay baraha bulshada oo aad uga badan kuwa la tartamayay.

Waxaa taageertay Alexandria Ocasio-Cortez munaasabad ay ka soo qeybgaleen kumanaan qof bishii Juun, wuxuuna sidoo kale helay taageerada Bernie Sanders, oo ah senetarka laga soo doorto gobolka Vermont.

Cuomo aad looma arkeyn, wuxuuna ka fogaaday isu soo baxyada waaweyn isagoo doorbiday kulamo si adag loo maamulay oo uu kula yeeshay xafiisyada ururada shaqaalaha iyo goobo kale oo yar yar. Markii uu tartanku isku soo dhowaaday, ololihiisa iyo ururada taageersanaa – oo qaarkood ay maalgelinayeen deeq-bixiyeyaal bilyaneero ah oo ka tirsan xisbiga Jamhuuriga – waxay si gaar ah diiradda u saareen inay weeraraan Mamdani, iyagoo malaayiin doollar ku bixiyay xayaysiisyo boostada lagu diro iyo kuwa telefishinka.

Wargeyska New York Times wuxuu tebiyay in Cuomo uu ka faa’iideystay in ka badan $25 milyan oo doollar oo ah kharash dibadda ah (outside spending) intii lagu jiray is-reebreebka, taasoo ah rikoor cusub oo magaalada ah.

Codbixinta hore waxay ka bilaabatay New York 14-kii Juun, magaaladuna waxay sheegtay in in ka badan 380,000 oo qof ay codkooda dhiibteen illaa Axaddii, taasoo laba jibaar ka badan tiradii codaysay doorashadii is-reebreebka ee 2021. Mowjad kulul oo Talaadadii jirtay – heerkulka New York wuxuu gaaray 100°F (38°C) – uma muuqan inay yareysay soo bixitaanka dadka, iyadoo lagu qiyaasay in ka badan 1 milyan oo qof ay codeeyeen, sida ay tebisay warbaahinta CBS New York.

Guuleystaha is-reebreebka looma dammaanad qaadayo inuu noqon doono duqii 111-aad ee magaalada New York, laakiin aad ayay u dhowdahay suurta-galnimadaas marka la eego magaalada ay si weyn uga badan yihiin Dimoqraadiyiinta diiwaangashan marka loo eego Jamhuuriga.

Duqa hadda xilka haya, Eric Adams, oo ku guuleystay doorashadii 2021 isagoo Dimoqraadi ah laakiin sanadkan u tartamaya musharrax madaxbannaan, si weyn loogama jecla magaalada. Sannadkii hore, Adams waxaa lagu soo oogay dacwado la xiriira inuu qaatay laaluush iyo inuu aqbalay tabarucaad olole oo shisheeye, laakiin dacwadahaas waa la laalay bishii Abriil kaddib markii ay soo faragelisay dowladdii Trump.

Sirdoonka Mareykanka: Nukliyeerka Iiraan lama gaarsiin waxyeello weyn

Washington (Caasimada Online) – Warbixin horudhac ah oo sir ah oo ay soo saareen sirdoonka Maraykanka ayaa sheegaysa in duqeymihii uu Maraykanku la beegsaday saddex xarumo nukliyeer oo Iiraan ku yaalla ay dib u dhigeen barnaamijka nukliyeerka ee dalkaas muddo dhowr bilood oo keliya ah, sida ay sheegeen saraakiil la socota natiijooyinka warbixinta.

Duqeymuhu waxay xireen afaafka hore ee laga galo laba ka mid ah xarumahaas, balse ma aysan dumin dhismayaashooda dhulka hoostiisa ku yaalla, sida ay saraakiishu sheegeen in natiijooyinka hore ay muujiyeen.

Weerarka ka hor, hay’adaha sirdoonka Maraykanka ayaa sheegay in haddii Iiraan ay isku daydo inay ku degdegto samaynta bam, ay ku qaadanayso muddo saddex bilood ah. Kadib duqeyntii Maraykanka iyo weerarro maalmo socday oo ay fuliyeen Ciidanka Cirka ee Israa’iil, warbixinta ay soo saartay Hay’adda Sirdoonka Difaaca (Defense Intelligence Agency) ayaa lagu qiyaasay in barnaamijkii dib u dhac ku yimid, balse uu ka yar yahay lix bilood.

Warbixinta ayaa sidoo kale lagu sheegay in inta badan keydkii Iiraan ee yuraaniyamta la hodmiyay la raray ka hor duqeymaha, kuwaasoo burburiyey qayb yar oo ka mid ah maaddada nukliyeerka. Waxaa suuragal ah in Iiraan ay qayb ka mid ah keydkaas u rartay goobo qarsoodi ah.

Qaar ka mid ah saraakiisha Israa’iil ayaa sheegay inay sidoo kale aaminsan yihiin in dawladda Iiraan ay lahayd xarumo yaryar oo qarsoodi ah oo lagu bacrimiyo (yuraaniyamta) si ay u sii wadan karto barnaamijkeeda nukliyeerka haddii weerar lagu qaado xarumaha waaweyn.

Saraakiil kale ayaa xustay in warbixintu ay ogaatay in saddexda xarun nukliyeer—oo kala ah Fordo, Natanz iyo Isfahan—uu soo gaaray khasaare isugu jira mid dhexdhexaad ah iyo mid daran, iyadoo xarunta Natanz ay ahayd tan ugu waxyeellada badan. Ma cadda in Iiraaniyiintu ay isku deyi doonaan inay dib u dhisaan barnaamijyadan.

Saraakiil hore ayaa sheegay in haddii Iiraan ay isku daydo inay si degdeg ah u samayso bam, uu noqon doono mid yar oo aan casri ahayn. In la soo saaro madax yar oo nukliyeer ah ayaa noqon lahaa mid aad uga sii adag, lamana oga inta uu le’eg yahay khasaaraha gaaray cilmi-baaristaas casriga ah.

Saraakiisha hadda iyo kuwii hore ee milateriga ayaa ka digay weerarka ka hor in dadaal kasta oo lagu doonayo in lagu burburiyo xarunta Fordo, oo ku aasan in ka badan 250 fiit buur hoosteeda, ay u baahan doonto duqeymo is xigxiga oo dhanka cirka ah, kuwaasoo maalmo ama xitaa toddobaadyo lagu garaacayo isla goobihii.

Diyaaradaha dagaalka ee Maraykanka ayaa ugu yaraan laba jeer ku dhuftay isla goobihii maalintii Sabtida. Diyaaradaha nooca B-2 ayaa 12 bambo oo ah nooca GBU-57—oo inta badan loo yaqaan “kuwa burburiya dhufaysyada”—ku riday Fordo, waxaana hadda muuqda lix godad oo ka samaysmay meelihii laga galayay ee dhulka ku kor yaallay, sida uu sheegay Brian Carter, oo ah maamulaha qaybta Bariga Dhexe ee machadka American Enterprise Institute.

Laakiin khubaro badan oo ku takhasusay bambooyinka milateriga ayaa aaminsanaa in loo baahan doono duqeymo ka badan hal maalin si shaqada loo dhammeeyo.

Qiimeynta hordhaca ah ee khasaaraha ayaa muujineysa in sheegashadii Madaxweyne Trump ee ahayd in xarumaha nukliyeerka ee Iiraan “gebi ahaanba la burburiyey” ay ahayd mid la buunbuuniyey.

Aqalka Congress-ka ayaa loo qorsheeyay in warbixin laga siiyo duqeynta maalintii Talaadada, waxaana xildhibaannada laga filayay inay su’aalo ka weydiiyaan natiijooyinka, balse kulankaas waa la baajiyey. Senator-rada ayaa hadda la filayaa in warbixinta la siiyo maalinta Khamiista, halka koox Dimoqraadiyiin ah oo ka tirsan Aqalka Wakiillada ay soo saareen bayaan ay ku dalbanayaan in aqalkooda sidoo kale warbixin la siiyo.

Tan iyo markii ay duqeymuhu dhaceen, Mr. Trump ayaa si isdaba joog ah ugala cawday la-taliyeyaashiisa warbixinnada saxaafadda ee su’aal geliyey inta uu le’eg yahay khasaaraha la geystay, sida ay sheegeen dad la socda hadalladiisa. Waxa uu sidoo kale si dhow ula socday hadallada ay saraakiisha kale ka sheegaan warbaahinta marka wax laga weydiiyo khasaaraha gaaray xarumaha nukliyeerka, sida ay hadalka u dhigeen.

Bayaan uu soo saaray maalintii Talaadada, Xoghayaha Difaaca Pete Hegseth ayaa ku celiyay qiimeyntii hore ee Mr. Trump.

“Marka la eego wax kasta oo aan aragnay—aniguna dhammaan waan arkay—ololaha duqeynteennu wuxuu tirtiray awooddii Iiraan ee ahayd inay abuurto hub nukliyeer ah,” ayuu yiri. “Bambooyinkeenna waaweyn waxay si sax ah ugu dhaceen goobtii loogu talagalay ee bartilmaameed kasta, si qumman ayeyna u shaqeeyeen.”

Saraakiisha ayaa ka digay in warbixintan sirta ah ee ka kooban shanta bog ay tahay oo keliya qiimeyn hordhac ah, ayna jiri doonaan kuwo kale oo soo bixi doona marka xog dheeri ah la soo ururiyo iyo marka Iiraan ay baarto saddexda xarun. Mid ka mid ah saraakiisha ayaa sheegay in warbixinnada la tusay dadka ka tirsan maamulka ay ahaayeen “kuwo is-khilaafsan” balse ay weli dhiman yihiin qiimeyno kale oo la samayn doono.

Si kastaba ha ahaatee, warbixinta Hay’adda Sirdoonka Difaaca waxay tilmaamaysaa in xarumahaasi aysan u waxyeelloobin sidii ay saraakiisha qaar ee maamulka rajaynayeen, iyo in Iiraan ay weli gacanta ku hayso ku dhowaad dhammaan maaddadeedii nukliyeerka, taasoo macnaheedu yahay haddii ay go’aansato inay samayso hub nukliyeer ah inay weli awood u yeelan karto inay si degdeg ah u samayso.

Saraakiisha waraysigan lala yeeshay waxay codsadeen inaan magacooda la sheegin sababtoo ah natiijooyinka warbixintu weli waa sir.

Aqalka Cad ayaa ka horyimid qiimeyntan. Karoline Leavitt, oo ah afhayeenka Aqalka Cad, ayaa sheegtay in natiijooyinka warbixintu ay yihiin “kuwo gebi ahaanba khaldan.”

“In la faafiyo warbixintan qiimeynta ah ee lagu andacoonayo waa isku day cad oo lagu doonayo in lagu wiiqo Madaxweyne Trump, laguna sumcad dilo duuliyeyaasha geesiyaasha ah ee fuliyay hawlgalka si qumman loo qabtay ee lagu baabi’inayay barnaamijka nukliyeerka Iiraan,” ayay ku tiri bayaankeeda.

“Qof walba wuu ogyahay waxa dhacaya marka aad 14 bambo oo miisaankoodu yahay 30,000 oo pound si qumman ugu riddo bartilmaameedyadooda: waa burbur dhamaystiran.”

Qaybo ka mid ah warbixintan sirdoonka waxaa hore u tabisay warbaahinta CNN.

Duqeymuhu waxay si weyn u waxyeeleeyeen nidaamka korantada ee xarunta Fordo, sida ay saraakiishu sheegeen. Ma cadda inta ay ku qaadan doonto Iiraan inay gasho dhismayaasha dhulka hoostiisa, dayactirto nidaamka korantada, ayna dib u rakibto qalabkii meesha laga raray.

Shaki kuma jiro in ololaha duqeynta uu “si aad iyo aad u xun” u waxyeeleeyay saddexda xarun, ayuu yiri Mr. Carter.

Laakiin qiimeynta hordhaca ah ee khasaaraha ee Israa’iil ayaa sidoo kale su’aalo ka keenay waxtarka duqeymaha. Saraakiisha difaaca Israa’iil ayaa sheegay inay sidoo kale soo ururiyeen caddeymo muujinaya in xarumihii dhulka hoostiisa ku yaallay ee Fordo aan la burburin.

Duqeynta ka hor, milateriga Maraykanku wuxuu siiyay saraakiisha dhowr suurtagal oo ku saabsan inta uu weerarku dib u dhigi karo barnaamijka Iiraan. Qiyaastaas waxay u dhaxeysay dhowr bilood oo ah heerka ugu hooseeya ilaa sannado oo ah heerka ugu sarreeya.

Qaar ka mid ah saraakiisha ayaa ka digay in qiyaasaha noocan oo kale ah aysan ahayn kuwo sax ah, aysana suurtagal ahayn in la ogaado sida saxda ah inta ay Iiraan ku qaadanayso inay dib u dhisato, haddii ay doorato inay sidaas samayso.

In kasta oo ay jiraan sheegashooyin ah in xarumaha la baabi’iyay oo ka yimid Mr. Trump iyo Mr. Hegseth, Janaraal Dan Caine, Taliyaha Guud ee Taliyeyaasha Isku-dhafka ah ee Ciidamada, ayaa ka taxaddaray qaabka uu u sifeeyay saameynta weerarka.

“Hawlgalkan waxaa loogu talagalay in si weyn loogu wiiqo kaabayaasha hubka nukliyeerka ee Iiraan,” ayuu Janaraal Caine ka sheegay shir jaraa’id oo uu qabtay Axaddii.

Qiimeynta ugu dambeysa ee khasaaraha dagaalka ee hawlgalkii milateri ee ka dhanka ahaa Iiraan, ayuu Janaraal Caine sheegay Axaddii, isagoo garab taagan Mr. Hegseth, inay weli soo socoto. Wuxuu sheegay in qiimeynta hordhaca ah ay muujisay in saddexda xarunba ay soo gaartay “waxyeello iyo burbur daran.”

Janaraal Caine wuxuu intaa ku daray inay “aad u horayso” in la qiimeeyo inta ka hartay barnaamijka nukliyeerka Iiraan.

Janaraal Joseph L. Votel, oo hore u ahaa taliyaha Taliska Dhexe (Central Command), ayaa sheegay wareysi uu bixiyay, inuu “kalsooni weyn ku qabo nidaamyada hubka ee la isticmaalay.” Laakiin wuxuu intaa ku daray: “Lama yaabani in qaybo ka mid ah ay badbaadeen. Taasi waa sababta loo sameeyo qiimeynta khasaaraha dagaalka, maxaa yeelay wax walba way u dhici karaan sidii loo qorsheeyay laakiin waxaa weli jira arrimo kale.”

Dhageysi ka dhacay Golaha Senate-ka maalintii Talaadada, Dimoqraadiyiintu waxay sidoo kale muujiyeen taxaddar dheeraad ah.

“Weli waxaan sugaynaa qiimeynta kama dambaysta ah ee khasaaraha dagaalka,” ayuu yiri Senator Jack Reed oo laga soo doorto Rhode Island, ahna ninka ugu sarreeya Dimoqraadiyiinta ee Guddiga Adeegga Ciidamada Qalabka Sida.

Saraakiisha milateriga ayaa sheegay in si khasaare la taaban karo loogu geysto xarumaha dhulka hoostiisa, ay tahay in lagu dhufto duqeymo isdaba joog ah. Laakiin Mr. Trump wuxuu ku dhawaaqay inuu joojin doono duqeymaha ka dib markii uu ansixiyay wejigii hore.

Hay’adaha sirdoonka Maraykanka ayaa ku soo gabagabeeyay duqeymaha ka hor in Iiraan aysan gaarin go’aanka ah inay samayso hub nukliyeer ah, laakiin ay haysato yuraaniyam la hodmiyay oo ku filan oo haddii ay go’aansato inay samayso bam, ay si degdeg ah ku samayn karto.

In kasta oo saraakiisha sirdoonku ay saadaaliyeen in duqeyn Maraykanku la beegsado Fordo ama xarumo kale oo nukliyeer ah ay ku dhiirigelin karto Iiraan inay samayso bam, saraakiisha Maraykanka ayaa sheegay inaysan weli ogeyn haddii Iiraan ay sidaas samayn doonto.

Wakiillada Hay’adda Sirdoonka Difaaca kama aysan jawaabin codsiyo faahfaahin ah oo loo diray.

Villa Somalia oo war kasoo saartay shirka Xasan Sheekh iyo mucaaradka + Sawirro

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxtooyada Soomaaliya oo warsaxaafadeed soo saartay ayaa faah-faahin dheeraad ah ka bixisay shirka maanta u furmay Madaxweyne Xasan Sheekh iyo Madasha Samatabixinta ee ay ku mideysan yihiin xubnaha mucaaraka, waxaana goobjoog ahaa Madaxweyne hore, Ra’iisul Wasaareyaal hore, Guddoomiyihii hore ee Baarlamaanka iyo xubno kale.

Villa Soomaaliya ayaa shaaca ka qaaday in kulankan uu qayb ka yahay wada-tashiyada uu wado Madaxweynaha, isla markaana looga arrinsanayo xaaladda guud ee dalka, gaar ahaan arrimaha doorashooyinka, dastuurka, amniga iyo dagaalka ka dhanka ah Shabaab.

“Kulanka  ayaa diiradda lagu saarayaa qodobbo ay ka mid yihiin dhammaystirka hannaanka dib-u-eegista dastuurka, hirgelinta hannaan doorashooyin oo toos ah iyo sidii la iskaga kaashan lahaa dadaalka wadajirka ah ee lagu ciribtirayo argagixisada” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka.

Sidoo kale, qoraalka ayaa waxaa lagu sheegay in Madaxweynaha ay ka go’an tahay sii wadista wadatashiyada qaran ee u gogol-xaaraya in dadka Soomaaliyeed ay gaaraan mustaqbal xasilloon oo horseeda dimuqraadiyad, nabad waarta iyo horumar.

“Dowladda Federaalka Soomaaliya ee uu hoggaamiyo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud waxaa si buuxda uga go’an sii wadista wadatashiyada qaran ee u gogol-xaaraya in dadka Soomaaliyeed ay gaaraan mustaqbal xasilloon oo horseeda dimuqraadiyad, nabad waarta iyo horumar” ayaa mar kale lagu yiri war-saxaafadeedka kasoo baxay Villada.

Mucaaradka ayaa si weyn uga biyo diidan qorshaha Madaxweyne Xasan Sheekh ee la xiriira qof iyo cod, waxayna in muddo ah shaki ka muujinayeen qaabka uu wax ku wado, maadaama aan heshiis lagu ahayn hanaanka doorashooyinka 2026.

Sidoo kale, mucaaradka ayaa kasoo horjeedo guddiga doorashooyinka oo kalsooni darro weyn ay ka qabaan, iyaga oo doonaya in la qabto doorashooyin heshiis lagu yahay.

Siyaasiyiinta mucaaradka ah ee madashaan ku midoobay ayaa saacadihii iyo maalmihii lasoo dhaafay Muqdisho ku yeeshay kulamo is dabajoog ah, waxayna ugu dambeyn xalay go’aan ku gaareen in qodobo ay igu mihiimsan yihiin kuwaan ay ula tagaan Madaxweyne Xasan Sheekh.

Dhankiisa Madaxweynaha Soomaaliya ayaa qorsheynaya in mucaaradkiisa uu ku qanciyo in dalkaan ay ka dhacdo doorasho qof iyo cod ah, maadaama ayaguba ay cadeeyeen in doorasho dadban in loo noqdo aysan dooneyn.

Si kastaba, Shirka maanta u furmay Xasan iyo mucaaradka ah ayaa ah kii ugu horreeyay oo ay yeeshaan tan iyo markii Madasha Samatabixinta looga dhawaaqay Hotelka Jaziira ee magaalada Muqdisho, waxaana madasha ay horay u soo saartay war-murtiyeed ay ku dalbaneysay in Madaxweynuhu ka laabto dastuurka la beddelay iyo in laga heshiiyo doorashada.

Koofi oo shaaciyey in DF ay ku soo weerartay gurigiisa

Muqdisho (Caasimada Online) – Maxamed Aadan Jimcaale (Koofi), xoghayaha siyaasiyiinta mucaaradka ah ee ku mideysan Madasha Samatabixinta, ayaa sheegay in gurigiisa lagu soo weeraray. Wuxuu ku hanjabay in haddii sharcigu shaqeyn waayo, ay raggu sinaan doonaan.

Waxaa gurigayga si sharci-darro ah oo daandaansi leh ku yimid ciidamo sheegay inay ka socdaan gobolka. Waxay amreen inaan ka guuro xaafadda. Aniga oo weli ixtiraamaya amniga iyo dowladnimada, waxaan ku dadaalay inaan wax dhib ah ka dhicin goobta. Waxaan u sheegay inay la yimaadaan sharciyad, kuna laabtaan cidda soo dirtay,” ayuu yiri Koofi.

Koofi wuxuu sheegay in ciidan looga soo diray gobolka ay ku amreen inuu ka guuro xaafadda uu degan yahay, balse uu ka codsaday inay la yimaadaan sharciga uu ku rarayo guriga uu ka degan yahay Muqdisho.

Sidoo kale, Koofi ayaa shaaciyey in maalmahan ay soo gaarayeen digniino la xiriira weerarro ka dhan ah mucaaradka, isagoo yiri: “Hore ayaan u helayay fariimo digniin ah oo sheegayay inuu jiro qorshe lagu beegsanayo xubnaha Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed iyo guud ahaan mucaaradka ka aragtida duwan madaxda dowladda. Laakiin waxaan garan waayay sababta dowlad kasta ay Maxamed Madarkicis uga bilaabato howlgalkeeda.”

“Haddii dowladnimo iyo sharci la baalmaro, raggu waa siman yihiin – taa hala ogaado.”

Arrintan waxay timid xilli ay kor u sii kacayaan xiisadaha siyaasadeed iyo kuwa amni ee ka taagan Soomaaliya. Dowladda federaalka ah ayaa wajahaysa cadaadis xooggan oo ku saabsan sida ay u maareyneyso dib-u-eegista dastuurka, xiriirka kala dhexeeya dowlad-goboleedyada, iyo hawlgallada ka dhanka ah kooxda hubeysan ee Al-Shabaab.

Xisbiyada mucaaradka, oo ay ku jirto Madasha Samatabixinta, ayaa ku eedeeyay dowladda in ay xoogga isugu geysay awoodda dhexe, ay hareer-marisay dowlad-goboleedyada, isla markaana ay dib u dhigtay dib-u-habeynta doorashooyinka iyo maamulka.

Shirarkii ugu dambeeyay ee mucaaradka oo ka dhacay Muqdisho ayaa ku baaqay in la helo hufnaan dheeri ah, jadwal doorasho oo cad, iyo in si buuxda loo ilaaliyo dastuurka ku meel gaarka ah. Dhanka kale, dowladda ayaa ku eedeysay mucaaradka in ay hor istaagayaan horumarka qaran.

Maxamed Aadan Jimcaale, oo si weyn loogu yaqaan naanaysta “Koofi,” waa siyaasi mucaarad ah oo khibrad dheer u leh siyaasadda, isla markaana horey u soo qabtay xilal dowladeed. Wuxuu mar madax ka ahaa hay’adda socdaalka iyo jinsiyadaha Soomaaliya, wuxuuna tan iyo markaas noqday dhaliile weyn oo ka dhan ah waxa uu ugu yeero ku xadgudubka dastuurka iyo awood xad-dhaafka ah ee dowladda.

Doorkiisa haatan ee Madasha Samatabixinta wuxuu dhigayaa bartamaha dadaallada lagu mideynayo codadka mucaaradka iyo ololaha loogu jiro dimuqraadiyad dhab ah.