Qaahira (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa si cad u beenisay warar sheegaya in khilaaf diblomaasiyadeed uu ka dhexeeyo Soomaaliya iyo Masar, iyadoo ku tilmaantay warbixinnada sheegaya xiriir xumaaday iyo isbeddel ku yimid siyaasadda arrimaha dibedda inay yihiin “kuwa aan sal iyo raad toona lahayn.”
Danjire Cali Cabdi Awaare, safiirka Soomaaliya ee Masar ahna wakiilka joogtada ah ee Soomaaliya u fadhiya Jaamacadda Carabta, ayaa sheegay in xiriirka labada dal uu weli yahay “mid taariikhi ah, adag, isla markaana aan dhaawacmin.” Waxa uu mar kale adkeeyay sida ay Soomaaliya uga go’an tahay in ay xoojiso iskaashiga kala dhexeeya Masar ee dhinacyada amniga, siyaasadda, iyo dhaqanka.
Hadalka danjiraha ayaa jawaab u ahaa warbixin uu daabacay wargeyska Al-Carabi Al-Jadiid, oo soo xiganayay ilo aan magacooda la shaacin, kuwaasoo sheegay in dowladda Masar ay dib u eegis ku samaynayso iskaashigii milatari ee ay la lahayd Soomaaliya, kaddib dib u dhac ku yimid hirgelinta heshiis amni oo labada dhinac kala saxiixdeen bishii Agoosto 2024.
Heshiiskaasi waxa uu dhigayay in in ka badan 1,000 askari oo ka tirsan ciidamada gaarka ah ee Masar loo diro Soomaaliya si ay uga qayb qaataan howlgalka ka dhanka ah Al-Shabaab ee gobolka Shabeellaha Dhexe.
Warbixintu waxay sidoo kale sheegtay in mas’uuliyiin Masri ah ay u arkaan diblomaasiyadda cusub ee Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud la yeeshay Itoobiya inay si weyn uga leexatay wadashaqayntii dhoweyd ee uu la lahaa Qaahira—gaar ahaan marka loo eego arrimaha gobolka sida saameynta sii kordheysa ee Itoobiya iyo mashruuca Biyo-xireenka weyn ee GERD.
Isbeddelkaas, oo ilo Masri ah ku tilmaameen “yaab siyaasadeed,” ayaa la sheegay inuu sababay in Qaahira ay hakiso qorshihii dirista ciidamada, inkasta oo aan si rasmi ah loo burin heshiiskii. Mas’uuliyiin qaar ayaa haatan la rumeysan yahay inay Soomaaliya u arkaan lamaane aan lagu kalsoonaan karin.
Xiisaddaas waxay si muuqata uga dhex muuqatay shirkii Midowga Afrika ee toddobaadkii hore ka dhacay Uganda, halkaas oo Madaxweyne Abdel Fattah el-Sisi uu ka baaqday. Ra’iisul Wasaare Mustafa Madbouly oo u matalayay Masar shirka, ayaa muujiyay niyad-jab ku saabsan “mugdiga” ka jira mowqifka Soomaaliya ee ku aaddan danaha wadajirka ah, inkasta oo uu mar kale caddeeyay in Masar ay weli taageersan tahay midnimada Soomaaliya.
Danjiraha Soomaaliya ayaa warbixintaasi ku tilmaamay mid aan sal lahayn, isagoo ku baaqay in warbaahintu ka fogaato faafinta warar aan la hubin oo dhaawici kara xiriirka ka dhaxeeya “waddamada walaalaha ah.”
“Masar mar walba waxay garab istaagtay Soomaaliya, annaguna waan uga mahadcelinaynaa taageerada ay siisay shacabka Soomaaliyeed intii uu talada hayay Madaxweyne Sisi,” ayuu yiri Awaare.
Khilaafka la tuhunsan yahay ayaa imaanaya iyadoo ay si degdeg ah isu beddelayaan xaaladaha gobolka Geeska Afrika, iyadoo Soomaaliya ay xoojisay xiriirka ay la leedahay Turkiga iyo Itoobiya — tallaabooyin ay qaar ka mid ah falanqeeyayaasha u arkaan kuwa kicin kara walaaca Masar. Warbixintu waxay sheegtay in imaanshaha ku dhowaad 300 askari oo Turkish ah magaalada Muqdisho si ay uga qayb qaataan howlgalada amniga uu sii xoojiyay walaaca Qaahira.
Inkasta oo la hadal hayo khilaafkan, haddana ma jirto wax xaqiijin rasmi ah oo muujinaya in heshiiskii milatari la hakiyay. Labada dowladood ayaa weli adkeynaya sida ay uga go’an tahay sii wadidda xiriirkooda diblomaasiyadeed ee soo jireenka ah.