25.3 C
Mogadishu
Saturday, June 28, 2025

Seven Ugandan soldiers killed in clashes with Al-Shabaab

MOGADISHU, Somalia  — At least seven Ugandan soldiers were killed in a fierce three-day battle to recapture the key town of Sabiid-Anole from Al-Shabaab militants in southern Somalia, Uganda’s Ministry of Defence confirmed on Sunday.

The troops, part of the African Union Support and Stabilisation Mission in Somalia (AUSSOM), were conducting a joint operation with the Somali National Army (SNA) in Lower Shabelle, a region long plagued by insurgent activity.

“Unfortunately, we lost seven soldiers during the battle,” said Brigadier General Felix Kulayigye, spokesperson for the Uganda People’s Defence Forces (UPDF). “I commend the bravery of our gallant AUSSOM-UPDF troops and the Somali National Army. This operation is part of our ongoing effort to degrade Al-Shabaab and implement the Somali Transition Plan.”

According to AUSSOM officials, the town of Sabiid-Anole served as a critical logistical and operational base for Al-Shabaab, which is linked to Al-Qaeda. Brigadier General Joseph Musoke Ssemwanga, AUSSOM Sector One Commander, described the area as a major hub for planning and executing attacks across southern Somalia.

Following the recapture, AU and Somali forces began clearing surrounding areas and are now conducting follow-up operations to eliminate remaining Al-Shabaab fighters in the wider Afgooye district, military sources said.

The remains of the fallen soldiers will be repatriated to Uganda and laid to rest with full military honors, the defense ministry stated.

The operation comes at a time of heightened concern over a possible resurgence by Al-Shabaab. Although the group was pushed onto the defensive in 2022 and 2023 through joint offensives led by Somali forces and African Union troops, it has continued to carry out deadly attacks.

In March, Al-Shabaab reportedly attempted to target President Hassan Sheikh Mohamud’s convoy in Mogadishu, underscoring the persistent threat posed by the group.

Security analysts warn that the militant group is adapting its strategy and exploiting the withdrawal of international forces. AUSSOM, which officially replaced the African Union Transition Mission in Somalia (ATMIS) earlier this year, currently fields around 11,146 troops. However, AU officials said an additional 8,000 personnel were urgently needed to meet operational demands in April.

Uganda had been a frontline in Somalia’s stabilization efforts since 2007 when it became the first African country to contribute troops under the AU peacekeeping umbrella.

Over the years, Ugandan forces have been instrumental in driving Al-Shabaab out of major urban centers. However, the group maintains control over vast rural areas and frequently stages attacks on military and civilian targets.

The Somali Transition Plan — endorsed by both the AU and Somali government — aims to gradually hand over security responsibilities to Somali forces by the end of 2024. However, with ongoing funding shortfalls, overstretched troops, and a determined insurgency, achieving that goal remains an uphill battle.

While the recapture of Sabiid-Anole was a tactical victory, it highlights the urgent need for sustained international support to prevent a reversal of gains made against Al-Shabaab over the past decade.

TURKIGA oo jawaab lama filaan ah ka bixiyey weerarkii Mareykanka ku qaaday Iran

Ankara (Caasimada Online) – Inkasta oo dalal badan oo xulafo la ah Iran iyo kuwo gobolka ka tirsan ay si adag u cambaareeyeen weerarada Mareykanka ku qaaday xarumaha nukliyeerka Iran, hadana Turkigu wuu ka gaabsaday inuu si toos ah u dhaleeceeyo tallaabadaas, taasoo ay u arkaan khatar cusub oo keeni karta isku dhacyo hor leh.

Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa Sabtidii fiidkii khudbad telefishanka laga sii daayey ku sheegay in Washington ay beegsatay saddex xarumood oo muhiim ah oo nukliyeerka Iran ah, si loo curyaamiyo awoodda dalkaasi ee lagu hodminayo uranium-ka.

“Waxaan u xaqiijin karaa dunida in weeraradaasi ay guul weyn u ahayd millatariga Mareykanka. Xarumo muhiim ah oo lagu kobcin jiray uranium-ka Iran si buuxda ayaa loo burburiyay,” ayuu Trump ku yiri khudbadiisa, isagoo intaas ku daray in Tehran ay tahay inay “nabadda doorato,” haddii kale ay wajihi doonto weerarro kale oo ka xoog badan kuwii hore.

“Waxa jiri doona nabad, ama musiibo ka ba’an middii aynu aragnay siddeedii maalmood ee la soo dhaafay,” ayuu hadalkiisa ku sii daray.

Saacado uun ka dib markii weeraradaas dhaceen, Wasaaradda Arrimaha Dibadda Turkiga ayaa ka digtay in tallaabooyinkaas ay khalkhal gelin karaan xasilloonida guud ee gobolka.

“Turkiga wuxuu si weyn uga walaacsan yahay saameynta laga yaabo inay ka dhalato weerarka Mareykanka ku qaaday xarumaha nukliyeerka Jamhuuriyadda Islaamiga ah ee Iran,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay wasaaradda.

“Horumarka hadda socda wuxuu gobolka ka dhigi karaa meel uu dagaal ballaaran ka qarxo, xitaa heer caalami ah. Ma rabno in khariidadaas musiibada ah ay rumowdo,” ayay wasaaraddu ku dartay.

Dib u dhigashada hadalka adag ee Erdogan

Hadalkan xakameysan wuxuu si weyn uga duwanaa hadalkii Madaxweyne Recep Tayyip Erdogan uu jeediyay maalintii ka horreysay, markaas oo uu weerarada Israa’iil ku qaadday Iran toddobaadyadii la soo dhaafay ku tilmaamay “burcadnimo”.

In kasta oo Ankara ay muddo dheer kasoo horjeedday in Iran ay hesho hubka nukliyeerka, hadana waxay si joogto ah u taageertay xalka diblomaasiyadeed. Waxaa xusid mudan in 2010-kii, Turkiga iyo Brazil ay wada-hadallo fududeeyeen oo la xiriiray isdhaafsiga shidaalka nukliyeerka si loo dejiyo xiisadaha.

“Iran waxay ku andacootaa in barnaamijkeeda nukliyeerku uu yahay tallaabo difaac ah, balse Turkigu wuxuu u arkaa arrin halis ah oo dhalin karta tartan hub oo gobolka ka qarxa,” ayuu qoray Murat Yesiltas, khabiir amni oo ka tirsan xarunta cilmi-baarista SETA iyo Golaha Diblomaasiyadda Madaxweynaha Turkiga.

“Sikastaba ha ahaatee, diidmada Turkiga ee gardarrada Israa’iil micnaheedu maaha inuu taageersan yahay hamiga nukliyeer ee Iran.”

Xisaab siyaasadeed oo fog

Dowladda Turkiga ayaa weerarada Israel ku qaadday xarumaha Iran ku tilmaantay kuwo aan sabab lahayn, iyada oo tixraacaysa warbixino ay hayaan hay’adaha sirdoonka Mareykanka iyo IAEA oo sheegaya inaysan jirin caddeyn muujinaysa in Tehran si firfircoon uga shaqaynayso horumarinta hub nukliyeer ah.

Arrintan ayaa sharaxaysa sababta ay saraakiisha Turkigu si degdeg ah u cambaareeyeen weerarada Israa’iil, iyagoo u arka kuwo sii hurinaya xiisadaha gobolka, xilli ay horey Israa’iil uga geysatay weerarro kale Gaza, Lubnaan iyo Suuriya.

Warbaahinta dowladda Iran ee Nour News, oo soo xigatay Wasaaradda Caafimaadka Iran, ayaa sheegtay in weerarada Israa’iil tan iyo 13-kii Juun ay dileen 430 qof, halka ay ku dhaawaceen qiyaastii 3,500.

Mas’uuliyiinta Israa’iil ayaa dhankooda sheegay in ugu yaraan 25 qof oo Israa’iiliyiin ah ay ku dhinteen weerarada Iran, halka boqolaal kalena ay ku dhaawacmeen.

Erdogan oo isu muujinaya dhexdhexaadiye

Madaxweyne Erdogan ayaa halkii uu cambaareyn lahaa Mareykanka, wuxuu doortay inuu xaaladda dejiyo, isagoo taleefanno kula hadlay madaxda muhiimka ah, oo ay ka mid yihiin Madaxweyne Masoud Pezeshkian ee Iran iyo Trump.

Wuxuu sidoo kale usoo bandhigay Istanbul inay noqon karto goob loogu talagalay wada-hadallo nukliyeer ah oo dhex mara Mareykanka iyo Iran.

Erdogan wuxuu u muuqdaa inuu sii ilaalinayo xiriirka dhow ee uu la leeyahay Trump, xiriir hore uga caawiyay inuu Mareykanku ka laabto cunaqabatayntii saarneyd maamulka Madaxweyne Axmed Al Sharaa ee Suuriya.

Sida ay u xaqiijiyeen saraakiil Turkiga ah, kana jawaabayay warbixin uu Axaddii daabacay wargeyska Axios, Erdogan ayaa ikhtiyaar u helay inuu Trump ku qanciyo dirista Madaxweyne ku xigeenka JD Vance iyo Wakiilka Gaarka ah Steve Witkoff, si ay ula kulmaan wafdi Iran ah oo uu hoggaaminayo Wasiirka Arrimaha Dibadda Abbas Araghchi. Trump laftiisu wuxuu sheegay inuu qorsheynayo inuu kulankaas ka qeyb galo.

Hase yeeshee, kulankii la qorsheeyay wuu baaqday, kadib markii aan la helin go’aan kama dambeys ah oo kasoo baxa Hogaamiyaha Sare ee Iran, Ayatollah Ali Khamenei, sida ay sheegeen saraakiisha Turkigu.

Doorka Turkiga ee xalka siyaasadeed

Bayaan cusub oo kasoo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda Turkiga ayaa muujinaya rabitaanka Erdogan ee ah in dalkiisu martigeliyo wada-hadallo Mareykanka iyo Iran dhex mara.

“Xalka kaliya ee lagu gaaro heshiis ku saabsan barnaamijka nukliyeerka Iran waa wada-hadal,” ayaa lagu yiri bayaanka. “Turkiga wuxuu diyaar u yahay inuu guto mas’uuliyadiisa, kuna bixiyo dadaallo wax ku ool ah.”

Inkasta oo Erdogan uu mararka qaar hadallo kulul jeediyo, hadana siyaasaddiisa ku aaddan khilaafaadka gobolka waxay ku saleysan tahay in aanu si cad dhinac ula safan, taasoo Turkiga u ogolaaneysa inuu helo meel dhexe oo istaraatijiyadeed.

Xubinnimada Turkiga ee NATO iyo xiriirka dhow ee uu la leeyahay Mareykanka ayaa siinaya fursad uu kula falgalo labada dhinac – kuwa xulafo ah iyo kuwa cadawga u ah – si uu u gaadho yoolkiisa istaraatijiyadeed.

“Sikastaba, aragtida Turkiga ee ku aaddan khilaafka u dhexeeya Iran iyo Israa’iil kama imanayso dan siyaasadeed oo gaaban,” ayuu yiri Yesiltas.

“Khataraha taagan ma aha kuwo maldahan. Waxay si toos ah u saameyn karaan amniga dhuleed ee Turkiga, xasilloonida tamarta, yoolalka dhaqaale iyo isu dheellitirka tirada dadka.”

DF oo shaacisay in liis halis ah oo caalami ah laga saaray, kadib imtixaan adag

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasaaradda Gaashaandhigga Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa shaacisay in Soomaaliya laga saaray liiska Qaramada Midoobey ee askareynta carruurta, kadib go’aan rasmi ah oo ka soo baxay QM, kaas oo lagu cadeeyey in Ciidamada Qaranka Soomaaliyeed aysan ku lug laheyn kiisaska askareynta carruurta.

Dowladda Sooomaaliya ayaa sheegtay inay masuuliyad iska saartay dhowrista badqabka shacabka, gaar ahaan carruurta Soomaaliyeed, iyadoo mudnaan gaar ah la siinayo ka hortagga askareynta carruurta xilliyada colaadaha hubaysan, si waafaqsan Dasturka dalka, heshiisyada iyo xeerarka caalamiga ah ee Soomaaliya ay saxiiday.

“Wasaaradda Gaashaandhigga, oo ku hadlaysa magaca Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, waxay hambalyo u diraysaa shacabka Soomaaliyeed iyo Ciidamada Qalaba Sida, guusha go’aankii ay Qaramada Midoobay ku shaacisay 17-kii Juun 2025, oo Ciidamada Qalaba Sida si rasmi ah looga saaray Liiska kuwa ku lugta leh askaraynta carruurta,” ayaa lagu yiri qoraalka wasaaradda difaaca Soomaaliya.

Dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay in go’aankaan uu caddeyn u yahay isbeddelka hufan ee Soomaaliya ay ku tallaabsatay.

“Guushan taarikhiga ah waxay ka dhalatay wadashaqayn dhow oo u dhaxaysay Dowladda Soomaaliya iyo Qaramada Midoobay, gaar ahaan hay’adaha UNICE iyo UNTMIS, iyadoo la fuliyay qorshaha qaran ee badqabka carruurta, si waafaqsan dastuurka dalka iyo shuruucdan caalamiga ah ee la xiriira carruurta xiliyada colaadaha hubaysan,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Wasaaradda Gaashaandhigga oo ah guddoonka Guddiga Badqabka Carruurta ayaa si gaar ah u bogaadineysa go’aanka Qaramada Midoobey “Wada-shaqeyntaas mugga leh waxay xoojisay hannaanka ilaalinta carruurta, waxayna horseeday in Soomaaliya ka gudubto heerar adag oo horay loo soo maray,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka.

Ugu dambeyntii, dowladda Soomaaliya ayaa bayaankaan ku balan qaaday inay ka go’an tahay fulinta ballan-qaadyada iyo heshiisyada kala dhexeeya Qaramada Midoobay ee la xiriira ilaalinta carruurta xilliyada colaadaha hubaysan.

Ruushka oo xog culus bixiyey – Weerarki Mareykanka waxba ma gaarsiin Nukliyeerka Iran

Moscow (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Ruushka Dmitriy Medvedev ayaa sheegay in “dalal badan” ay diyaar u yihiin inay siiyaan Iran madaxyo hub nukliyeer ah, kaddib weerarro Maraykanku ku qaaday xarumo nukliyeer oo Iran ku yaalla goor hore oo Axaddii ah.

Qoraal uu ku daabacay barta X (Twitter), Medvedev wuxuu ku tilmaamay weerarradii Mareykanka ee lagu bartilmaameedsaday saddex goobood oo kala ah Isfahan, Natanz, iyo Fordow inay noqdeen kuwo keena natiijo ka duwan tii uu doonayay madaxweyne Donald Trump.

“Habka bacriminta maadada nukliyeerka — waxaan hadda si toos ah u oran karnaa: soo saarista hubka nukliyeerka mustaqbalka — way sii socon doontaa,” ayuu yiri Medvedev.

Medvedev wuxuu intaas ku daray in “dalal badan ay si toos ah ugu diyaar garoobeen inay Iran siiyaan madaxyo hub nukliyeer ah oo ay iyagu leeyihiin.”

Medvedev oo tan iyo 2020 ah ku-xigeenka Guddoomiyaha Golaha Ammaanka Qaranka ee Ruushka, wuxuu sidoo kale sheegay in “nidaamka siyaasadeed ee Iran uu ka badbaaday weerarradaas — xitaa suuragalnimadu ay tahay inuu sii xoogaystay.” ]

Wuxuu intaa ku daray in shacabka Iran ay hadda “ku mideysan yihiin hoggaanka ruuxiga ah ee dalka, xitaa kuwa horey uga aamusnaa ama kasoo horjeeday.”

Medvedev ayaa sidoo kale sheegay in Madaxweynaha Mareykanka, Donald Trump, uu bilowday dagaal cusub markii uu weeraray Iiraan.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Ruushka ayaa sidoo kale Axaddii si adag u cambaareysay weerarrada Mareykanka uu ku qaaday xarumaha nukliyeerka Iran.

“Go’aanka masuuliyadda ka fog ee lagu beegsanayo dhul ay leedahay dawlad madax bannaan iyadoo la adeegsanayo gantaallo iyo duqeymo cirka ah — xitaa haddii ay jiraan dood uu Mareykanku u soo bandhigo — wuxuu si cad uga hor imaanayaa sharciga caalamiga ah, Axdiga Qaramada Midoobay iyo qaraarrada Golaha Ammaanka,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay wasaaradda.

“Waxaan ugu baaqeynaa dhammaan dhinacyada inay joojiyaan gardarrada oo ay kordhiyaan dadaallada dib loogu soo celinayo xaaladda xalka siyaasadeed iyo mid diblomaasiyadeed,” ayaa lagu daray.

Kremlin-ka, oo iskaashi istiraatiiji ah la leh Iiraan isla markaana xiriir dhow la leh Israa’iil, ayaa si isdaba-joog ah ugu digay Washington in weerarrada Mareykanka ee Iiraan ay gobolka oo dhan u ridi doonaan “god mugdi ah.”

“Trump, oo ku yimid madaxweyne nabad-doon ah, ayaa dagaal cusub u bilaabay Mareykanka,” ayuu yiri Dmitry Medvedev, oo hadda ah ku xigeenka guddoomiyaha Golaha Amniga ee Ruushka, isagoo intaas ku daray in “guul noocan oo kale, Trump uusan ku guuleysan doonin Abaalmarinta Nabadda ee Nobel (Nobel Peace Prize).”

“Nidaamka siyaasadeed ee Iiraan waa bad-baaday, waxaana aad u badan tahay inuu xoogeystay,” ayuu yiri Medvedev. “Dadku waxay ku midoobayaan hoggaanka ruuxiga ah, xitaa kuwa aan markii hore la dhicin.”

Medvedev wuxuu kaloo sheegay in kaabayaasha nukliyeerka ee Iiraan aysan u muuqan inay saameeyeen weerarradii Mareykanka, iyo in Mareykanku uu halis ugu jiray in lagu jiido hawlgal dhulka ah.

Madaxweyne Vladimir Putin ayaa si isdaba-joog ah u soo jeediyay inuu dhexdhexaadiyo Mareykanka iyo Iiraan, inkastoo madaxa Kremlin-ku uu toddobaadkii hore diiday inuu ka hadlo suurtagalnimada in Israa’iil iyo Mareykanka ay dilaan Khamenei.

Putin wuxuu sheegay in Israa’iil ay Moscow siisay dammaanad qaadyo ah in khubarada Ruushka ah ee gacan ka geysanaya dhismaha laba reactor oo kale oo ku yaalla warshadda korontada nukliyeerka ee Bushehr ee Iiraan aan waxyeello ka soo gaarin weerarrada cirka.

Inkasta oo Moscow ay hub ka iibsatay Iran si loogu adeegsado dagaalka Ukraine, isla markaana ay sannadkan horraantiisii kala saxiixdeen heshiis istiraatiiji ah oo soconaya 20 sano, xiriirka labada dhinac ayaa taariikh ahaan ahaa mid marar badan mugdi galay tan iyo qarnigii 16-aad markii boqortooyadii Muscovy ay si rasmi ah xiriir ula samaysay Boqortooyadii Faaris.

Gudaha Ruushka, waxaa kordhay baaqyada loo jeedinayo Kremlin-ka si uu u garab istaago xulafadiisa, una siiyo Iran taageerada uu Mareykanka siiyo Ukraine – taasoo ay ka mid yihiin nidaamyada difaaca cirka, gantaallada iyo xogaha dayax-gacmeedka.

“Waa waqtigii aan Tehran caawin lahayn,” ayuu yiri ganacsade Ruush ah oo lagu magacaabo Konstantin Malofeyev. “Isla markaasna, waxaan u bandhigi karnaa Mareykanka iyo Iran dhexdhexaadin diblomaasiyadeed iyadoo loo magacaabayo ergay gaar ah oo arrintan u xilsaaran. Labada dhinacba way ciyaari karaan ciyaartan.”

Halgamaa Ruush ah oo xiran oo lagu magacaabo Igor Girkin ayaa isna sheegay in haddii aan la garab istaagin Iran, Mareykanka iyo Israa’iil ay duqeyn doonaan ilaa ay ku celiyaan “xilligii jaahiliyada”, taasoo keeni doonta fowdo baahsan.

“Haddii Iran aysan helin taageero dhab ah oo ka timaadda xulafadeeda, sida Ruushka iyo Shiinaha – oo noqon karta mid weyn oo xooggan – markaa, dhanka kale, waxaa suuragal ah in muddo bil gudaheed ah, cadowgeedu uu gaari doono yoolkiisa,” ayuu ku qoray Girkin bartiisa Telegram. 

Sawirro: Safiirka Norway oo ka dagay Laascaanood kadibna xariga ka jaray…

0

Laascaanood (Caasimada Online) – Danjiraha Norway ee Soomaaliya, Carsten Carlsen iyo madax sare oo ka socota hay’adda The Nordic International Support Foundation (NIS) oo booqasho rasmiya ku soo gaaray magaalada Laascaanood ayaa waxaa si heer sare ah usoo dhaweeyay Hoggaamiye SSC-Khaatumo, Cabdiqaadir Axmed Aw-Cali oo xafiiskiisa ku qaabilay.

Hoggaamiyaha iyo danjiraha ayaa kulankooda kaga wada-hadlay arrimaha horumarka, mashaariicda gargaarka, nabadda iyo geeddisocodka dawlad-dhiska SSC-Khaatumo. Hoggaamiyuhu ayaa ugu horeyn xusay saaxibtinimada taariikhiga ee Dawladda Norway iyo shacabka SSC. Isagoo sidoo kalana Danjiraha uga mahadceliyey mashaariicda horumarineed ee ay ka fuliyeen SSC-Khaatumo.

Dhanka kale, Hoggaamiyaha ayaa xusay in SSC-Khaatumo tahay astaan nabadeed oo u taagan ilaalinta nabadda iyo xasiloonida geeska, markastana ay diyaar u tahay nabad kula noolaanshaha derisyadeeda.

Danjiraha ayaa dhankiisa si weyn uga mahadceliyey soo dhawaynta qiimaha badan ee uu kala kulmay shacabka iyo masuuliyiinta Caasimadda, isagoona ballanqaaday inay sii wadi doonaan taageerada horumarineed ee deegannadda Ssc-Khaatumo.

Danjire Carlsen ayaa maanta si rasmi ah u furay dib-u-dhiska Isbitaalka Guud ee Laascaanood, kaasoo lagu sameeyay dayactir, qalabeyn, iyo dib u dhis buuxda.

Dib-u-dhiska cisbitaalka waxaa suurtagal ka dhigay iskaashi ka dhexeeya Dowladaha Norwey iyo Switzerland, iyo sidoo kale taageero ka socotay Hay’adda The Nordic International Support Foundation (NIS), oo ah hay’ad aan faa’iido doon ahayn oo xarunteedu tahay Oslo, Norwey.

Isbitaalka ayaa si weyn u burburay intii uu socday dagaalka gobolka ee 2023, waxaana mashruuca loo sameeyay in cisbitaalkaas dib loogu soo celiyo si buuxda oo u adeegi karo bulshada deegaanka.

IRAN oo weerar ‘si weyn u guuleystay ku qaaday’ Israel, beegsatay 14 xarun milatari

Tehran (Caasimada Online) – Ciidanka Ilaalada Kacaanka Islaamiga (IRGC) ayaa shaaca ka qaaday in wejigii 18-aad ee Hawlgalka Wacadka Dhabta ah ee Sabtidii uu ahaa mid ka mid ah kuwa ugu guulaha badan toddobaadkii la soo dhaafay ee lagu qaado Israa’iil.

Bayaan uu soo saaray aroornimadii hore ee Axadda maanta ah, wax yar ka hor inta aan la bilaabin wejiga 19-aad, afhayeenka IRGC Brig. Gen. Ali Mohammed Naeini ayaa sheegay in wejigii hore uu ka mid ahaa howlgaladii ugu guulaha badnaa ee gantaalaha iyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Ciidamada Cirka ee IRGC.

Wuxuu xusay in hawlgalkani uu ku jiray waxyaabo cusub oo ku saabsan xulashada gantaalaha, doorashada bartilmaameedyada, iyo waddooyinka jihaynta ee labada gantaal iyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, taas oo keentay in la bartilmaameedsado 14 goobood oo milateri oo istiraatiiji ah oo ku yaalla magaalooyinka Haifa iyo Tel Aviv.

“Sail Tower” oo ku yaal bartamaha Haifa, kaas oo hoy u ah xafiiska shirkadda sirdoonka macmalka ah ee AI12 Labs iyo shirkado kale oo software ah oo ku xiran warshadaha milateriga ee Wasaaradda Dagaalka ee maamulka Sahyuuniadda, ayaa lagu bartilmaameedsaday hawlgalkan gantaal noociisu yahay Qadr-F oo ah mid meel dheer wax ka weerara.

Goobaha kale ee la bartilmaameedsaday waxaa ka mid ah warshadda korontada ee Hadera, warshadda sifeynta saliidda ee Haida, saldhigga cirka ee Ovda (taliska cyber-ka), aagga warshadaha semiconductor ee Kiryat Gat, iyo xarunta Rafael ee Haifa, sida uu sheegay Brig. Gen. Naeini.

Wuxuu intaa ku daray inuu uga digay maamulka Sahyuuniadda in wejiga 19-aad ee hawlgalku uu noqon doono “mid joogto ah, waara, oo carqaladaynaya isu-dheelitirkooda.”

Ciidamada hubaysan ee Iiraan, oo ay hoggaaminayaan Qaybta Cirka ee IRGC, ayaa ilaa hadda fuliyay 19 weji oo Hawlgalka Wacadka Dhabta ah tan iyo 13-kii Juun, markii maamulka Israa’iil uu billaabay gardarro aan sabab lahayn oo ka dhan ah Jamhuuriyadda Islaamiga ah ee Iiraan.

Gardarradaas ayaa sababtay dhimashada saraakiil badan oo sare oo milateri, saynisyahanno, macallimiin jaamacadeed, ciyaartoy iyo arday, oo ay ku jiraan carruur.

Kadib gardarradaas, Hoggaamiyaha Kacaanka Islaamiga Ayatollah Seyyed Ali Khamenei wuxuu sheegay in Ciidamada Qalabka Sida ee Iiraan ay si xooggan u dhaqmi doonaan isla markaana ay ka dhigi doonaan maamulka Israa’iil mid aan waxba ka qaban karin.

Ayatollah Khamenei wuxuu intaa ku daray in maamulka Israa’iil uusan ka badbaadi doonin dambigan isagoo u xaqiijiyay shacabka Iiraan inaan arrintan laga tagi doonin.

“Shacabka weyn ee Iiraan waxa loo xaqiijin karaa in Ciidamada Qalabka Sida ay si awood leh ugu istaagi doonaan garabkooda ayna gaarsiin doonaan dharbaaxooyin culus maamulkan,” ayuu carabka ku adkeeyay. 

Sawirro: Shirweyne qaran oo maanta ka furmay Muqdisho

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka Iyo Dib-u-heshiisiinta XFS, Cali Yuusuf Cali (Xoosh) ayaa maanta magaalada Muqdisho ka daah-furay kulanka qaran ee isu-duwidda dowladaha hoose.

Wasiir Cali Xoosh oo ka hadlay shirweynaha ayaa hoosta ka xarriiqay muhiimadda dhismaha dowladaha hoose, xilli ay dowladda federaalka qorsheynayso inay doorasho qof iyo cod ah lagu soo doorto xubnaha goleyaasha deegaanka.

“Dhismaha dowladaha hoose ee dalka waa tiir muhiim u ah dowlad-dhiska iyo kor u qaadidda adeeg bixinta shacabka Soomaaliyeed,” ayuu yiri Wasiir Cali Xoosh.

Waxa uu intaas kusii daray “Kulankan waxa uu ka turjumayaa sida ay nooga go’antahay in aan dhisno nidaam dowladeed oo hoos-u-daadegsan, si loo helo dowlado hoose oo la tayeeyay kana jawaabi kara baahiyaha dhabta ah ee shacabku qabaan, Dowladaha Hoose waa wajiga ugu horreeya ee dowladda, waana hay’adda dowladeed ee ugu dhow shacabka.”

Shirweynaha oo socon doona muddo labo cisho ah ayaa waxaa goobjoog ka ah masuuliyiin ka socda Dowladda Federaalka Soomaaliya, Dowlad-goboleedyada dalka, gobolka Banaadir iyo hay’adaha ka shaqeeya arrimaha dowladaha hoose.

Wasaarada Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta XFS ayaa xaqiijisay sida ay uga go’an tahay daadejinta awoodda iyo baahinta nidaamka matalaadda, iyadoo hortabin siineysa in si toos ah loo doorto matalayaasha dowladaha hoose.

TRUMP oo war cusub soo saaray kadib weerarkii IRAN – Maxaa kale oo dhici doona?

Washington (Caasimada Online) – Madaxweyne Trump ayaa ku tilmaamay weerarradii Maraykanku ku qaaday Iiraan “guul milateri oo cajiib ah,” khudbad uu jeediyay habeenimadii Sabtida, isagoo sidoo kale ka digay in weerarro kale ay imaan karaan haddii “nabadi degdeg u imaan weyso.”

Maraykanku waxa uu bartilmaameedsaday saddex ka mid ah goobaha Nukliyeerka Iiraan: Fordow, Natanz iyo Isfahan, kuwaas oo ah udub-dhexaadka kaabayaasha nukliyeerka Iiraan. Khudbaddiisa, Trump waxa uu sheegay in goobahaas “si buuxda oo dhammaystiran loo burburiyay.”

“Iiraan, oo ah gardarrada Bariga Dhexe, waa in ay hadda nabad samayso,” ayuu yiri isagoo ka hadlaya Aqalka Cad. “Haddii ay taasi dhici weydo, weerarrada mustaqbalka waxay noqon doonaan kuwo aad uga waaweyn oo aadna uga sahlan.”

Go’aanka Trump ee lagu duqaynayo goobaha nukliyeerka Iiraan ayaa ahaa isbeddel lama filaan ah oo ku yimid diidmadii muddada dheer ee madaxweynaha ee ku aaddanayd inuu ku lug yeesho colaadaha shisheeye—iyo hadalkii Aqalka Cad ee laba maalmood ka hor.

Aqalka Cad ayaa Khamiistii sheegay in madaxweynuhu uu go’aan ka gaari doono weerarrada “labo toddobaad gudahood,” taas oo u muuqatay inuu dib u dhigayo tallaabada milateri. Jimcihii, Trump waxa uu sharraxay sababta uu u qaatay muddada labada toddobaad ah, isagoo sheegay inuu sugayay “in dadku ay caqli yeeshaan iyo in kale.”

Isagoo Jimcihii u safrayay halka lagu cayaaro golf-ka ee New Jersey, Trump waxa uu kala saaray mucaaradadiisa ku wajahan dagaalkii Maraykanka ee Ciraaq iyo tallaabada suurtagalka ah ee Iiraan. “Waxaan u malaynayaa dhowr toddobaad gudahood, ama hubaal dhowr bilood gudahood, inay awood u yeelan doonaan inay helaan hub nukliyeer ah,” ayuu u sheegay suxufiyiinta. “Taas ma ogolaan karno inay dhacdo.”

La-taliyayaasha Trump ayaa ku adkaystay in inkasta oo madaxweynuhu aanu doonayn in Maraykanku uu ku lug yeesho colaad kale, haddana uu ku adkaysanayay in Iiraan aanay yeelan karin awood nukliyeer ah.

Farriintooda waxaa maalmihii la soo dhaafay xoojiyay shakhsiyaad caan ah oo ka tirsan dhaqdhaqaaqa Trump ee “Make America Great Again,” kaas oo ku kala qaybsanaa arrinta madaxweynaha ee tallaabada milateri. Aqalka Cad ayaa la xiriiray dhaqdhaqaaqayaal saameyn leh sida Charlie Kirk si ay ugu qanciyaan weerarrada suurtagalka ah, sida uu horay u soo tebiyay wargeyska The Wall Street Journal.

Kahor khudbaddii Trump ee Sabtida, Kirk waxa uu bartiisa X soo dhigay, “Marka Trump hadlo, waa inaad dhageysataa,” isagoo ku daray qoraal Trump uu soo dhigay 2011 kaas oo ku tilmaamaya raadinta Iiraan ee hubka nukliyeerka “khatar weyn oo ku ah danaha amniga qaranka ee dalkeenna.”

Trump waxa kale oo uu qado la qaatay Khamiistii Steve Bannon, oo ah la-taliye hore oo ka soo horjeeda faragelinta milateri, waxaana uu sheegay inuu la hadlay Tucker Carlson, oo ah shakhsi caan ah oo hore uga tirsanaa Fox News, ka dib markii Israa’iil bilowday weerarradeeda, ku eedeeyay Trump inuu “ku lug lahaa ficilka dagaalka.”

“Taageerayaashaydu maanta aad ayay ii jecel yihiin sidii ay doorashadii horeba ii jeclaayeen,” ayuu yiri Trump horraantii toddobaadkan.

Ka dib markii uu muddo sanadka intiisa badan ku dadaalayay xal diblomaasiyadeed oo lagu dhameeyo barnaamijka nukliyeerka Iiraan, Trump ayaa dhawaan sare u qaaday hadalkiisa ka dhanka ah Iiraan, isagoo ku baaqay is-dhiibitaan shuruud la’aan ah isla markaana soo jeediyay in Maraykanku uu ogyahay goobta uu ku sugan yahay Hoggaamiyaha Sare Ayatollah Ali Khamenei laakiin aanu dilayn, “ugu yaraan hadda.”

La-taliyeyaasha ayaa sheegay in Trump uu ku soo gebagebeeyay in heshiis diblomaasiyadeed oo lala galo Iiraan ay u muuqato mid sii adkaanaysa. Markii ay Israa’iil weerarro ku qaadday Iiraan, wuxuu si dhow ula safnaa baaqa Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu ee ku aaddan burburinta goobaha nukliyeerka Iiraan.

Ka dib weerarradii Sabtida, Trump waxa uu sii watay hadalkiisii dagaal-doonka ahaa. “Waxaa jiri doona nabad ama waxaa Iiraan ka dhici doona masiibo, taas oo aad uga weyn intii aan ku aragnay siddeedii maalmood ee la soo dhaafay,” ayuu yiri.

Sacuudiga oo ka fal-celiyay weerarka Mareykanka ee lagu beegsaday Nukliyeerka Iran

Riydha (Caasimada Online) – Boqortooyada Sacuudi Carabiya ayaa maanta si kulul uga hadashay weerararka Mareykanka uu ku qaaday Iran, kaas oo sii kordhiyay xiisadda ka aloolsan bariga dhexe, kadib markii uu si toos ah ugu biiray dagaalka, isaga oo la saftay Srael.

Bayaan culus oo kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibadda Sacuudiga ayaa waaxaa marka hore walaac xooggan looga muujiyay weerarrada Mareykanka uu ku qaaday xarumo xarumaha nukliyeerka ee dalka Iran, kadib markii ciidamada Maraykanka ay duqeeyeen saddex goobood oo ku yaalla dakaasi.

Sidoo kale dowladda Sacuudiga ayaa ku baaqday xasillooni deg-deg ah iyo in laga fogaado tallaabo kasta oo keeni karta inuu sii xoogeysto dagaalka bariga dhexe.

Sacuudiga ayaa sidoo kale xusay baahida loo qabo in la qaboojiyo xiisada xoogeysaneysa ee u dhexeysa Mareykanka iyo Iran, si looga hortago in xaaladdu ay faraha kasii baxdo.

Tallaabada uu qaaday Trump oo isagu amray weerarka lagu qaaday dalka Iran ayaa durbo dhalisay saameyn xoogan, waxaana dhalatay cambaareyn gudaha iyo dibadda ah.

“Weerarkii Iran ee uu amray Trump isagoo aan fasax ka haysan Congress-ka wuxuu calaamad u yahay khatar weyn oo ka jirta gobolka Bariga Dhexe. Waxa uu sii kordhinayaa colaadda; weerarada ciidamada nabad ma keenayaan, kaliya waxay sii hurinayaan rabshadaha socda, waxayna qalqal gelinayaan gobolka oo dhan,” ayay tiri Ilhaan Cumar oo kamid ah siyaasiyiinta sida wayn u naqdiya Madaxweyne Donald Trump.

Waxaa kale oo ay intaasi kusii dartay  “Weeraradan waxay halis gelinayaan ciidamada Mareykanka iyo dadka rayidka ah. Shacabka Mareykanka waxay ka daaleen dagaal aan dhammaad lahayn. Waxaan u baahanahay inaan joojino waalidan, ka hor inta aanan lumin dad badan,” 

Ujeedada ugu weyn ee Mareykanku uga qeyb-galayo dagaalkan ayaa ah inuu xoojiyo dadaalka Israel ee lagu doonayo in lagu curyaamiyo barnaamijka nukliyeerka ee dalka Iran.

Trump oo ka hadlayay weerarkan ayaa sheegay in la adeegsaday diyaaradaha qarsoon ee B-2 (B-2 Stealth Bombers), balse ma uusan caddayn noocyada bambooyinka la isticmaalay. Aqalka Cad iyo Pentagon-ka ayaan isla markiiba faahfaahin ka bixin hawlgalka.

Duqeymahan waa go’aan halis ku ah Mareykanka, maadaama Iran ay ballanqaadday inay aargudan doonto haddii uu Mareykanku si buuxda ugu biiro weerarka Israel. Sidoo kale, shakhsiyan wuxuu khatar ugu jiraa Trump, maadaama uu horey ugu guuleystay Aqalka Cad isagoo ballanqaaday in uu Mareykanka ka ilaaliyo khilaafaadka dibadda ee kharashka badan, isla markaana uu quursaday qiimaha faragelinta Mareykanka.

Sawirro: Axmed Madoobe oo maanta ka dagay Garoowe + Xogta qorshaha socda

Kismaayo (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowlad-goboleedka Jubaland, Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) ayaa goordhow ka degay garoonka diyaaradaha Garoowe, halkaas oo uu ku soo dhaweeyay dhiggiisa Puntland, Saciid Cabdullahi Deni.

Labada madaxweyne oo haatan wajahaya duruuf isku mid ah oo ka dhalatay khilaafka kala dhexeeya dowladda federaalka ayaa lagu wadaa inay kulamo xasaasi ah ku yeeshaan magaalada Garoowe, iyaga oo dib usoo celinaya isbahaysigoodii siyaasadeed ee hore.

Qorshaha ugu wayn ee Axmed Madoobe iyo Saciid Deni ayaa ah in la sii adkeeyo xiriirka labada dowlad-goboleed iyo in la iska kaashado arrimaha masiiriga ah ee dalka, gaar ahaan khilaafaadka doorashooyinka ee soo jiitamaya iyo xaaladda guud ee amniga dalka.

Wadahadallada la qorsheeyay ayaa la rajeynayaa inay sare u qaadaan iskaashiga labada dhinac, dibna ay u dhisaan kalsoonida siyaasadeed iyo in wax looga qabto caqabadaha baaxadda leh ee horyaalla nidaamka federaalka Soomaaliya.

“Kulanka Madaxweyne Madoobe iyo Madaxweyne Deni waa mid muhiimad gaar ah u leh is-waafajinta istaraatiijiyadaha gobollada iyo in laga yeesho aragti mideysan arrimaha waaweyn ee qaranka,” waxaa sidaa u sheegay Caasimada Online sarkaal ka tirsan Puntland oo codsaday inaan magaciisa la shaacin.

Labada hoggaamiye waa xulafo soo jireen ah oo u ololeeya nidaam federaali ah oo awoodda la baahiyo, waxaana iskaashigooda loo arkaa mid culeys siyaasadeed ku keeni kara dadaallada awood-urursiga ah ee ay dowladda dhexe ka waddo Muqdisho.

Axmed Madoobe iyo Siciid Deni, labaduba, waxay si isdaba-joog ah u dhaliileen maamulka Madaxweyne Xasan, iyagoo ku tilmaamay mid wada go’aanno aan lagala tashan oo kor laga keenay, kuwaasoo meesha ka saaraya codka iyo aragtiyaha maamul-goboleedyada.

Falanqeeyayaasha siyaasadda waxay tilmaamayaan in kulankani uu gacan ka geysan karo abuurista aragti mideysan oo ku aaddan habraacyada doorashooyinka, isla markaana uu xoojinayo baaqa loo jeedinayo hannaan siyaasadeed oo loo wada dhan yahay, kuna dhisan is-afgarad.

Sidoo kale, labada maamul-goboleed waxaa ka dhaxeeya walaac amni oo qoto dheer. Puntland iyo Jubaland waxay labaduba xuduud la wadaagaan goobo ay colaado ka oogan yihiin, waxayna safka hore kaga jireen dagaalka ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab ee xiriirka la leh Al-Qaacida iyo kooxda Daacish.

Si kastaba, Xilliga ay booqashadani ku soo aadday ayaa hoosta ka xarriiqaysa sida ay muhiim ugu tahay xaaladda taagan. Soomaaliya waxay wajahaysaa isku-dhaf caqabado ah oo isugu jira fadhiidnimo siyaasadeed, amni-darro, iyo dhibaatooyin bani’aadannimo.

Maxay Ilhaan Cumar ka tiri weerarka Mareykanka uu xalay ku qaaday IRAN?

0

Washington (Caasimada Online) – Xildhibaan Ilhaan Cumar oo ka tirsan Golaha Congress-ka Mareykanka ayaa si adag uga hadashay weerarka culus ee Mareykanku ku qaaday Iran, kadib markii ciidamada Mareykanka ay duqeeyeen saddex goobood oo Nukliyeer oo ku yaalla dalkaasi.

Ilhaan Cumar ayaa wax aan la aqbali karin ku tilmaamtay in Mareykanku si toos ah ugu biiro dagaalka Bariga Dhexe, waxayna tilmaantay in tallaabadaasi halis weyn ku tahay gobolka oo dhan.

Sidoo kale, waxay intaasi ku dartay in tallaabadan aan fasax looga qaadan Congress-ka, isla markaana cawaaqib xumada ka dhalata uu qaadi doono Madaxweyne Trump.

“Weerarkii Iran ee uu amray Trump isagoo aan fasax ka haysan Congress-ka wuxuu calaamad u yahay khatar weyn oo ka jirta gobolka Bariga Dhexe. Waxa uu sii kordhinayaa colaadda; weerarada ciidamada nabad ma keenayaan, kaliya waxay sii hurinayaan rabshadaha socda, waxayna qalqal gelinayaan gobolka oo dhan,” ayay tiri Ilhaan Cumar.

Ilhaan ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in weerarradan tooska ah ay halis gelinayaan ciidamada Mareykanka iyo dadka rayidka ah, loona baahan yahay in si degdeg ah looga hortago.

“Weeraradan waxay halis gelinayaan ciidamada Mareykanka iyo dadka rayidka ah. Shacabka Mareykanka waxay ka daaleen dagaal aan dhammaad lahayn. Waxaan u baahanahay inaan joojino waalidan, ka hor inta aanan lumin dad badan,” ayay raacisay.

Waxay ugu baaqday Golaha Congress-ka in la yeesho fadhi degdeg ah oo lagaga doodo xaaladda Bariga Dhexe, si si degdeg ah loo joojiyo colaadda kasii dareysa.

Ujeedada ugu weyn ee Mareykanku uga qeybgalayo dagaalkan ayaa ah inuu xoojiyo dadaalka Israel ee lagu doonayo in lagu curyaamiyo barnaamijka nukliyeerka ee dalka Iran.

Trump oo ka hadlayay weerarkan ayaa sheegay in la adeegsaday diyaaradaha qarsoon ee B-2 (B-2 Stealth Bombers), balse ma uusan caddayn noocyada bambooyinka la isticmaalay. Aqalka Cad iyo Pentagon-ka ayaan isla markiiba faahfaahin ka bixin hawlgalka.

“Tani waa waqti taariikhi ah oo u ah Mareykanka, Israa’iil, iyo guud ahaan dunida. Iiraan waa inay hadda oggolaataa inay dagaalkan dhammayso. Mahadsanid!” ayuu ku qoray barta Truth Social.

Duqeymahan waa go’aan halis ku ah Mareykanka, maadaama Iran ay ballanqaadday inay aargudan doonto haddii uu Mareykanku si buuxda ugu biiro weerarka Israel. Sidoo kale, shakhsiyan wuxuu khatar ugu jiraa Trump, maadaama uu horey ugu guuleystay Aqalka Cad isagoo ballanqaaday in uu Mareykanka ka ilaaliyo khilaafaadka dibadda ee kharashka badan, isla markaana uu quursaday qiimaha faragelinta Mareykanka.

DF Soomaaliya oo war culus kasoo saartay weerar maanta lagu laayey Al-Shabaab

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa soo saartay war-saxaafadeed ay uga warbixisay dagaal culus oo maanta ka dhacay gobolka Hiiraan, kaas oo jab culus lagu gaarsiiyey kooxda Al-Shabaab.

Deegaannada Mabaax iyo Gayacad ee gobolka Hiiraan, ayuu Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed oo garab ka helaya geesiyaasha deegaanka ee Macawisleyda jab xooggan ku gaarsiiyey maleeshiyaadka Al-Shabaab, kadib dagaal culus oo maanta ka dhacay.

“In ka badan 20 xubnood oo ka tirsan kooxda Khawaarijta ayaa lagu dilay dagaalka, halka tiro intaasi ka badan la dhaawacay,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka ka soo baxay wasaaradda warfaafinta.

Dowladda ayaa sheegtay in Ciidamada Qaranka iyo geesiyaasha degaanka ay wali wadaan hawlgallo lagu raadraacayo firxadkii ka haray kooxda, si loo baabi’iyo haraadiga Khawaarijta ee isku dayaya in ay baxsadaan.

“Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay mar kale adkeynaysaa go’aankeeda ku aaddan difaaca shacabka Soomaaliyeed, ilaalinta midnimada qaranka, iyo ciribtirka guud ee Khawaarijta caadeystay daadinta dhiigga shacabka,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka.

Dowladda Soomaaliya ayaa maalmahaan kordhisay weerarrada ka dhanka ah Al-Shabaab, iyadoo kooxda laga saaray deegaano muhiim ah, laguna duqeeyey magaalooyim ay kamid yihiin Sabiib, Caanoole iyo Aadan Yabaal.

Waa kuwan saddexda xarun Nukliyeer ee IRAN ee uu Mareykanku beegsaday

Tehran (Caasimada Online) – Ciidamada Maraykanka ayaa Sabtidii xalay duqeeyay saddex goobood oo muhiim u ah Nukliyeerka Iran. Talaabadan ayaa Maraykanka ku biirisay dagaalka Israa’iil ay kula jirto Iran, taasoo laga yaabo inay billowdo weji aad u khatarsan oo colaadeed.

Mas’uul ka tirsan Maraykanka ayaa sheegay in lix diyaaradood oo dagaal oo Maraykan ah ay ku rideen daraasiin bamam ah oo miisaankoodu yahay 30,000 oo rodol oo nooca loo yaqaano bunker-busters ah xarunta nukliyeerka ee Fordo. Waxa kale oo uu intaa ku daray in gujisyo (submarines) ay rideen 30 gantaal oo nooca cruise missiles ah oo ay ku weerareen goobaha Natanz iyo Isfahan. Mid ka mid ah diyaaradaha wax burburiya ee nooca B-2 ayaa sidoo kale laba bam oo bunker-busters ah ku tuuray Natanz, sida uu mas’uulkaasi xaqiijiyay.

Madaxweyne Trump ayaa khudbad uu jeediyay wax yar ka dib weerarradii dhacay ku sheegay in goobaha nukliyeerka ee Iran “si buuxda oo dhammaystiran loo baabi’iyay.” Dhanka kale, Hay’adda Tamarta Atoomikada ee Iran (Atomic Energy Organization of Iran) ayaa xaqiijisay in saddexda goobood la weeraray, waxayna intaa ku dartay inay tallaabo sharci ah ka qaadi doonto Maraykanka, lana tiigsan doonto maxkamadaha caalamiga ah.

Haddab waa kuwan xarumaha nukliyeerka ee Maraykanku duqeeyay.

Fordo

Fordo waa xarunta Iran ugu muhiimsan ee kobcinta uraniumka, waxaana laga dhisay meel aad ugu hooseysa buur si looga ilaaliyo weerarrada. Kaliya ciidamada Maraykanka ayaa haysta bambooyin gaari kara goobta, waxaana loo baahan yahay bambooyin badan in lagu rido hal meel si loo gaaro dhismaha xarunta..

Mas’uul ka tirsan Maraykanka ayaa sheegay in qiimeynta hordhaca ah ee burburka ay muujinayso in xarunta “gebbi ahaan la baabi’iyey”.

Si kastaba ha ahaatee, xildhibaan Iraani ah ayaa qoraal uu soo dhigay baraha bulshada ku sheegay in goobta la daadgureeyay “wakhti hore” iyadoo laga cabsi qabo weerarro.

Natanz

Natanz waa goobta ugu weyn ee Iran ay ku kobciso uraniumka, waxaana soo gaaray burbur dhowr jeer oo ay weerareen ciidamada Israa’iil.

Xarumaha Natanz ee dhulka sare ka muuqda ayaa burburay maalintii ugu horreysay ee duqeymaha Israa’iil. Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atoomikada (International Atomic Energy Agency) ayaa Isniintii sheegtay in kaabayaasha korontada ee warshadda ay burburiyeen duqeymaha Israa’iil, iyo in luminta korontada ay sidoo kale burburisay qalabka casriga ah ee centrifuges-ka ah ee goobta.

Isfahan

Shidaalka nukliyeerka ee ku dhow heerka bamka ayaa la rumaysan yahay in lagu kaydiyo dhismo ku yaalla bannaanka caasimaddii hore ee Isfahan. Kormeerayaasha caalamiga ah ayaa daawaday kaydadka shidaalka ilaa laba toddobaad ka hor, inkastoo aan caddayn in Iran ay sahaydaas dhaqaajisay maalmihii la soo dhaafay, sida ay qaar ka mid ah mas’uuliyiinta Iran soo jeediyeen.

Haddii goobtaas la burburiyo, waxay dib u dhigi kartaa barnaamijka nukliyeerka Iran sanado badan, haddii aanay jirin xarumo kale oo aan la ogaan oo barbar socda.

Ciidamada Israa’iil ayaa horay u weeraray shaybaarrada xaruntaas ee ka shaqeeya beddelidda gaaska uraniumka oo loogu rogo qaabka looga baahan yahay in lagu soo saaro hub nukliyeer ah. Diyaaradaha dagaalka ee Israa’iil ayaa mar kale weeraray xarunta ka hor duqeyntii Maraykanka, sida ay sheegeen ciidamada Israa’iil iyo wakaalad wararka Iran ah oo dawladda xiriir la leh.

Saldhigyada Mareykanka ee IRAN ay ka aargudan doonto kadib weerarkii Mareykanka

Tehran (Caasimada Online) – Madaxweyne Donald Trump ayaa Sabtidii sheegay in ciidamada Maraykanka ay duqeeyeen saddex goobood oo ku yaalla Iiraan, talaabo si toos ah Mareykanka uga qeyb-gelienysa dadaalka Israel ee lagu doonayay in lagu curyaamiyo barnaamijka nukliyeerka ee dalkaas.

“Waxaan soo gabagabaynay weerar aad u guuleystay oo aan ku qaadnay saddexda goobood ee Nukliyeerka ee Iiraan, oo ay ku jiraan Fordow, Natanz, iyo Esfahan,” ayuu Trump ku yiri qoraal uu soo dhigay baraha bulshada.

Haddaba, halkan waxaan ku eegeynaa qaar ka mid ah saldhigyada iyo ciidamada Maraykanka ee gobolka ku sugan ee wajihi kara aargudasho.

Ciidamada Maraykanka ee wajahaya halista aargudashada

“Khasaaraha soo gaaraya Maraykanka wuxuu noqon doonaa mid aan laga soo kabsan karin haddii ay si milatari ah ugu lug yeeshaan iska hor imaadkan,” ayuu Hoggaamiyaha Sare ee Iiraan, Ayatollah Ali Khamenei, ku yiri baraha bulshada Arbacadii.

Tobannaan kun oo askari oo Maraykan ah ayaa ku sugan Bariga Dhexe.

Saldhigga Cirka ee Al-Asad, oo ah xarun Ciraaqi ah oo 150 mayl galbeed ka xigta Baqdaad, ayna si wadajir ah u maamulaan ciidamada cirka ee Ciraaq iyo Maraykanka, ayaa waxaa ku sugan kumanaan askari oo Maraykan ah, waana tirada ugu badan ee ciidamo Maraykan ah oo dalkaas ku sugan. Iiraan iyo maleeshiyooyinka ay taageerto ayaa sanadihii u dambeeyay si isdaba joog ah u weerarayay saldhiggaas.

Kadib markii Maraykanku uu bishii Jannaayo 2020 dilay Janaraalkii sare ee Iiraan, Qaasim Suleymaani, ayay Tehran 16 gantaal ku garaacday saldhigyo ay ciidamada Maraykanku ku leeyihiin Ciraaq.

Kow iyo toban ka mid ah gantaalladaas ayaa ku dhacay saldhigga Al-Asad, halkaasoo ay ku dhaawacmeen tobanaan askari oo Maraykan ah, waxayna qodeen godad waaweyn, iyadoo weerarkaas ay mas’uuliyiintu sheegeen in loogu talagalay in lagu dilo askarta. Sidoo kale, Iiraan waxay weerarkaas gantaallo ku garaacday saldhig milatari oo ku yaal magaalada Irbil ee waqooyiga Ciraaq, oo ka tirsan ismaamulka Kurdistan.

Maleeshiyooyinka Iiraan ay taageerto ayaa gantaallo iyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ku weeraray saldhigga Al-Asad xitaa bishii Ogoosto.

Maamulka Trump ayaa bishan sheegay inuu dhimayo tirada ciidamada Maraykanka ee Suuriya ka jooga, isagoo ka soo raraya siddeed saldhig oo uu ku reebayo hal keliya: Tanf, oo ah saldhig istaraatiiji ah oo ku yaal koonfurta Suuriya, meel u dhow xuduudaha Ciraaq iyo Urdun. Si kastaba ha ahaatee, faahfaahinta jadwalka arrintan ayaa ah mid aan caddayn.

Weerar bishii Jannaayo 2024 lagu qaaday Tower 22, oo ah saldhig hor leh oo Maraykanku ku leeyahay Urdun, 12 maylna koonfur ka xiga Tanf, ayaa waxaa lagu dilay saddex askari oo Maraykan ah, waxaana ku dhaawacmay tobanaan kale. Wuxuuna ahaa weerarkii ugu khasaaraha badnaa ee ciidamada Maraykanka lagu qaado tan iyo burburkii Kabul ee 2021.

Saldhigyada waaweyn ee ciidamada Maraykanka ee Khaliijka waxaa ka mid ah Saldhigga Taageerada Badda ee Baxrayn (Naval Support Activity Bahrain), oo ah xarunta Ciidanka 5-aad ee Badda Maraykanka (U.S. 5th Fleet) ayna ku sugan yihiin ilaa 8,300 oo askari oo Maraykan ah.

Dhanka kale, waxaa jira Saldhigga Cirka ee Al-Udeid ee dalka Qatar, oo ah kan martigeliya ciidanka ugu badan ee Maraykanka ee Bariga Dhexe. Al-Udeid, oo 20 mayl koonfur-galbeed ka xiga Doha, waa xarun talis oo hor leh oo ay leedahay Taliska Dhexe ee Maraykanka (U.S. Central Command), waxaana degi kara in ka badan 10,000 oo askari.

Goobaha kale ee Khaliijka ee ay ciidamada Maraykanku ku sugan yihiin waxaa ka mid ah xerada Camp Buehring iyo Saldhigga Cirka ee Ali al-Salem ee Kuweyt, iyo sidoo kale Saldhigga Cirka ee al-Dhafra ee Imaaraadka Carabta, oo hoy u ah Guutada 380-aad ee Hawlgallada Cirka (380th Air Expeditionary Wing).

Saraakiil Iiraaniyiin ah ayaa toddobaadkan u digay dalka Qatar, iyagoo sheegay in saldhigyada Maraykanka ee Khaliijka ay noqon doonaan bartilmaameed sharci ah haddii Maraykanku weerar qaado, sida uu sheegay sarkaal Yurub ah oo warbixintan laga siiyay, kaasoo codsaday inaan magaciisa la sheegin sababo la xiriira xogta xasaasiga ah.

Si kastaba, ma cadda haddii weerarka laga qaaday qaar ka mid ah saldhigyada ku yaalla dalalka Carabta.

Sidoo kale, safaaradaha Maraykanka iyo xarumaha diblomaasiyadeed ee gobolka ayaa iyagana bartilmaameed noqon kara. Maraykanka ayaa shaqaale iyo qoysaskooda ka daadgureeyay xarumihiisa Ciraaq iyo Israa’iil.

Maleeshiyooyinka ay Tehran maalgeliso ayaa sidoo kale hanjabaad ku noqon kara shaqaalaha iyo danaha Maraykanka ee gobolka.

“Qorshayaal hawlgal ayaa loo diyaariyay ujeedadaas,” ayuu yiri Abu Ali al-Askari, oo ah sarkaal amni oo ka tirsan maleeshiyada Shiicada ah ee Kataa’ib Xisbullah oo Ciraaq fadhigeedu yahay Iiraanna ay taageerto, isagoo sii raaciyay Khamiistii: “Shaki kuma jiro in saldhigyada Maraykanka ee gobolka oo dhan ay noqon doonaan goobo ugaarsi… iska daa waxyaabaha lama filaanka ah ee diyaaradahooda cirka kaga imaan kara.”

Markii la weydiiyay diyaar garowga looga hortagayo aargudasho kasta oo Iiraan ka timaada, ayuu xafiiska saxaafadda ee Wasaaradda Difaaca (Pentagon) wargeyska The Washington Post u gudbiyay bayaan uu Isniintii soo saaray Wasiirka Difaaca Pete Hegseth, kaasoo ku dhawaaqay “in awoodo dheeri ah loo daabulayo” Bariga Dhexe.

“Ilaalinta ciidamadeena Maraykanka ayaa ah mudnaantayada koowaad, daabulidanna waxaa looga gol leeyahay in lagu xoojiyo habkayaga difaaca ee gobolka,” ayuu Hegseth ku qoray bartiisa X.

“Ciidamada Maraykanku waxay ku jiraan heegankoodii difaaca, taasina isma beddelin,” ayuu Afhayeenka Pentagon, Sean Parnell, ku yiri bayaan uu Isniintii soo saaray, kaasoo xafiiska saxaafadda ee Pentagon uu sidoo kale tilmaamay.

Shirkadaha diyaaradaha ee Air France iyo KLM ayaa kansalay duulimaadyadii ka imaanayay kuna socday Garoonka Caalamiga ah ee Dubai Arbacadii. Xafiiska saxaafadda ee Air France ayaa sabab uga dhigay “xaaladda amniga ee gobolka,” mana aysan sheegin goorta duulimaadyadu dib u bilaaban doonaan.

Iiraan ma weerari kartaa Maraykanka?

Inkastoo Iiraan ay haysato gantaallo kala duwan oo nooca Ballistic iyo Cruise ah, haddana midkoodna kama mid ah hubkeeda, xitaa kuwa la horumarinayo, kuma dhowaan karo inuu gaaro Maraykanka, sida uu sheegay mashruuca difaaca gantaallada ee Xarunta Daraasaadka Istaraatiijiyadeed iyo Caalamiga ah (Center for Strategic and International Studies).

Ciidanka Cirka ee Iiraan ma laha awood ay ku gaaraan Maraykanka. Taasina waa sababta aargudashada lagu beegsanayo ciidamada gobolka ku sugan ay tahay tan ugu weyn ee Maraykanku ka walaacsan yahay.

Kaydkii hubka Al-Shabaab iyo gaadiid ay qaraxyo ku diyaariyeen oo la burburiyay

0

Aadan Yabaal (Caasimada Online) – Faah-faahinno kala duwan ayaa kasoo baxaya duqeyn culus oo mar kale ay si wadajir ah uga fuliyeen degmada Aadan Yabaal ee gobolka Shabeellaha Dhexe dowladda federaalka Soomaaliya iyo saaxiibada caalamiga ah.

Duqeyntan oo ahayd mid bartilmaameed ah ayaa si gaar ah uga dhacday laba xarumood oo muhiim u ahaa Al-Shabaab, kuwaas oo ku yaallay xaafadda Howlwadaag ee degmadaasi.

Dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay in labada xarumood, oo gebi ahaanba la burburiyey, ay Khawaarijtu u adeegsan jireen diyaarinta gaadiidka dagaalka iyo kaydinta hubka, iyada oo lagu qaaday weerar si gaar ah loo qorsheeyay oo u dhacay sidii loogu talagalay.

Mid ka mid ah xarumaha la beegsaday waxaa ku jiray gaadiid lagu diyaariyey waxyaabaha qarxa, waxaana duqeynta kadib dab ka kacay halkaasi, sida ay innoo sheegeen ilo deegaanka ah.

Xaaladdu weli waa kacsan tahay, mana cadda khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay weerarka maanta lagu qaaday kooxda Al-Shabaab ee ku sugan Aadan Yabaal.

Duqeyntani waxay ahayd tii labaad ee saacado gudahood ka dhacda degmada, taasoo dhowaan ay dib u qabsadeen maleeshiyaadka Al-Shabaab. Weerarkii hore ayaa dhacay shalay, waxaana lagu bartilmaameedsaday guri ay ku sugnaayeen horjoogayaal ka tirsan Al-Shabaab, halkaas oo lagu dilay ku dhowaad 12 xubnood oo ka tirsanaa kooxda, oo ay ku jiraan saraakiil sar sare.

Guriga la weeraray ayaa ahaa xarun istaraatiiji ah oo Al-Shabaab u adeegsan jiray kaydinta saanadda militari iyo abaabulka maleeshiyaadkooda.

Intii uu socday howlgalkaas, waxaa sidoo kale la burburiyay gaadiid dagaal, hub farabadan, iyo saanado kale oo muhiim u ahaa kooxda, iyadoo hawlgalku u dhacay sidii loo qorsheeyay.

Si kastaba ha ahaatee, weerarradan cirka ah waxay qayb ka yihiin guluf milatari oo ay wado dowladda federaalka Soomaaliya, kaas oo lagu doonayo in lagu xakameeyo culeyska ay kooxda Al-Shabaab kusoo kordhisay deegaannada maamulka HirShabelle, kadib markii ay isku fidiyeen dhul ballaaran.

Xasan oo Madaxtooyada ku qaabilay madax sare oo ka socda QM + Ujeedka

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Dr. Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa maanta Madaxtooyada Qaranka ku qaabilay Madaxa Guddiga Dhaqaalaha Qaramada Midoobay ee Afrika (UNECA), Mudane Claver Gatete.

Booqashada Gatete ayaa qayb ka ah ka qeyb-galka rasmiga ah ee daah-furka Shirka Hiigsiga Qarni-jirka 2060 oo lagu qabanayo magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya.

Kulanka Madaxweynaha iyo Wakiilka Sare ee UNECA ayaa diiradda lagu saaray xoojinta iskaashiga dhaqaale ee u dhexeeya Soomaaliya iyo hay’adaha caalamiga ah, gaar ahaan UNECA.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa uga mahad-celiyey Claver taageerada ay hay’adda UNECA siiso Soomaaliya, isagoo carabka ku adkeeyay in iskaashi dhab ah uu sal u yahay horumar waara.

Intii uu socday kulanka, Madaxweyne Xasan Sheekh waxa uu si qoto dheer uga warbixiyay horumarka ay Soomaaliya ku tallaabsatay dhowrkii sano ee la soo dhaafay. Waxa uu si gaar ah u xusay guulaha ay ka mid yihiin dhameystirka geeddi-socodka cafinta deynta, taas oo albaab muhiim ah u furtay koboca dhaqaalaha iyo maalgelinta caalamiga ah.

Sidoo kale, Madaxweynaha ayaa muujiyay muhiimadda ay leedahay ku biirista rasmiga ah ee Soomaaliya ay ku biirtay Bulshada Bariga Afrika (EAC), taas oo kor u qaadaysa fursadaha ganacsi, dhaqaale iyo isdhexgal bulsho ee dalka. Wuxuu sheegay in tallaabadan ay Soomaaliya ka dhigeyso qayb firfircoon oo ka mid ah isbeddelada gobolka.

Dhanka kale, Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa tilmaamay in dowladda ay dadaal weyn ku bixisay kobcinta dakhliga gudaha iyo hagaajinta nidaamka maaliyadeed. Wuxuu hoosta ka xarriiqay in horumarradaas ay ka tarjumayaan dadaalka dowladda ee ku wajahan kobcinta hay’adaha dowliga ah iyo hufnaanta maamulka.

Ugu dambeyntiina, labada dhinac ayaa isku raacay in la sii xoojiyo wada-shaqeynta ka dhaxaysa Soomaaliya iyo UNECA, si loo xaqiijiyo qorsheyaasha horumarineed ee qaranka, gaar ahaan kuwa la xiriira Hiigsiga Qarni-jirka 2060. Madaxweynaha ayaa ballan-qaaday in Soomaaliya ay sii wadayso waddada horumarka iyo xasilloonida.

Mareykanka oo weerar ku qaaday IRAN kuna biiray dagaalka ay ku jirto Israel

Washington (Caasimada Online) – Madaxweyne Donald Trump ayaa Sabtidii sheegay in ciidamada Maraykanka ay duqeeyeen saddex goobood oo ku yaalla Iiraan, talaabo si toos ah Mareykanka uga qeyb-gelienysa dadaalka Israel ee lagu doonayay in lagu curyaamiyo barnaamijka nukliyeerka ee dalkaas.

“Waxaan soo gabagabaynay weerar aad u guuleystay oo aan ku qaadnay saddexda goobood ee Nukliyeerka ee Iiraan, oo ay ku jiraan Fordow, Natanz, iyo Esfahan,” ayuu Trump ku yiri qoraal uu soo dhigay baraha bulshada.

“Dhammaan diyaaraduhu waxay hadda ka baxsan yihiin hawada Iiraan. Culeys buuxa oo bambooyin ah ayaa lagu soo daadiyay goobta ugu muhiimsan, Fordow. Dhammaan diyaaraduhu waxay si nabad ah ugu socdaan saldhigyadooda.”

Trump wuxuu sheegay in la adeegsaday diyaaradaha qarsoon ee B-2 (B-2 stealth bombers) balse ma uusan cayimin noocyada bambooyinka la soo daadiyay. Aqalka Cad iyo Pentagon-ka ayaan isla markiiba faahfaahin ka bixin hawlgalka.

“Tani waa waqti taariikhi ah oo u ah Mareykanka, Israa’iil, iyo guud ahaan dunida. Iiraan waa inay hadda oggolaataa inay dagaalkan dhammayso. Mahadsanid!” ayuu ku qoray barta Truth Social.

Duqaymahaani waa go’aan halis ku ah Maraykanka maadaama Iiraan ay ballanqaaday inay aargudan doonto haddii ay ku biirto weerarka Israel. Sidoo kale, shakhsiyan Trump ayay khatar ku tahay, isagoo ku guuleystay Aqalka Cad isagoo ballanqaaday inuu Maraykanka ka ilaalin doono khilaafaadka dibadda ee kharashka badan, isla markaana quursaday qiimaha faragelinta Maraykanka.

Trump wuxuu Jimcihii u sheegay suxufiyiinta inuusan dan ka lahayn in ciidamo dhulka ah loo diro Iiraan. Wuxuu horay u tilmaamay inuu go’aan kama dambeys ah gaari doono laba toddobaad gudahood – jadwal u muuqda mid aan jirin maadaama xaaladdu si degdeg ah isu beddeshay.

Hoggaamiyaha Sare ee Iiraan Ayatollah Cali Khamenei ayaa Arbacadii Maraykanka uga digay in duqaymaha lagu beegsado Jamhuuriyadda Islaamiga ah ay “keeni doonaan burbur aan la soo celin karin oo iyaga soo gaara.” Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Iiraan Esmail Baghaei wuxuu ku dhawaaqay “faragelin kasta oo Maraykan ah waxay noqon doontaa bilowga dagaal dhamaystiran oo gobolka ka dhaca.”

Trump wuxuu ballanqaaday inuusan u oggolaan doonin Iiraan inay hesho hub nukliyeer ah, wuxuuna markii hore rajaynayay in hanjabaadda xoogga ay keeni doonto in hoggaamiyeyaasha dalkaas ay si nabad ah uga tanaasulaan barnaamijkooda nukliyeerka.

Militariga Israel ayaa Sabtidii sheegay inay u diyaar garoobayaan suurtagalnimada dagaal dheer, halka wasiirka arrimaha dibadda Iiraan uu ka digay ka hor weerarka Maraykanka in ka qaybgalka ciidamada Maraykanka “uu noqon doono mid aad iyo aad khatar u ah qof kasta.”

Rajada dagaal ballaaran ayaa sidoo kale soo ifbaxday. Maleeshiyada Xuutiyiinta ee Yemen oo Iiraan ay taageerto ayaa sheegay inay dib u billaabi doonaan weerarrada maraakiibta Maraykanka ee Badda Cas haddii maamulka Trump uu ku biiro ololaha militari ee Israel. Xuutiyiintu waxay hakiyeen weerarrada noocaan ah bishii Maajo kaddib heshiis ay la galeen Maraykanka.

Safiirka Maraykanka ee Israel wuxuu ku dhawaaqay in Maraykanka uu billaabay “duulimaadyo lagu daadgureynayo dadka,” kuwaasoo ahaa kuwii ugu horreeyay ee ka baxa Israel tan iyo weerarkii Hamas-ka ee Oktoobar 7, 2023, kaasoo sababay dagaalka Gaza.

Laakiin Trump wuxuu u muuqdaa inuu sameeyay xisaab – isagoo ay ku boorrinayeen saraakiisha Israel iyo xildhibaanno badan oo Jamhuuri ah – in hawlgalka Israel uu jilciyay xaaladda isla markaana uu bixiyay fursad aan hore loo arag oo lagu dib u dhigi karo barnaamijka nukliyeerka ee Iiraan, laga yaabee in si joogto ah loo joojiyo.

Israa’iiliyiintu waxay sheegayaan in weerarkooda uu horay u curyaamiyay difaacyada cirka ee Iiraan, taasoo u oggolaatay inay si weyn u wiiqaan goobo badan oo nukliyeer ah oo Iiraan leedahay.

Si kastaba ha ahaatee, si loo burburiyo warshadda kobcinta shidaalka nukliyeerka ee Fordow, Israel waxay ka codsatay Trump bambooyinka Maraykanka ee burburiya goobaha adag, kuwaas oo ah GBU-57 oo 30,000 oo rodol ah.

Bambooyinkan waxay adeegsadaan miisaankooda iyo xoogga ay ku dhex galaan si ay u gaaraan bartilmaameedyada si qoto dheer u aasan ka dibna ay u qarxaan. Qalabkan hadda waxaa kaliya soo daadiya diyaaradda qarsoon ee B-2 (B-2 stealth bomber) ee Maraykanka.

Bambadaani waxay sidataa madax-qarax caadi ah, waxaana la rumeysan yahay inay awood u leedahay inay dhex gasho ilaa 200 oo fiit (61 mitir) oo ka hooseeya oogada dhulka ka hor inta aysan qarxin.

Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atamiga (International Atomic Energy Agency – IAEA) ayaa xaqiijisay in Iiraan ay soo saarayso uranium si heer sare ah loo kobciyay oo ku yaalla Fordow, taasoo kor u qaadaysa suurtagalnimada in walxaha nukliyeerka ah ay ku fidaan aagga haddii GBU-57 loo adeegsado in lagu garaaco goobta.

Duqaymihii hore ee Israel ee goob kale oo nukliyeer ah oo Iiraan leedahay, Natanz, oo ah goobta centrifuge-ka, waxay sababeen wasakhaynta goobtaas oo kaliya, maaha aagga ku xeeran, ayay IAEA sheegtay.

Go’aanka Trump ee faragelinta tooska ah ee ciidamada Maraykanka ayaa yimid kaddib markii maamulkiisu uu laba bilood oo aan lagu guuleysan waday dadaallo – oo ay ku jiraan wadahadallo heer sare ah oo toos ah oo lala yeeshay Iiraaniyiinta – oo loogu talagalay in lagu qanciyo Tehran inay yareyso barnaamijkeeda nukliyeerka.

Bilooyin badan, Trump wuxuu sheegay inuu u heellan yahay dadaal diblomaasiyadeed oo lagu qancinayo Iiraan inay ka tanaasusho hamigeeda nukliyeerka. Labo jeer – Abriil iyo mar kale dabayaaqadii Maajo – wuxuu ku qanciyay Ra’iisul Wasaaraha Israel Benjamin Netanyahu inuu dib u dhigo tallaabada militari ee ka dhanka ah Iiraan oo uu diblomaasiyadda siiyo waqti dheeraad ah.

Maraykanka ayaa maalmihii la soo dhaafay ku wareejinayay diyaaradaha milatari iyo maraakiibta dagaalka ee Bariga Dhexe iyo agagaarkeeda si loo ilaaliyo Israel iyo saldhigyada Maraykanka ee weerarrada Iiraan.

Dalalka Khaliijka oo Trump u soo diray dalab deg deg ah oo ku saabsan Israa’iil

Riyadh (Caasimada Online) – Wadamada Khaliijka Carabta ayaa ku boorrinaya dalka Mareykanka inuu xakameeyo Israa’iil, xilli ay socdaan weerarada lagu bartilmaameedsanayo barnaamijka Nukliyeerka ee Iiraan, ayna soo kordhayaan baaqyada ka imaanaya xubno ka tirsan dowladda Israa’iil ee ku aaddan in xukunka laga tuuro xukunka Tehran.

Sida uu qoray The Wall Street Journal, walaacaasi wuxuu sii xoogeystay toddobaadkan, waxaana isa soo taraysa cabsi laga qabo in Mareykanku uu ku garab siiyo Israa’iil weeraradeeda. In kasta oo wadamada Khaliijku ay ka baqdin qabaan barnaamijka Nukliyeerka ee Iiraan, faafinta gantaalaheeda, iyo taageerada ay siiso maleeshiyooyinka gobolka, haddana waxay si isku mid ah uga welwelsan yihiin saameynta taban ee ku imaan karta dhaqaalahooda iyo in Bariga Dhexe mar kale lagu rido iska-hor-imaad hor leh.

Waxaa sidoo kale jira walaac laga qabo dhaqanka sii kordhaya ee Israa’iil ee ku aaddan inay awooddeeda militari ee ballaaran u adeegsato xalinta dhibaatooyinka muddada dheer ka taagan gobolka, halkii ay ka dooran lahayd wada-hadal diblomaasiyadeed.

Madaxweyne Trump ilaa hadda ma muujin wax astaan ah oo uu ku doonayo inuu ku xakameeyo Israa’iil. Ka dib markii uu sanadka intiisa badan ka meeraysanayay xal militari, wuxuu haatan u muuqdaa mid ku faraxsan wax uu arko guusha ay gaareen duqeymihii bilowga ahaa ee Israa’iil. Jimcihii, wuxuu gebi ahaanba iska indha-tiray fikradda ah in cadaadis la saaro Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu si uu u joojiyo weerarada.

“Waxaan aaminsanahay inay aad u adag tahay in codsigaas la jeediyo xilligan,” ayuu Trump u sheegay weriyeyaasha. “Haddii dhinac uu guuleysanayo, way ka sii adag tahay in taas la sameeyo marka loo eego mid guuldarreysanaya. Laakiin annagu diyaar ayaan nahay, waan dooneynaa, awoodna waan u leenahay, wadahadallo ayaana noo dhexeeyay Iiraan, waana arki doonnaa sida ay wax u dhacaan.”

Iiraan waxaa saaran cadaadis xooggan oo ku qasbaya inay samayso tanaasulaad waaweyn ayna ka harto kobcinta Yuraaniyamka, si loo helo xal diblomaasiyadeed oo lagu soo afjaro iskahorimaadka. Tehran ayaa si isdaba joog ah toddobaadkan u celcelisay inaysan dib u bilaabi doonin wada-xaajoodyada ilaa la hirgeliyo xabbad-joojin rasmi ah. Waxay sidoo kale si kulul uga digtay inay beegsan karto saldhigyada Mareykanka iyo danaha kale ee ku yaal Khaliijka haddii uu Mareykanku kusoo biiro duullaanka.

Israa’iil, oo ay weli damqinayso weerarkii kediska ahaa ee Xamaas ee 7-dii Oktoobar 2023, isla markaana ay weeraro joogto ah kaga imaanayaan maleeshiyooyinka Iiraan ay taageerto sida Xisbullah ee Lubnaan, ayaa wax ka beddeshay aragtideeda amni, iyadoo haatan qaadatay mabda’a ah in halisaha la weeraro ka hor inta aysan soo weynaan.

Saraakiil sar sare oo Khaliijka ah, oo hore u taageeray dadaalladii diblomaasiyadeed ee Trump ee lagu xallinayay is-mari-waaga nukliyeerka Iiraan, ayaa waxaa lama filaan ku noqday wejiga dagaal-doonka ah ee ay xaaladdu yeelatay. Waxay ka walaacsan yihiin in maalgashigii ay ku bixiyeen xiriirka kala dhexeeya Mareykanka, kaasoo si cad u muuqday booqashadii Trump ee gobolka ee bishii hore, uusan miro dhalin oo uusan u tarjumin saameyn siyaasadeed oo dhab ah.

“Ilaa hadda, isfahamkii iyo xiriirkii tooska ahaa ee ay la lahaayeen Iiraan wuxuu ahaa mid wax-ku-ool u ah ka hortagga in colaaddu ku soo fido Khaliijka, laakiin hadda Israa’iil ayaa meesha ka saartay fursaddaas,” ayay tiri Yasmine Farouk, oo ah agaasimaha mashruuca Khaliijka ee xarunta cilmi-baarista Kooxda Caalamiga ah ee Dhibaatooyinka (International Crisis Group). “Waxaa jira aragti mideysan oo ka dhaxaysa wadamada Khaliijka oo ah inay rabaan in dagaalkan la xakameeyo oo la joojiyo.”

Mowqifka wadamada Khaliijka ayaa caqabad ku ah Mareykanka, oo saldhigyo muhiim ah oo dhanka cirka iyo badda ah ku leh dalalkooda. Masuuliyiinta Khaliijka ayaa si cad ugu sheegay dhiggooda Mareykanka iyo Iiraan inaysan sinaba uga qayb qaadan doonin weerarada, aysana oggolaan doonin in hawadooda loo adeegsado duqeymahaas. Bishii Abriil, Sacuudi Carabiya waxay Tehran u dirtay wasiirkeeda gaashaandhigga, Amiir Khaalid bin Salmaan, si uu Hoggaamiyaha Sare ee Iiraan, Ayatollah Cali Khamenei, ugu wargeliyo in boqortooyadu ay si buuxda uga soo horjeedo tallaabo militari oo ka dhan ah barnaamijka nukliyeerka ee Iiraan.

Khilaafkani waa mid xasaasi u ah Sacuudiga iyo Imaaraatka Carabta. Imaaraatku wuxuu ka mid ahaa aasaasayaashii Heshiisyadii Abraham (Abraham Accords) ee xiriirka lagula yeeshay Israa’iil, halka Sacuudiguna uu gabagabo u marayay heshiis la mid ah ka hor intii uusan weerarkii 7-dii Oktoobar curyaamin dadaalladaas.

Awoodahan Khaliijka ayaa sidoo kale horey khasaare ugala kulmay weeraro uga yimid Iiraan iyo xulafadeeda. Sacuudiga ayaa Iiraan ku eedeeyay weerarkii ba’naa ee lagu qaaday xaruntiisa saliidda ee Abqaiq sanadkii 2019, halka Xuutiyiinta Yemen ee Iiraan ay taageerto ay gantaallo iyo diyaarado Drone ah ku garaaceen Imaaraatka sanadkii 2022. Labada dalba waxay taageeraan dhinacyada ka soo horjeeda Xuutiyiinta ee dagaalka sokeeye ee Yemen.

Weeraradaasi waxay iftiimiyeen nuglaanshahooda amni, xilli ay isku dayayeen inay xoogga saaraan kobcinta dhaqaalahooda. Dowladaha Riyadh iyo Abu Dhabi waxay ku guuleysteen inay heshiis xiisad-dejin ah (detente) la gaaraan Iiraan, iyagoo isbarbar wada xiriir dhow oo ay la leeyihiin Mareykanka, waxayna labaduba ka baqayaan in lagu qasbo inay kala doortaan labada dhinac.

“Midkoodna wadamada Khaliijka ma rabo in Mareykanku uu arrintan soo dhex galo,” ayay tiri Farouk. “Hadday taasi dhacdo, waxay ka dhigan tahay in badbaadada taliska Iiraan ay halis galayso. Taasina waxay Iiraan ku qasbi kartaa inay iska illowdo heshiiska xiisad-dejinta oo ay si toos ah wadamada Khaliijka ugu soo darto dagaalka, ama uu Mareykanku sidaas sameeyo isagoo ka dalbanaya inay taageeraan duullaankiisa militari ee ka dhanka ah Iiraan.”

“Arrintani waxay wadamada Khaliijka ku xireysaa gees ciriiri ah,” ayay hadalkeeda kusoo koobtay.

In kasta oo wadamada Khaliijku ay soo dhaweynayaan in la wiiqo awoodda Iiraan, hadal-haynta ku saabsan isbeddel talis waxay dib u xusuusinaysaa dagaalkii Ciraaq iyo fowdadii ka dhalatay burburkii xukuumaddii Saddam Xuseen. Farqiga ugu weyn ee hadda iyo xilligaas u dhexeeya ayaa ah in dagaalku uu ka socdo waddan 90 milyan oo qof ku nool yihiin oo dhinaca kale kaga beegan marin-biyood istiraatiiji ah oo ciriiri ah.

Magaalada Dubai, oo ah mid ka mid ah xarumaha dhaqaale ee ugu firfircoon caalamka kuna taal Gacanka Faaris, waxay wax ka yar 100 mayl u jirtaa dhul-weynaha Iiraan.

Dhowaanshahaas juqraafiyeed ayaa abuuraya walaac ku saabsan khasaaraha deegaanka iyo dhaqaalaha ee uu keeni karo dagaalku. Gobolkan oo ah saxare ayaa nolosha biyaha u cabbo ka helaa macaaneynta biyaha badda ee Khaliijka, kaasoo sidoo kale ah isha laga dhoofiyo inta badan saliidda iyo gaaska adduunka, iyo marin muhiim u ah maraakiibta xamuulka.

Baxrayn ayaa diyaarinaysa tobanaan goobood oo lagu magan galo xaaladaha degdegga ah, halka Golaha Iskaashiga Khaliijka (Gulf Cooperation Council) uu hawlgeliyay Xaruntiisa Maareynta Xaaladaha Degdegga ah (Emergency Management Center) ee Kuwait si ay ula socoto heerarka shucaaca.

Iyadoo madaxa hay’adda tamarta atamka ee Qaramada Midoobay uu ka digay khataraha amni ee ka dhalan kara weerarada lagu qaado xarumaha nukliyeerka, ayay khubaro kale sheegayaan in halista shucaac ka faniina xarun sida Fordow ee Iiraan ay yar tahay.

Israa’iil weli ma aysan weerarin xaruntan, oo ku dhex aasan buur hoosteeda, taasoo khubarada militarigu ay isku raacsan yihiin inaysan gaari karin bambooyinka caadiga ah, marka laga reebo kuwa ugu awoodda badan. Waxaa loo arkaa inay noqon doonto bartilmaameedka koowaad ee ciidanka Mareykanka iyo bambooyinkiisa dhulka dusiya (bunker busters) haddii uu Mareykanku go’aansado inuu dagaalka ku biiro.

Trump wuxuu ku baaqay in Iiraan ay isku dhiibto shuruud la’aan, wuxuuna si hoose u meel mariyay qorshayaal weerar, balse wuu dib u dhigayaa si uu u arko bal in Iiraan ay ka laaban doonto hamigeeda nukliyeerka. Ciidanka Mareykanka ayaa sii wada daabulidda ciidamada iyo agabka dagaal ee Yurub iyo goobaha u dhow Bariga Dhexe, kuwaasoo ay ka mid yihiin diyaaradaha shidaalka, maraakiibta dagaalka ee difaaca gantaalada, guuto labaad oo ah maraakiibta diyaaradaha xambaara, iyo diyaaradaha dagaalka ee casriga ah ee F-22.

Xoghayaha Difaaca Mareykanka, Pete Hegseth, ayaa Arbacadii sheegay in Mareykanku uu xoojinayo nidaamyadiisa difaaca ee Bariga Dhexe. Tani waa arrin si weyn looga fiirsanayo, maadaama weerar uu Mareykanku ku qaado xarunta Fordow ay Tehran ku dhiirigelin karto inay si aargoosi ah u weerarto ciidamada iyo danaha Mareykanka.

Falanqeeyayaashu waxay sheegayaan in Mareykanku uu qaar ka mid ah agabkiisa militari ee dheeraadka ah u daabulayo Yurub, maadaama saldhigyada ku yaal wadamada Khaliijka ay yihiin kuwo ay si fudud u gaari karaan gantaalada Iiraan.

“Waxaa jira noocyo badan oo gantaallo ah oo si gaar ah loogu farsameeyay in lagu garaaco saldhigyada Mareykanka,” ayuu yiri Fabian Hinz, falanqeeye militari oo ka tirsan Machadka Caalamiga ah ee Daraasaadka Istaraatiijiyadeed (International Institute for Strategic Studies). “Dhinaca Mareykanka, su’aashu waxay noqonaysaa: ma iska joogaysaa Khaliijka, mise waxaad u guuraysaa meel ka baxsan aagga halista si aad marka hore u burburiso awoodda hubka ee cadowga?”

Dagaalka IRAN iyo Israel – Soomaaliya oo maanta ka mid noqotay dalal dhowr ah oo…

Istanbul (Caasimada Online) – Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya, Cabdisalaan Cabdi Cali, ayaa magaalada Istanbul ee dalka Turkiga uga qeyb galay shirka Wasiirrada Arrimaha Dibadda ee Ururka Iskaashiga Islaamka (OIC), kaas oo looga hadlayo dagaalka ka dhex qarxay Iran iyo Israel.

Kalfadhiga 51-aad ee wasiirrada arrimaha dibadda ee dowladaha islaamka oo maanta furmay ayaa socon doona laba maalmood, wuxuuna diiradda saarayaa xaaladda cakiran ee u dhaxeysa Israel iyo Iran.

Waxaa la filayaa in gabagabada shirkaan ay wasiirradu soo saaraan baaq wadajir ah oo lagu dalbanayo xabad-joojin, si looga hortago xasillooni darrada gobolka.

Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Cabdisalaan Dhaay ayaa sidoo kale la filayaa inuu kulamo gaar ah la-yeesho dhiggiisa dalalka kale ee ka qeyb galaya shirkan.

Wasiirka ayaa sheegay in madashaan uu kaga faa’iideysa doono xoojinta xiriirka diblomaasiyadeed ee Soomaaliya la leedahay waddamada Islaamka.

Shirkan ayaa imaanaya iyadoo xiisadda u dhaxeysa Israel iyo Iran ay cirka isku shareertay, waxaana la rajeynayaa in dadaallada OIC ay horseedi doonaan xasillooni iyo nabad waarta oo ka hirgasha gobolka.

Hadaba maxaa u dambeeyey xogta dagaalka labada dal?

Sabtidii maanta waxay ku beegneyd maalintii 9-aad ee dagaalka u dhaxeeya Iran iyo Israa’iil oo soo billowday 13-kii June.

Wakaalada wararka ee Nour News Agency oo soo xiganaysa bayaan kasoo baxay wasaarada caafimaadka ee Iran oo tilmaamaya tirada dhimashada, ayaa tebisay in ugu yaraan 430 qof ay ku dhinteen 3,500 oo kalena ay ku dhaawacmeen tan iyo markii uu bilowday iska horimaadka socda.

Dhinaca Israa’iil waxay sheegtay in 25 qof ay ku dhinteen, 2,517 kalena ay ku dhaawacmeen weerarrada ka imaanaya dhanka Iran.

Milatariga Israa’iil ayaa wax yar ka hor ku dhawaaqay in weeraro kale oo lagu bartilmaameedsanayo kaabayaasha militariga Iran ee koonfur galbeed dalkaas ku yaalla ay qaadi doonaan.

Xog: Axmed Madoobe oo ku wajahan Garowe – Maxay isaga iyo Deni damacsan yihiin?

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jubaland, Axmed Maxamed Islaam Axmed Madoobe, ayaa la filayaa inuu toddobaadkan booqasho ku tago caasimadda Puntland ee Garoowe, halkaas oo uu kulan heer sare ah kula yeelan doono Madaxweynaha Puntland, Siciid Cabdullaahi Deni, xilli ay dalka ka jirto xaalad siyaasadeed oo cakiran, sida ay ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay u xaqiijiyeen Caasimada Online.

Booqashadan, oo ay xaqiijiyeen ilo ku dhow labada maamul, ayaa ujeeddadeedu tahay in la sii adkeeyo xiriirka labada dowlad-goboleed iyo in la iska kaashado arrimaha masiiriga ah ee dalka, gaar ahaan khilaafaadka doorashooyinka ee soo jiitamaya iyo xaaladda amniga.

Wadahadallada la qorsheeyay ayaa la rajeynayaa inay sare u qaadaan iskaashiga labada dhinac, dib u dhisaan kalsoonida siyaasadeed, iyo in wax looga qabto caqabadaha baaxadda leh ee horyaalla nidaamka federaalka Soomaaliya.

“Kulanka Madaxweyne Madoobe iyo Madaxweyne Deni waa mid muhiimad gaar ah u leh is-waafajinta istaraatiijiyadaha gobollada iyo in laga yeesho aragti mideysan arrimaha waaweyn ee qaranka,” waxaa sidaa u sheegay Caasimada Online sarkaal ka tirsan Puntland oo codsaday inaan magaciisa la shaacin.

Labada hoggaamiye waa xulafada soo jireen ah oo u ololeeya nidaam federaali ah oo awoodda la baahiyo, waxaana iskaashigooda loo arkaa mid culeys siyaasadeed ku keeni kara dadaallada awood-urursiga ah ee ay dowladda dhexe ka waddo magaalada Muqdisho.

Is-mari-waaga doorashooyinka

Wadahadallada waxaa udub-dhexaad u ah is-mari-waaga siyaasadeed ee dalka, gaar ahaan arrimaha doorashooyinka ee muddada dheer aan xalka loo helin. Khilaafaadka u dhexeeya dowladda federaalka iyo dowladaha xubnaha ka ah ee ku saabsan qaab-dhismeedka doorashada, wax-ka-beddelka dastuurka, iyo awood-qaybsiga ayaa curyaamiyay horumarkii siyaasadeed, wuxuuna dib u huriyay kalsooni-darradii jirtay.

Axmed Madoobe iyo Siciid Deni, labaduba, waxay si isdaba-joog ah u dhaliileen maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, iyagoo ku tilmaamay mid wada go’aanno aan lagala tashan oo kor laga keenay, kuwaasoo meesha ka saaraya codka iyo aragtiyaha maamul-goboleedyada.

Falanqeeyayaasha siyaasadda waxay tilmaamayaan in kulankani uu gacan ka geysan karo abuurista aragti mideysan oo ku aaddan habraacyada doorashooyinka, isla markaana uu xoojinayo baaqa loo jeedinayo hannaan siyaasadeed oo loo wada dhan yahay, kuna dhisan is-afgarad.

Sidoo kale, labada maamul-goboleed waxaa ka dhaxeeya walaac amni oo qoto dheer. Puntland iyo Jubaland waxay labaduba xuduud la wadaagaan goobo ay colaado ka oogan yihiin, waxayna safka hore kaga jireen dagaalka ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab ee xiriirka la leh Al-Qaacida iyo kooxda Daacish.

Hase yeeshee, iskaashiga dhanka amniga ee kala dhexeeya dowladda federaalka ayaa inta badan ahaa mid aan la isku halleyn karin, taasoo wiiqday dadaalladii qaran ee la-dagaallanka argagixisada.

Dal maraya marxalad kala-guur ah

Xilliga ay booqashadani ku soo aadday ayaa hoosta ka xarriiqaysa sida ay muhiim ugu tahay xaaladda taagan. Soomaaliya waxay wajahaysaa isku-dhaf caqabado ah oo isugu jira fadhiidnimo siyaasadeed, amni-darro, iyo dhibaatooyin bani’aadannimo.

Xiisadihii ugu dambeeyay ee u dhexeeyay Muqdisho iyo qaar ka mid ah maamullada dalka ayaa sii xoojiyay cabsida laga qabo inuu burbur ku yimaado wadajirka nidaamka federaalka. Beesha Caalamka, oo ay ugu horreeyaan Qaramada Midoobay, iyo Midowga Afrika ayaa marar badan ugu baaqay hoggaamiyeyaasha Soomaalida inay yeeshaan wada-hadal dhab ah, kana fogaadaan wax kasta oo sii murgin kara khilaafaadka.

In kasta oo uu baaxad ahaan kooban yahay, kulankani wuxuu noqon karaa tallaabo wax-ku-ool ah oo loo qaaday dhanka dib-u-soo celinta kalsoonidii ka dhaxaysay maamullada, laguna dardargelinayo geeddi-socodka siyaasadeed ee Soomaaliya ee is-mari-waagu ragaadiyay.

Axmed Madoobe wuxuu hoggaaminayay Jubaland tan iyo sanadkii 2013-kii. Wuxuu waayihiisa ku billaabay hoggaamiye maleeshiyo, kaddibna wuxuu isbahaysi la yeeshay ciidamada Kenya ee dagaalka kula jiray Al-Shabaab, isagoo markii dambe u gudbay hoggaanka siyaasadda. Wuxuu xilka madaxweynaha ku guuleystay markii afaraad 25-kii Nofeembar, 2024, iyadoo doorashadiisa ay hareeyeen muran iyo diidmo ay ka muujisay dowladda federaalka.

Siciid Cabdullaahi Deni, oo ah madaxweynaha Puntland tan iyo 8-dii Jannaayo, 2019, wuxuu hore usoo noqday wasiirka qorsheynta Soomaaliya. Waxaa dib loo doortay 8-dii Febraayo, 2024, wuxuuna si weyn ugu ololeeyaa hirgelinta federaal dastuuri ah iyo in la xoojiyo awoodaha ismaamul ee gobollada.