Riyadh (Somalia Today) — Dowladda Sacuudi Carabiya ayaa Talaadadii si adag u sheegtay in amnigeeda qaranku yahay “khad cas,” iyadoo taageertay dalabka ah in ciidamada Imaaraadka Carabta ay muddo 24 saac gudahood ah kaga baxaan dalka Yemen, tallaabadan oo noqonaysa khilaafkii ugu cuslaa ee soo kala dhex-gala labada dal ee xulafada ah tan iyo billowgii colaadda Yemen.
Go’aankan ayaa soo baxay saacado uun kadib markii diyaaradaha dagaalka ee Sacuudigu ay duqeeyeen shixnad hub iyo gaadiid gaashaaman ah oo yaallay dekedda Mukalla ee dalka Yemen.
Riyadh waxay sheegtay in Imaaraadku uu hubkaas u siday xoogagga gooni-u-goosadka ah, taas oo xadgudub ku ah madax-bannaanida dawladda Yemen iyo heshiisyadii xulafada ee soo jiray mudada tobanka sano ah.
Digniinta Sacuudiga ayaa timid kadib “duqeyn xaddidan” oo ay xaqiijisay Wakaaladda Wararka Sacuudiga (SPA), taas oo sheegtay in labo markab oo ka yimid Fujairah ay sifo sharci-darro ah hub uga soo dejiyeen dekedda. Xiisaddan ayaa halis ugu jirta inay kala jarto isbahaysiga ka dhanka ah Xuutiyiinta, islamarkaana cakirto isku-xirka ciidamada dagaallamaya.
Xaalad “khatar ah”
Bayaan kasoo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Sacuudiga ayaa tallaabada Abu Dhabi ku sifeeyay mid “aad u khatar ah” oo baal-marsan hadafka isbahaysiga. Luuqadda bayaanka ayaa ahayd mid adag oo aan looga baran labada dal oo inta badan khilaafkooda ku xalliya hoos-u-hadal.
“Boqortooyadu waxay xusaysaa in tallaabooyinka ay qaaday dowladda walaalaha nahay ee Imaaraadku ay yihiin kuwo aad u khatar ah,” ayaa lagu yiri bayaanka, iyadoo la raaciyay in “xadgudub kasta ama hanjabaad kasta oo ku wajahan amniga qaranka ay tahay khad cas.”
Riyadh waxay wacad ku martay inay qaadi doonto “tallaabo kasta oo lagama maarmaan ah” si ay uga hortagto khatarahaas.
Boqortooyadu waxay sidoo kale taageertay wareegto uu soo saaray Rashad al-Caalimi, Guddoomiyaha Golaha Madaxtooyada Yemen, taas oo uu ku laalay heshiiskii difaaca ee kala dhexeeyay Imaaraadka, kuna amray ciidamadooda inay dalka kaga baxaan 24 saac gudahood.
“Nasiib-darro, waxaa si dhab ah loo xaqiijiyay in Imaaraadku cadaadis saaray, soona jiheeyay STC si ay u wiiqaan una carqaladeeyaan awoodda dowladda iyagoo adeegsanaya kacdoon milateri,” ayuu yiri Al-Caalimi oo telefishinka ka hadlayay.
Wuxuu sidoo kale ku dhawaaqay go’doomin 72 saac ah oo la saaray dekedaha iyo marinnada dhulka ee ay dowladdu maamusho, marka laga reebo fasaxyo gaar ah oo Sacuudigu oggolaaday.
Duqeynta Mukalla
Diyaaradaha Sacuudiga ayaa saacadihii hore ee Talaadada beegsaday bartilmaameedyo ku yaalla Mukalla. Sida lagu sheegay bayaanka isbahaysiga, waxaa la duqeeyay hub iyo gaadiid milateri xilli laga dejinayay laba markab oo taagnaa bariga gobolka Xadramuut. Isbahaysigu wuxuu mid ka mid ah maraakiibta ku aqoonsaday Greenland, oo ah markab xamuul oo sitday calanka St. Kitts.
Xogta dayax-gacmeedka ayaa muujisay in markabku ka baxay Fujairah, uuna damiyay aaladda raad-raaca (transponder) intii uu kusii jeeday Yemen.
Telefishinka dowladda Sacuudiga ayaa baahiyay muuqaallo u muuqday gaadiid gaashaaman oo la dejinayo wax yar ka hor duqeynta. Isbahaysigu wuxuu sheegay in hawlgalku uusan geysan wax khasaare nafeed ah.
Imaaraadka: “Xikmad ha la muujiyo”
Imaaraadka Carabta, oo ka mid ahaa aasaasayaashii isbahaysiga soo galay Yemen 2015-kii, ayaa beeniyay inuu hub u diray kooxaha Yemen, balse wuxuu qiray in gaadiidku ahaayeen kuwo u gaar ah ciidamadooda.
Wasaaradda Arrimaha Dibadda Imaaraadka ayaa sheegtay in shixnadda loogu talagalay cutubyo Imaaraati ah oo ku sugan Xadramuut, islamarkaana ay jirtay wada-shaqeyn hore oo lagala yeeshay mas’uuliyiinta Sacuudiga. Wasaaraddu waxay intaas ku dartay in isbahaysigu soo saaray bayaanka isagoon kala tashan xubnaha kale.
Imaaraadka ayaa muujiyay “qoomamo” ku aaddan dhacdada, wuxuuna ku baaqay “is-xakamayn iyo xikmad.”
Dhinaca kale, Golaha Ku-meel-gaarka ah ee Koonfurta (STC), oo maamula inta badan koonfurta Yemen oo ay ku jirto magaalada Cadan, ayaa diiday waqtiga 24-ka saac ah ee dowladdu qabatay.
“Kordhinta colaadda ee lagu hayo dekedaha iyo kaabayaasha rayidka ah waxay kaliya xoojinaysaa dalabka shacabka ee ku aaddan go’aan adag iyo ku dhawaaqista dowlad Koonfur Carbeed ah,” ayay STC ku tiri bayaan ay baahisay warbaahinta AIC.
Isbahaysi burburay
Dhacdooyinka Mukalla waxay banaanka soo dhigeen kala-qaybsanaan istiraatiijiyadeed oo u dhexaysa Sacuudiga iyo Imaaraadka, taas oo sannadihii dambe sii kordhaysay.
Inkastoo ay yihiin saaxiibbo, labada dal ayaa kala raacay siyaasado is-diiddan—laga soo bilaabo soo-saarka saliidda ee OPEC, loolanka Badda Cas, iyo taageerada dhinacyada iska soo horjeeda ee Sudan.
Waxa kale oo ay ku kala aragti duwan yihiin mustaqbalka Yemen: Sacuudigu wuxuu taageeraa dowlad dhexe oo midaysan, halka Imaaraadku uu doorbidayo in maamul-goboleed xooggan la siiyo koonfurta oo ay wakiil ka tahay STC.
Gobolka Xadramuut, oo ay ku taallo Mukalla, waa mid xasaasi ah maadaama uu xuduud la leeyahay Sacuudiga, waana gobol muhiim u ah amniga Riyadh.
Falanqeeyayaasha ayaa aaminsan in khilaafkan uu cadaadis dheeraad ah saarayo isku-xirka isbahaysiga ka dhanka ah Xuutiyiinta, xilli ay jirto xiisad ka aloosan Badda Cas iyo Geeska Afrika.
“Waxaan filayaa in labada dhinacba ay si taxadar leh u waajihi doonaan xaaladda,” ayuu yiri Maxamed al-Basha, oo ah falanqeeye arrimaha Yemen. “Qulqulka hubka ee Imaaraadka u dirayo STC waxay u badan tahay in la xaddido kadib weerarka dekedda, gaar ahaan maadaama Sacuudigu maamulo hawada.”
Xilli waqtiga kama dambaysta ah ee 24-ka saac uu sii dhamaanayo, saraakiisha Khaliijka ayaa sheegaya in xiriir diblomaasiyadeed uu u socdo Riyadh iyo Abu Dhabi si looga hortago in xaaladdu faraha ka baxdo.