27.1 C
Mogadishu
Thursday, June 26, 2025

Maxay DF ka tiri weerarkii lagu qaaday saldhigga Mareykanka ee Qatar?

Muqdisho (Caasimada Online) – Soomaaliya ayaa si kulul u cambaaraysay weerar gantaallo ah oo ay Iiraan xalay ku qaadday Saldhigga Al-Udeid ee dalka Qatar oo xarun u ah ciidamada Mareykanka, iyadoo ku tilmaantay weerarkaas mid ku xadgudbaya sharciga caalamiga ah khatarna ku ah xasilloonida gobolka.

War-saxaafadeed la soo saaray saacado kaddib dhacdadaas, ayay Soomaaliya “taageero buuxda” u muujisay dawladda Qatar, waxayna mar kale ku celisay sida ay u garab taagan tahay madaxbannaanida, midnimada dhuleed, iyo amniga qarannimo ee dalkaasi.

“Soomaaliya waxay si adag uga go’an tahay nidaam caalami ah oo ku dhisan sharci, kaasoo ku qotoma ixtiraamka madaxbannaanida dalalka, xuduudaha aan la taaban karin, iyo in khilaafaadka lagu xalliyo si nabad ah,” ayaa lagu yiri qoraalka Wasaaradda Arrimaha Dibedda.

Dawladda Soomaaliya waxay ku boorrisay dhammaan dhinacyada inay muujiyaan is-xakameyn, waxayna adkaysay muhiimadda wada-hadalka si looga hortago xiisad hor leh oo ka dhalata gobolka.

Iiraan ayaa gantaallo dhowr ah oo nooca ballistic-ga ah ku garaacday Saldhigga Cirka ee Al-Udeid, oo ah saldhigga ugu weyn ee ciidanka Mareykanka ku leeyihiin Bariga Dhexe, kuna yaal koonfur-galbeed ee magaalada Dooxa. Tehran waxay weerarkan—oo loogu magac daray “Ballanqaadkii Guusha”—ku sheegtay jawaab si taxaddar leh loo miisaamay oo ka dhalatay duqeymo cirka ah oo uu Mareykanku dhowaan ku beegsaday xarumaha Nukliyeerka ee Iiraan.

Ciidanka Ilaalada Kacaanka Iiraan ayaa sheegtay in weerarku uu la mid ahaa tirada bambooyinkii lagu isticmaalay duqeyntii Mareykanka, taasoo ay ku macneeyeen “aargudasho is le’eg” oo aan looga gol lahayn in xaaladda lagu sii huriyo.

Sida ay sheegeen saraakiisha Iiraaniyiinta, weerarka waxaa loo qorsheeyay in looga fogaado khasaare soo gaara dadka rayidka ah, waxaana ka horreeyay digniino kooban oo si hoose loola wadaagay qaar ka mid ah dhinacyada gobolka.

Saraakiisha Qatar iyo kuwa Mareykanka ayaa xaqiijiyay in hababka difaaca cirka ee ay iska kaashadaan ay qabteen dhammaan gantaalladii soo socday. Lama soo sheegin wax khasaare nafeed ama mid maaliyadeed ah.

Wasaaradda Arrimaha Dibedda ee Qatar ayaa weerarka ku tilmaantay “xadgudub bareer ah” oo lagu sameeyay madaxbannaanideeda iyo sharciga caalamiga ah, waxayna carrabka ku adkaysay inay u madaxbannaan tahay xaqa ay uga jawaabeyso si waafaqsan khatarta ka dhalatay.

Wasaaradda Difaaca ee Mareykanka ayaa sheegtay in shaqaalaheeda ku sugan Al-Udeid aysan waxyeello soo gaarin, islamarkaana xaaladda si dhow loola socdo.

Digniinaha Iiraan ka dib, dalka Qadar wuxuu si ku-meel-gaar ah hawadiisa uga xiray duulimaadyada rayidka ah, waxaana dhowr waddan oo Khaliijka ah—oo ay ku jiraan Baxreyn, Imaaraadka Carabta, iyo Kuweyt—ay hakiyeen duulimaadyadoodii si ay uga taxadaraan. Dhawaqa gantaallo la iska qabanayo ayaa laga maqlayay hawada Dooxa, taasoo cabsi ku abuurtay dadweynaha deegaanka.

Shirkadaha diyaaradaha ayaa duulimaadyadoodii u weeciyay meelo ka baxsan marinnada hawada ee saameyntu ka jirtay, taasoo keentay dib-u-dhac ku yimid safarradii gobolka oo dhan.

Saldhigga Al-Udeid wuxuu muddo dheer ahaa laf-dhabarta hawlgallada milateri ee Mareykanka ee Bariga Dhexe. Waxaa lagu dhisay heshiis iskaashi difaac oo dhex maray Mareykanka iyo Qadar sanadkii 1996-kii, waxaana ku sugan in ka badan 10,000 oo askari oo isugu jira Mareykan iyo ciidamo isbahaysi, sidoo kalena wuxuu xarun u yahay taliska hore ee Taliska Dhexe ee Ciidanka Mareykanka (U.S. Central Command – CENTCOM).

Saldhiggu wuxuu taageeraa hawlgallada cirka ee ka socda Ciraaq, Suuriya, iyo Afghanistan, wuxuuna kaalin muhiim ah oo saadka ah ka qaataa qorsheynta milateri ee gobolka.

Marka la eego muhiimaddiisa istiraatiijiyadeed, falanqeeyayaashu waxay weerarka u arkaan is-muujin ka timid Tehran oo aan looga dan lahayn in lagu geysto khasaare baaxad leh.

Weerarkan Iiraan wuxuu jawaab toos ah u yahay weerarkii dhammaadkii usbuucii la soo dhaafay, kaasoo la sheegay in lagu garaacay xarumaha Nukliyeerka Iiraan ee ku yaal Natanz, Fordow, iyo Isfahan iyadoo la isticmaalayo bambooyin casri ah oo loogu talagalay burburinta dhufaysyada dhulka hoostiisa ah.

Isla mar ahaantaana, Israa’iil waxay kordhisay weerarrada ay ku beegsaneyso bartilmaameedyo lala xiriiriyo Iiraan oo ku yaal Suuriya iyo Ciraaq, taasoo sii hurinaysa xiisadda. Sidoo kale, diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Israa’iil ayaa la soo sheegayaa inay duqeeyeen Xabsiga Evin ee magaalada Tehran, iyagoo beegsanayay xubno sare oo ka tirsan Ilaalada Kacaanka.

Iyadoo ay sii kordhayso khatarta ah in xisaab-xumo dhacdo, ilo diblomaasiyadeed ayaa ka digay in gobolku uu si tartiib tartiib ah ugu sii siqayo colaad hubaysan oo baahda.

Somalia slams Iran’s strike on Al-Udeid base in Qatar

DOHA, Qatar — Somalia has strongly condemned a missile attack launched by Iran on Qatar’s Al-Udeid Air Base on Monday night, calling the strike a violation of international law and a serious threat to regional stability.

In a statement released hours after the incident, Somalia expressed “full solidarity” with the Qatari government and reaffirmed its support for Qatar’s sovereignty, territorial integrity, and national security.

“Somalia remains steadfast in its commitment to a rules-based international order, anchored in respect for national sovereignty, the inviolability of borders, and the peaceful resolution of disputes,” the Ministry of Foreign Affairs said.

The Somali government urged all parties to show restraint and emphasized the need for dialogue to prevent further escalation in the region.

Iran fired a series of ballistic missiles at the Al-Udeid Air Base, the largest US military installation in the Middle East, located southwest of Doha. Tehran described the strike — dubbed “Promise of Victory” — as a calibrated response to a recent US air campaign that targeted Iran’s nuclear facilities.

Iran’s Revolutionary Guard Corps claimed the attack matched the number of bombs used in the US raid, signaling what it called “proportional retaliation” rather than an intent to escalate.

According to Iranian officials, the strike was designed to avoid civilian casualties and was preceded by limited advance warnings to regional actors.

Qatari and US officials confirmed that joint air defense systems intercepted all incoming missiles. No casualties or material damage were reported.

Qatar’s Foreign Ministry denounced the attack as a “flagrant violation” of its sovereignty and international law, asserting that it reserves the right to respond in a manner consistent with the threat posed.

The US Department of Defense said its personnel at Al-Udeid remained unharmed and that the situation was being closely monitored.

Following Iran’s warnings, Qatar temporarily closed its airspace to civilian traffic, and several Gulf nations — including Bahrain, the UAE, and Kuwait — suspended flights as a precaution. Multiple interceptions were heard over Doha, sparking concern among residents.

Airlines rerouted flights away from affected air corridors, leading to delays across the region.

Al-Udeid Air Base has long been a cornerstone of US military operations in the Middle East. Established under a 1996 US-Qatar defense cooperation agreement, it is home to over 10,000 US and coalition troops and hosts the forward headquarters of the US Central Command (CENTCOM).

The base supports aerial operations across Iraq, Syria, and Afghanistan and plays a critical logistical role in regional military planning.

Given its strategic importance, analysts view the attack as Tehran’s highly symbolic warning rather than an attempt to inflict large-scale damage.

The Iranian strike comes in direct response to “Operation Midnight Hammer,” a US-led offensive over the weekend that reportedly hit Iran’s nuclear sites in Natanz, Fordow, and Isfahan using advanced bunker-buster bombs.

Simultaneously, Israel has stepped up its strikes against Iran-linked targets in Syria and Iraq, further inflaming tensions. Israeli drones also reportedly struck Evin Prison in Tehran, targeting elite Revolutionary Guard elements.

With the risk of miscalculation growing, diplomatic sources warned that the region could be inching closer to a broader armed conflict.

Farmaajo condemns Iran’s missile strike on Qatar

DOHA, Qatar – Former Somali President Mohamed Abdullahi Farmaajo on Monday issued a strong condemnation of Iran’s missile strike on Qatar, calling the attack a violation of international law and a dangerous escalation in an already tense region.

“I strongly condemn the Iranian aggression against Qatar that took place today,” Farmaajo said in a statement. “Launching missiles at the peaceful State of Qatar is a violation of international law. It also risks further escalating existing regional and global tensions. Iran must refrain from these illegal acts.”

The condemnation followed reports that Iran launched ballistic missiles targeting Al-Udeid Air Base in Qatar, a key hub for U.S. military operations in the Middle East. The attack was part of Iran’s response to recent U.S. airstrikes on its nuclear facilities. Qatari and U.S. officials confirmed that all incoming missiles were intercepted, and no casualties or damage were reported.

Farmaajo’s rebuke carries particular weight given his close relationship with Qatar. Since leaving office in 2022, he has resided in Doha, where several members of his inner circle have also settled.

During his presidency (2017–2022), Qatar emerged as one of Somalia’s key allies, providing financial aid, infrastructure investment, and military equipment at a time when Mogadishu faced political and security challenges.

His government consistently aligned with Doha on regional matters, often resisting pressure from rival Gulf states to cut ties with Qatar during the 2017 Gulf diplomatic crisis. Farmaajo’s close partnership with Qatar became a defining feature of his foreign policy, making his condemnation of the Iranian attack not just a diplomatic statement, but a deeply personal one.

Qatari authorities confirmed the attempted strike but reported no casualties or damage, citing successful interceptions by air defense systems. The U.S. military also said all personnel at the base were safe.

Iran’s operation, dubbed “Announcement of Victory,” was framed by Iranian state media as a response to “aggression against its sovereignty.” While Iran reportedly warned regional governments in advance, the missile launches triggered widespread alarm across Gulf capitals.

Al Udeid Air Base, located southwest of Doha, is a key military base housing US troops in the Middle East and a key hub for US operations in the region.

It houses more than 10,000 US and coalition forces and serves as the forward headquarters of US Central Command (CENTCOM).

It was stablished through a defence cooperation agreement in 1996.

FARMAAJO oo war ka soo saaray weerarkii ay Iran ku qaaday saldhig ku yaalla Qatar

Doha (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, ayaa maalintii Isniinta si kulul u cambaareeyay weerarkii gantaaleedka ahaa ee Iran ay ku qaadday dalka Qatar, isagoo ku tilmaamay tallaabadaas mid liddi ku ah sharciga caalamiga ah oo horseedi karta xiisad hor leh oo halis ah oo ka curata gobolka oo markii horeba xaaladdiisu cakirnayd.

“Waxaan si adag u cambaareynayaa gardarrada Iran ee ka dhanka ah dalka aan walaalaha nahay ee Qatar. In gantaallo lagu weeraro dal nabdoon waa xadgudub bareer ah oo ka dhan ah sharciga caalamiga ah, waxayna sii hurin kartaa xiisadaha taagan ee gobolka iyo caalamkaba. Waa in Iran ay ka waantowdaa falalkan sharci-darrada ah,” ayuu Farmaajo ku yiri bayaan uu soo saaray.

Cambaareyntan ayaa daba socota warar sheegaya in Iran ay gantaallo ballistic ah ku beegsatay Saldhigga Cirka ee Al-Udeid ee dalka Qatar, kaasoo udub-dhexaad u ah hawlgallada milatari ee Mareykanka ee Bariga Dhexe.

Weerarkan ayaa qayb ka ahaa jawaabta ay Iran ka bixinaysay duqeymo uu dhowaan Mareykanku ku beegsaday goobaheeda nukliyeerka. Saraakiisha Qatar iyo kuwa Mareykanka ayaa xaqiijiyay in dhammaan gantaalladii la soo riday laga hortagay, aysanna jirin wax khasaare nafeed ama mid hantiyeed ah oo ka dhashay.

Cambaareynta Farmaajo ayaa leh miisaan gaar ah marka la eego xiriirka sokeeye ee uu la leeyahay dowladda Qatar. Tan iyo markii uu xafiiska ka degay sannadkii 2022-kii, wuxuu deggenaa magaalada Dooxa, halkaas oo ay sidoo kale ku nool yihiin xubno muhiim ah oo ka tirsanaa dadka sida weyn ugu dhow.

Xilligii uu madaxweynaha ahaa (2017–2022), Qatar waxay safka hore kaga jirtay saaxiibbada ugu muhiimsan ee Soomaaliya, iyadoo ka taageertay dhinacyada dhaqaalaha, maalgashiga kaabayaasha, iyo qalabka milatariga, xilli ay Muqdisho wajahaysay duruufo adag oo dhinaca amniga iyo siyaasadda ah.

Dowladdiisii waxay si joogto ah ula safnayd Dooxa, iyadoo iska caabisay cadaadisyo uga imaanayay wadamada Khaliijka ee xafiiltanku ka dhexeeyey, gaar ahaan xilligii xiisaddii diblomaasiyadeed ee 2017. Isbahaysiga Farmaajo ee Qatar wuxuu noqday tiir-dhexaadkii siyaasaddiisa arrimaha dibadda, taasoo ka dhigaysa cambaareyntan mid aan ahayn oo kaliya bayaan diblomaasiyadeed, balse sidoo kale ah mid ku qotonta dareen shakhsi ah.

Mas’uuliyiinta Qatar ayaa xaqiijiyey inuusan jirin wax khasaare ah, iyagoo xusay in hab-difaaca cirku uu si guul leh u fashiliyey. Militariga Mareykanka ayaa isna dhankiisa sheegay in dhammaan ciidamadooda ku sugan saldhigga ay badqabaan.

Hawlgalkan oo ay Iran ugu magac dartay “Ku Dhawaaqista Guusha,” ayaa warbaahinta dowladda Iran waxay ku tilmaantay mid jawaab u ah “gardarro lagu soo qaaday madax-bannaanideeda.” Inkastoo la sheegay in Iran ay horay uga digtay dowladaha gobolka, haddana weerarku wuxuu dhaliyay walaac ballaaran oo ka dhex curtay caasimadaha dalalka Khaliijka.

Saldhigga Cirka ee Al-Udeid, oo ku yaal koofur-galbeed ee Dooxa, waa xarun istiraatiiji ah oo ay ku sugan yihiin in ka badan 10,000 oo askari oo Mareykan ah iyo kuwa isbahaysiga, wuxuuna saldhig u yahay xarunta hore ee Taliska Dhexe ee Ciidanka Mareykanka (CENTCOM). Saldhiggan waxaa lagu dhisay heshiis iskaashi dhinaca difaaca ah oo la kala saxiixday sannadkii 1996-kii.

Faah-faahin: Weerarkii ay IRAN ku qaaday saldhigga Mareykanka ee Qatar

Doha (Caasimada Online) – Militariga Iran ayaa sheegay inay fuliyeen weerar gantaallo ah oo “culus oo waxyeello ba’an geystay” oo ay ku qaadeen saldhigga ciidamada Mareykanka ee Al Udeid oo ku yaalla dalka Qatar, kaddib markii qaraxyo laga maqlay guud ahaan caasimadda dalkaas, taasoo daba socotay hanjabaaddii Tehran ee ahayd inay ka aargudan doonto duqeymo uu Mareykanku fuliyay.

Iran ayaa u hanjabtay Mareykanka kaddib markii diyaaradaha dagaalka ee Mareykanka ay Jimcihii ku garaaceen bambaanooyin nooca dhulka ka dusa ah oo miisaankoodu yahay 30,000 oo rodol goobo Nukliyeer ah oo Iran ku leedahay buuro hoostooda, iyagoo sidaas ugu biiray dagaalka Israel ay kula jirto Tehran, ayadoo Madaxweyne Donald Trump uu soo hadal qaaday suurta-galnimada in xukuumadda Iran la rido.

Wasiirka Difaaca ee Qatar, oo ay soo xigatay warbaahinta Al-Jazeera, ayaa sheegay in hab-difaaca cirka ee dalkiisu ay fashiliyeen gantaallo lagu soo beegsaday saldhigga Al Udeid, oo ah xarunta milatari ee ugu weyn ee Mareykanku ku leeyahay Bariga Dhexe, kuna taalla dhinaca kale ee Gacanka ee xiga Iran.

Mas’uuliyiinta Qatar ayaa sheegay inuusan jirin wax khasaare ah oo ka dhashay weerarka, kaasoo ay si kulul u cambaareeyeen, waxayna sheegeen inay xaq u leeyihiin inay ka jawaabaan.

Golaha Amniga Qaranka ee ugu Sarreeya Iran ayaa sheegay in weerarka gantaalaha ah ee lagu qaaday Saldhigga Cirka ee Al Udeid uu ka fogaa goobaha ay degganyihiin dadka rayidka ah ee Qatar.

“Tallaabadan wax halis ah kuma aha dalka saaxiibka iyo walaalka ah ee Qatar, iyo shacabkeeda sharafta leh, Jamhuuriyadda Islaamiga ah ee Iranna waxaa weli ka go’an ilaalinta iyo sii wadista xiriirka diirran ee taariikhiga ah ee ay la leedahay Qatar,” ayaa lagu yiri warbixin ka soo baxday golaha.

Weerarkan ayaa yimid wax yar kaddib markii diblomaasi reer Galbeed ah uu u sheegay wakaaladda wararka ee Reuters inay jirtay hanjabaad la isku halleyn karo oo loo jeediyay saldhig milatari oo Mareykanku ku leeyahay dalkaas Gacanka ku yaalla, taasoo ka dambeysay duqeymihii Mareykanku ku qaaday Iran.

Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Qatar, Majed al-Ansari, ayaa sheegay in weerarka Ciidanka Ilaalada Kacaanka (IRGC) ee saldhigga Al Udeid uu yahay “xadgudub ka dhan ah madax-bannaanida iyo hawada Qatar iyo weliba axdiga Qaramada Midoobay.”

“Annaga, Dowladda Qatar ahaan, waxaan xaq u leenahay inaan si toos ah uga jawaabno… gardarradan qaawan iyadoo la raacayo sharciga caalamiga ah,” ayuu al-Ansari ku yiri bayaan uu soo saaray.

Wuxuu intaa ku daray in hab-difaaca cirka ee Qatar ay fashiliyeen weerarka ayna si guul leh isaga caabiyeen gantaalladii Iran.

Warbixin qoraal ah oo si kulul loo dhigay oo ay baahisay wakaaladda wararka ee rasmiga ah ee Tasnim, ayay Ciidanka Ilaalada Kacaanka Islaamiga ah ee Iran (IRGC) ku gooddiyeen in tallaabo kasta oo gardarro ah oo dheeri ah lagaga jawaabi doono xoog, iyagoo ku dhawaaqay in saldhigyada milatari ee Mareykanka ee gobolka ay hadda yihiin “goobo nugul.”

Iran “marnaba kama aamusi doonto gardarro kasta oo lagu soo qaado madax-bannaanideeda, dhulkeeda, ama amnigeeda qaran.”

Ciidanka IRGC ayaa sheegay in hawlgalkan lala kaashaday Golaha Amniga Qaranka ee ugu Sarreeya Iran, uuna muujinayo dhammaadka xilligii weerarradii “ku dhufo oo ka dhaqaaq”. Waxay sidoo kale ficillada Mareykanka la xiriiriyeen hadafyo milatari oo ballaaran oo ay leedahay Israel, iyagoo ballanqaaday inay sii wadi doonaan iska-caabbinta ilaa inta laga baabi’inayo “maamulka Sahyuuniyadda.”

Intaa waxaa dheer, saldhigga cirka ee Mareykanka ee Ain al-Asad ee dalka Ciraaq ayaa hawlgeliyey hab-difaaca cirka iyadoo laga cabsi qabo weerar suurtagal ah, sida ay ilo milatari u sheegeen wakaaladda Reuters.

Wax yar ka hor, dowladda Qatar, oo ah dal yar oo hodan ah oo ku yaalla Gacanka Carbeed, ayaa ku dhawaaqday inay si ku-meel-gaar ah u xirtay hawadeeda si loo daryeelo badqabka dadka deegaanka iyo booqdayaasha. Tallaabadan ayaa timid kaddib markii safaaradda Mareykanka ee Qatar ay kula talisay muwaadiniinta Ameerikaanka ah inay guryahooda gabaad ka dhigtaan, arrintaas oo ay ku sheegtay “taxaddar dheeri ah awgiis.”

Laba sarkaal oo Mareykan ah ayaa sheegay in Washington ay qiimeysay in Iran ay fulin karto weerarro lagu beegsanayo ciidamada Mareykanka ee Bariga Dhexe goor dhow, inkastoo Mareykanku uu weli raadinayo xal diblomaasiyadeed oo horseedi kara in Tehran ay ka baaqsato aargudasho kasta.

Somali president, opposition leaders to hold high-stakes talks

MOGADISHU, Somalia – Somali President Hassan Sheikh Mohamud is preparing to meet with leaders from the Somali Salvation Forum to break the deadlock over how the country should hold its next elections.

The talks haven’t happened yet, but sources familiar with the planning say they could take place as early as midweek in Mogadishu. No date has been officially confirmed, and preparations are still underway.

The Forum includes some of the country’s most prominent political figures, including former President Sharif Sheikh Ahmed and former Prime Minister Hassan Ali Khaire. The group came together recently to push for more inclusive dialogue and has now agreed—at least in principle—to sit down with the president.

President Hassan had initially aimed to hold a broader political conference that would bring together both vocal opposition leaders and those who have stayed on the sidelines. However, that effort fell short after several key opposition groups refused to participate. As a result, the president shifted his approach, focusing instead on direct engagement with the Somali Salvation Forum.

Pushing for electoral reform

At the heart of the upcoming talks is a long-standing question: how should Somalia elect its leaders?

Somalia has relied on an indirect voting system for years. Under this model, clan elders and political delegates select members of parliament, who then elect the president. Critics say the process is opaque and unrepresentative.

President Hassan has made it clear that he does not want to return to that system. Many opposition leaders agree, but they differ on what should follow.

Some within the Forum are calling for a mixed model in which citizens directly elect parliamentarians while lawmakers continue to choose the president. That approach would mark a shift toward greater public participation while maintaining some continuity with Somalia’s current framework.

To ensure the talks are seen as inclusive, Forum members say they are waiting for former Prime Minister Omar Abdirashid Ali Sharmarke to arrive in Mogadishu before moving forward. His presence, they say, would help balance the group and avoid any appearance that a single clan or faction dominates the talks.

“The goal is to make sure this is a national conversation, not one driven by narrow interests,” a source within the Forum told Caasimada Online.

However, any move toward direct elections could create friction with Somalia’s federal member states, which have historically played a significant role in organizing and overseeing national votes. Reducing their influence is likely to face pushback, especially from regional leaders who see such reforms as threatening their autonomy.

International pressure mounts

The planned dialogue also comes as international partners grow increasingly concerned about Somalia’s political direction. Donor governments and regional organizations have called on Somali leaders to work together to avoid delays and ensure the next elections are credible and inclusive.

For President Hassan, opening direct channels with the opposition is a sign of flexibility—and possibly a recognition that a consensus-based path is the only way forward.

“The president appears more willing to listen now,” said one analyst in Mogadishu. “It’s a smart move politically, but it’s also necessary if the country is going to avoid deeper divisions.”

While the talks are still in the planning stage, their outcome could shape Somalia’s democratic future.

If both sides can agree on a timeline and framework for electoral reform, it would mark a rare moment of unity in Somalia’s deeply fragmented political landscape. But with so many competing interests, the path ahead won’t be easy.

IRAN oo weerar ku qaaday saldhigga ciidamada Mareykanka ee Qatar

Doha (Caasimada Online) – Iran ayaa goordhow duqeymo gantaallo ah ku qaaday saldhigyo milatari oo Mareykanku ku leeyahay Bariga Dhexe, si ay uga aargudato weerarkii ciidamada Mareykanku ku beegsadeen xarumaha nukliyeerka Iran toddobaadkan, sida ay xaqiijiyeen sarkaal Israa’iili ah iyo mid Carbeed.

Labada sarkaal ayaa sheegay in lix gantaal lala eegtay dhanka Qatar, halka gantaal kale lagu weeraray gudaha Iraq, sida uu tilmaamay sarkaalka Israa’iili ah.

“Saraakiisha Aqalka Cad iyo Wasaaradda Difaaca Mareykanka waxay si dhow ula socdaan, isla markaana qiimeynayaan hanjabaadaha suurtagalka ah ee ku wajahan saldhigga Al-Udeid ee Qatar,” ayuu yiri sarkaal sare oo ka tirsan Aqalka Cad oo u warramay warbaahinta Axios.

Baaxadda aargoosiga Iran — gaar ahaan khasaaraha ayaan illaa hadda la ogeyn. Si kastaba heerka uu gaarsiisan yahay ayaa noqon doonta waxa go’aamiya tallaabada uu Madaxweyne Trump qaadi doono, iyo in Mareykanku si buuxda ugu lug yeesho dagaalka u dhexeeya Israa’iil iyo Iran.

Trump ayaa la filayay inuu kulan degdeg ah la yeesho kooxda amniga qaranka saacaddu markay tahay 1 duhurnimo (ET), si looga arrinsado khatarta sii kordheysa.

Madaxweynaha Mareykanka ayaa horey uga digay in haddii Iran ay jawaab ka bixiso weerarrada Mareykanka, ay la kulmi doonto “ciidan awooddiisu ka weyn tahay wixii lagu arkay weerarkii lagu qaaday saddex xarumood oo nukliyeerka Iran ah maalintii Axadda.”

Fiidnimadii Isniinta, dowladda Qatar ayaa ku dhawaaqday in ay si ku-meel-gaar ah u xiratay hawadeeda, sababo la xiriira kororka xiisadaha gobolka. Wasaaradda arrimaha dibadda ee Qatar ayaa sheegtay in go’aankan uu qayb ka yahay qorsheyaal taxaddar oo ballaaran.

Saldhigga Al-Udeid ee Qatar ayaa ah xarunta ugu weyn ee ciidamada Mareykanka ku leeyihiin Bariga Dhexe. Todobaadyadii u dambeeyay, waxaa laga daadgureeyay qaar badan oo ka mid ah diyaaradaha iyo shaqaalaha saldhiggaasi.

Dowladaha Mareykanka, Boqortooyada Midowday (UK), iyo Shiinaha ayaa Isniintii soo saaray digniino ku socday muwaadiniintooda ku sugan Qatar, iyagoo ku amray in ay guryahooda ku sugnaadaan si taxaddar ahaan ah.

Afhayeen u hadlay ciidamada Iran ayaa muuqaal uu baahiyay ku sheegay in “cawaaqib culus laga fili karo” weerarradii Mareykanku ku qaaday xarumaha nukliyeerka Fordow, Natanz, iyo Isfahan.

Afhayeenka ayaa intaas ku daray in go’aanka Mareykanka uu ku galay dagaalka uu “furayo suurta-galnimada in Iran bartilmaameed ka dhigato goobo dheeraad ah oo sharciyan la duqeyn karo.”

“Madaxweyne Trump, adiga oo ah khamaare — adigaa dagaalkan billaabay, annaga ayaana soo afjari doonna,” ayuu yiri afhayeenka ciidamada Iran.

Sawirro: Cirro iyo Danjiraha Sweden oo ka wada-hadlay arrimo xasaasi ah

Hargeysa (Caasimada Online) – Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi (Cirro) ayaa maanta kulan sagootin iyo istiraatiji ah la yeeshay Danjiraha xilka wareejinaya ee dalka Sweden u qaabilsan Soomaaliya, Joachim Waem.

Kulankan oo ku qabsoomay jawi ay ku dheehan tahay ixtiraam iyo is qadarin, ayaa ahaa mid ka tarjumaya xiriirka iyo isfahamka ka dhexeeya Somaliland iyo Boqortooyada Dalka Sweden, sida lagu yiri bayaan kasoo baxay Madaxtooyadda Somaliland.

Madaxweynuhu waxa Danjiraha uga mahad-naqay booqashada uu ku yimid Somaliland iyo kaalmada ay dowladda Sweden u fidiso Somaliland, taasi oo waxtar ka geysata qaybo door ah oo ka mid ah baahiyaha bulshada Somaliland.

Mudane Cirro waxa uu Danjire Joachim Waem u sheegay in Somaliland ay tahay dal Qani ah oo leh khayraad badan oo kala duwan. Sidoo kale waxa uu hoosta ka xarriiqay in Somaliland ay soo dhawaynayso diyaarna u tahay in ay Iskaashi iyo wax-wada-qabsi la yeelato Sweden, gaar xagga horumarka, maalgashiga iyo ka wada-shaqaynta arrimaha amniga iyo xasiloonida gobolka iyo marrin-biyoodka Gacanka Cadmeed iyo Badda Cas.

Madaxweynaha waxa uu Danjiraha Sweden u sheegay arrimaha wax-ku-oolka ah ee u qabsoomay xukuumadiisa muddadii koobnayd ee uu xilka hayay, sida qaramaynta ciidamada tirada badan ee madaniga ah, nabadaynta Gobollada Bariga iyo tallaabooyinka muhiimka ah ee siyaasadda arrimaha dibedda.

Dhankiisa, Danjiraha xilka ka degaya waxa uu Madaxweynaha iyo Xukuumadda Somaliland uga mahad-naqay soo dhawayntii iyo wada shaqayntii ay u fidiyeen mudadii uu xilka hayay, isaga oo caddeeyay in Sweden ay mar walba danaynayso nabadda, horumarka, iyo iskaashiga labada dhinac.

Sida oo kale, Danjire Joachim Waem waxa uu Madaxweynaha, Dawladda iyo Shacbiga Somaliland ku bogaadiyey nabadda, xasiloonida iyo nidaamka dimuqraadiga ah ee ka hirgalay Somaliland, isaga oo sheegay in Jamhuuriyadda Somaliland tusaale wacan oo ku-dayasho mudan u tahay mandaqadda Bariga Afrika.

Danjiruhu waxa uu tibaaxay in uu Dawladdiisa u gudbin doono warbixin rasmi ah oo ka tarjumaysa xaqiiqada dhabta ah ee ka jirta Somaliland.

Sidoo kale wuxuu Madaxweynaha u sheegay in Sweden ay tahay saaxiib dhaw oo ay Somaliland leedahay, meelo badana wax kala qaban kara, sida arrimaha nabadda oo kale. Waxa kale oo uu sheegay in Somaliland ay Golaha Wakiillada ee dalka Sweden ku leedahay saaxiibo badan oo u dooda qaddiyadda Somaliland, kuwaasoo si joogto ah Danjiraha ula soo xiriira iyaga oo ku boorinaya in Somaliland wax lala qabto.

Kulanka ayey Madaxtooyaddu sheegtay inuu ahaa mid ku soo gaba-gaboobay guul iyo is-afgarad, iyadoo gaba-gabadii kulanka uu Madaxweynaha Somaliland uu guddoonsiiyey Danjiraha hadiyad ka tarjumaysa dhaqanka soo jireenka ah iyo agabka ummadda Somaliland.

Xog: Puntland oo la daala dhaceysa musuq-maasuq iyo fadeexad kale oo taagan

0

Garoowe (Caasimada Online) – Waxaa isa soo taraya cabashada ka imanaysa shaqaalaha hay’adaha dowladda Puntland, kuwaas oo sheegay in lagu hayo cadaalad-darro iyo xaq duudsi ay kula kaceen qaar ka mid ah wasiirrada iyo agaasimayaasha maamulka.

Shaqaalahan oo intooda badan ah dhalinyaro ka tirsan hay’adaha kala duwan, waxay muujinayaan inay ka quusteen helitaanka cid u garsoorta ama difaacda xuquuqdooda.

Musuq-maasuqii u darnaa ayaa haatan wuxuu ka taagan yahay Wasaaradda Beeraha Puntland, iyadoo sideed bilooad aysan wax mushaar ah helin shaqaalaha ka tirsan qaybta Ayaxa ee wasaaradda Beeraha, gaar ahaan kuwa ka howl-gala magaalooyinka Garoowe iyo Qardho.

In ka badan 35 shaqaale ayaa muddo ku dhow sideed bilood la’ mushaharkoodii iyo gunadii shaqada, iyagoo weliba si buuxda uga shaqaynayay hawlaha loo igmaday. Qaar ka mid ah shaqaalahaas ayaa si cad u sheegay in aysan helin wax jawaab ah oo ku saabsan cabashadooda, inkastoo ay la xiriireen masuuliyiinta ay khusayso.

Mushaharka ay la’yihiin shaqaalahani ayaa qofka uga yar wuxuu bishii heli jiray 250 dollar, halka qofka ugu badana uu qaadan jiray 1500 oo dollar. Wasiirka Beeraha Puntland, Mudane Doonyaale iyo madaxda qaybta mashruuca Ayaxa ee wasaaradda ayaa lagu eedeeyay in aysan xitaa u jawaabin fariimaha shaqaalaha cabanaya.

Dhibaatada dhaqaale ee haysata shaqaalahan waxay gaartay heer aad u daran. Qaarkood oo qoysas leh waxaa loo haystaa kirooyin, kuwa korontada iyo biyaha ayaa laga goostay, bakhaarada raashinkana daymo ayaa lagaga leeyahay. Inkastoo ay yihiin dad si rasmi ah shaqo ugu jira dowladda, haddana nolol ahaan waxay u muuqdaan sidii dad aan wax shaqo ah haysan.

Shaqaalaha qaar waxay sheegeen in marka horeba heshiiska shaqo ku galeen balan-qaad ah in mushaarkooda si joogta ah u heli doonaan, taasoo noqotay been la’isku halayn karin. Tani waxay muujinaysaa sida uu u liito nidaamka maaraynta shaqaalaha ee wasaaradaha Puntland qaarkood, taasoo ka dhigaysa hay’adaha maamulka meel aan lagu kalsoonaan karin.

Si kastaba, arrintan ayaa qeyb ka ah musuq-maasuqa baahsan ee ka jira gudaha maamulka Puntland, iyadoo shaqaalaha dowladda aysan si joogto ah u helin mushaarkooda, halka qaarkood wax mushaar aysan helin tan iyo daba-yaaqada sannadkii hore.

Xasan Sheekh oo qaabilaya mucaaradka kadib is-faham hordhac ah oo la gaaray

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu dhawaan kusoo xiray magaalada Muqdisho shir heerkiisa ka hoos maray oo ay ka qeyb-galeen siyaasiyiinta Soomaalida ee aan mowqifkooda la aqoonin.

Shirkan oo uu markiisa hore rabay Xasan Sheekh inuu ku wada arko mucaaradka muuqda iyo siyaasiyiinta aan weli mowqifkooda caddeyn ayaa u qabsoomi waayay sidii la filaayay kadib markii ay mucaaradka muuqda qaadaceen ka qeyb-galkiisa, waxayna taas madaxweyne Xasan Sheekh ku riixday inuu gaar u arko xubno mucaarad ah oo dhawaan sameystay madal la yiraahdo Samatabixinta.

Xiriir toos ah oo dhexmaray madaxweyne Xasan Sheekh iyo xubno kamid ah madashan ayaa keenay in lagu heshiiyo kulan gaar ah. Xubnaha madashan oo ay ku jiraan madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Shariif Sheekh Axmed iyo Ra’iisul Wasaarihii hore, Xasan Cali Kheyre oo habeen hore ku shiray magaalada Muqdisho ayaa isku raacay inay aqbalaan la kulanka madaxweynaha.

Waqtiga weli lama iclaamin, laakiin mid kamid ah xubnaha Madasha ayaa inoo sheegay in kulanka uu dhici doono bartamaah asbuucan. Si kulanka looga ilaaliyo inuu yeesho weji beeleed, xubnaha Madasha Samata-bixinta ayaa sugaya Ra’iisul Wasaarihii hore, Cumar Cabdirashiid Cali Sharmaarke, kaas oo la filayo inuu soo gaaro Muqdisho.

Madaxaweyne Xasan Sheekh waxaa miiska u saaran in aan loo laaban karin doorashadii dadbaneyd, mucaaradkuna taas waa la qabaan, laakiin meesha la isku hayaa waa sidee looga gudbayaa doorasho dadban.

Xubnaha mucaaradka qaarkood waxay qabaan in xildhibaannada ay ku yimaadan doorasho toos ah, laakiin ay baarlamaanka doortaan madaxweynaha.

Haddii qodobkaan la isla qaato waxaa loo baahan doona in dib looga heshiiyo guddiga doorashada iyo waqtiga, waxaana kale oo halkaan ku lumi doonta awooddii maamul goboleedyada ee doorashada heer federaal.

Xasan Sheekh wuxuu u muuqda inuu sameynayo dabacsanaan naadir ah, waxaana kulanka soo socda uu si weyn hoos ugu dhigi doona culeyskii dhinaca beesha caalamka.

Mareykanka oo sameeyey qirasho fashil u muuqata kadib weerarkii IRAN

Washington (Caasimada Online) – Maalmo kadib markii Madaxweyne Trump uu ku dhawaaqay in barnaamijka Nukliyeerka ee Iiraan “gebi ahaanba la baabi’iyay” kadib duqeymo loo adeegsaday bambooyinka dhulka hoostiisa wax ku burburiya ee Mareykanka iyo gantaallo is xigxigay, ayaa xaaladda dhabta ah ee barnaamijkaasi waxay u muuqatay mid aad u mugdi badan, iyadoo saraakiil sarsare ay qirteen in aysan ogeyn halka uu ku dambeeyay keydka Iiraan ee yuraniyamta (uranium) heerkeedu ku dhow yahay kan hubka lagu sameeyo.

“Waxaan ka shaqeyn doonnaa toddobaadyada soo socda sidii aan u xaqiijin lahayn inaan wax ka qabanno shidaalkaas nukliyeerka ah, waana mid ka mid ah waxyaabaha aan kala hadli doonno Iiraaniyiinta,” sidaa waxaa yiri Madaxweyne ku xigeenka JD Vance oo Axaddii u warramayay barnaamijka “This Week” ee telefishinka ABC, isagoo tilmaamaya keyd yuraniyam ah oo ku filan in lagu sameeyo sagaal ilaa toban bam oo atoomik ah. Si kastaba ha ahaatee, wuxuu ku adkeystay in awoodda dalkaas uu shidaalkaas ugu beddeli lahaa hub ay dib u dhac weyn ku timid, maadaama aysan hadda haysan qalabkii ay shidaalkaas ugu beddeli lahayd hub shaqeynaya.

Iiraaniyiinta ayaa dhankooda caddeeyay inaysan xiiseyneynin inay wadahadal la yeeshaan Mareykanka, iyagoo ku eedeeyay Washington inay khiyaantay Tehran intii lagu guda jiray wareeggii ugu dambeeyay ee wada xaajoodyada, isla markaana ay qorsheyneysay weerarka cirka ah. Waxaa intaas dheer, keydkaas shidaalka nukliyeerka ah ayaa hadda ka mid ah awoodaha yar ee gorgortanka nukliyeerka ee ay Iiraan haysato.

Warbixin ay Axaddii siiyeen saxafiyiinta, Wasiirka Gaashaandhigga Pete Hegseth iyo guddoomiyaha cusub ee Taliyeyaasha Guud ee Ciidanka Qalabka Sida (Joint Chiefs of Staff), Dan Caine, ayaa ka fogaaday sheegashooyinkii guusha ee xad-dhaafka ahaa ee Mr. Trump. Waxay sheegeen in qiimeynta khasaaraha dagaalka ee hordhaca ah ee laga sameeyay saddexda goobood ee ay garaaceen diyaaradaha B-2 ee Ciidanka Cirka iyo gantaallada Tomahawk ee Ciidanka Badda ay muujisay “burbur iyo khasaare ba’an.”

Sawirro dayax-gacmeed laga qaaday bartilmaameedka ugu weyn, oo ah warshadda bacriminta yuraniyamta ee Fordo oo Iiraan ka dhistay buur hoosteeda, ayaa muujiyay dhowr dalool oo ay sameeyeen dersin ka mid ah bambooyinka loo yaqaan Massive Ordnance Penetrators oo miisaankiisu yahay 30,000 oo rodol – kuwaasoo ka mid ah bambooyinka caadiga ah ee ugu waaweyn ee ku jira keydka hubka Mareykanka – kuwaas oo daloolin qoto dheer ka sameeyay dhagaxa buurta.

Falanqeyntii hore ee militariga Israel ayaa lagu soo gabagabeeyay in xaruntaas, oo bartilmaameed u ahayd qorsheyaasha milateri ee Mareykanka iyo Israel in ka badan 26 sano, uu soo gaaray khasaare culus balse aan gebi ahaanba la burburin.

Laakiin waxaa sidoo kale jiray caddeymo, sida ay sheegeen laba sarkaal oo Israeli ah oo xog-ogaal u ah sirdoonka, oo muujinaya in Iiraan ay goobtaas ka rartay qalab iyo yuraniyam maalmihii la soo dhaafay. Waxaa kaloo soo kordhayay caddeymo muujinaya in Iiraaniyiinta, oo ka dheregsanaa hanjabaadaha isdaba joogga ah ee Mr. Trump ee ku aaddan tallaabo milateri, ay meesha ka saareen 400 oo kiilogaraam, ama qiyaastii 880 rodol, oo ah yuraniyam la bacrimiyay oo heerkeedu yahay 60 boqolkiiba. Heerkaas wuxuu wax yar uun ka hooseeyaa 90-ka boqolkiiba ee sida caadiga ah loo isticmaalo hubka nukliyeerka.

Shidaalkaas la bacrimiyay ee heerkiisu yahay 60-ka boqolkiiba wuxuu ku kaydsanaa meel gun dheer oo ka tirsan xarun kale oo nukliyeer ah oo u dhow caasimaddii hore ee Isfahan. Rafael Mariano Grossi, oo ah Agaasimaha Guud ee Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atoomikada (International Atomic Energy Agency – IAEA), ayaa fariin qoraal ah ku sheegay in shidaalkaas ay ugu dambaysay kooxihiisa kormeerayaasha Qaramada Midoobay qiyaastii toddobaad ka hor inta aysan Israel bilaabin weerarradeeda ka dhanka ah Iiraan. Wareysi uu Axaddii siiyay CNN wuxuu ku daray in “Iiraan aysan qarsan inay ilaashatay walxahan.”

Mar dambe oo fariin qoraal ah lagu weydiiyay haddii uu ula jeeday in keydkaas shidaalka ah — oo ku jira foostooyin gaar ah oo yar yar oo ku filan inay galaan qeybta dambe ee ilaa 10 baabuur — la raray, wuxuu ku jawaabay, “Haa, sidaas ayaan ula jeedaa.” Taasina waxay u muuqatay inay tahay sirta ku saabsan aayaha shidaalkaas ee uu Mr. Vance ka hadlayay.

Haddii ay sidaas tahay, Isfahan ma noqon doonto meesha keliya ee ay maamulayaasha barnaamijka nukliyeerka Iiraan – oo ah arrin lagu faano oo qaran ah, astaan u ah awoodda Iiraan ay isku difaaci karto – ay isku dayayeen inay qalabka iyo walxaha ka fogeeyaan indhaha dadweynaha, ayna sii adkeeyaan dhismaha warshadda Fordo si loo ilaaliyo wixii ay qasab ahayd in halkaas lagu dhaafo.

Sawirro dayax-gacmeed oo ay soo saartay shirkadda Maxar Technologies oo laga qaaday tunnel-lada gala buurta Fordo, maalmo ka hor weerarka Mareykanka, ayaa muujinaya 16 gaari oo xamuul ah oo la dhigay meel u dhow mid ka mid ah irridaha. Falanqeyn uu sameeyay Xarunta Isha Furan (Open Source Centre) ee London ayaa soo jeedisay in Iiraan laga yaabo inay goobtaas ugu diyaar garoobeysay weerar.

Ma cadda sida rasmiga ah, haddii ay jirto in laga raray xaruntaas.

Xaqiiqdii, waxaa jirtay xaddidaad ku saabsan waxa ay Iiraaniyiintu badbaadin kareen. Qalabka waaweyn ee senterifiyujiska (centrifuges) ee ku wareega xawaare ka dheereeya kan codka si loo safeeyo yuraniyamta, ayaa isku xiran oo ku dheggan sagxadda shubka ah. Mid ka mid ah saraakiisha Mareykanka ayaa sheegay inaysan suurtagal ahayn in qalabka gebi ahaanba laga raro Fordo kadib markii uu bilowday iska horimaadka Israel.

Sarkaalka ayaa intaas ku daray in dukumentiyo taariikhi ah oo ku saabsan barnaamijka nukliyeerka ay ku aasan yihiin gunta hoose ee xaruntaas, taasoo ay u badan tahay inay adkeyn doonto dadaal kasta oo dib loogu soo nooleynayo.

Maalmaha soo socda, Iiraaniyiinta iyo hay’adaha sirdoonkuba waxay filayaan inay wax badan ka ogaadaan xarunta bacriminta ee Natanz, oo ka fac weyn, ka weyn, kana difaac yar tan Fordo. Waxaa si isdaba joog ah u garaacday Israel, waxayna burburiyeen xarun bacrimin oo dhulka korkiisa ku taallay, waxayna sidoo kale carqaladeeyeen habka korontada. Mr. Grossi ayaa markii dambe sheegay inuu aaminsan yahay in cilladda ku timid korontada ay keeni kartay in qalabka senterifiyujiska uu si xad-dhaaf ah u wareego, taasoo malaha sababtay inuu gebi ahaanba burburo.

Lama oga muddada ay ku qaadan doonto Iiraaniyiinta inay dayactiraan oo ay beddelaan qalabkaas; waxay u badan tahay inay qaadan doonto sannado. Laakiin Iiraan waxay sidoo kale dhisaysaa xarun cusub oo si qoto dheer loo dhisay oo beddeli doonta tan Natanz oo ku taal koonfurta magaalada. Saraakiisha Tehran ayaa u sheegay Hay’adda IAEA inaysan weli furin warshaddaas, sidaas darteed aysan jirin wax la arko.

Haddii Iiraan ay si dhab ah u raadineyso hub nukliyeer ah – taasoo ay si rasmi ah u beeniso – waxay ku qaadanaysaa waqti ka badan qaran kasta oo hubkaas sameystay taariikhda. Dalka Mareykanka wuxuu afar sano gudahood ku horumariyay mashruucii Manhattan Project, isagoo sameeyay bambooyinkii lagu riday Hiroshima iyo Nagasaki si loo soo afjaro dagaalkii Baasifigga. Midowgii Soofiyeeti wuxuu tijaabadiisii ugu horreysay sameeyay 1949-kii, afar sano oo keliya kadib. Hindiya, Bakistaan iyo Israel dhammaantood way dedejiyeen geeddi-socodkaas.

Iiraaniyiinta waxay ku jireen hawshan in ka badan 20 sano, xog kayd ah oo Israel ay ka xadday bakhaar ku yaal Tehran sannado ka hor ayaa muujisay in injineerada Iiraaniyiinta ay sahaminayeen kiciyeyaasha nukliyeerka iyo qalab kale oo loo isticmaali lahaa oo keliya in lagu qarxiyo hub. Taasi waxay ahayd qiyaastii sanadkii 2003, markaasoo, sida uu sheegay sirdoonka Mareykanka, injineerada la faray inay joojiyaan shaqada hubeynta.

Hadalladii ka soo yeeray Mr. Trump iyo Ra’iisul Wasaare Benjamin Netanyahu maalmihii la soo dhaafay ayaa muujinaya inay aaminsan yihiin in shaqadaas dib loo bilaabay, inkastoo aan la soo bandhigin wax caddeyn ah oo taageeraya sheegashadaas. Haddii ay sidaas tahay, weerarada lagu qaaday Fordo, Natanz iyo Isfahan waxay kaliya sii xoojin karaan aragtida hoggaamiyeyaasha Iiraan ee ah inay u baahan yihiin hub si ay dowladoodu u badbaado.

Taariikhda ayaa sidoo kale tilmaamaysa in diblomaasiyaddu ay inta badan ka waxtar badnayd kharribaadda ama weerarrada milateri marka la doonayo in la helo dammaanad ah in dal uusan raadin hubka atoomikada. In ka badan 15 sano ka hor, weerar wadajir ah oo Mareykanka iyo Israel ay ku qaadeen Natanz, iyagoo adeegsanaya hub sebernetik ah oo casri ah, ayaa sababay in qiyaastii shan meelood meel ka mid ah 5,000 ee senterifiyujis ee dalkaasi uu lahaa ay qarxaan.

Laakiin Iiraaniyiintu ma aysan dib u dhisin oo keliya, balse waxay rakibeen qalab ka casrisan kii hore. Kahor weerarkii Israel ee bishan, waxay haysteen qiyaastii 19,000 oo senterifiyujis oo shaqeynayay.

Waxay ahayd markii maamulkii Obama uu Iiraan la galay heshiiskii nukliyeerka ee 2015-kii oo keliya markii Mareykanku uu helay sawir buuxa oo ku saabsan awooddeeda, taasoo ay ugu wacnayd shaqada kormeerayaasha. Kormeerkaasna waa la joojiyay – kamarado badan oo ammaankana waa la damiyay – kadib markii Mr. Trump uu ku tilmaamay heshiiska nukliyeerka “masiibo” uuna ka baxay.

Falcelinta Tehran waxay noqotay inay kordhiso soo saarista senterifiyujisyada, inay yuraniyamta ku bacrimiso heerar ay u baahan yihiin oo keliya dalalka hubka haysta, iyo inay is hortaagto Hay’adda IAEA.

Hadda, ma cadda in kooxda kormeerayaasha IAEA ee ku sugnaa dalka markii uu iska horimaadka Israel qarxay ay dowladda Iiraan u oggolaan doonto inay dib u bilaabaan kormeeradooda, taasoo ay ku jiri doonto xaqiijinta halka ay taallo iyo badqabka yuraniyamtaas heerkeedu ku dhow yahay kan hubka lagu sameeyo.

Dhammaan kormeeradii caalamiga ahaa waa la hakiyay xilliga dagaalka, sida ay sheegeen saraakiisha Iiraan. Xitaa haddii dib loo bilaabo, ma cadda in kormeerayaashu ay si toos ah u geli karaan warshadda Fordo ee la duqeeyay ee dhulka hoostiisa ku taal, ama burburka xarunta weyn ee bacriminta ee Natanz.

Mick Mulroy, oo ahaa sarkaal hore oo ka tirsanaa Pentagon-ka xilligii maamulkii kowaad ee Trump, horena u ahaa sarkaal ka tirsan Hay’adda Sirdoonka Dhexe (CIA), ayaa weerarka ka yiri: “Marka la eego nooca iyo tirada hubka la isticmaalay, waxay u badan tahay inay dib u dhigi doonto barnaamijka hubka nukliyeerka ee Iiraan laba ilaa shan sano.”

Mareykanka oo Shiinaha ka codsaday in uu ka hortago arrin ay damacsan tahay Iran

Washington (Caasimada Online) – Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Mareykanka Marco Rubio ayaa Axaddii ugu baaqay dowladda Shiinaha inay cadaadis ku saarto Iran si aysan u xirin marin-biyoodka Hormuz, kadib markii Mareykanku uu fuliyay duqeymo lagu bartilmaameedsaday xarumaha nukliyeerka Iran.

Hadalka Rubio oo uu ka jeediyay barnaamijka “Sunday Morning Futures with Maria Bartiromo” oo ka baxa Fox News ayaa yimid kadib markii warbaahinta dowladda Iran, Press TV, ay sheegtay in baarlamaanka Iran uu meel mariyay hindise sharciyeed ogolaanaya in la xiro marin-biyoodka Hormuz — halkaas oo qiyaastii 20% saliidda iyo gaaska caalamka ay maraan.

“Waxaan ku dhiirrigelinayaa dowladda Shiinaha ee fadhigeedu yahay Beijing inay arrintan kala hadlaan Iran, maadaama ay si weyn ugu tiirsan yihiin saliidda ay ka helaan marin-biyoodka Hormuz,” ayuu yiri Rubio, oo sidoo kale ah la-taliyaha amniga qaranka Mareykanka.

“Haddii ay Iran sidaas sameyso, waxay noqon doontaa qalad weyn oo kale. Dhaqaale ahaan, waxay la mid noqon doontaa is-dil. Anaguna waan heysannaa ikhtiyaaro aan uga jawaabno arrintaas, balse dalal kale waa inay si dhab ah arrintaas u eegaan — waayo waxay si ka daran u dhaawici doontaa dhaqaalahooda marka loo eego kan Mareykanka.”

Rubio wuxuu sheegay in xiritaanka marin-biyoodka Hormuz ay noqon doonto koror weyn oo dhanka xiisadda ah, taas oo keeni karta in Mareykanka iyo dalal kale ay si adag uga falceliyaan.

Safaaradda Shiinaha ee Washington weli wax war ah kama aysan soo saarin arrintan.

Mas’uuliyiin Mareykan ah ayaa sheegay in duqeymaha la beegsaday xarumaha ugu weyn ee nukliyeerka Iran ay ahaayeen kuwo “si buuxda u burburiyay bartilmaameedyadii”, iyadoo la adeegsaday 14 gantaal oo ah nooca qarxiya dhulka hoostiisa (bunker-buster bombs), in ka badan labaatan gantaalaha Tomahawk ah iyo in ka badan 125 diyaaradood oo ciidan ah. Tallaabadani waxay sii hurisay colaadda ka taagan Bariga Dhexe.

Tehran waxay ballanqaadday in ay isdifaaceyso. Rubio, oo hadalkiisa sii wata Axaddii, ayaa ka digay in Iran ay jawaab militari bixiso, isagoo sheegay in ay noqon doonto “qaladka ugu weyn ee abid ay sameeyaan.”

Mareykanka wuxuu ogolaanayaa in Iran ay yeelato warshado nukliyeer si ay koronto u dhalliso, balse ma ogola in ay iskeed u bacramiso shidaalka nukliyeerka, sida uu sheegay Rubio.

“Maamulka Iran waa inuu si dhab ah u baraarugo, oo yiraahdo: ‘Haddii aan si dhab ah u dooneyno tamar nukliyeer ah oo dalkeena loo adeegsado, wado ayaa jirta.’ Fursaddaas wali way furnaaneysaa, diyaar baan u nahay inaan berri la hadalno,” ayuu yiri Rubio.

“Ugu dambeyn, waa in ay go’aan gaaraan. Waa arrin aad u sahlan: haddii waxa ay doonayaan ay tahay in ay yeeshaan warshado nukliyeer si koronto u helaan — waxaa jira dalal badan oo sidaas sameeya, mana u baahna in ay iyagu bacramiyaan uranium-kooda — sidaas bay sameyn karaan,” ayuu yiri.

IRAN oo la shaaciyey in ay leedahay xarun Nukliyeer qarsoodi ah oo aan la ogeyn

Washington (Caasimada Online) – Madaxweyne Donald Trump ayaa ku andacooday in weerarro ay fuliyeen ciidamada Maraykanku ay “si buuxda oo dhammaystiran u burburiyeen” xarumaha ugu muhiimsan ee lagu hormariyo nukliyeerka Iran. Balse bishan, Iran ayaa ku dhawaaqday inay leedahay xarun kale oo lagu bacrimiyo uraniyum, taasoo ay ku sheegtay “meel ammaan ah oo aan la gaari karin,” isla markaana lagu bilaabi doono rakibidda centrifuge-yada si degdeg ah.

Ku dhawaaqistaas waxaa sameeyay madaxa Hay’adda Tamarta Atomiga ee Iran Mohammad Eslami, 12-kii Juun – wax yar kaddib markii Guddiga Sare ee Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atomiga (International Atomic Energy Agency, IAEA) ay cambaareeyeen Iran, sababo la xiriira ku-tumasho heshiiskii hufnaanta ee Xeerka Ka-hortagga Faafinta Hubka Nukliyeerka (Nuclear Nonproliferation Treaty).

“Xarunta cusub waa la dhammaystiray waxayna ku taallaa meel ammaan ah oo aan si sahlan loo beegsan karin,” ayuu yiri Eslami. “Marka la dhammaystiro rakibidda iyo dejinta centrifuge-yada, howlgalka bacriminta ayaa si rasmi ah u bilaaban doona.”

Hadalkan lama filaanka ahaa weli lama helin caddayn rasmi ah oo taageeraysa sheegashadaas, sidoo kalena ma jirto meel si rasmi ah loogu magacaabay inay tahay goobta cusub. Sirdoonka reer Galbeedka ma aysan xaqiijin run ahaanshaha warkan, waxaana sidoo kale muuqan wax jawaab ah oo muuqda hay’adaha caalamiga ah ama dowladaha shisheeye.

Goobtan cusub ayaa la rumeysan yahay in muddo sanado ah la dhisayey, iyadoo Iran aysan weli u oggolaan Hay’adda Tamarta Atomiga inay booqato. Madaxa hay’addaas, Rafael M. Grossi, ayaa bishii Abriil saxaafadda u sheegay in “Iran ay nagu tiri: ‘Arrintaasi adinka idinma khusayso.’”

Xaruntan cusub, oo haddii la xaqiijiyo noqon doonta tii saddexaad ee Iran leedahay, ayaa la rumeysan yahay inay ku taallo dhul hoostiisa sida Fordo iyo Natanz – kuwaasoo xalay la weeraray. Si kastaba ha ahaatee, weli lama oga in centrifuge-yo lagu rakibay iyo inkale, ama inay diyaar tahay, sida uu sheegay Eslami.

David Albright, oo ka tirsan Machadka Sayniska iyo Ammaanka Caalamiga ah (Institute for Science and International Security), ayaa qoray in xarunta cusub ay u badan tahay inay ku taallo koonfurta magaalada Natanz, hoosta buurta Kuh-e Kolang Gaz La – taasoo dhererkeedu gaarayo hal mayl oo ka sarreeya heerka badda, kana dheer buurta Fordo ku dhowaad nus mayl.

“Goobtan waxaa ujeedkeedu u muuqdaa inay noqoto xarun weyn oo lagu rakibo centrifuge-yo,” ayuu yiri Albright. Haddii xaruntaasi ay si buuxda u hawlgasho iyadoo la adeegsanayo centrifuge-yada casriga ah, ayuu ku qiyaasay in Iran ay awoodi karto inay saddex bil gudahood ku soo saarto uraniyum si sare loo bacrimiyey oo ku filan samaynta 19 bam nukliyeer ah.

Dowladda Iran waxay sidoo kale ku dhawaaqday inay ka jawaabayso cadaadiskaas, iyadoo beddelaysa centrifuge-yadii duqoobay ee Fordo, lana isticmaalayo kuwa ugu casrisan. Si kastaba, lama caddaynin in isbeddelkaasi la hirgeliyey ka hor weerarkii dhacay.

Sawirro: Xasan oo maanta Muqdisho ka daah-furay…

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Dr. Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta magaalada Muqdisho ka daah-furay Qorshaha Hiigsiga qarni-jirka 2060-ka.

Hiigsigan oo ka kooban 7 qorshe qaran oo 5-sanadle ah, ayaa waxa uu diiradda saaraya sidii ay Soomaaliya ku noqon lahayd dal mideysan, xooggan, nabdoon, kana mid ah waddamada dakhliga dhexe meelaha sare kaga jira, marka la gaaro sanadka 2060.

Shirkaan oo socon doona muddo saddex cisho ah waxaa ka qeyb-galay Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre, wasiirro, xildhibaanno ka tirsan labada Aqal ee baarlamaanka Soomaaliya, wakiillo ka socda beesha caalamka iyo marti-sharaf kale.

La-taliyaha Arrimaha Dhaqaalaha ee Madaxweynaha JFS, ahna Guddoomiyaha Golaha Dhaqaalaha Qaranka, Xasan Aadan Hoosow, oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay in haddii qorshahaan la hirgeliyo Soomaaliya ay noqon doonto dal barwaaqo ah.

“Haddii Qorshaha Hiigsiga Qarni-jirka 2060-ka la hirgeliyo, Soomaaliya waxay noqon doontaa dal barwaaqo ah,” ayuu yiri La-taliyaha Madaxweynaha ee Arrimaha Dhaqaalaha.

Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Axmed Macalin Fiqi oo isna ka hadlay goobta ayaa sheegay in qorshahan uu isbeddel weyn u horaeedi doono Soomaaliya.

“Qorshaha Qarni-jirka 2060-ka waxaa uu isbeddel weyn ku sameyn doonaa dalka iyo dadka Soomaaliyeed,” ayuu yiri Wasiir Fiqi.

Toddoba askari oo Ugandan ah oo lagu dilay Soomaaliya

Kampala (Caasimada Online) – Wasaaradda Gaashaandhigga Uganda ayaa xaqiijisay in ugu yaraan toddobo askari oo ka tirsan Ciidanka Difaaca Shacabka Uganda (UPDF) ay ku dhinteen hawlgal wadajir ah oo qaraar oo socday muddo saddex maalmood ah, kaasoo lagu doonayay in magaalada Sabiid-Caanoole ee gobolka Shabeellaha Hoose lagala wareego maleeshiyada Al-Shabaab.

Askartan waxay qayb ka ahaayeen Hawlgalka Taageerada iyo Xasillinta ee Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM), oo loo xil saaray la-dagaallanka Al-Shabaab.

Weerarradii ugu dambeeyay ayaa kiciyay cabsi laga qabo soo rogaal-celinta kooxaha jihaad doonka ah ee Soomaaliya, gaar ahaan xilli hawlgalka AUSSOM uu la daalaa-dhacayo ciidamo aan ku filnayn iyo dhaqaale yari.

Khasaarahan ayaa yimid intii uu socday go’doon saddex maalmood qaatay oo lagu hayay magaalo Sabiid-Caanoole, ayaa lagu yiri bayaan ka soo baxay wasaaradda gaashaandhigga Uganda, iyadoo intaas ku dartay in magaalada dib loogala wareegay Al-Shabaab.

“Nasiib darro, waxaan ku weynay toddobo askari intii uu dagaalku socday,” ayuu Afhayeenka Ciidanka Difaaca Shacabka Uganda, Felix Kulayigye, u sheegay wakaaladda wararka ee AFP.

“Waxaan ku ammaanayaa geesinimada ciidamadeenna halyeeyada ah ee AUSSOM-UPDF iyo kuwa Xoogga Dalka Soomaaliyeed. Hawlgalkani waa qayb ka mid ah dadaalkeenna joogtada ah ee aan ku doonayno inaan ku wiiqno awoodda Al-Shabaab iyo inaan si buuxda u hirgelinno Qorshaha Kala-guurka Soomaaliya, kaasoo aakhirka horseedi doona in mas’uuliyadaha amniga lagu wareejiyo ciidamada Soomaaliya.”

Taliyaha Qaybta Koowaad (Sector One), Gaashaanle Sare Joseph Musoke Ssemwanga, ayaa ku tilmaamay Sabiid-Caanoole inay ahayd xarun weyn oo muhiim u ah saadka iyo qorsheynta Al-Shabaab.

Ilo-wareedyo militari ayaa xaqiijiyay in ka dib markii amniga magaalada la sugay, ay cutubyada AUSSOM iyo kuwa Ciidanka Xoogga Dalka ay billaabeen inay xoojiyaan gacan ku haynta, ayna hadda ku hawlan yihiin hawlgallo daba-gal ah oo lagu ciribtirayo haraadiga dagaalyahannada Al-Shabaab ee ku sugan guud ahaan Shabeellooyinka

Meydadka toddobada askari ee geeriyooday ayaa la filayaa in dalkooda Uganda dib loogu celiyo si loogu aaso iyadoo la raacayo maamuus qaran oo militari.

Uganda waxay door safka hore ah ka qaadanaysay xasillinta Soomaaliya tan iyo sanadkii 2007, iyadoo ka hoos shaqaynaysa dallada Midowga Afrika.

Hawlgalka AUSSOM, oo beddelay ciidamadii hore ee ATMIS, ayaa hadda ka kooban 11,146 askari — inkastoo bishii Abriil uu sheegay inuu u baahan yahay 8,000 oo askari oo dheeraad ah.

Soomaaliya waxay muddo dheer la daalaa-dhacaysay kacdoonka Islaamiga ah ee rabshadaha wata, inkastoo kooxda xiriirka la leh Al-Qaacida lagu qasbay inay difaac galaan sannadihii 2022 iyo 2023, kaddib hawlgallo ay wadeen ciidamada Soomaaliya oo ay taageerayaan nabad-ilaaliyeyaasha Midowga Afrika.

Weerarro dhowaan ka dhacay magaalooyin muhiim ah ayaa kiciyay walaac laga qabo soo noolaanshaha kooxda, iyadoo maleeshiyadu ay bishii Maarso beegsadeen kolonyo uu la socday Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud magaalada caasimadda ah ee Muqdisho.

Xogta dagaal jab culus lagu gaarsiiyay Al-Shabaab oo maanta ka dhacay aagga…

0

Baydhaba (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dagaal culus oo maanta ka dhacay duleedka magaalada Baydhaba ee xarunta gobolka Baay, kaas oo u dhexeeyay ciidamada dowladda iyo maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab.

Dagaalka oo ahaa mid xooggan ayaa yimid, kadib markii xubno ka tirsan Al-Shabaab ay saaka weerar ku qaadeen fariisimo ciidamada Xoogga dalka ku leeyihiin deegaanka Burjeed oo u dhexeeyo magaalada Baydhaba iyo deegaanka Deynuunaay ee gobolka Baay, waxaana kadib sidaas ku qarxay dagaal toos ah.

Ciidamada oo hayay xogta weerarka Al-Shabaab ayaa ka hortegay xubnaha Al-Shabaab, iyagoo jab culus ugu gaystay halkaasi, sida lagu sheegay qoraal kasoo baxay dowladda.

“Ciidammada Xoogga Dalka Soomaaliyeed ayaa waaberigii hore ee saakay jab xooggan ugu geystay duleedka magaalada Baydhabo ee xarunta gobolka Baay Maleeshiyaad ka tirsan kooxda Khawaarijta ah ee Al-Shabaab oo weerar kusoo qaaday deegaanka Burjeed oo dhowr iyo toban KM dhanka bari kaga beegan magaalada Baydhabo oo ah xarunta KMG ka ee maamulka Koonfur Galbeed” ayaa lagu yiri war kooban oo kasoo baxay dowladda dhexe.

Sidoo kale saraakiisha ciidamada Xoogga dalka ee ku sugan aagga magaalada Baydhaba ayaa sheegay in weli maydadka Al-Shabaab ay daadsan yihiin gudaha  Burjeed, isla markaana ay sii baacsanayaan firxadka maleeshiyada weerarka ku qaaday deegaankaasi.

Xaaladda ayaa haatan ah mid kacsan, waxaana weli dhaq-dhaqaaqyo laga dareemayaa qaybo badan oo kamid ah gobolka Baay oo ay ku xoogan tahay kooxda Al-Shabaab.

Waa markii labaad oo cashir lama ilawaan ah kooxda Khawaarijta loogu dhigayo deegaanka Burjeed, waxaana ahayd dhowaan markii lagu laayay deegaankaasi, kadib markii looga dilay ugu yaraan 20 Shabaab ah oo xilligaas sidaan weerar ugu soo qaaday ciidamada.

Maydadka xubnaha Al-Shabaab ee xilligaas la laayay ayaa la geeyay magaalada Baydhaba, iyada oo lagu soo bandhigay fagaaraha afar irdoodka ee magaaladaas oo ay isugu soo baxeen boqolaal dadweyne ah.

Si kastaba, Koonfur Galbeed ayaa waxaa haatan ka socda guluf ka dhan ah argagixisada, si looga saaro deegaannadaasi oo ay muddo dheer ku hayaan cunaqabateyn xoogleh.

Ciidamada Puntland oo nolosha ku qabtay ajnabi ka tirsan kooxda Daacish

0

Boosaaso (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Bari ayaa sheegaya in maanta ciidamada difaaca maamulka Puntland ay howlgallo culus ka sameeyeen aagga buuraha Calmiskaad, kuwaas oo lagu beegsaday firxadka maleeshiyaadka kooxda Daacish.

Ciidamada ayaa saaka isku fidiyay togga Baalade, halkaas oo ay ku dhuumaaleysanayaan xubno ka tirsan kooxda Daacish, waxaana lasoo wariyay in la’isku fara saaray halkaasi.

Qoraal kooban oo kasoo baxay taliska Howlgalka Ciribtirka Argagixisada ee Puntland ayaa waxaa lagu sheegay in inta uu socday howlgalka lagu qabtay nin ajnabi ah oo ka tirsan Daacish, isla-markaana ciidamadu ay nolosha ku qabteen, isaga oo kasoo firxaday kooxda.

Puntland ma shaacin dalka uu kasoo jeedo ninka la qabtay, waxaase haatan baaritaanno ku hayo ciidamada ammaanka ee ku sugan buuraha Calmiskaad ee gobolka Bari.

“Ciidanku waxay Togga Baallade ka qabteen Nin Ajanebi ah oo ka mid ah firxadka Argagixisada Daacish ee la jebiyey. Tan iyo markii laga sifeeyay inta badan Calmiskad firxadka Argagixisada aya mid mid looga qabanaya Toggaga Calmiskaad”, ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay Taliska howlgalka Hillaac ee Puntland.

Sidoo kale waxa lasoo wariyay inuu jiro khasaare kale oo ciidamada howlgaka sameeyay soo gaaray, waxaana jiro dhimasho iyo dhaawac, iyada oo dadka dhintayuu ku jiro Abwaan Cabdulkadir oo goor sii horeysay oo maanta ah tiriyay maanso uu ku cabiray dareenkiisa.

Dhowaan ayay ahayd markii sidaan oo kale ay ciidamada Puntland gacanta ugu dhigeen nin u dhashay waddanka Turkiga oo ka barbar dagaalamayey kooxda Daacish, waxaana la qabtay isaga oo watay qori AK-47 ah, isla markaana kaligiis biyo ka dhaansanayay ceel.

Ciidanka Guutada 3-aad ee Puntland, oo qabtay ninkaas, ayaa ku sifeeyay inuu yahay dagaalyahan hore uga fakaday howlgallo lagu burburiyay xarumo ay Daacish ku lahayd buuraleyda Cal Miskaad. Inkastoo aan la shaacin magaciisa, haddana mas’uuliyiinta Puntland waxay sheegeen in uu haysto jinsiyadda Turkiga isla markaana uu bixiyay xog muhiim ah intii lagu guda jiray wareysiyo hordhac ah.

Eedeysanuhu ma uusan la socon wax koox ah xilligii la qabtay,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka. “Wuxuu ka fakaday intii lagu guda jiray howlgalladii ugu dambeeyay ee lagu wiiqay awoodda Daacish ee gobolka.”

Puntland ayaa dagaal adag kula jirta argagixisada ku sugan dhulka buuraleyda ah ee gobolka Bari, iyada oo dhowaan lasoo gabagaabeeyay wajiga saddexaad ee howlgalka loogu magac daray Hilaac oo lagu xoreeyay dhul ballaaran oo ku yaalla aagga Calmiskaad.

Maxaa laga filaan karaa Axmed Madoobe iyo Deni oo lagu lamaanay Mucaaradka?

0

Garoowe (Caasimada Online) – Xaaladda siyaasadeed ee Soomaaliya ayaa sii laba kacleyneysa, waxaan kasii daraya khilaafka u dhexeeya Villa Soomaaliya, mucaaradka iyo qaar kamid ah maamullada dalka, gaar ahaan dowlad-goboleedyada Jubaland iyo Puntland.

Dhinacyadan ayaa si weyn isugu haya hannaanka doorashooyinka ee 2026 iyo wax ka beddelka lagu sameeyay dastuurka KMG, taas oo dhalisay xiisadda haatan ka taagan dalka.

Hoggaamiyeyaasha Jubaland iyo Puntland ayaa haatan wada dhaq-dhaqaaqyo culus, iyaga oo toos ula saftay siyaasiyiinta mucaaradka ee kasoo horjeedo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud kadib markii taageero buuxda ay u muujiyeen Madasha Samatabixinta Mucaaradka.

Axmed Madoobe iyo Saciid Deni ayaa haatan kulamo ka wada magaalada Garoowe, kuwaas oo ay uga hadlayaan xiisadda siyaasadeed ee ka taagan dalka iyo hanaanka doorashada.

Qorshaha ugu wayn ee labada hoggaamiye ayaa ah in lasoo celiyo xiriirka labada dowlad-goboleed iyo in la iska kaashado arrimaha masiiriga ah ee dalka, gaar ahaan khilaafaadka doorashooyinka ee soo jiitamaya iyo xaaladda guud ee amniga dalka.

Wadahadallada socda ayaa sidoo kale la rajeynayaa inay sare u qaadaan iskaashiga labada dhinac, dibna ay u dhisaan kalsoonida siyaasadeed iyo in wax looga qabto caqabadaha baaxadda leh ee horyaalla nidaamka federaalka Soomaaliya.

Dhinaca kale, Xildhibaan Sadiiq Cabdullaahi Cabdi oo ka tirsan Golaha Shacabka, isla markaana qayb ka ah dhaq-dhaqaaqa mucaaradka ayaa rajo wanaagsan ka muujiyay kulamada ka socda Garoowe iyo midowga mucaaradka ku sugan magaalada Muqdisho.

Xildhibaanka ayaa shaaca ka qaaday in arrimahan ay wax badan ka beddeli doonaan xaalka siyaasadeed ee dalka, ayna filayaan in dhowaan ay keenaan isbeddello waawayn.

“Kulanka Garowe ee JL & PL oo lagu lamaaniyey iskaashiga Madasha & xildh mucaaradka ee Xamar wax badan ayey maareyn doonaan dhowaan” ayuu yiiri Xildhibaan Sadiiq.

Villa Somalia ayaa dhankeeda sii wadda ololaha ay ku dooneyso qabashada doorasho qof iyo cod ah, si u hirgeliso waxaana xalay arrintan sii xoojiyay Ra’iisul wasaare Xamza.

“Waxa aynu u baahannahay in aynu u gudubno hannaan lagu mideysan yahay oo dadka Soomaaliyeed oo dhan isu keenaya, haddii aynu ka baxno nolosha dadban waxa aynu ka gudbayna midnimo la’aanta colaadaha iyo dhibaatooyinka kale ee ka jira dalkeenna” ayuu yiri Ra’iisul wasaaruhu.

Soomaaliya ayaa haatan ku jirto marxalad siyaasadeed oo cakiran, waxaase isha lagu wada hayaa natiijada shirka ay ku ballansan yihiin Madaxweyne Xasan iyo xubnaha mucaaradka.

Afar tallaabo oo kala duwan oo IRAN ay uga jawaabi karto weerarkii Mareykanka

Tehran (Caasimada Online) – Mareykanka ayaa Sabtidii weerar lama filaan ah oo cirka ah ku qaaday saddex xarunood oo nukliyeer oo Iiraan leedahay, tallaabadaas oo si toos ah Washington uga dhigtay dhinac ka mid ah dagaalka u dhexeeya Israa’iil iyo Jamhuuriyadda Islaamiga ah.

Donald Trump ayaa sheegay in duqeymaha cirka lagu “baabi’iyay gebi ahaanba” xarumaha Fordow, Natanz iyo Isfahan, weerarradaas oo looga gol lahaa in lagu curyaamiyo awoodda Jamhuuriyadda Islaamiga ah ee bacariminta yuraaniyamka.

Illaa hadda ma cadda in xarunta Fordow, oo ku aasan meel gun ah oo buur hoosteeda ah ayna ilaaliyaan nidaamyada difaaca cirka, la burburiyay qayb ahaan ama gebi ahaanba.

Telefishinka Al Jazeera qaybtiisa Carabiga ayaa ku warramay in Washington ay Tehran horay uga sii wargelisay weerarrada, iyo in goobihii la beegsaday la baneeyay.

Dhanka kale, warbaahinta Amwaj Media, oo soo xiganaysa ilo-wareed siyaasadeed oo Iiraani ah, ayaa ku warrantay in “inta badan” keydka yuraaniyamka la bacrimiyey ee Iiraan lagu hayay goobo aamin ah oo ka baxsan saddexda goobood ee la beegsaday.

Iiraan ayaa ku hanjabtay inay ka aargoosan doonto weerarrada Mareykanka, waxayna maalintii Axadda soo saartay digniin ah in “askari iyo muwaadin kasta oo Mareykan ah oo gobolka jooga uu yahay bartilmaameed xalaal ah”.

Xilli xaaladdu ay weli cakiran tahay, warbaahinta Middle East Eye waxay faaqiday tallaabooyinka Iiraan u furan ee ay kaga jawaabi karto weerarkan.

Weeraro lagu beegsado hantida Mareykanka

Mareykanku wuxuu saldhigyo militari oo kala duwan ku leeyahay guud ahaan Bariga Dhexe.

Saldhigyada ugu muhiimsan waxay ku yaallaan dalalka Kuweyt, Imaaraadka Carabta, Qadar, Suuriya, Baxreyn iyo Ciraaq.

Weerarrada Iiraan lagu qaaday kaddib, falanqeeye ka tirsan telefishinka dowladiga ah ee Iiraan ee IRIB ayaa sheegay in muwaadin iyo askari kasta oo Mareykan ah oo gobolka jooga uu yahay “bartilmaameed xalaal ah”, wuxuuna shaashadda ka baahiyay khariirad muujinaysa saldhigyada Mareykanka ee gobolka.

“Idinkaa billaabay, annagana waan soo afjari doonnaa,” ayuu yiri.

Wasaaradda Maaliyadda ee Kuweyt ayaa maalintii Axadda sheegtay inay diyaarisay goobo lagu gabbaadsado oo ku yaalla dhismaha wasaaradaha ee dalkaas.

Wasaaraddu waxay war ay soo dhigtay barteeda X ku sheegtay in goobahani ay qaadi karaan dad gaaraya 900 oo qof.

Ka bixitaanka heshiiska NPT

Weerarka Mareykanka ee Iiraan ayaa ku dhaliyay qaar ka mid ah sharci-dejiyeyaasha Iiraan inay ku baaqaan in laga baxo Heshiiska Xakamaynta Faafidda Hubka Nukliyeerka (Non-Proliferation Treaty), kaasoo dhiirrigeliya hub-ka-dhigista iyo adeegsiga tamarta nukliyeerka ee ujeeddooyin nabadeed.

Guddoomiyaha guddiga arrimaha dibadda ee baarlamaanka, Abbas Golroo, ayaa bayaan uu Axaddii soo dhigay bartiisa X ku sheegay in duqeymaha Mareykanku ay Iiraan siinayaan xaqa sharci ee ay heshiiskan uga bixi karto, isagoo cuskanaya Qodobka 10-aad.

Qodobka 10-aad wuxuu dhigayaa in xubin kasta oo ka tirsan heshiiska NPT ay leedahay “xaqa ay uga bixi karto heshiiska haddii ay go’aansato in dhacdooyin aan caadi ahayn ay halis geliyeen danaha ugu sarreeya ee dalkeeda”.

Hal waddan oo keliya ayaa horay uga baxay heshiiska NPT, waana Kuuriyada Waqooyi oo ka ruqseysatay sanadkii 2003-dii.

Waddamada dariska la ah Iiraan ee kala ah Pakistan iyo Hindiya, iyo sidoo kale Israa’iil, ayaan qayb ka ahayn heshiiska NPT, waxayna leeyihiin hub nukliyeer ah, inkastoo Israa’iil ay diiday inay si fagaare ah u qirato.

Xiritaanka Marinka Hormuz

Marinka Hormuz waa marin badeed istiraatiiji ah oo muhiim u ah ganacsiga caalamiga ah, waana “meel cariiri ah” oo ay maraan ku dhowaad shan-meelood-meel saliidda maalinlaha ah ee adduunka.

Iiraan ayaa horay ugu hanjabtay inay xiri karto marinkaas si ay uga jawaabto weerar uga yimaada Mareykanka, waxaana maalintii Axadda wakiil u hadlay Hoggaamiyaha Sare ee Iiraan, Ayatollah Cali Khamenei, uu sheegay in tallaabadaas si degdeg ah loo qaado.

“Hadda waa markeenna, waa inaan si degdeg ah u dhaqaaqnaa,” ayuu yiri Hossein Shariatmadari, sida ay ku warrantay warbaahinta dowladda.

“Tallaabada ugu horreysa, waa inaan weerar gantaal ah ku qaadnaa maraakiibta dagaalka ee Mareykanka ee ku sugan Baxreyn, isla mar ahaantaana aan Marinka Hormuz ka xirnaa maraakiibta Mareykanka, Ingiriiska, Jarmalka iyo Faransiiska.”

Tallaabo lagu xirayo marinkan ayaa saameyn ba’an ku yeelan karta dhaqaalaha adduunka, oo markii horeba la daalaa-dhacayay cawaaqibka siyaasadaha canshuuraha ee Trump iyo weerarrada Israa’iil ee Bariga Dhexe.

“Ma u diyaar garowdeen sicir-barar aad u sarreeya si uu Mareykanku isaga dhigo inuu wiiqi karo barnaamijka nukliyeerka Iiraan?” ayuu yiri dhaqaale-yahanka sare Philip Pilkington oo qoraal soo dhigay bartiisa X.

Abaabulka kooxaha wakiillada ah

Kooxo hubeysan oo kala duwan oo Iiraan ay taageerto kuna sugan dalal ay ka mid yihiin Yemen, Ciraaq iyo Lubnaan ayaa sidoo kale la filayaa inay qaadaan weerarro aargoosi ah oo ka dhan ah danaha Mareykanka ee gobolka.

Sarkaal ka tirsan Xuutiyiinta Yemen ayaa Axaddii sheegay in jawaabta kooxdooda ee ku aaddan weerarrada Mareykanka ee Iiraan ay tahay “arrin waqti uun sugeysa”.

Qaar badan oo ka mid ah kooxahan ayaa horayba ugu lug lahaa weerarro baaxad-yar oo lagu beegsanayay bartilmaameedyo Israa’iil iyo Mareykan leeyihiin tan iyo bilowgii dagaalka Gaza bishii Oktoobar 2023.

Guutada Zainabiyoun, oo ah koox hubeysan oo Pakistaniyiin ah oo Iiraan u aasaastay inay ka dagaallanto colaadda Suuriya, ayaa soo saartay bayaan ay ku sheegayso inay diyaar u tahay inay ka qaybqaadato dagaalka ka dhanka ah bartilmaameedyada Israa’iil iyo Mareykanka.

“Dhiiggiinnu waa dhiiggeenna. Qalbiyadeenna, nafteenna iyo maskaxdeennuba idinkay idinla jiraan. Ogaada in shacabka Pakistan ay garab idin taagan yihiin,” ayaa lagu yiri bayaanka, oo intaas ku daray in kooxdu ay diyaar u tahay inay beegsato hantida Mareykanka ee ku yaalla Pakistan.

Xamza oo tallaabo kale u qaaday doorashada qof iyo cod – Maxaa dhacay shalay?

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya, Xamza Cabdi Barre ayaa xafiiskiisa ku qaabilay hoggaanka ururrada siyaasadeed ee isdiiwaan-galiyey, kuwaas oo door muuqda ku leh hannaanka dimoqraadiyadda iyo dib-u-dhiska nidaamka xisbiyada dalka.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa tilmaamay sida ay uga go’an tahay xukuumadda Dan-Qaran xoojinta wada-shaqeynta dowladda iyo ururrada siyaasadeed, dar-dargelinta hannaanka doorashooyinka qof iyo cod ah, iyo in la hirgeliyo nidaam siyaasadeed oo ku dhisan hufnaan, daahfurnaan iyo kalsooni shacabka.

Ra’iisul Wasaare Xamza ayaa tilmaamay in dowladdu ay mudnaan gaar ah siineyso hirgelinta doorashooyin loo dhan yahay, iyadoo la dardar-gelinayo qorshaha qaran ee doorashooyinka, si muwaadiniintu ay u helaan fursad ay si siman ugu go’aan gaari karaan mustaqbalka dalka.

Mudane Xamza ayaa bogaadiyay doorka ay ururrada siyaasadeed ay ku leeyihiin kobcinta dimoqraadiyadda iyo xoojinta isla xisaabtanka, xilli ay xukuumaddu wado qorshaha lagu hirgelinayo hanaanka doorasho lagu muransan yahay.

Sidoo kale waxa uu xusay in xukuumadda uu hoggaamiyo ee Dan-Qaran ay si buuxda uga go’an tahay in ay la shaqeyso dhammaan daneeyeyaasha siyaasadeed.

Ra’iisul Wasaare Xamza ayaa sheegay in xukuumadda ay ka uga go’an tahay sii amba-qaadidda la-tashiyada qaran oo saldhig u ah dhismaha hannaanka siyaasadeed, iyadoo la dhageysanayo aragtiyahooda ku aaddan mustaqbalka siyaasadda dalka.

Dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa dadaal badan ku bixineysa qabashada hirgelinta doorasho qof iyo cod, iyadoo dhawaan magaalada Muqdisho ku qabatay gogol wadatashi oo aysan qeyb ka aheyn siyaasiyiinta mucaaradka, taas oo lagu xoojiyay in deg-deg loo qabto doorashooyinka heer deegaan ah si la isku soo gaarsiiyo doorashooyinka dalka.