Asmara (Caasimada Online) – Eritrea ayaa ku eedaysay dawladda Itoobiya inay farriimo diblomaasiyadeed u dirtay Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay iyo “hoggaamiyeyaal dawladeed oo dhowr ah” si ay ugu eedeyso “daandaansi isdaba joog ah” iyo “ku xadgudub madaxbannaanida iyo dhulka Itoobiya,” iyadoo ku tilmaantay tallaabadan mid qayb ka ah isku day ballaaran oo “loogu marmarsiinyoonayo in laguna hurinayo colaad.”

Bayaan ay soo saartay 26-ka Juun, Wasaaradda Warfaafinta ee Eritrea waxay ku sheegtay in dawladda Itoobiya ay “xoojisay ololaheeda diblomaasiyadeed” maalmihii la soo dhaafay, waxayna ku tilmaantay farriimahaas “xeelad iska cad” oo looga gol leeyahay “in lagu marin habaabiyo beesha caalamka” si taageero loogu helo wax ay ugu yeertay “ajende dagaal oo muddo dheer la soo abaabulayay.”

Eritrea waxay kaloo ku andacootay in “Xisbiga Barwaaqo ee talada haya uu si taxadar la’aan ah ugu mashquulsanaa, labadii sano ee la soo dhaafay, hadallo aan loo baahnayn” iyo “hanjabaado colaadeed oo daandaansi ah,” taasoo ay sheegtay inay qayb ka ahayd dadaallo lagu doonayo in lagu helo dekedaha Eritrea—”haddii ay suurtagal tahay si sharci ah, haddii kalena si milatari ah.”

Sida ay sheegtay dawladda Eritrea, falalkan waxaa ka mid ahaa “gadasho hub oo xawli ku socota” iyo “ficillo badan oo afgembi ah.” In kasta oo ay jireen wax ay ugu yeertay “khataro waaweyn” oo ku wajahan madaxbannaanideeda iyo xasilloonida gobolka, Eritrea waxay sheegtay inay muujisay “dulqaadkii ugu sarreeyey.”

Waxay sidoo kale soo xigatay bayaan dadweyne oo la soo saaray 16-kii Oktoobar 2023, kaddib hadallo uu Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya u jeediyay xildhibaannada oo ahaa in arrinta helitaanka badda ay tahay “arrin jiritaan u ah Itoobiya,” kaasoo Eritrea ay sheegtay inay ka muujisay “waji gabax” ayna hoosta ka xarriiqday “inaysan marnaba ku biiri doonin jidad iyo madalyo noocaas ah,” iyadoo ku boorrisay kuwa kale “in aan la daandaansan.”

Wasaaraddu waxay diiday wax ay ugu yeertay “in la qalloociyo xaqiiqooyin aan la tirtiri karin” si loogu celiyo eedeymaha gardarrada Eritrea, iyadoo ku tilmaantay sheegashooyinkaas “been aan caqli gal ahayn.”

Waxay sidoo kale xusuusisay wax ay ku tilmaantay “qabsashadii sharci-darrada ahayd ee dhulal badan oo madax-bannaan oo Eritrea leedahay” oo ay geysteen “dawladihii isaga dambeeyey ee Itoobiya” muddo ku dhow labaatan sano, taasoo ay sheegtay inay ku xadgudubtay “sharciga caalamiga ah, Axdiga Qaramada Midoobay, iyo Go’aankii Guddiga Xuduudaha ee Eritrea iyo Itoobiya (EEBC).” Eritrea waxay sheegtay in qabsashadaas “goor dambe la saxay” ayna aasaas u noqotay Baaqii Wadajirka ahaa ee Nabadda iyo Saaxiibtinimada ee lagu saxiixay Asmara 9-kii Luulyo 2018.

Bayaanka ka soo baxay Eritrea wuxuu ku soo beegmay xilli baraha bulshada si weyn loogu faafiyay warqad aan la xaqiijin, oo lagu eedeeyay inay ka timid Wasaaradda Arrimaha Dibedda ee Itoobiya oo ku taariikhaysan 20-ka Juun 2025.

Warqadda la faafinayo ayaa ku eedeyneysa “nidaamka Eritrea” inuu geystay “daandaansi isdaba joog ah oo ka dhan ah Itoobiya” iyo “ku xadgudub madaxbannaanida iyo dhulka Itoobiya.” Waxay sheegtay in falalkani “ay yihiin ku xadgudub bareer ah oo sharciga caalamiga ah” ayna “sii xumeynayaan nabadda iyo amniga jilicsan ee Geeska Afrika.”

Waxay kaloo sheegtay in Eritrea ay qaadatay “siyaasad colaadeed oo sii kordheysa,” oo ay ka mid yihiin “qabsasho dhuleed,” “rabshado ka dhan ah dadka rayidka ah,” iyo “taageerada kooxo hubeysan oo kala duwan.” Qoraalka ayaa ugu baaqaya beesha caalamka inay ku boorriyaan Eritrea “inay joojiso isticmaalka wakiillada ee colaaddeeda ka dhanka ah Itoobiya,” iyadoo la sheegayo in Itoobiya “ay weli si adag ugu taagan tahay” raadinta “wada-hadal iyo is-faham nabadeed.”

Si madaxbannaan looma xaqiijin karin sax ahaanshaha dokumentigaas.

Xiisadahan diblomaasiyadeed ayaa imaanaya toddobaadyo kaddib khudbad uu 24-kii Maajo jeediyay Madaxweynaha Eritrea, Isaias Afwerki, taasoo uu ku tilmaamay in Itoobiya ay ku jirto “wareeg dhibaatooyin iyo burbur ah” oo socday “sideetan sano – oo aan ka yarayn saddex fac.” Wuxuu ku sababeeyay siyaasado “ay dejiyeen taageerayaasha Washington” xilligii Dagaalkii Qaboobaa, iyo weliba “khaladaad waaweyn” oo ay galeen hoggaamiyeyaashii Soofiyeedka. Sida uu sheegay, Itoobiya waxay lumisay fursaddii ay qaran ku dhisan lahayd, taas beddelkeedana “waxay u janjeersatay kala qaybsanaan qowmiyadeed,” taasoo uu sheegay inay keentay “kacdoonno iyo burbur.”

Isagoo ka jawaabaya, Danjire Dina Mufti, oo hore u ahaa afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibedda ee Itoobiya, ayaa ku eedeeyay Madaxweyne Isaias inuu horumarinayo sheeko “aad u khatar badan” oo ku saabsan “colaad u dhaxaysa Kushitigga iyo Semitigga” taasoo qayb ka ah istiraatiijiyad lagu doonayo “in dib loogu habeeyo awoodaha Geeska.”

Dina wuxuu sheegay in Isaias uu hiigsanayo inuu mideeyo “maleeshiyooyin qowmiyadeed oo ka soo jeeda gobollada Tigray iyo Amhara” si uu u abuuro isbahaysi meesha looga saaro dawladda federaalka, taasoo uu ku andacooday in Isaias uu u arko inay “u adeegto quwado shisheeye.” 

Washington (Caasimada Online) – Madaxweyne Donald Trump ayaa Jimcihii ku jeesjeesay digniintii kululayd ee Ayatollah Ali Khamenei uu u diray Maraykanka ee ahayd inaanu weerarro dambe ku qaadin Iran, iyo sidoo kale hadalka hoggaamiyaha sare ee Iran ee ahaa in Tehran ay “ku guulaysatay dagaalkii” Israel.

Trump, oo hadallo siiyay suxufiyiinta, kaddibna farriin dheer ku baahiyay baraha bulshada, wuxuu sheegay in hadallada Ayatollah ay ka hor imanayaan xaqiiqada, kaddib 12 maalmood oo duqeymo Israel ah iyo saddex goobood oo muhiim ah oo nukliyeerka ah oo Maraykanku uu duqeeyay, kuwaasoo khasaare ba’an u geystay barnaamijka nukliyeerka ee dalkaas. Trump wuxuu tilmaamay in hadallada Khamenei aysan u qalmin ninka ugu awoodda badan xagga siyaasadda iyo diinta ee Iran.

“Dhegayso, waxaad tahay nin iimaan weyn leh. Nin si weyn looga qadariyo dalkiisa. Waa inaad runta sheegtaa,” ayuu Trump ka yiri Khamenei. “Si xun ayaa la idinkaga adkaaday.”

Madaxweynaha Maraykanka ayaa hadlay maalin kaddib markii Khamenei uu ku adkaystay in Tehran ay “dharbaaxo wejiga kaga dhufatay Maraykanka” markii ay weerartay saldhig cirka ah oo Maraykanku ku leeyahay Qatar, isagoo ka digay weerarro dambe oo Maraykanka ama Israel ay ku qaadaan Iran. Hadalka Khamenei oo ahaa mid horay loo duubay oo laga sii daayay telefishanka dawladda Iran, wuxuu ahaa markii ugu horreysay ee Iiraaniyiintu ay si toos ah uga maqlaan hoggaamiyaha sare muddo maalmo ah.

Hadallada kulul ee u dhexeeya Trump iyo Khamenei ayaa sii socday iyadoo labada hoggaamiye ay la kulmayaan su’aalo adag oo ku saabsan saamaynta ay duqeymuhu reebeen.

Trump iyo kaaliyeyaashiisu waxay si adag u beeniyeen kaddib markii la baahiyay qiimayn hore oo khasaaraha ahayd oo ay samaysay Hay’adda Sirdoonka Difaaca (Defense Intelligence Agency), taasoo muujisay in duqeynta Maraykanku ay suuragal tahay inay dib u dhigtay barnaamijka nukliyeerka ee Tehran bilooyin keliya. Dhanka kale, Khamenei oo 86 jir ah, ahna shakhsiga ugu awoodda badan nidaamka diineed ee Iran, wuxuu u muuqday mid doonaya inuu muujiyo awooddiisa iyo firfircoonidiisa, iyadoo la isla dhexmarayay warar ku saabsan caafimaadkiisa iyo sida uu ugu lug lahaa go’aamadii dagaalka ee Iran intii uu socday khilaafka 12-ka maalmood ah.

Farriin uu bartiisa bulshada soo dhigay Jimcihii, Trump wuxuu sidoo kale u muuqday inuu tixraacayo qorshe ay dawladda Ra’iisul Wasaaraha Israel, Benjamin Netanyahu, u soo bandhigtay Aqalka Cad maalmihii ugu horreeyay ee colaadda Israel iyo Iran, kaasoo ahaa in la isku dayo dilka Khamenei. Trump wuxuu diiday qorshahaas, sida uu sheegay sarkaal Maraykan ah oo aan loo oggolayn inuu si fagaare ah u hadlo, kaasoo codsaday inaan magaciisa la sheegin.

“Dalkiisu waa la burburiyay, saddexdiisii Goobood ee Nukliyeerka ee Sharta ahaa waa la BAABI’IYAY, aniguna waxaan si SAX AH u ogaa halka uu ku dhuumanayay, umana oggolaan lahayn Israel, ama Ciidanka Qalabka Sida ee Maraykanka, oo ah kan ugu Weyn uguna Awoodda badan Adduunka, inay nafta ka qaadaan,” ayuu Trump ku qoray bartiisa Truth Social. “Waxaan ka badbaadiyay geeri aad u fool xun oo ceeb ah, mana ahan miyaa inuu yiraahdo, ‘mahadsanid, madaxweyne TRUMP!'”

Trump, kaddib duqeymihii cirka ee Maraykanka, wuxuu farriimo digniin cabsi leh ugu diray Khamenei bartiisa bulshada, isagoo u sheegay in Maraykanku uu ogyahay meesha uu joogo laakiin uusan qorsheynayn inuu dilo, “ugu yaraan hadda.”

Kaddib markii uu qaaday duqeymaha Maraykanka — oo ay ku jiraan bambooyinka dhulka hoostiisa gala ee Maraykanku sameeyay — Trump wuxuu ku adkaysanayay in goobihii nukliyeerka ee Iran “la baabi’iyay.” Saraakiisha maamulkiisu kama aysan hor iman nuxurka warbixinta Hay’adda Sirdoonka Difaaca (DIA), laakiin waxay isku dayeen inay diiradda saaraan bayaan ka soo baxay Hay’adda Sirdoonka Dhexe (CIA) iyo qiimeyno kale oo sirdoon, oo ay ku jiraan kuwa ka yimid Iran iyo Israel, kuwaasoo sheegay in duqeymuhu ay si ba’an u waxyeeleeyeen goobaha nukliyeerka ayna curyaamiyeen xarun uranium-ta lagu kobciyo.

Trump wuxuu sidoo kale sheegay inuu ka filayo Iran inay u furto kormeer caalami ah si loo xaqiijiyo inaysan dib u bilaabin barnaamijkeeda nukliyeerka.

Markii la weydiiyay inuu wadahadallada la filayo inuu la yeesho Iran ku dalban doono in Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atoomikada (International Atomic Energy Agency) ama urur kale loo oggolaado inay sameeyaan kormeer, Trump wuxuu u sheegay suxufiyiinta in Jamhuuriyadda Islaamiga ah ay khasab ku noqon doonto inay la shaqeyso IAEA “ama cid aan ixtiraamno, oo aan annaguba ku jirno.”

Saraakiisha Aqalka Cad ayaa sheegay inay filayaan inay dhowaan dib u bilaabaan wadahadallada Iran, inkastoo aan weli wax jadwal ah la dejin.

Ergeyga Maraykanka u qaabilsan Bariga Dhexe, Steve Witkoff, ayaa horraantii toddobaadkan sheegay inay jireen xiriiro toos ah iyo kuwo aan toos ahayn oo u dhexeeya labada dal. Wareeggii lixaad ee wada-xaajoodka Maraykanka iyo Iran ayaa loo qorsheeyay horraantii bishan inuu ka dhaco Cumaan, laakiin waa la baajiyay kaddib markii Israel ay weerartay Iran.

Trump wuxuu muujiyay kalsooni ah in hamigii nukliyeerka ee Iran uu meesha ka baxay.”Ma idiin sheegi karaa, way daaleen. Israel-na sidoo kale way daashay,” ayuu yiri Trump. Wuxuuna intaas ku daray, “Waxa ugu dambeeya ee ay hadda ka fekerayaan waa Nukliyeer.”

Riyadh (Caasimada Online) – Tobannaan qof oo u dhashay dalalka Geeska Afrika oo xukun dil ah ku sugaya dalka Sacuudi Carabiya ayaa lagu wargeliyey in xukunkooda la fulin karo “maalin kasta,” sida ay maxaabiis iyo qaraabadoodu u sheegeen warbaahinta Middle East Eye.

Raggan, oo dhammaantood ka soo jeeda dalalka Itoobiya iyo Soomaaliya, ayaa lagu helay dambi ah ka ganacsiga maandooriyaha, kaas oo ciqaabtiisu tahay dil toogasho ah gudaha boqortooyada Sucuudiga.

Maxaabiistan oo ku xiran xabsiga Najiran oo ku yaal meel u dhow xuduudda Yemen, ayaa sheegay in toddobaadyo ka hor lagu wargeliyay in xukunnadooda, oo inta badan ah in madaxa laga gooyo, la fulin doono goor dhow.

“Waxay noo sheegeen inaan macsalaameyno eheladeena,” ayuu yiri mid ka mid ah ragga la xukumay oo codsaday inaan magaciisa la shaacin oo la hadlay Middle East Eye.

“Waxaa naloo sheegay in dilalka la bilaabi doono waxyar kadib Ciidul Adxaa, haddana way billaabmeen.”

Liis ay ku qoran yihiin magacyada dadka la xukumay oo ay heshay Middle East Eye ayaa muujinaya 43 qof oo Itoobiyaan ah iyo 13 qof oo Soomaali ah. Sida ay sheegeen maxaabiistu, ugu yaraan lix ka mid ah dadkaas ayaa la toogtay bishii la soo dhaafay.

Kororka dilalka

Hay’adda xuquuqul insaanka ee Amnesty International ayaa diiwaangelisay ugu yaraan 52 dil oo la xiriira dembiyo maandooriye oo ka dhacay boqortooyada intii u dhaxeysay Jannaayo iyo Abriil.

Isagoo doonaya inuu jilciyo aragtida muxaafidka ah ee dalka, taasoo qayb ka ah barnaamijka dib-u-habaynta dhaqaalaha ee “Vision 2030” iyo ka hor inta uusan dalku martigelin Koobka Adduunka ee FIFA sanadka 2034, Dhaxal-sugaha Boqortooyada Maxamed Bin Salmaan waxa uu hirgeliyay isbeddello xiriir ah oo lagu furfurayo qaar ka mid ah dhinacyada bulshada Sacuudiga.

Waxa uu sidoo kale si isdaba joog ah u ballanqaaday inuu wax ka beddelayo nidaamka adag ee garsoorka dalka, kaasoo dembiyada sino, diinta ka bixid, iyo “sixirka” u aqoonsan dembiyo lagu mutaysto dil. Sacuudi Carabiya wuxuu ka mid yahay dalalka ugu horreeya adduunka ee fuliya xukunnada dilka ah.

Si kastaba ha ahaatee, waxaa la laalay hakad aan rasmi ahayn oo sanadkii 2021-kii la saaray ciqaabta dilka ee dembiyada la xiriira maandooriyaha.

Tani waxay horseeday in dilalku ay xawaare ku socdaan. In ka badan 300 oo qof ayaa la dilay sanadkii hore, taasoo ahayd tiradii ugu badnayd ee boqortooyadu ay diiwaangeliso. Sannadkan, 100 dil ayaa la diiwaangeliyay bishii May oo keliya.

Mid ka mid ah sababaha suurtagalka ah ee kororkan, sida ay sheegeen khubaradu, ayaa ah in maandooriyeyaal dheeri ah lagu daray liiska kuwa ciqaabtoodu tahay dilka.

“Waxaan sannado badan la soconay kiisaska xukun dilka ah ee muwaadiniin badan oo ajnabi ah, dembiyada maandooriyaha badanaa waxay la xiriiri jireen maaddooyin sida amphetamines ama kookayn,” ayay tiri Duaa Dhainy, oo ah cilmi-baare ka tirsan Ururka Yurub iyo Sauudiga ee Xuquuqda Aadanaha (European Saudi Organization for Human Rights), oo la hadashay Middle East Eye.

“Si kastaba ha ahaatee, waxaan aragnay in laga bilaabo 2024-ka, ajaanib badan lagu dilay haysashada xashiishka, sidaas darteed waxay ballaariyeen dembiyada horseedi kara dilka. Dhammaan dilalka Itoobiyaanka iyo Soomaalida ee aan diiwaangelinnay sanadkan waxay la xiriireen haysashada ama ka ganacsiga xashiishka.”

Qoyska Khaalid Maxamed Ibraahim oo 27 jir ah, warka sheegaya in dib loo bilaabay dilalka dembiyada maandooriyaha ayaa ku riday murugo iyo calool xumo weyn.

Khaalid walaalkiis ka weyn wuxuu ku adkaysanayaa in walaalkiis uusan dambi lahayn, wuxuuna sheegay inay qoyska u ahayd toddobo sano oo silic ah tan iyo markii la xiray.

“Waxa uu isku dayay inuu dalka ka galo dhinaca Yemen,” ayuu Muleta u sheegay Middle East Eye. “Ilaaliye ka tirsan ciidanka xuduudda ayaa ku dhiirigeliyay inuu u sheego xabsi-hayeyaashiisa inuu yahay tahriibiye maandooriye, isagoo u sheegay inay taasi keenayso in maxkamad la geeyo oo si degdeg ah loo sii daayo maadaama aysan jirin wax caddeyn ah. Wuuna rumaystay.”

Ka cararidda silic iyo saxariir

Muleta wuxuu sheegay in walaalkiis Khaalid lagu qasbay inuu isaga baxo dalkiisa.

Isagoo ka soo jeeda magaalada Chalanqo ee deegaanka Oromiya ee dalka Itoobiya, wuxuu ka mid ahaa ardaydii ka qaybgashay dibadbaxyadii Oromada ee 2016-kii, kuwaasoo aakhirkii horseeday is-casilaadda Ra’iisul Wasaare Hailemariam Desalegn laba sano kadib.

Labada walaalaba waxay ka mid ahaayeen kumanaan dhallinyaro ah oo loo xiray ka qaybgalka kacdoonkii dowladda looga soo horjeeday, sida uu xusay Muleta.

Markii iskuulkii laga eryay oo uusan awoodin inuu jaamacad iska diiwaangeliyo, Khaalid wuxuu isku dayay inuu noloshiisa hore u wado, isagoo guursaday oo dhawr sano ka shaqeynayay burcadnimo. Laakiin markaas kadib, xaaskiisa ayaa uur yeelatay.

“Wuxuu rabay inuu nolol wanaagsan u helo wiilkiisa, laakiin [dowladda] ayaa ka xirtay dhammaan fursadihii,” ayuu yiri Muleta. “Taasi waa sababta uu uga tagay Itoobiya.”

Khaalid waligiis kuma noolaan nolol xor ah gudaha Sacuudiga, maadaama la xiray isla markii uu yimid sannadkii 2018-kii.

Kaddib 11 maxkamadood oo uu soo maray, waxaa lagu xukumay dil bishii Oktoobar 2019. Weligiis ma helin fursad uu kula kulmo wiilkiisa, oo hadda siddeed jir ah.

Duaa Dhainy waxay sheegtay in kiisaska sida kan Khaalid oo kale ay inta badan maraan maxkamadaha ilaa ay ka gaaraan maxkamadda boqortooyada, oo ah tan ugu sarraysa Sacuudiga, halkaas oo uu boqorku ku saxiixo xukunnada dilka ah.

“Si kastaba ha ahaatee, mararka qaarkood dokumiintiyadu waxay muujinayaan in eedaysanuhu uusan weligiis helin qareen,” ayay tiri Dhainy.

“Sidoo kale, ma jirto dammaanad ah in maxbuusku fahmay eedeymaha, in loo turjumay, ama inuu la socday nuxurka dokumiintiyada, oo ay ku jiraan qirashooyinka, ee mararka qaarkood lagu qasbo inuu saxiixo.”

Muleta wuxuu sheegay in walaalkiis u sheegay in jirdilka iyo garaacistu ay yihiin wax iska caadi ah xabsiga Najiran. Qoyska oo naf ahaan daalan, dhibaatadoodu waxay kasii dartay toddobaadyadii la soo dhaafay.

“Waxay u ahayd cadaab waalidiinteena,” ayuu raaciyay Muleta. “Way waalan rabaan. Wax kasta waan isku daynay, waxaan isku daynay inaan ka barino mas’uuliyiinta inay na caawiyaan, laakiin cidina waxba ma aysan qaban.”

Dhowr maxbuus oo dil ku xukuman oo ku jira xabsiga Najiran ayaa sidoo kale u sheegay Middle East Eye in qoysaskoodu ay sannado badan ku bixiyeen inay gargaar ka baryaan dowladdooda, oo ay ku jiraan diblomaasiyiinta Itoobiya ee fadhigoodu yahay Sacuudiga.

Safaaradda Itoobiya ee Sacuudiga, oo leh taariikh la diiwaangeliyay oo ku saabsan inay qarisay dhibaatada Itoobiyaanka ku dhex jira nidaamka garsoorka Sacuudiga, ayaa lagu dhaleeceeyay waxqabad la’aanteeda arrintan.

Middle East Eye waxay la xiriirtay Safiir Muktar Kedir Abdu iyo wasaaradda arrimaha dibadda Itoobiya si ay faallo uga bixiyaan, laakiin wax jawaab ah kama aysan helin.

Cadaadiska Soomaalida

Dalka Soomaaliya, tebinta xooggan ee warbaahinta iyo ololaha ay wadeen qoysaska maxaabiista dilka ku xukuman ayaa horseeday in dowladda Soomaaliya ay si furan uga codsato mas’uuliyiinta Sacuudiga inay u naxariistaan, taasoo keentay wacyigelin ballaaran oo ku saabsan halista jirta.

“Warbixinnadeennu waxay gacan ka geysteen in dareenka heer qaran iyo heer caalami loo soo jeediyo dhibaatada haysata ku dhawaad 50 Soomaali ah oo dil ku wajahan Sucuudiga — kuwaasoo intooda badan lagu qasbay inay tahriibiyaan maandooriyaha iyadoo si qaldan loo marin habaabiyay,” ayuu Dalmar Guure, oo ah tifaftiraha guud ee Hiiraan Online.

“Iyadoo ay weheliso cadaadiska qoysaska, tebinta warbaahinta Soomaalida waxay gacan ka geysatay kicinta dadaallo diblomaasiyadeed, oo ay ku jiraan wadahadallo ku saabsan is-dhaafsiga maxaabiista iyo codsiyada cafiska.”

Kooxda ku xiran xabsiga Najiran ma ahan kooxda keliya ee Afrikaan ah ee dil ku xukuman Sucuudiga.

Horraantii bishan, saraakiil ka tirsan Qaramada Midoobay ayaa walaac ka muujiyay dilal la filayo in lagu fuliyo 26 Masaari ah oo ku xiran xabsiga Tabuk ee waqooyiga dalka, kuwaasoo loo haysto dembiyo la mid ah oo maandooriye ah. Waxay ku cambaareeyeen xukunnadaas inay yihiin “xadgudub ka dhan ah sharciga caalamiga ah.”

Toddobaadkii hore, in ka badan 30 urur oo u dooda xuquuqda aadanaha, oo intooda badan fadhigoodu yahay Bariga Dhexe iyo Afrika, ayaa daabacay warqad furan oo ay ugu baaqayaan dhaxal-sugaha inuu khafiifiyo xukunnada dilka ah ee lagu riday in ka badan boqol qof oo Itoobiyaan, Masaari, iyo Soomaali ah.

Tel Aviv (Caasimada Online) – Dowladda Israa’iil ayaa billowday inay kala baxdo qaybo ka mid ah ciidamadeeda gudaha Marinka Gaza, iyada oo sidoo kale hakisay qorshihii lagu hawlgelin lahaa ciidamada kaydka si ay uga qayb qaataan dagaalka.

Ma cadda in tallaabadan ay qayb ka tahay isku day lagu doonayo in lagu dejiyo colaadda socota, hase yeeshee warbaahinta gudaha Israa’iil, gaar ahaan telefishinka Channel 12, ayaa werinaya in go’aankan uu la xiriiri karo dadaallo diblomaasiyadeed oo socda.

Wargeyska Yedioth Ahronoth ayaa dhankiisa sheegay in dowladda Masar ay wado diyaargarow loogu jiro wadahadallo cusub oo ay ka qayb galayaan Xamaas iyo Israa’iil, iyadoo Qatar iyo Maraykanku ay door muhiim ah ku leeyihiin dadaalladan.

Madaxweyne Donald Trump ayaa dhankiisa sheegay in uu rajeynayo in xabbad-joojin rasmi ah laga gaaro dagaalka asbuuca soo socda, isagoo tilmaamay in wadahadallada hadda socda ay yihiin kuwa “xilli xasaasi ah ku dhow guul.”

Dhinaca kale, wargeyska Haaretz ee Israa’iil ayaa daabacay warar sheegaya in Israa’iil ay qorsheyneyso in kumannaan calooshood u shaqeystayaal ah loo diro gudaha Gaza, si ay u fuliyaan howlgallo aan la xiriirin sugidda amniga, balse loogu talagalay burburinta guryaha shacabka iyo u beddelidda qaar ka mid ah xaafadaha Gaza meel aan la deggan karin.

Howlgalladan ayaa lagu sheegay kuwo si gaar ah loo qorsheeyay, iyadoo la doonayo in lagu wiiqo suurta-galnimada nolol dib ugu soo laabasho ee shacabka reer Gaza. Lama oga in qorshahan uu mar horeba bilowday, uu hakad ku jiro, ama ay weli Israa’iil qorsheynayso sidii loo hirgelin lahaa.

Dhanka kale, xaaladda dagaal ee ka taagan Gaza ayaa u muuqata mid sii cakirmeysa, iyadoo wararka qaar sheegayaan in Israa’iil ay sameysay aagyo difaac oo cusub sida Morag Corridor, si ay u kala goyso magaalooyinka Rafax iyo Khan Yuunis, ugana hortagto isku socodka ciidamada Xamaas.

Intaa waxaa dheer, waxaa isa soo taraya eedeymaha ah in Israa’iil ay caqabad ku tahay gelitaanka gargaar bini’aadannimo ee waqooyiga Gaza, halkaasoo ay ku dhimanayaan kumannaan rayid ah oo ay saameeyeen duqeymaha, gaajada, iyo biyo la’aanta. Qaramada Midoobay ayaa dhowaan cambaareysay hab-maamuuska gargaarka ee hadda jira, iyadoo sheegtay in qaar ka mid ah dadka u taagan cunno-qaybinta la toogtay ama si bareer ah loo beegsaday.

Tan iyo markii uu dagaalku billowday, in ka badan 56,000 oo Falastiiniyiin ah ayaa lagu dilay gudaha Gaza, iyadoo tiradaasi ay badankood yihiin haween iyo carruur. Xafiiska Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay, António Guterres, ayaa ku tilmaamay xaaladda Gaza “mid bani’aadannimo ahaan aan la aqbali karin”, isagoo ku baaqay xabbad-joojin degdeg ah iyo in si buuxda loo oggolaado gelitaanka gargaar.

Isla markaana, warbixinno ay soo saareen wakaaladaha wararka caalamiga ah ayaa sheegaya in ay jirto kala shaki u dhaxeeya bulshada Falastiiniyiinta ee ku sugan Koonfurta Gaza, kuwaas oo qaar badan diidan yihiin in ay sii taageeraan Xamaas, taasoo iftiiminaysa kala daadsanaanta siyaasadeed iyo midda amni ee gudaha Falastiin.

Washington (Caasimada Online) – Xoghayihii hore ee Arrimaha Dibadda Mareykanka, Antony Blinken, ayaa sheegay in duqeymihii cirka ee Mareykanku la beegsaday goobaha Nukliyeerka Iiraan aysan burburin barnaamijka Nukliyeerka ee dalkaas, isagoo intaa ku daray in Tehran ay awood u leedahay inay si degdeg ah u dayactirto khasaarihii ka dhashay weerarada Mareykanka.

“Weerarkii uu Mareykanku ku qaaday saddex ka mid ah xarumaha Nukliyeerka Iiraan ma ahayn mid xikmad ku dheehan tahay oo loo baahnaa. Hadda, mar haddii la fuliyey, waxaan aad u rajeynayaa inuu guuleystay,” ayuu ku qoray maqaal uu gacan ka geystay oo lagu daabacay wargeyska New York Times.

Diyaaradaha dagaalka ee Maraykanka ee noocoodu yahay B-2 ayaa Sabtidii ku riday bambaanooyin nooca dhulka dhex-gala ah oo miisaankoodu yahay 30,000 oo bound saddex xarun oo nukliyeer ah, weerarkaas oo uu Trump ku tilmaamay “guul milatari oo cajiib ah.”

“Inkastoo aysan shaki ku jirin in weerarka Mareykanku uu hoos u dhigay hamiga Nukliyeerka ee Iiraan, haddana waxay awood u leedahay inay si degdeg ah dib ugu dhisto xarumo ku yaalla goobo iyo qoto dheer oo aan la gaari karin, iyadoo isla markaasna sii wadaysa horumarinta hubka,” ayuu yiri Blinken.

Isagoo soo xiganaya khubaro, Blinken wuxuu sheegay inay jiraan shaki laga qabo awoodda bambaanooyinka Mareykanka ee dhulka dhex-gala ay ku burburin karaan bartilmaameedyada Iiraan.

“Khubaro aan la hadlay waxay shaki weyn ka qabaan awoodda bambaanooyinka gaarka ah ee Mareykanka ee miisaankoodu yahay 30,000-bound (13.6-tan) inay baabi’in karaan xarunta Fordow iyo bartilmaameedyada kale ee qotada dheer, ee sida adag loo dhisay ee ku jira barnaamijka Nukliyeerka Iiraan,” ayuu yiri, isagoo xusay in warbixinnada horudhaca ah ay muujinayaan in kasta oo kaabayaashii Nukliyeerka Iiraan “uu soo gaaray burbur xooggan,” haddana “aan la baabi’in.”

Sidoo kale, Senatarka Dimoqraadiga ah ee Chris Murphy ayaa u sheegay taleefishinka CNN in milatariga Mareykanku uusan gaarsiin “dharbaaxo burburin ah” barnaamijka Nukliyeerka Iiraan, taasoo ka soo horjeedda hadallada Trump.

Si kastaba ha ahaatee, Blinken wuxuu qiray inuu rajeynayay in weerarka Trump uu guuleysto.

“Waxaan jeclaan lahaa inuu ka faa’iideysto fursaddii diblomaasiyadeed ee aan u reebnay,” ayuu Blinken qoray. “Hadda oo tallaabada milatari la qaaday, waxaan rajeyn karaa oo keliya inaan gaarsiinnay khasaarihii ugu badnaa—khasaare siinaya madaxweynaha awoodda uu ugu baahan yahay inuu ugu dambeyntii gaaro heshiiskii uu ilaa hadda ku guuldarreystay.”

Blinken kuma ekaan oo kaliya inuu dhaliilo weerarada Trump ee Iiraan, laakiin wuxuu sidoo kale dhaleeceeyay istaraatiijiyadda guud ee madaxweynaha ee ku aaddan la tacaalidda dalkaas, taasoo ka billaabatay markii uu sannadkii 2018-kii iska tuuray heshiiskii Nukliyeerka Iiraan ee madaxweynihii hore Barack Obama, kuna dhammaatay weeraradii Sabtidii.

“Sannadkii 2018, Madaxweyne Trump wuxuu jeex-jeexay heshiiskaas, wuxuuna ku beddelay… waxba. Taas beddelkeeda, Iiraan waxay dardargelisay bacriminta [Yuraaniyamka], taasoo ay u badan tahay inay waqtiga ay hub ku samayn karto ku soo gaabisay maalmo ama toddobaadyo. Mr. Trump, asal ahaan, wuxuu hadda isku dayayaa inuu damiyo dab uu isagu shidaal ku sii shubay,” ayuu yiri Blinken.

Blinken wuxuu kaloo ku dooday in Trump uu ku degdegay tallaabada milatari, iyadoo weli ay jirtay fursad diblomaasiyadeed oo lala yeelan karay xukuumadda Iiraan.

“Xilligan la joogo—inkastoo ay jiraan farriimo iska soo horjeeda oo ka imaanaya maamulka Trump—hay’adaheenna sirdoonku waxay aaminsan yihiin in Iiraan aysan weli gaarin go’aan ah inay hub samaysato. Haddii iyo markii ay go’aansato, waxay Tehran ku qaadan doontaa 18 ilaa 24 bilood inay soo saarto qalab qarxa, sida ay sheegayaan qiyaasaha qaar,” ayuu yiri.

“Si kale haddii loo dhigo, weli waxaa jiray waqti ay diblomaasiyaddu ku shaqeyn kartay, xaaladduna ma ahayn mid degdeg ah sida uu Mr. Trump u sawiray.”

Qaahira (Caasimada Online) – Israa’iil ayaa marinka Gaza galisay kumannaan calooshood u shaqeystayaal ah, kuwaas oo loo diray inay fuliyaan howl-gal gaar ah oo aan la xiriirin ammaanka, sida uu daabacay Wargeyska Haaretz ee ka soo baxa Israa’iil.

Calooshood u shaqeystayaashan ayaa loo adeegsanayaa burburinta guryaha shacabka ee ku yaalla Gaza, iyagoo ka shaqeynaya qorshe si gaar ah loo agaasimay, isla markaana lagu rabo in meel aan lagu noolaan karin ka dhigaan Gaza.

Warbixintu waxay tilmaamaysaa in shaqada calooshood u shaqeystayaashan aysan ahayn mid ciidan, balse ay salka ku heyso ganacsi, iyadoo qandaraas lagu siiyay inay dumiyaan guryo. Mid kasta oo dhisme ah oo ay burburiyaan, waxay ka helayaan mid kasta lacag dhan $1,350, taasoo la micno ah in aanay wax dhaqaale ah heli doonin haddii aanay wax guri ah dumin.

Wargeyska wuxuu sheegay in nidaamkan uu isu rogay hab ganacsi oo dadka fulinaya ay ka helayaan faa’iido dhaqaale, halka dadkii lahaa guryaha la burburinayo ay la kulmayaan dhibaato weyn. Nidaamka noocan ah ayaa tilmaamay mid aan la xiriirin arrimo amni balse si ula kac ah loogu wajahayo burbur ballaaran oo dhulka Gaza ah.

Ujeeddada ugu weyn ee qorshahan waa in dadka reer Gaza laga tirtiro hantidooda iyo guryahooda, si ay u waayaan meel ay ku hoydaan. Tani waxay cadaadis ku keeni kartaa dadka shacabka ah si ay u qaxaan una faarujiyaan dhulkooda, iyadoo loo marayo burburin joogto ah.

Qorshahan ayaa iftiiminaya in Israa’iil aysan kaliya dagaal milatari ka wadin Gaza, balse sidoo kale ay ka shaqeynayso burburinta magaalada, taasoo ujeeddadeedu tahay in meesha laga saaro nolol kasta oo ka jirta Gaza. Qorshahani wuxuu qayb ka yahay xeelad fog oo shacabka lagu cadaadinayo si ay uga tagaan dhulkooda.

Arrintan ayaa imaneysa xilli uu fashilmay qorshe uu Mareykanku gadaal ka riixayay, kaasoo lagu doonayay in Falastiiniyiinta laga raro Gaza, kadib markii ay ka caga jiideen dalal dhowr ah oo loo soo bandhigay inay qaabilaan dadka si qasaba looga rarayo dhulkooda.

Tehran (Caasimada Online) – Maamulka Iran ayaa qaaday tallaabo ciqaabeed ballaaran oo isugu jirta xukuno dil ah iyo xarig, kuwaas oo lagu beegsaday dad lagu tuhunsan yahay inay xiriir la leeyihiin hay’adaha sirdoonka Israa’iil. Ficilladan ayaa dhacay kaddib markii dagaal culus uu dhawaan dhexmaray labada dal.

Mas’uuliyiinta Iran ayaa sheegay in dadkan la tuhunsan yahay inay siiyeen Israa’iil xog muhiim ah oo gacan ka geysatay dilalka bartilmaameedsan ee lagu qaaday saraakiil sare intii uu socday dagaalka.

Tuhunka ayaa gaaray heer ay dowladda ku tilmaantay arrinta mid “xad-gudub ku ah madaxbannaanida amniga qaranka”.

Wararka laga helayo wakaaladda Tasnim, oo si dhow ula xiriirta Ilaalada Kacaanka Islaamiga ah (IRGC), ayaa sheegaya in weerarradii Israa’iil ay saameeyeen shakhsiyaad muhiim ah oo ka shaqeynayay barnaamijka Nukliyeerka Iran, kuwaas oo ay ka mid yihiin lix saynisyahano nukliyeer ah.

Sidoo kale, saraakiisha Iran waxay sheegeen in hay’adda sirdoonka Israa’iil ee Mossad ay si qarsoodi ah ugu dhex jirto dalka, iyagoo tilmaamay in ay si dhow ula socdaan dhaq-dhaqaaqa saynisyahannada iyo taliyeyaasha ciidamada.

Waxaa la sheegay in xubno ka tirsan Mossad ay ka qeyb-galeen shirar muhiim ah oo ka dhacay dalkaasi.

Dowladda Iran ayaa sidoo kale xustay in maalintii 12-aad ee dagaalka la daldalay saddex nin oo lagu eedeeyay basaasnimo u adeegta Israa’iil. Intaa waxaa dheer in boqolaal qof la xiray, kuwaasoo dhammaantood lagu haysto tuhun la xiriira sirdoon shisheeye.

Mas’uuliyiinta Tehran ayaa ku andacoonaya in dhammaan tallaabooyinkan ay yihiin kuwa looga golleeyahay ilaalinta amniga gudaha iyo ka hortagga faragelinta ajnabiga ah ee arrimaha gudaha dalka.

New York (Caasimada Online) – Xitaa ka hor inta uusan Zohran Mamdani hanan guushiisa doorashada isreeb-reebka xisbiga Dimoqraadiga ee duqa magaalada New York, wuxuu bartilmaameed u noqday weerarro cunsuriyad ku salaysan oo kaga imanayay kooxaha midigta-fog.

Weerarradaas ayaa sii xoogeystay wixii ka dambeeyay guushii lama filaanka ahayd ee uu gaaray maalintii Talaadada, iyadoo mas’uuliyiin ka tirsan xisbiga Jamhuuriga iyo shakhsiyaad caan ka ah warbaahinta garabka midig ay ku eedeeyeen inuu ololaynayo ku dhaqanka shareecada Islaamka, taageerayo argagixisada, uuna khatar ku yahay amniga dadka New York, gaar ahaan Yuhuudda.

Eedaymaha laguma gamban: Stephen Miller, oo ahaa ninkii naqshadeeyay siyaasadda socdaalka ee maamulka Trump, ayaa guusha Mr. Mamdani ku tilmaamay “digniintii ugu caddayd ee ku saabsan waxa ku dhaca bulsho ku fashilanta inay xakamayso socdaalka.”

Xildhibaan Andy Ogles, oo Jamhuuri ka ah gobolka Tennessee, ayaa ku eedeeyay Mr. Mamdani inuu taageero argagixisada, wuxuuna ka codsaday Xeer Ilaaliyaha Guud ee Mareykanka Pam Bondi in laga xayuubiyo dhalashadiisa lana masaafuriyo.

Xildhibaanad Nancy Mace, oo ah Jamhuuri laga soo doortay gobolka South Carolina, ayaa baraha bulshada soo dhigtay sawir Mr. Mamdani oo u diyaar garoobaya salaadda Ciidda, waxayna soo raacisay qoraal ay ku leedahay, “waxaan si murugo leh u illownay” weerarradii 11-kii September, oo dhacay xilli Mr. Mamdani uu ahaa 9 jir ku nool Manhattan. Sidoo kale, Charlie Kirk, oo ah madaxa Turning Point USA, oo ah urur hormuud u ah dhallinyarada muxaafidka ah, ayaa isku dayay inuu si toos ah isaga ugu xiro weerarradaas.

“24 sano ka hor, koox Muslimiin ah ayaa 2,753 qof ku dishay 9/11,” ayuu yiri. “Haddana nin Muslim ah oo Hantiwadaag ah ayaa ku dhow inuu maamulo magaalada New York.”

Weerarrada lagu hayo Mr. Mamdani, oo noqon doona duqii ugu horreeyay ee Muslim ah ee New York yeelato haddii la doorto, waxay adeegsanayaan dacaayado la yaqaan oo Islaam-naceyb iyo la-dagaallan soo-galooti ah. Dadka qaar, waxay xasuusinayaan shirqoolkii “birther” ee Donald J. Trump uu sannado badan hurinayay ka hor inta aan loo dooran madaxweyne, markaas oo uu si been abuur ah u sheegay in Madaxweyne Barack Obama uu ahaa Muslim kuna dhashay Kenya.

Mr. Obama waa Masiixi kuna dhashay Hawaii; Mr. Mamdani waa Muslim, waxaana dhalay waalidiin Hindi ah oo ku noolaa Uganda. Laakiin sida weerarradii “birther”-ka, aflagaadooyinka kulul ee lala beegsanayo Mr. Mamdani waxay ujeedadoodu tahay in isaga laga dhigo shakhsi mugdi ku jiro, oo halis ah, kaasoo aan wax shabbahaad ah la lahayn musharraxa dhabta ah.

Aragtida gurracan ee ay kasoo horjeedayaashiisu ka bixinayaan maamulka Mr. Mamdani ee New York ayaa sidoo kale si weyn uga fog isbahaysigii horseeday guushiisa, kaasoo ahaa mid ay ku jiraan dhallinyaro isirro kala duwan ka kooban. Wuxuu ku adkaaday xaafadaha ay deggen yihiin dadka dakhligoodu sarreeyo iyo kuwa dhexe, kuwa haysta shahaadooyin jaamacadeed, iyo dad badan oo caddaan, Aasiyaan, iyo Hisbaanik ah.

Si kastaba ha ahaatee, guusha Mr. Mamdani, oo ah wiil ay dhaleen filim-qaade caan ah iyo aqoonyahan, waxaa sidoo kale aasaas u ahaa garabka horumarka-doonka ah ee Xisbiga Dimpqraadiga.

Kooxdaas waxaa badanaa udub-dhexaad u ah codbixiyeyaal caddaan ah oo si wanaagsan wax u bartay, kana taajirsan. Xaafadaha Mr. Mamdani u horseeday guusha waxaa ka mid ah kuwo ay ku badan yihiin dad caddaan ah oo xag-jirnimo diid ah ama dadka isku jinsiga ah, oo ay ku jiraan Park Slope, Williamsburg, iyo Hell’s Kitchen.

“Qof ahaan anigoo ku soo barbaaray jawi la mid ah kan Zohran Mamdani — aqoonyahannada Hindida ah ee aan diinta ku dhegganayn, ee xoogaa nasiibka u helay fursadaha New York — waa wax lala yaabo in la arko dad ku tilmaamaya inuu yahay Islaami xag-jir ah,” ayuu Ishaan Tharoor, oo ah qoraa ka tirsan wargeyska The Washington Post, ku qoray bartiisa internetka. “Taasi waxay gebi ahaanba ka fog tahay ololihiisa doorashada iyo barbaarkiisiiba.”

Mr. Mamdani, oo soo ahaa xildhibaan golaha deegaanka tan iyo 2021, isla markaana muddo kooban ahaa fannaan rapper ah oo mararka qaar soo bandhigi jiray isagoo aan shaati xirnayn, ayaa guulaystay habeenkii isreeb-reebka kaddib olole adag oo bilooyin socday, kaasoo lagu asteeyey niyad-sami iyo rajo wanaag, iyo weliba siyaasadihiisa dhaqaale ee dadweynaha u janjeera.

Wuxuu u ololeeyaa in canshuuraha lagu kordhiyo shirkadaha iyo dadka ugu taajirsan New York si loo maalgeliyo barnaamijyo ay ka mid yihiin daryeelka carruurta oo lacag la’aan ah iyo basas bilaash ah.

Brandon Mancilla, oo ah agaasime goboleedka Ururka Shaqaalaha Baabuurta ee Maraykanka (United Auto Workers), oo taageeray ololaha Mr. Mamdani, ayaa sheegay in xubnaha ururkoodu ay u soo jiiteen diiradda uu saarayay kharashka nolosha, iyo sidoo kale “sida uu uga go’an yahay nabadda, wada-hadalka, iyo siyaasad saaxiibtinimo ku dhisan.”

“Waxaan u doorannay Zohran sababtoo ah waxaan ogeyn inuu la hadli karo dadka caadiga ah ee New York,” ayuu yiri. “Weerarrada lagu qaaday waa kuwo waxashnimo ah oo laga xumaado, laakiin waa kuwo la filan karayay sababtoo ah jawiga siyaasadeed ee dalkan ayaa sidaas ah.”

Abed Ayoub, oo ah agaasimaha fulinta ee Guddiga La-dagaallanka Takoorka Carabta ee Maraykanka (American Arab Anti-Discrimination Committee), ayaa sheegay inuu aaminsan yahay in “argagaxa” cunsuriyadda ku salaysan ee ka dhashay guusha Mr. Mamdani “ay muujinayso khatarta uu ku yahay nidaamka jira ee labada dhinacba.”

“Ma ahan Jamhuuriga oo kaliya kuwa argagaxsan — waxaad arkaysaa qaar ka tirsan dhex-dhexaadka iyo bidixda oo weeraraya Mamdani,” ayuu yiri Mr. Ayoub. Wuxuu intaas ku daray inuu ka walaacsan yahay badqabka Mr. Mamdani.

“Hadda oo aan u gudbayno doorashada guud, waxaa jirta sabab dhab ah oo looga walaaco waxa ay weerarradani horseedi karaan,” ayuu yiri.

Isku-darka siyaasadaha bidixda fog ee Mr. Mamdani iyo dabeecadiisa farxadda leh, oo ay wehliso rabitaan xooggan oo isbeddel doon ah oo ka jiray cod-bixiyeyaal ka niyad-jabay ninkii la tartamayay ee ahaa Barasaabkii hore, Andrew M. Cuomo, ayaa u kasbay taageero ka timid codbixiyeyaal juqraafi ahaan iyo isir ahaanba kala duwan, sida ay muujinayaan xog ay soo ururisay The New York Times.

Natiijooyinka wareegii koowaad ee tirinta codadka ayaa muujinaya in Mr. Mamdani uu si weyn uga sarreeyay oo keliya ma ahan dadka caddaanka ah ee ladan ee xag-jirnimo diidka ah, laakiin sidoo kale xaafadaha isir ahaan kala duwan, ee si xawli ah isu beddelaya, kuna nool yihiin dhallinyaro badan oo bidixda ah, oo ay ka mid yihiin Ridgewood, Queens (halkaas oo uu kaga horreeyay Mr. Cuomo 69 dhibcood); Bushwick, Brooklyn (66 dhibcood); Astoria, Queens (52 dhibcood); iyo Bedford-Stuyvesant, Brooklyn (43 dhibcood). Xaafadda Jamaica Hills oo ka tirsan Queens, oo ay ku badan yihiin dad ka soo jeeda Koonfurta Aasiya, ayaa cod-bixiyayaashu waxay ku doorteen farqi dhan 52 dhibcood.

Haddii la doorto, Mr. Mamdani wuxuu noqon doonaa duqii ugu horreeyay ee magaalada ee ka soo jeeda Koonfurta Aasiya iyo duqii ugu horreeyay ee ku dhashay meel ka baxsan Mareykanka tan iyo Abraham Beame, oo ku dhashay England, soona noqday duqa magaalada intii u dhaxeysay 1974 iyo 1977.

Intii lagu jiray ololihii isreeb-reebka, Mr. Mamdani wuxuu mararka qaar baraha bulshada ku wadaagi jiray cajalado maqal ah oo muujinaya cayda loo geystay, oo ay ku jirtay farriin cod ah oo cay ka buuxdo oo uu ka helay qof taleefan soo diray oo ka dalbaday inuu “dhaqo cagahayga reer Yurub, wiilyahow.”

Weerarradan ayaa qayb ka ah taariikh dheer oo Islaam-naceyb ah oo ka jirta siyaasadda Mareykanka, taasoo si gaar ah u sii xumaatay tan iyo 2001, markii ay dhaceen weerarradii 11-kii September, sida uu sheegay Corey Saylor, oo ah agaasimaha cilmi-baarista iyo u-doodista ee Golaha Xiriirka Islaamka iyo Maraykanka (Council on American-Islamic Relations).

Wuxuu tilmaamay muranno hore u dhacay sida mashruucii la soo jeediyay ee xarunta bulshada iyo masaajidka ee Park51 ee ku yaalla Lower Manhattan, kaasoo dadka kasoo horjeeday ay u bixiyeen “Masaajidka Ground Zero.”

Mashruucaas wuxuu noqday mid joogto ah oo ay ka hadasho warbaahinta muxaafidka ah iyo arrin dood kulul ka dhalisay doorashooyinkii dhexe ee 2010, markaas oo “nooc la mid ah faallooyinka xun ee Islaamka ka dhanka ah ay noqdeen qayb ka mid ah doodaha guud,” ayuu yiri Mr. Saylor. Ugu dambayntii waa laga noqday mashruucaas.

“Waxa aan hadda arkayno waxay si toos ah ula mid yihiin dhacdooyin aan aragnay labaatankii sano ee la soo dhaafay,” ayuu yiri Mr. Saylor. “Waxaa jira naceyb si xad dhaaf ah isaga caadiyoobay oo loo qabo dad laga tiro badan yahay, kiiskan waa Muslimiinta.”

Horraantii bishan, Mr. Mamdani ayaa ilmeeyay isagoo ku jira ololihiisa doorashada markii uu xusuustay “hadallada bahdilka ah” ee loo geystay, oo ay ku jirtay farriin loo soo diray oo oranaysa “Muslimka kaliya ee wanaagsan waa midka dhintay.”

Wareysi uu siiyay barnaamij podcast ah oo loogu talagalay dhagaystayaasha jiilka Z, kaasoo ay martigeliso The Bulwark, oo ah shabakad warar oo muxaafid ah laakiin kasoo horjeedda Trump, wuxuu ku xusuustay sida loogu qasbay inuu shaqaaleysiiyo ilaalo kaddib markii nin Trump taageersan uu qaniinay mid ka mid ah mutadawiciintii ololihiisa shir jaraa’id oo uu qabanayay.

“Waxaad aragtay dad adeegsanaya erayo ay igu tilmaamayaan oo ku habboon bahal ee aan ku habboonayn qof — erayo sida bahal, erayo sida inuu albaabada taagan yahay, erayo u dhigan sidii inay tani tahay dhammaadka magaalada iyo ilbaxnimada aan naqaan,” ayuu yiri wareysiga.

Kadib wuxuu tixraacay muran dhashay horraantii bishan, markii warqad xayeysiis ah oo la soo jeediyay oo ka timid guddi siyaasadeed (super PAC) oo taageersan Mr. Cuomo ay ku jirtay sawir u muuqday in la beddelay si garka Mr. Mamdani looga dhigo mid madow oo ka sii weyn.

“In taas lagu daro waraaqahan ay maalgelinayaan maalqabeennada Jamhuuriga ah ee garkayga dheereynaya oo madoobeynaya,” ayuu yiri Mr. Mamdani, “waxay si weyn u dareensiinaysaa sidii inay tahay 2002 mar kale.”