Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Xukuumada Federaalka Soomaaliya, Xamza Cabdi Barre oo maanta dhagax-dhigay Xarunta Wasaaradda Kalluumaysiga iyo Dhaqaalaha Buluugga ah, ayaa sheegay in dowladdu xooga saareyso ka faa’iideysiga khayraadka badda.

Xamza ayaa ugu horeyn tilmaamay Wasaaradda Kalluumeysiga ay ka mid tahay kuwa ugu muhiimsan hiigsiga horumarinta dhaqaalaha dalkeenna, maadaama khayraad badan dalkeennu uu uga imaanayo dhanka badda.

“Waxaan rabnaa in dalkani u guuro dhinaca badda; magaalooyin badan ayaan badda korkeeda ka samaynaynaynaa, biyaha badda ayaan cabbi doonnaa oo macaanaynaynaa. Mustaqbalkeenu badda ayuu ku jiraa,” ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamza.

Sidoo kale wuxuu sheegay in mustaqbalka Soomaaliya horumarsan uu ka iman doono dhanka badda, isla markaana Wasaaradda Kalluumaysiga iyo Dhaqaalaha Buluugga ay door muhiim ah ka qaadan doonto kobaca dhaqaalaha dalka maadaama ay hadda kadib yeellan doonto dhisme weyn oo casri ah.

“Dhaqaalaha Buluugga ah waa mid muhiim ah oo la doonayo in Soomaalidu ka faa’iideysato, waanna halka ay ka bilaabmi doonto Soomaaliya barwaaqo ah oo la soo baxda wax-soo saarka badda iyo khayraadka dihan ee dhulkeeda,” ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre.

Ugu dambeyntiina waxa uu sheegay in laga doonayo dadka Soomaaliyeed in ay degaan dhulka xeebaha ah, dowladduna ay ka hirgalin doonto waddooyin waaweyn oo sahlaya isticmaalka khayraadka badda iyo ka faa’ideysiga dhaqaalaha buluugga ah ee dalkeenna.

Qaahira (Caasimada Online) – Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Masar, Badr Abdelatty ayaa shaaciyay in wada-hadalladii u dhexeeyay Masar, Itoobiya iyo Suudaan ee ku saabsanaa biyo-xireenka Itoobiya ay istaageen, taasoo muujinaysa in aan wax natiijo ah laga gaarin dadaalladii diblomaasiyadeed.

Wasiirka ayaa arrintan ku tilmaamay mid nasiib darro ah, isagoo xusay in Masar ay mar walba ka shaqaynaysay sidii wada-hadalladu u mira dhalin lahaayeen, balse ay ku dhammaadeen is-faham la’aan.

“Waxaan si toos ah u sheegnay in geeddi-socodka wadahadalka uu gaaray waddo xiran,” ayuu yiri Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Masar.

Waxa uu intaas kusii daray “Marar badan ayaa ku cel-celinay in Masar ay xaq u leedahay inay isdifaacdo oo ay ilaaliso danahaheeda biyaha hadii ay la kulanto hanjabaad kasta.”

Muddo dheer ayay Masar cabasho ka muujinaysay saameynta biyo-xireenka Itoobiya ee Webiga Nile, iyadoo ka baqaysa in buuxinta xireenkaasi ay wiiqi karto helitaanka biyaha ay aadka ugu tiirsan tahay.

Webiga Nile ayaa Masar muhiimad weyn u leh, maadaama uu yahay isha ugu weyn ee biyaha dalkaasi, gaar ahaan dhinacyada nolosha bulshada, wax-soo-saarka beeraha iyo tamarta korontada.

Warkan ayaa imanaya iyadoo xiisadda u dhaxaysa Masar iyo Itoobiya ay markale cirka isku shareertay, kadib markii Itoobiya lagu eedeeyay in ay si keligeed ah u waddo buuxinta biyo-xireenka, iyada oo aan laga gaarin heshiis saddex geesood ah oo dhinacyadu ku qanci karaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta magacaabay Maareeyaha Guud ee Wakaaladda Madbacadda Qaranka.

Madaxweynuhu wuxuu xilkan u magacaabay Wali Guuleed Nuur, kaddib markii ay soo jeedisay Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska.

Wakaaladda Madbacadda Qaranka waxay ka mid tahay hay’adaha hoos yimaada Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska. Dib u hawl-gelinteeda ayaa la filayaa inay si weyn uga qayb qaadato howlaha daabacaadda ee dowladda iyo adeegyada muhiimka ah ee dalka looga baahan yahay.

Wakaaladdu waxay markii ugu horreysay hawlgashay sanadkii 1971-kii. Tan iyo markaas, waxay door muuqda ka qaadatay dhanka daabacaadda, iyada oo baahi badan ka haqabtiraysay dowladda iyo hay’adaha kale ee dalka ka jiray xilligaas.

Muddo dheer ayay wakaaladdu ahayd tiir muhiim ah oo dowladda u adeega dhinaca daabacaadda, iyadoo damaanad u ahayd helidda dukumentiyada rasmi ah oo tayo leh oo ay isticmaalaan hay’adaha dowladda.

Si kastaba ha ahaatee, dagaaladii sokeeye ee dalka ka dhacay ayaa si weyn u saameeyay Wakaaladda Madbacadda Qaranka. Waxay ka mid noqotay hay’adihii burburay xilligii colaadaha.

Magacaabista Maareeye cusub iyo qorshaha dib u hawlgelinta wakaaladda ayaa muujinaya dadaalka dowladda ee ku aaddan dib u soo celinta hay’adaha qaranka ee muhiimka u ahaa dowladnimada iyo adeegyada shacabka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa haatan wajahaya cadaadis la xiriira in uu si shuruud la’aan ah u fasaxo mashaariicda ka xanniban maamulka Puntland.

Mashaariicda horumarineed waxaa saameyn weyn ku yeeshay khilaafka shaqsiga ah ee ka dhexeeya Xasan Sheekh iyo Saciid Deni, kaas oo labada hoggaamiye u rogeen mid u dhexeeya dowladda federaalka iyo maamulka Puntland.

Cadaadiskan waxaa si weyn gadaal uga riixaya xisbiyada Puntland ee dhawaan ka qayb-galay shirkii gogosha wada-tashiga ee ka qabsoomay Muqdisho. Xubnahan oo maanta shir jaraa’id ku qabtay magaalada Garoowe ayaa ku baaqay in loolanka siyaasadeed ee dalka uusan wax saameyn ah ku yeelan midnimada iyo amniga Soomaaliya.

Xubnahan ayaa intii ay joogeen magaalada Muqdisho, dowladda federaalka kala hadlay sidii loo sii deyn lahaa mashaariicda Puntland, iyagoo maamulka Garoowe ku boorriyay inuu qayb ka noqdo wada-xaajoodka siyaasadeed ee dalka.

Sidoo kale, waxay dowladda dhexe ugu baaqeen inay si shuruud la’aan ah u fasaxdo mashaariicda horumarineed ee ka xanniban Puntland. Xisbiyadu waxay xoojiyeen muhiimadda ay leedahay in wada-hadal lagu xalliyo khilaafaadka siyaasadeed ee haatan taagan.

Inkasta oo hoggaanka maamulka Puntland uusan ku qanacsanayn in xisbiyadiisu ka qayb-galaan shirarka Muqdisho, haddana waxaa haatan laga dhursugayaa sida uu u wajaho xaaladda taagan.

Arrimahan ayaa imanaya xilli ay dhawaan magaalada Garoowe heshiis ku gaareen madaxweyneyaasha Puntland iyo Jubbaland, kuwaas oo u midoobay dagaal ka dhan ah Villa Somalia, kaddib markii ay ka horyimaadeen wax ka beddelka dastuurka iyo hannaanka doorasho ee socda.

Muqdisho (Caasimada Online) – Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadaha Soomaaliya ayaa hirgelisay hannaan cusub oo loo yaqaan PISCES, kaas oo ah nidaam casri ah oo ay masuuliyiinta hay’addu ku sheegeen inuu wax weyn ku soo kordhinayo horumarka socdaalka dalka.

Sida uu BBC-da u sheegay Agaasimaha Guud ee Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadaha Soomaaliya, Mustafe Sheekh Cali Dhuxulow, nidaamkan PISCES, oo ay adeegsadaan in ka badan labaatan dal, ayaa Soomaaliya u sahlaya inay la jaanqaaddo nidaamyada caalamiga ah ee socdaalka.

“Barnaamijkan wuxuu ka mid yahay dadaallada aan ka wadno hay’adda, waxaana ugu talo-galnay inaan dadka siino adeeg hufan oo hay’addu la jaanqaaddo nidaamka caalamiga ah,” ayuu yiri Dhuxulow.

Hannaankan PISCES ayaa beddelaya barnaamijkii hore ee ay hay’addu isticmaali jirtay.

Wasiirka Amniga Gudaha Soomaaliya, Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag), oo ka qayb galay kulanka lagu daah-furayey nidaamka PISCES, ayaa xusay in hannaankan uu sare u qaadayo awoodda dowladda ee la socodka dhaq-dhaqaaqa dadka, xakameynta tahriibka iyo dambiyada la xiriira, isla markaana uu kaalin weyn ka qaadan doono sugidda amniga qaranka.

Yaa ka caawiyey nidaamka PISCES ee Soomaaliya?

Dowladda Mareykanka ayaa ka gacan siisay Soomaaliya hirgelinta nidaamkan cusub ee PISCES, iyadoo tababarayaal ka socda Mareykanka ay Muqdisho ku tababareen saraakiil ka tirsan Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadaha Soomaaliya oo hadda ku shaqeynaya hannaankan cusub, sida uu BBC-da u sheegay Agaasime Dhuxulow.

Qalabka nidaamkan PISCES ayaa lagu rakibay garoonka Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho, halkaas oo shaqadiisu si rasmi ah uga bilowday.

“Barnaamijku waa la rakibay, waa la tijaabiyey, waana lagu guuleystay. Wuxuu Soomaaliya u saamaxayaa inay qayb ka noqoto nidaamka socdaalka caalamiga ah. Dadka soo galaya iyo kuwa ka baxaya dalka xogtooda waan heli karnaa, waxaana la aamini karaa hay’addeena socdaalka, si aan ula jaanqaadno hay’adaha kale ee adduunka,” ayuu yiri Mustafe Dhuxulow.

Agaasime Mustafe Dhuxulow wuxuu sheegay in Soomaaliya ay yeelan doonto wadashaqeyn ay la gasho dalalka kale ee isticmaala nidaamka PISCES, iyo booliska caalamiga ah ee Interpol, taas oo u oggolaanaysa in Soomaaliya aysan noqon meel loo dhuuntaa.

“Waxaan si horumarsan u ogaan karnaa cid kasta. Waxaa adkaan doonta in dalka Soomaaliya ay ku dhuumaaleystaan kooxaha sida Al-Qaacida, Al-Shabaab, xagjiriinta ama dadka dambiyada ka galay dunida. Adduunyadana waan kaga kasban karnaa kalsooni. Garoomada Soomaaliya, gaar ahaan kan Muqdisho, qofka ka dhoofaya waxaa si cad loo ogaan doonaa. Qalabyo badan oo cusub ayaana lagu soo kordhiyey nidaamka oo lagu ogaan karo xogta dadka — dad Soomaali ah oo kaliya ma aha, ee xitaa kuwa dambiyada caalamiga ah ku lug leh waa la raadin karaa,” ayuu BBC-da u sheegay Agaasime Mustafe Dhuxulow.

Wuxuu sidoo kale sheegay in hay’adda lagu eedeeyey dhowaan habka ay u bixiso baasaboorrada, balse hadda ay bilaabeen wadashaqeyn rasmi ah oo ay la leeyihiin hay’adda NIRA iyo CID-da.

Isagoo ka hadlayey isbeddel lagu sameeyey habkii hore ee lagu bixin jiray baasaboorka ayuu xusay in hadda la joojiyey wax-ka-beddelka da’da ama magaca qofka.

“Qofku wuxuu noqon karaa dambiile, qof deyn badan ka qaatay bangiyo, ama mid doonaya inuu dalka beddelo. Ma rabno in hay’adaha socdaalka adduunku maalin walba su’aal ka keenaan dadka ka imanaya Soomaaliya. Waxaan dooneynaa in xogta aan bixinno ay noqoto mid la isku halleyn karo oo sharci ah. Taas ayaa baasaboorkeenna lagu aamini karaa,” ayuu yiri Mustafe.

Maxay tahay PISCES?

Nidaamka PISCES waxaa bilaabay Waaxda Arrimaha Dibadda ee Mareykanka, gaar ahaan waaxdeeda Ka Hortagga Argagixisada sanadkii 1997. Ujeeddada mashruucan ayaa ahayd in dalalka loo fidiyo nidaam kombiyuutar casri ah oo lagu horumariyo awooddooda la socodka dadka laga shakiyo — gaar ahaan kuwa lala xiriiriyo argagixisada — iyo fududeynta socdaalka.

Dowladaha shisheeye ayaa loo xilsaaray inay adeegsadaan nidaamkan si ay u diyaariyaan liisaska dadka laga shakiyo, una gudbiyaan xogtaas Waaxda Arrimaha Dibadda ee Mareykanka.

Xogta lagu kaydiyo nidaamkan waxaa ka mid ah sawirrada wejiga, faraha iyo macluumaadka shaqsiga ah ee dadka u socdaalaya Mareykanka ama ka imanaya dalalka loo arko “khatar sare.”

PISCES wuxuu ka kooban yahay qalabyo ay ka mid yihiin kamarado, baarayaal baasaboorrada aqoonsada, tababbarayaal, qalabka rakibka iyo taageero farsamo oo dhameystiran.

Xarumaha socdaalka, booliska iyo hay’adaha sirdoonka ee dalalka isticmaala nidaamkan ayaa si toos ah xogta uga heli kara xarumaha kale iyagoo adeegsanaya Wide Area Network (WAN).

Sanadkii 2007, nidaamka waxaa lagu kordhiyey awoodda lagu ogaado dukumentiyada been abuurka ah, baaritaanka biometriga (sida faraha), iyo hagaajinta raadinta magacyada.

Sidoo kale, intii u dhaxeysay 2010–2011, nidaamkan waxaa loo fidiyey dalal uu Mareykanku u arko kuwa khatar sare leh oo amni ahaan muhiim u ah, sida Ciraaq, Afghanistan, iyo Pakistan.

Isha: BBC

Moqokori (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Hiiraan ayaa sheegaya in maanta ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka ee ku sugan aagga degmada Moqokori ay go’doomiyeen Al-Shabaabkii soo galay deegaanka Ceel-qooxle ee gobolkaasi.

Ciidamada Xoogga iyo kuwa Macawiisleyda oo qaaday guluf culus ayaa ka hortagay duulaan ay soo qorsheeyeen Al-Shabaab, waxaana dagaal adag ay kula galeen aagga Moqokori.

Guddoomiyaha deegaanka Tardo Cismaan Xuseen Guure oo la hadlay Radio Kulmiye ayaa shaaciyay in haatan ciidamadu ay afarta jiho ka jiraan Shabaabka soo gaaray Ceel-qooxle, wuxuuna xusay in ciidanka ay wadaan howlgallo sifeyn ah oo ka dhan ah Al-Shabaab.

“Ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa deegaanka ayaa isku fidiyay afarta jiho ee deegaanka Ceel-qooxle oo ka tirsan degmada Moqokori, sidoo kale waxaa ciidamadu ay joogaan dhammaan waddooyinka laga soo galo deegaanka ” ayuu yiri guddoomiye Cismaan Xuseen.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in ciidamo gurmadyo ah soo gaareen deegaanka, Al-Shabaabna ay isugu tageen dhinaca bari, halkaas oo ay haatan ka socdaan howlgallo culus.

“Dib ayay u laabteen nimanka, waxayna aadeen dhanka bari, annagana waxaa noo yimid milatari gurmad ah afarta dhinac ayaana hadda laga joogaa” ayuu sii raaciyay.

Xaaladda ayaa haatan mid kacsan, waxaana xiisadda laga dareemayaa aagga Moqokori, hayeeshee waxaa difaac adag ku jira Macawiisleyda Xawaadle iyo ciidanka Xoogga dalka.

Hiiraan ayaa waxaa muddo dheer ka socda dagaallo ka dhan ah Al-Shabaab, waxaana weli socda guluf xoogan oo looga hortagayo culeyska Al-Shabaab ee deegaannada HirShabelle.

Baydhabo (Caasimada Online) – Wararka ka imaanaya gobolka Baay ayaa sheegaya in kooxda Al-Shabaab ay weerar madaafiic ah ku qaadeen saldhig muhiim ah oo ay ciidamada dowladda federaalka iyo kuwa maamulka Koonfur Galbeed ku leeyihiin deegaanka Barujeed, oo ku yaalla duleedka magaalada Baydhabo.

Madaafiic dhowr ah ayaa lagu garaacay saldhigga, kaasoo ka mid ah meelaha ugu muhiimsan ee amniga magaalada Baydhabo laga sugo, sida ay warbaahinta u xaqiijiyeen dadka deegaanka Barujeed.

Weli si rasmi ah looma xaqiijin khasaaraha ka dhashay weerarka, mana jiraan wax faahfaahin ah oo kasoo baxay hay’adaha ammaanka ee dowladda federaalka iyo kuwa maamulka Koonfur Galbeed.

Kooxda Al-Shabaab ayaa sheegatay mas’uuliyadda weerarka, iyagoo sidoo kale sheegay in ay khasaare gaarsiiyeen ciidamada ku sugnaa saldhigga Barujeed.

Weerarkan ayaa kusoo beegmaya, xilli kooxda Al-Shabaab ay kordhisay dhaq-dhaqaaqyada ay ka waddo deegaanada muhiimka ah ee gobolka, iyadoo Barujeed uu ka mid yahay meelaha istaraatiijiga ah ee ay dhowaanahan weeraradu kusoo badanayeen.

Toddobaad ka hor ayey ahayd markii kooxda Al-Shabaab jab xooggan lagu gaarsiiyay weerar ay kusoo qaaday isla aaggaas. Ciidamada oo hayay xogta weerarkaas ayaa kahor tagay maleeshiyaadkii soo weeraray, iyagoo laayay dhammaan kooxdii duullaanka ku timid, sida lagu sheegay qoraal kasoo baxay dowladda.

Boosaaso (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa howlag culus oo ay maanta qaadeen ciidamada difaaca Puntland, kuwaas oo u ruqaansaday deegaanno lasoo warisay inay ku dhuumaaleysanayaan maleeshiyaadka kooxda Daacish.

Qoraal kooban oo kasoo baxay Howlgalka Ciribtirka Argagixisada ee Puntland ayaa waxaa lagu sheegay in ciidamadu ay howlgalkan ku bartilmaameedsanayaan deegaanno ay firxad  ku galeen xubno ka tirsan kooxda Daacish, kuna yaal buuraha Calmiskaad ee gobolka Bari.

“Ciidanku waxay maanta wadaan hawlgal ay ku sifeynayaan firxadka Argagixisada, waxay Ciidanku isku fidiyeen oo kusii siqayaan deegaannada kooban ee firxadku ku dhuuman karo”, ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay Howlgalka Hillaac.

Ujeedka ugu wayn ayaa ah in ciidamadu ay xoreeyaan deegaannadaasi, si looga hortago in mar kale ay dib isugu soo abaabusho kooxda Daacish.

Wararka ayaa intaasi ku daraya in maleeshiyaadkii Daacish ee ka baxsaday deegaannada Baalade, Miiraale iyo Togga Jacayl ay xilligaan ku dhuumaalaysanayaan aagga Walisoor iyo Marmarka oo ay hadda kaabiga ku hayaan ciidamada difaaca ee maamulka Puntland.

Howlgallada ka socda aagga buuraha Calmiskaad ayay ciidamadu kasoo hoyeen guullo waawayn, waxayna dhowaan ay gacanta ku dhigeen ajaaniib ka barbar dagaalameysay kooxda Daacish oo uu ku jiray sarkaal sare oo dhalasho ahaan kasoo jeeda dalka Turkiga.

Guulaha kale ee laga gaaray Howlgalka Hillaac ayaa la sheegay inay yihiin kuwa si buuxda u wiiqay awooddii ururka Daacish ee gobolka, inkasta oo weli loo baahanyahay feejignaan dheeri ah oo ku wajahan ragga firxadka ah iyo isku daygooda ah inay dib usoo abaabulaan.

Si kastaba, Puntland waxay horay u sheegtay in howlgalkan oo socda in ka badan lix bilood lagu burburiyay awooddii argagixisada kooxda Daaacish isla markaana 98% laga saaray Calmiskaad, taasi oo ka dhigan in firxad yar oo baxsad ah ka harsan yahay mileeshiyaadkii Daacish.

Muqdisho (Caasimada Online) –Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa fasiraad ka bixiyey mashruuca weyn ee maanta uu ka dhagax-dhigay aagga degmada Warsheekh ee waqooyiga Caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho.

Xasan Sheekh ayaa sheegay in mashruucaan aysan laheyn cid gaar ah ee dowladda federaalka ay masuul ka tahay, iyadoo kaashaneysa ganacsatada, isagoo ugu baaqay dadka kale ee Soomaaliyeed inay wax ku darsadaan.

Madaxweynaha ayaa xusay in mashruucaan loo qaabeeyey hanaan ay wax ugu darsa karto qof kasta, sidoo kale wuxuu sheegay in Laamiga ka baxaya Muqdisho uusan ku ekaa doonin Warsheekh ee la gaarsii doono ilaa degmada Eyl ee bariga Puntland.

“Mashruucaan waa mid qaran oo cid gaar ah malahan, laakiin waxaa soo socda mashaariic kale oo maamullada gaar u ah, balse Somaliland, Jubbaland, Puntland, Galmudug, Hirshabeelle, Koonfur-galbeed iyo dhamaan maamulada waxaan uga baahanahay in kan ay doorkooda ka qaataan, si mashruucaan uu u guuleysto,” ayuu yiri Madaxweynuhu.

Sidoo kale, Madaxweyanaha ayaa sheegay in Muqdisho hal dhinac aysan ka dhismi doonin dhan kasta uu dhismuhu ka bilaaban doono, isagoo xusay inay soo socdaan mashaariic tixan deegaanka Jazeera ilaa Marka.

“Meelaha qaar mashaariicdu waa ka bilowdeen oo waddooyinkii ayaa la dhisayaa, iyadoo maamullada lagala hadli doonaa oo dowladda federaalka ay la kaasha doontaa, sidii Muqdisho dhinac kasta loogu balaarin lahaa oo mashaariicda loo dardar-gelin lahaa, laakiin hadda xaaladda jirta waa sidaas, mashruucaan maaha mid cid gaar ah leedahay, waa mid qaran,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa xaqiijiyey in HirShabeelle ay saxiixday dhulkaas in mashruuc qaran laga sameeyo, Madaxweynaha ayaa bulshada ka codsaday in mashaariicda dalka aan shuruud lagu xirin, si dib u dhaca looga soo kabto.

“Mashaariicda HirShabeelle u gaarka ah waa socotaa, laakiin dhulkaan mashaariic qaran oo Soomaali oo dhan ka dhaxeysa ayaa ka bilaabaneysa, dadka deegaanka xaalkooda waa saas, waana uga mahadcelineynaa, Soomaaliyey horumarka laguma xiri karo wax shuruud ah,” ayuu yiri.

Madaxweynaha ayaa sheegay in garoon caalami ah oo Geeska Afrika kan ugu sacrisan noqon doona laga dhisayo aagga degmada Warsheekh, “Soomaaliya waa is meeleyneysaa, qarniga 21-aad ee aan ku jirno waa qarnigii Afrika, Soomaaliya waa inay doorkeeda ka qaataa qarnigaan hormarka ku asteysan,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Madaxweyne Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa sheegay in dalka oo dhan hormarkiisa ay ka shaqeyneyso dowladda dhexe, “waxaan jecelnahay in ay isla wada jaan qaadaan, kan Hargeysa jooga iyo kan Laawyacadde jooga horumarkaan la jecelnahay, wax walbana waan u fududeyneynaa,” ayuu yiri.

Madaxweynaha ayaa sheegay in is riix riixa siyaasadda uusan ka hor istaagi doonin inay ka shaqeeyaan horumarka dalka, isagoo ku duceystay in Soomaaliya uu jidka barwaaqada uu ku hago.

Hoos ka daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Dhalinyarada iyo Cayaaraha ee XFS Maxamed Cabdulqaadir Cali ayaa la sheegay in galabta uu hor-istaagay ciyaar uu soo abaabulay TV-ga Astaan Cable, isagoo adeegsanaya awood ciidan.

Qoraal ka soo baxay Telefishinka Astaan ayaa lagu sheegay in ciyaartaas oo ka dhici laheyd garoonka Tayo Stadium oo ah Garoon gaar loo leeyahay ay joojiyeen ciidamo ka amar qaata Wasiirka.

“Ciidamo Taabacsan Wasiirka Wasaaradda Dhalinyarada iyo Ciyaaraha ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Maxamed Cabdiqaadir Cali ayaa awood ku joojiyay Koobka Todobaadka Xuriyadda oo galabta ka furmi lahaa garoonka Tayo Stadium oo ah Garoon gaar loo leeyahay,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay maamulka Astaan Sports.

Warka ah in Wasiirkii Ciyaaraha Dowladda uu joojiyey ciyaar ay qabsanayeen dhalinyaro Soomaaliyeed ayaa caawa qabsaday ciwaanada hore ee warbaahinta maxaliga ah, wuxuuna noqday war yaab leh.

Wasiirka joojiyey ciyaarta ee eedaan xasaasiga ah ay dul hoganeyso ayaa ka tirsan qoyska Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, taas oo ka dhigan in Madaxweynuhu uu awoodi waayey inuu kala ilaaliyo qoyskiisa iyo Dowladnimada.

Dadka arrintaan uga faalooday baraha bulshada ayaa qaarkood ku taliyey in Madaxweynaha ugu yaraan ay aheyd in  awoodda xubnaha qoyskiisa uu dhimo, si dadka kale aysan ugu takri falin, isagana aysan ceeb ugu soo jiidin.

Dadka qaar waxay sharaf dhac ka dhan ah dowladnimada ku tilmaameen hab-dhaqanka awooddeed ee uu maanta tartan ciyaareed maxali ah ku hor istaagay wasiirka dhallinyarada iyo ciyaaraha, oo hada ka tirsan qoyska madaxweyne Xasan Sheekh.

Wasiirku sharci uma lahan inuu tartan ciyaareed hor istaago, ama uu warbaahinta cadaadiyo sababtoo ah kubadda cagta waxaa maamula xiriirka, warbaahintana wixii looga baahdo waa in loo mara wasaaradda warfaafinta ama Golaha Warbaahinta Qaranka.

Dadka arrintaan ka carooday tallaabada wasiirka waxay ku taliyeen in xilli hore laga hortago fadeexooyin waaweyn oo xubnaha qaar ee qoyska Madaxweynaha ay geysan karaan, sida wasiirkaan hadda eedeysan, si loo ilaaliyo dowladnimada iyo kala dambeynta.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa si rasmi ah u bilaabeysa dhameystirka dhismaha maamulka SSC-Khaatumo, iyadoo ku dhawaaqday xilliga uu qabsamayo shirweynaha dhameystirka maamulka.

Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-Heshiisiinta ayaa ku dhawaaqday in shirweynaha dhamaystirka maamulka SSC-Khaatumo la qaban doono 10-ka bisha July ee sanadkaan 2025.

Warqad rasmi ah oo ka soo baxday xafiiska Wasiirka Wasaaradda ayaa sidoo kale lagu sheegay in wasaaraddu magacaabeyso guddi farsamo oo ka shaqeya arrimaha shirkan, kuwaas oo si toos ah ula shaqeyn doona dowladda dhexe.

“Iyadoo tixgelinaysa dadaallada wada xaajoodka, Dowlad dhiska iyo dhameystirka dhismaha Dowlad Goboleedka SSC-Khatumo, Wasaaradu waxay soo jeedinaysaa in qabashada Shirweynaha dhameystirka dhismaha D/Goboleedka SSC-Khatumo in loo asteeyo 10-ka Bisha July 2025,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Warqada kasoo baxay Wasaaradda Arrimaha Gudaha ayaa la sheegay in ay daba socoto go’aanadii ka soo baxay shirkii Golaha Wadatashiga Qaran iyo booqashadii Ra’iisul Wasaare Xamza uu 15-kii April ku tegay magaalada Laascaanood ee xarunta maamulka SSC-Khaatumo.

SSC ayaa waxaa hadda u furmay dhabo cusub, iyada oo shirkii Golaha Wadatashiga ee markii u horeysay qeybta ka aheyd lagu go’aamiyay in la dhammeystiro hanaanka dowladnimo ee SSC-Khaatumo, iyada oo loo xil-saaray Wasaaradda Arrimaha Gudaha Dowladda Soomaaliya, taas oo haatan bilowday howshii dhameystirka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta dhagax-dhigay dhismaha Garoonka Diyaaradaha Caalamiga ah ee New Mogadishu International Airport, oo laga hirgelinayo degmada Warsheekh ee gobolka Shabeellaha Dhexe. 

Madaxweynaha ayaa sheegay in mashruucan uu muhiim u yahay horumarka iyo isku xirnaanta dalka, gaar ahaan dhanka duulista hawada iyo horumarinta kaabeyaasha dhaqaalaha, isagoo tilmaamay in garoonkan uu noqon doono mid casri ah oo si buuxda ugu adeegaya bulshada Soomaaliyeed iyo duulimaadyada caalamiga ah ee Soomaaliya. 

Wuxuu sidoo kale sheegay in mashruucan oo ay hirgelin doonto shirkad Soomaaliyeed uu muujinayo dib u kabashada dalka iyo awoodda shacabka Soomaaliyeed ay u leeyihiin in ay gacanna ku xoreeyaan deegannada ay ku dhuumaaleysanayaan argagixisadu, gacanta kalena lagu dhiso kaabeyaasha iyo bilicda dalka.

Madaxweynaha ma bixin faah-faahin intaas dheer oo ku saabsan mashruuca, cidda maal-gelineyso oo bixineysa lacagta ku baxeysa oo noqon karta balaayin dollar, iyo sidoo kale waqtiga uu qaadan doono dhismaha garoonka.

Madaxweyne Xasan Sheekh waxaa munaasabadda dhagax-dhigga ku wehliyey Madaxweynaha Dowlad-Goboleedka Hirshabeelle, Mudane Cali Cabdullaahi Xuseen, Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Muqdisho Mudane Xasan Maxamed Xuseen, Wasiirka Ganacsiga iyo Warshadaha ee Dowladda Federaalka Mudane Maxamuud Aadan Geesood, Wasiiru Dowlaha Gaadiidka iyo Duulista Hawada Mudane Cabdikariin Cabdow Xeydar iyo Agaasimaha Guud ee Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliyeed Mudane Axmed Macallin Xasan.

Garoonka cusub ee Caalamiga ah ee Muqdisho waa tallaabo weyn oo hore loogu qaaday casriyeynta kaabeyaasha dhaqaalaha Soomaaliya, waxaana loo dhisayaa si marxalado ah oo uu ugu dambeyn u gaari karo adeegga 20 milyan oo rakaab ah sannadkii, sida aan horey xog ugu helnay, isagoo leh adeegyo heer caalami ah iyo fursado maalgelin oo soo jiidasho leh.

Garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee Muqdisho ayaa hadda noqday mid aad u saxmad badan, ciriiri ah, ay adag tahay in la ballaariyo ama la casriyeeyo maadaama uusan haysan dhul ballaaran, islamarkaana ku yaalla meel ay adag tahay in la sugo amnigeeda.