Muqdisho (Caasimada Online) – Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ayaa maanta u fariisatay dhageysiga kiis xasaasi ah oo ka dhan ah shabakad ka kooban saddex nin oo halis ah oo dhac Digital ah u gaystay hooyo Soomaaliyeed oo ku ganacsata Bakaaraha.

Eedeysanayaasha oo kala ah Faysal Shire Dhaqane, Cabdifitaax Cabdulqaadir Cabdulle iyo Xasan Axmed Aadan ayaa loo haystaa in App-ka Waafi ee Shirkadda Hormuud ay ku dhaceen lacag ku dhow 11 kun oo dollar oo ay lahayd Hooyo Raaxo Cabdulle Maxamed oo alaabta maacuunta ku iibisa gudaha suuqa wayn ee Bakaaraha ee magaalada Muqdisho.

Raggan oo uu hoggaan u yahay Faysal Shire oo ah askari ka tirsan ciidanka Xoogga dalka ayaa inta badan beegsada dadka waayeelada ah, oo ay marin habaabiyaan, iyaga oo u sheegaya inay yihiin maamulka Bankiga ayna wax qaldameen, sidaasna ku dhaca lacagaha.

Maamo Raaxo oo goobjoog ahayd Maxkamadda ayaa ka sheekeysay qaabka loo dhacay, waxayna tilmaamtay in ragga dhacay ay isaga dhigeen maamulka Salaam Somali Bank, kadibna ay siiyeen tilmaamo ay raacday, sidaasna ay akoonkeeda ugala baxeen lacagta.

“Waxay yiraahdeen waxaa nahay maamulka Salaam Somali Bank waxaa kaa qaldamay akoonkaaga lacag ka baxday marka lacagtii saas ayay ku baxsadeen. Waxay ku baxsadeen lacagteyda lambaro ayay taabo i dheheen kadibna lambaradaas ayay lacagta kula baxeen, waxaaa hadda iga maqan $10,985 dollar” ayay tiri Maamo Raaxo Cabdulle Maxamed.

Intaas kadib raggan ayaa lacagta dollarka ah qayb kamid ah u beddashay Shillin Soomaali, iyaga oo ka sariftay Sugaale oo ah sarifle fadhiya isgoyska Jubba ee magaalada Muqdisho.

Sarifle Sugaale oo isna kasoo muuqday Maxkamadda ayaa sheegay inuu u yimid Faysal, uuna ka sariftay lacag dhan 5,600 oo dollar, uuna ugu beddalay lacag dhan 162 milyan oo Shillin Somali ah oo uu ugu shubay jawaano kadibna uu ku qaatay mooto balse daqiiqado kadib Sugaale ayaa sheegay in lacagta laga xayiray, illaa haddana ay ka xayiran tahay.

“Lacagta waxaa iga sarifay Faysal, waxaana lagu shubay saddex jawaan, kadibna mooto ayay ku qaateen aniga marka iga tageen lacagta waa layga xayiray illaa haddana waa iga xayiran tahay” ayuu yiri sarifle Sugaale oo ku ganacsada isgoyska Jubba.

Xeer ilaalinta Maxkamadda ayaa sidoo kale soo bandhigtay caddeymo ay hayso, waxaana ku jiray muuqaallo ay duutay Camiro CCTV iyo codad laga duubay eedeysanaha koowaad Faysal oo xilligaas la hadlayay hooyada la dhacay, waxaana sidoo kale lasoo bandhigay taleefanno kale oo lacagaha ay ku shubteen shabakadda hortaagan Maxkamadda ciidanka.

Dhankooda qareennada difaacaya ayaa dood ka keenay kiiska, waxayna sheegeen in illaa hadda aan eedeysanayaasha lagu hayn caddeyn ku filan, ayna dalbanayaan in lasii daayo.

Ugu dambeyn fadhigga Maxkamadda waxaa soo xiray guddoomiye Xasan Cali Nuur (Shuute) oo ku dhawaaqay in go’aanka ay dib kasoo sheegi doonto Maxkamadddu.

Muqdisho (Caasimada Online) – Austria ayaa shaacisay in dalka dib loogu soo celiyay labo nin oo Soomaali ah, kuwaas oo hore loogu helay dambiyo gudaha Austria.

Talaabadan oo la fuliyay Talaadadii, 2-dii Sebtember 2025, ayaa noqonaysa markii ugu horreysay muddo labaatan sano ah oo Austria ay muwaadiniin Soomaali ah dib ugu soo celiso dalkooda.

War kasoo baxay Wasaaradda Arrimaha Gudaha ee Austria ayaa lagu sheegay in labada nin laga soo dejiyay magaalada Muqdisho, kadib markii ay dhammaysteen xukunno la xiriiray dambiyo ku saabsan maandooriyaha.

Wasaaraddu waxay arrintan ku tilmaantay qayb ka mid ah siyaasadaha adag ee Austria ku wajahayso magangelyo-doonka, iyadoo lagu sifeeyay tallaabo waafaqsan nidaamka sharciga iyo caddaaladda.

Bayaanka rasmiga ah ee dowladda laguma soo bandhigin magacyada iyo sawirrada raggan la soo celiyay, taas oo muujinaysa in xogtooda si buuxda loo ilaaliyay.

Austria ayaa kamid noqotay waddamada Yurub ee ugu horreeya ku dhaqanka dib u celinta muwaadiniinta Soomaaliyeed, iyadoo sidoo kale horey uga mid ahayd dalalka firfircoon ee ka qayb qaata barnaamijyada noocaas ah.

Soomaalida ayaa hadda noqday bulshada saddexaad ee ugu badan codsiyada magangelyo ka gudbisa Austria, iyadoo 648 codsi la diiwaangeliyay bilihii hore ee sanadkan, sida lagu sheegay warbixin ay daabacday The European Conservative.

Sidoo kale, tirada oggolaanshaha codsiyada Soomaalida ayaa kor u dhaaftay 44%, halka 463 qof oo Soomaali ah loo aqbalay magangelyo gudaha Austria sannadka 2025.

Si kastaba, dowladda Austria ayaa ku adkaysanaysa inay sii wadi doonto siyaasadda adag ee ka dhanka ah dadka jebiya shuruucda, iyadoo dhowaan sidoo kale dib u celisay muwaadin u dhashay dalka Suuriya.

Belgrade (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo dhiggeeda Serbia ayaa qorsheynaya inay si wadajir ah u sameeyaan dhoolatus ciidan, oo kor loogu qaadayo xiriirka labada dal.

Sameynta dhoolatuskan ayaa la iskula meel dhigay kulan xasaasi ah oo dhexmaray Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Axmed Macalin Fiqi iyo Wasiirka Difaaca Seerbiya, Bratislav Gašić, kaas oo ka dhacay magaalada Belgrade.

Kulankan ayaa waxaa diirada lagu saaray xoojinta iskaashiga military ee labada dal, iyadoo wada-hadallada labada wasiir lagu lafa-guray fursadaha iskaashiga difaaca.

Labada masuul ayaa hoosta ka xariiqay sida ay uga go’an tahay labada waddan kobcinta iskaashiga militariga. Intii uu socday kulanka ayaa Wasiirka Soomaaliya waxa uu ku nuux-nuuxsaday muhiimadda ay leedahay amniga iyo xasiloonida gobolka.

Fiqi ayaa carabka ku dhuftay dadaalka ay Soomaaliya ugu jirto la dagaalanka argigixisada iyo horumarinta nabadda xuduudaheeda, iyadoo labada wasiir ay xoojiyeen wadaaga khibradaha wax ka qabashada caqabadaha guud ee la xiriira arrimaha ammaanka.

Wasiir Gašić ayaa dhankiisa caddeeyay sida Serbia ay diyaar ugu tahay taageeridda Soomaaliya, gaar ahaan dhinacyada lagu xoojinayo awoodda difaaca. Wuxuu tilmaamay in iskaashiga ku saabsan tababarada ciidamada, xog-wadaagga, iyo taageerada saadka ay door muhiim ah ka qaadan doonaan kobcinta xiriirka labada dal.

Sidoo kale, labada wasiir ayaa dul istaagay fursadaha ku saabsan in la qabto dhoolatusyo ciidan oo wadajir ah iyo in la hirgeliyo cilmi-baaris lagu kobcinayo tignoolajiyada difaaca, taas oo dhinacyadu isla meel dhigeen.

Wasiirrada ayaa gaba-gabada kulankooda ku adkeeyay ka go’naashaha sii wadista wada-hadallada furan iyo raadinta fursado kale oo iskaashiga labada wadsan lagu ballaadhinayo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Tamarta iyo Kheyraadka Biyaha Soomaaliya, Xildhibaan Cabdillaahi Bidhaan, oo ka qeyb-galay furitaanka diiwaan-gelinta doorashada qof iyo cod ee magaalada Laascaanood ayaa weerar culus ku qaaday madaxweynihii hore ee dalka, Shariif Sheekh Axmed.

Wasiir Bidhaan ayaa Shariif ku tilmaamay shaqsi dhaar iyo goodin meel la soo fadhiya, taas oo uu ku sheegay in aysan ka tarjumeyn hoggaamin dhab ah. “Hoggaamintu ma aha in dowlad kasta oo timaadda aad ugu dhaarato ‘Thuma Wallaahay’,” ayuu yiri.

Waxa uu intaas kusii daray: “Hoggaamintu waa gudashada waajibaadka qaran ee loo dhaartay, kuwaas oo ay ka mid yihiin xoreynta iyo difaaca dalka, dhammeystirka federaaleynta, qabyo-tirka dastuurka iyo dib-u-celinta awoodda iyo xuquuqda codbixinta muwaadiniinta.”

Hadalkan ayaa qayb ka ah weerarada joogtada ah ee qaar ka mid ah wasiirrada xukuumadda Soomaaliya ay ku qaadayaan siyaasiyiinta mucaaradka, ee ay is-hayaan hoggaanka sare ee dalka, kuwaas oo khilaafkoodu uu muddooyinkii dambe sii xoogeystay.

Hoos ka aqriso qoraalka wasiirka:

Waxaan maanta safka la galay Madaxweynaha Dowladda Waqoyi Bari, Mudane Cabdiqaadir Axmed Aw-Cali, Gudoomiye Kuxigeenka 2-aad ee Aqalka Sare Cabdullahi Cali Xirsi (Timacade) iyo qaar ka mida Xildhibaanada Golaha Shacabka BFS kumetala Dowladda Waqooyi Bari, xubnaha Goleyaasha kala duwan ee Waqooyi Bari iyo shacabka Laascaanood si aan u qaato kaarka cod-bixinta ee doorashada Qaranka ee Goleyaasha Deegaanka.

Shacabka Dowlad Goboleedka Waqooyi Bari waloow ay ka soo doogeen xilliyo adag, hadana ma aha kuwa ilaawa qofkii is-barbar taagay, waana dad mar walba lagu yaqaan abaal-celinta.

Hoggaamintu ma aha in aad dowladdii kasta ee timaadda aad ugu dhaarato “Thuma Wallaahay”, ee waa gudashada waajibaadka Qaran ee loo dhaartay oo ay ka mid yihiin; Xoreynta iyo Difaaca dalka, Dhammeystirka Federaaleynta dalka, Qabyo-Tirka Dastuurka iyo dib-ugu celinta awoodda iyo xuquuqdo doorasho muwaadiniinta.

Shacabka midnimada jecel ee Waqooyi Bari maanta waxa ay gudayaan abaalkii ay gashadeen Madaxda Qaranka ee haatan dalka hoggaamisa, Madaxweynaha JFS, Dr. Xasan Sheekh Maxamuud iyo Ra’iisul Wasaaraha XFS, Mudane Xamse Cabdi Barre.

Waxa ay garowsan yihiin in ay hiil iyo hooba la garab-istaageen sidii ay u xaqiijin lahaayeen himiladooda ay waqtiga dheer halganka ugu jireen ee ah in ay yeeshaan Maamul ay u madax-bannaan yihiin, jeer kuwa Kalena ay maja-xaabin iyo xagal-daacin ula bareereen.

Tani waxa ay tusaale cad u tahay hoggaaminta toolmoon iyo ka dhabbeynta wacadka aad gasho, ma aha kelmedo qurux badan oo ku uumi-baxa cadaadiska.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo maamullada Somaliland iyo Puntland ayaa shaqaalaha dowladda ku wargeliyay in ay fasax ka yihiin shaqada maalinta berri ah.

Fasaxan ayaa ku beegan xuska dhalashada Nebbi Muxamed (Naxariis iyo nabadgelyo korkiisa ha ahaatee), taas oo ku aaddan 12 Rabiicul Awwal, 1447 Hijriya.

Shaqaalaha dowladda ayaa shaqada dib ugu soo laaban doona maalinta Sabtida ee ku taariikhaysan 06 September, 2025.

Dhinaca kale, qoraal kasoo baxay Wasaaradda Shaqadda iyo Arrimaha Somaliland ayaa waxaa si gaar ah loogu wargeliyay dhammaan loo-shaqeeyayaasha iyo shaqaalaha in ay xuska dhalashada nebiggeena suuban awgeed ay fasax ka ahaan doonaan goobaha shaqada maalinta Khamiista.

“Xuskan waxa uu daaran yahay weyneynta iyo karaamaynta maalinka dhalashadda nebiggeena suuban ee Muxamed (NNKH), kaas oo ku weyn quluubta shucuubta Islaamka meel kasta oo ay joogaan, waajibna ka saaran yahay in hab diini ah loo xuso, laguuna qaabilo, Idamka Alle,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay wasaaradda.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa horey maalmaha fasaxa ugu dartay Mowliidka, iyadoo shaqaalaha rayidka ah ee dowladdu fasax ka yihiin shaqada maalintaas.

Si kastaba, 12-ka bisha Mowliid, sida caadiga ah dhamaan dadka Soomaaliyeed waxay xusaan dhalashadii Nabigeenna Muxamed NNKH, waxaana xuskaan caan ku ah culimada Ahlusunna Waljamaaca iyo dhamaan umadda muslimiinta ah ee jecel Nabigooda.

Gaalkacyo (Caasimada Online) – Maayirka degmada Gaalkacyo ee dhinaca Puntland, Maxamed Cabdirisaaq Daacad, ayaa si rasmi ah ugu dhawaaqay inuu iska casilay xilkii uu hayay.

Go’aankan ayaa yimid kadib markii uu warqad is-casilaad ah si hoose ugu gudbiyay Wasaaradda Arrimaha Gudaha Puntland, sida ay ogaatay Caasimada Online.

Daacad ayaa maalintii shalay shir deg-deg ah la yeeshay xubnaha golaha degaanka magaalada, halkaas oo uu ku soo bandhigay rabitaankiisa ah inuu xilka ka dago. Si kastaba, kulankaasi waxa uu galay jahawareer iyo buuq markii qaar ka mid ah xildhibaanada taageersan maayirka ay ka hor yimaadeen tallaabadiisa.

Is-hor istaaggaas ayaa sabab u noqday in kulankaas lagu kala tago natiijo la’aan, iyadoo aan go’aan rasmi ah laga gaarin is-casilaadda uu soo jeediyay.

Xog lagu kalsoon yahay ayaa muujinaysa in Daacad uusan ka tanaasulin go’aankiisa, balse uu si qarsoodi ah warqaddiisa iscasilaadda ugu wareejiyay Wasaaradda Arrimaha Gudaha Puntland. Tallaabadan ayaa meesha ka saartay jahawareerkii ka dhashay kulankii golaha.

Wasaaradda Arrimaha Gudaha Puntland ayaa la xaqiijiyay inay aqbashay codsiga is-casilaadda ee uu gudbiyay maayirku. Aqbaliddaas ayaa soo afjartay xiisaddii siyaasadeed ee ka taagnayd gudaha golaha deegaanka Gaalkacyo.

Go’aanka Daacad ayaa yimid xilli uu wajahayay mooshin ka dhan ah oo ay diyaariyeen xildhibaano ka tirsan golaha deegaanka. Mooshinkaasi ayaa lagu eedeeyay maayirka, waxaana cadaadis badan kusii kordhay saaxadda siyaasadeed ee magaalada.

Si kastaba, is-casilaadda Maxamed Cabdirisaaq Daacad ayaa si rasmi ah u dhaqan gashay, taas oo ka dhigan in Gaalkacyo ay u baahan tahay hoggaan cusub oo buuxiya booskii uu baneeyay maayirkii hore.

Muqdisho (Caasimada Online) – Hay’adda sirdoonka iyo nabadsugidda qaranka (NISA) ayaa shaacisay in howl-gal qorsheysan lagu khaarajiyay afar horjooge sare oo ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab, kuwaasi oo kamid ah madaxda kooxda ee sida weyn loo raadinayo.

Howl-galka oo si gaar ah loo qorsheeyay ayaa ka dhacay deegaanka Shaw ee gobolka Hiiraan, halkaas oo lagu dilay horjoogayaasha Shabaabka iyo maleeshiyaad badan.

Howl-galkan oo ay iska kaashadeen ciidanka hay’adda sirdoonka iyo nabadsugidda qaranka (NISA) iyo saaxiibada caalamka ayaa waxaa lagu dilay horjooge Cabdullaahi Xasan Cumar, oo Al-Shabaab ugu magacownaa waxa ay ugu yeeraan Amniyaadka Hirshabeelle.

Sidoo kale waxaa howl-galka lagu dilay horjooge lagu soo koobay magaciisa Cusaam, oo ka tirsanaa qaybta Maaliyadda; iyo labo horjooge ah, kuwaasi oo kala ahaa Horjooge Qudaame Dheere iyo Cabdul Ladhiif.

Ciidamada ayaa si gaar ah u beegsaday xarun ay horjoogeyaashan ku sugnaayeen, iyada oo si buuxda loo soo afjaray dhammaan horjoogeyaashan iyo ku dhowaad 10 ka tirsan maleeshiyaadka Argagixisada.

Howl-galkan ayaa qeyb ka ah bartilmaameedyada joogtada ah ee Dowladda Federaalka Soomaaliya, oo kaashanaysa shacabka iyo saaxiibada caalamka ay kula dagaalamayaan kooxda Al-Shabaab.

Jabuuti (Caasimada Online) – Madaxweynaha Dowlad-goboleedka Galmudug, Axmed Cabdi Kaariye (Qoor-Qoor) oo ku sugan dalka Jabuuti ayaa waxaa maanta si heer sare ah u qaabilay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Jabuuti, Ismaaciil Cumar Geelle.

Kulankan oo ka dhacay Qasriga Madaxtooyada dalkaasi ayaa labada madaxweyne uga wada-hadleen arrimaha Soomaaliya, gaar ahaan kor u qaadista xiriirka labada dhinac.

Labada madaxweyne ayaa sidoo kale diirada saaray dagaalka kooxda Al-Shabaab iyo howl-gallada xoreynta Soomaaliya, maadaama ay Jabuuti qeyb ka tahay dalalka ciidamadoodu nabad ilaalinta u joogaan dalka.

Madaxweynaha Qoor-Qoor ayaa uga mahad-celiyay Madaxweynaha Jabuuti, Ismaaciil Cumar Geelle, dadaalka uu ku bixinayo dhismaha dowladdnimada Soomaaliya iyo garab istaaga shacabka Soomaaliyeed.

Kulankan ayaa sidoo kale waxaa ka qeyb-galay xildhibaano ka tirsan baarlamaanka federaalka Soomaaliya, safiirka Soomaaliya u fadhiya dalka Jabuuti iyo wasiiro ka tirsan xukuumadda Galmudug.

Maalin ka hor ayay aheyd markii Maraxweyne Qoor-Qoor iyo wafdi ballaaran oo uu hoggaaminayo uu gaaray magaalada Jabuuti ee caasimadda Jamhuuriyadda Jabbuuti, kadib casuumaad rasmi ah oo uu ka helay Madaxweyne Geelle.

Soomaaliya iyo Jabuuti ayaa waxaa ka dhaxeeya xiriir wanaagsan, ayada oo kaalin weyn ka soo qaadatay dib-u-dhiska dowladnimada Soomaaliya kadib bur-burkii dalka, waxay sidoo kale qeyb ka tahay howl-galka nabad ilaalinta Midowga Afrika ee AUSSOM.

Hoos ka daawo muuqaalka

Laascaanood (Caasimada Online) – Madaxweynaha cusub ee Waqooyi Bari Soomaaliya, Cabdulqaadir Axmed Aw-cali (Firdhiye) ayaa durbadii qaaday tallaabo uu ugu abaal gudayo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, kadib guushiisii oo ay ka taageertay dowladda dhexe.

Firdhiye oo ka duulayo garab istaaga Villa Somalia ayaa haatan u dhaqaaqay inuu soo celiyo abaalka la gashtay, wuxuuna maanta guda galay inuu fuliyo qorshaha doorasho ee Xasan Sheekh.

Madaxweynaha  Maamulka Waqooyi Bari ayaa maanta si rasmi ah u daahfuray goobaha diiwaangelinta codbixiyeyaasha dadweynaha, wuxuuna isku diiwaan geliyay doorashada qof iyo codka ah ee ay haatan qorsheyneyso inay dalka gaarsiiso kooxda Villa Soomaaliya.

“Waxaa sharaf weyn ii ah inaan si rasmi ah u daahfuro diiwaangelinta codbixiyayaasha doorashooyinka DG Waqooyi Bari. In shacabka talada loo soo dhaweeyo oo ay doortaan cid kasta oo ku metelaysa golayaasha deegaanka, Wakiilada iyo Baarlamaanka Federaalka waa waajib ku xusan Dastuurka Waqooyi Bari iyo kan Qarankaba,” ayuu yiri C/qaadir Firdhiye.

Waxaa kale oo uu intaasi ku daray in reer Waqooyi Bari ay wacdaro ka dhigi doonaan goobaha diiwangelinta, isla markaana ay la shaqeyn doonaan dowladdooda.

“Waxaan kalsooni buuxda ku qabaa in Waqooyi Bari ay wacdaro ka dhigi doonto doorashooyinka heer Dawlad Goboleedka iyo kuwa qarankaba ayna ka cod bixin badanto maamulo badan oo dalka ah” ayuu mar kale yiri Madaxweynaha Waqooyi Bari Soomaaliya.

Sidoo kale wuxuu farriin u diray shacabka oo uu ugu baaqay inay qaataan shahaadada isdiiwaangelinta, si ay u helaan xuquuqda dastuuriga ah ee muddada dheer ka maqneyd.

“Waxaan ugu baaqaayaa dhammaan shacabka Waqooyi Bari in ay is-diiwaangeliyaan oo ay noqdaan codeeyayaal codkooda ku doorta cidda metelaysa” ayuu sii raaciyay.

Cabdulqaadir Firdhiye ayaa toos ugu xiran Villa Somalia, wuxuuna horay ugu biiray Xisbiga uu dhisay Xasan Sheekh Maxamuud ee JSP, isagoo taageeradaas ku caana maalay, maadaama uu mar kale ku guuleystay inuu sii hogaamiyo maamulkan cusub.

Si kastaba, Madaxweynaha Soomaaliya iyo Ra’iisul wasaare Xamse ayaa la filayaa inay dhawaan gaaraan magaalada Laascaanood, iyaga oo ka qayb-geli doono caleema saarka Firdhiye, sida uu sheegay guddoomiye ku-xigeenka labaad ee Aqalka Sare Cabdullaahi Timacadde oo ku bogaadiyey Dowladda kaalintii ay ku lahayd dhismaha Waqooyi Bari.

Qaahira (Caasimada Online) – Ururka Jaamacadda Carabta ayaa tirtiray 75% daynta lagu lahaa Soomaaliya, arrin uu safiirka Soomaaliya ee Masar iyo wakiilka joogtada ah ee Jaamacadda Carabta, Cali Cabdi Awaare, ku tilmaamay “guul taariikhi ah.”

Safiir Awaare ayaa hadalkan ka jeediyey kulankii 164-aad ee joogtada ah ee Wakiillada Ururka oo Talaadadii ka dhacay magaalada Qaahira.

Wuxuu uga mahadceliyey Jaamacadda Carabta iyo dowladaha xubnaha ka ah taageerada ay siiyeen codsiga Muqdisho ee ahaa in laga cafiyo deymo ku urursanaa 38 sano oo ku baxayey khidmadaha xubinnimada sanadlaha ah ee aan la bixin.

Jaamacaddu waxay ansixisay in 75% laga dhaafo deyntaasi.

Inkasta oo aan si cad loo shaacin cadadka guud ee Soomaaliya ku lahayd Jaamacadda Carabta, haddana Awaare ayaa xusay in cafiskaasi uu ka dhashay “dadaallo diblomaasiyadeed oo joogto ah” oo ay safaaradda Soomaaliya ee Qaahira wadaysay, taasoo waafaqsan tilmaamaha hoggaanka qaranka Soomaaliya.

Deyntan ayaa la sheegay inay ku soo ururtay Soomaaliya muddo ku dhow afartan sano, xilli dalka uu wajahayay dagaallo sokeeye iyo burbur dhaqaale oo joogto ah.

Tan iyo 1991-kii, markii dowladdii dhexe ay dhacday, Soomaaliya ma aysan awoodin inay bixiso waajibaadkeeda xubinnimo ee Jaamacadda Carabta, taasoo deynta sii kordhisay sannadba sannadka ka dambeeya.

Sidoo kale, waxaa jiray isku dayo hore oo lagu yareeyo deyntan, balse tani waa markii ugu horreysay ee Jaamacadda Carabta ay qaaddo tallaabo ballaaran oo 75% ka cafis ah, taasoo muujinaysa taageerada ay dowladaha Carabtu u hayaan dib-u-soo kabashada Soomaaliya.

Go’aankan cafiska ah ayaa loo arkaa inuu qayb ka yahay dadaallada Soomaaliya ay ku dhimayso culayska daynta caalamiga ah, gaar ahaan iyadoo ku jirta barnaamijka Deyn Cafiska Adduunka (HIPC Initiative) ee ay hoggaamiyaan IMF iyo Bankiga Adduunka.

Khabiirro dhaqaale ayaa sheegaya in tallaabadan ay Soomaaliya u sahli karto inay hesho maalgelin iyo taageero cusub oo caalami ah, maadaama wadamada daynta leh ay arkaan in dalka uu si dhab ah u wado dadaal lagu hagaajinayo dhaqaalaha.

Waxaa sidoo kale la filayaa in lacagaha badbaada laga helo bixinta dayntan lagu maalgaliyo adeegyada bulshada, sida waxbarashada, caafimaadka iyo dib-u-dhiska kaabayaasha dhaqaalaha, kuwaas oo muddo dheer hoos u dhacay.

Soomaaliya waxay ku biirtay Jaamacadda Carabta sanadkii 1974, 14 sano kaddib markii ay qaadatay madaxbannaanideeda, waxaana maanta tallaabadan lagu tilmaamay mid muujinaysa in dalka dib loogu soo celinayo kaalintiisii muhiimka ahayd ee ururrada gobolka.

Nairobi (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dhacdo argagax leh oo Isniintii ka dhacday gudaha Nairobi, kadib markii mid kamid ah hoteellada ku yaal magaaladaasi laga helay maydka gabar Soomaali ah oo si xun loo dilay.

Marxuumadda ayaa waxaa lagu magacaabi jiray Farxiyo Axmed, waxaana laga helay iyada oo mayd ah qolka huteel ku yaalla xaafadda South B ee magaalada Nairobi, subaxnimadii Isniinta, eee kowdii bishaan September, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo xilkas ah.

Warbixinno hordhac ah oo laga helay dhanka Booliska ayaa muujinayo in Farxiyo ay hoteelka gashay habeenimadii Axadda, 31-kii August 2025-ka, waxaana la socday nin u dhashay dalka Kenya oo magaciisa lagu sheegay Chelsea Mwangi .

Sidoo kale maamulka hoteelka ayaa Booliiska u xaqiijiyay in Mwangi uu bixiyay lacag dhan 400, ka hor inta aysan labada qof qolka kiraysan, kadibna ay halkaasi ku wada hoydeen labadooda.

Intaasi kadib ayaa haweeney shaqaale ah oo hawlo nadaafadeed ku jirtay waxa ay ka war heshay in albaabka qolka uu furan yahay, kadibna markii ay gudaha u gashay ay aragtay meydka Farxiyo oo sariirta dul yaalla, iyadoo uu dhiig ka qubanayay afka iyo sanka.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in uu baxsaday eedeysanaha, waxaana ehellada marxuumadda ay dalbanayaan cadaalad, si loo soo qabto ninka lagu tuhmayo falkaasi.

Waxaa haatan socda baaritaanno dheeraad ah oo lagu hayo eedeysanaha, waxaana dhacdadan dabagal ku haya saraakiisha Booliska ee dalka Kenya.

Kenya ayaa marar badan oo hore waxaa ka dhacay dhibaatooyin kala duwan oo loo gaystay muwaadiniin Soomaaliyeed oo ku sugan Nairobo, kuwaas oo loo gaystay dil iyo afduub.

Beledweyne (Caasimada Online) – Faahfaahin dheeraad ah ayaa ka soo baxaysa isku dhacyo hubeysan oo maanta barqadii ka dhacay xaafadda Buundoweyn ee magaalada Baledweyne.

Dagaalka ayaa dhex maray ciidamo ka tirsan Booliiska Soomaaliya iyo koox maleeshiyaad ah oo taageero ka helayay qaar ka mid ah askarta militeriga gobolka Hiiraan.

Labada dhinac ayaa rasaas xooggan is weydaarsaday intii uu socday iska hor imaadkaasi, waxaana la xaqiijiyay in uu ku dhaawacmay sarkaal ka tirsan Booliiska magaalada iyo qof rayid ah.

Sarkaalka dhaawacmay ayaa la sheegay inuu ahaa macallin tababare ka tirsan ciidamada Booliiska Soomaaliya, kaas oo lagu magacaabo Dhaqane Cabdullaahi Wehliye, waxaana loo yaqaannaa Xiirane.

Isku dhaca ayaa ka dhashay kadib markii maleeshiyaadka hubeysan ay ka hor istaageen koox injineerro ah oo ku hawlanaa cabbirka wado laami ah oo la qorsheynayo in dhawaan laga hirgeliyo xaafadda Buundoweyn.

Ilaa hadda ma jirto wax faah-faahin ah oo ka soo baxay laamaha amniga magaalada Baledweyne ku saabsan dhacdadan maanta ka dhacday halkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) — Muwaadiniinta Soomaaliyeed ee doonaya fiisaha socdaalka Maraykanka ayaa laga bilaabo 1-da Nofeembar 2025 lagu qasbi doonaa inay u safraan Nairobi si ay halkaas ugu galaan wareysiyada, kadib markii Waaxda Arrimaha Dibadda ee Maraykanka ay ku dhawaaqday xeerar cusub oo ballaaran.

Isbeddelkan siyaasadeed wuxuu dhigaya in dhammaan codsadeyaasha looga baahan yahay inay wareysiga fiisaha ku galaan xarunta qunsuliyadda Maraykanka ee mas’uulka ka ah dalka ay ku nool yihiin, ama — haddii ay doortaan — dalka dhalashadooda. Soomaaliya oo aan lahayn safaarad Maraykan oo si buuxda u shaqaysa, ayaa Nairobi loogu asteeyey xarunta dhexe ee habaynta codsiyada.

Safaaradda Maraykanka ee Nairobi ayaa hadda qaban doonta wareysiyada fiisaha socdaalka ee aan kaliya Kenyanka ahayn, balse sidoo kale muwaadiniinta ka imaanaya Soomaaliya iyo Koonfur Suudaan. Muwaadiniinta Eritrea waxaa lagu qaabili karaa Nairobi ama Addis Ababa, halka kuwa Suudaan loo gudbin doono Qaahira. Muwaadiniinta Suuriya ayaa loo dirayaa Amman, halka xaalado gaar ahna loogu oggolaan karo Beirut.

Qorshayaal la mid ah ayaa caalamka laga hirgeliyey: Afghanistaan waxaa lagu qaabili doonaa Islamabad, muwaadiniinta Belarus magaalada Warsaw, kuwa Haiti Nassau, Iran Abu Dhabi, Ankara ama Yerevan, Venezuela Bogotá, Yemen Djibouti, halka Zimbabwe ay wareysiyada ku geli doonaan Johannesburg.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Maraykanka ayaa sheegtay in isbeddelkan loogu talagalay in lagu mideeyo habraacyada fiisaha, isla markaana loo caddeeyo muwaadiniinta ka imaanaya dalalka aan lahayn adeegyo qunsuliyadeed oo joogto ah. Hore, qaar ka mid ah codsadeyaasha ayaa dooran jiray meelo kale oo saddexaad oo u fudud wareysiga.

Si kastaba ha ahaatee, xaaladaha bani’aadannimo, caafimaad ama siyaasadda dibadda ayaa weli la tixgelin doonaa, balse codsadeyaasha waa inay keenaan caddeymo xooggan oo taageeraya codsigooda in wareysiga lagu qabto meel ka baxsan xarunta loo asteeyey.

Xeerarkan cusub ma saamayn doonaan ballamaha hore loo qabtay. Xarunta Qaranka ee Fiisaha (National Visa Center – NVC) ayaa sii wadi doonta dejinta ballamaha cusub iyadoo la raacayo tilmaamaha la cusboonaysiiyey. Kuwa doonaya inay kiisaskooda u wareejiyaan kadib ballan-dejin waa inay soo gudbiyaan Foomka Baaritaanka Dadweynaha (Public Inquiry Form) ee NVC.

Isbeddeladan ayaa sidoo kale lagu dabaqi doonaa codsadeyaasha fiisaha lottery-ga (Diversity Visa – Green Card Lottery) laga bilaabo barnaamijka DV-2026, taas oo micnaheedu yahay in guuleystayaasha Soomaaliyeed ay khasab ku tahay inay wareysiyadooda ku galaan Nairobi.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ayaa ku boorrisay dhammaan codsadeyaasha inay si joogto ah ula socdaan bogagga safaaradaha iyo qunsuliyadaha si ay u helaan warbixinno ku saabsan shuruudaha fiisaha, adeegyada iyo xaaladda shaqo. Waxaana lagu adkeeyey in tilmaantan cusub ay meesha ka saarayaan dhammaan hannaankii hore ee ku saabsanaa habaynta wareysiyada fiisaha socdaalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Dr. Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta Madaxtooyada kaga guddoomay warqadaha aqoonsiga danjiranimo laba safiir oo loo soo magacaabay Soomaaliya.

Labada safiirka ayaa kala ah: Safiirka cusub ee Midowga Yurub (EU) u fadhiya Soomaaliya Danjire Francesca Di Mauro iyo Safiirka cusub ee Boqortooyada Nederland ee Soomaaliya Danjire Henk Jan Bakker.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa safiirrada ugu hambalyeeyey in ay ka mid noqdeen diblumaaaiyiinta ka howl-gala Soomaaliya.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay in ay wada-shaqeyn iyo soo dhawayn wanaagsan kala kulmayaan shacabka iyo dowladda Soomaaliya.

Danjireyaashan ayaa dhankooda uga mahad-celiyey Madaxweynaha qaabilaadda uu u sameeyey, iyagoo soo bandhigay dadaalka ay ku bixinayaan xoojinta iskaashiga nabadda, horumarka iyo dib-u-dhiska.

Midowga Yurub ayaa ka mid ah dhinacyada sida weyn u taageera Soomaaliya, gaar ahaan dhanka ammaanka, isagoo dhaqaale badan ku bixiya howl-galka ATMIS, kaas oo uu horay u siiyay ku dhawaad 2.87 bilyan oo dollar tan iyo 2007.

Si kastaba, madaxweynaha ayaa muddooyinkii dambe qaabilayay safiirada cusub ee dalalka caalamka u soo magacaaban Soomaaliya oo haatan soo kabsaneysa, isla markaana xiriir diblumaasiyadeed oo qota dheer la’leh dalal badan oo caalamka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Taliyaha cusub ee howlgalka Mareykanka ee Qaaradda Afrika ee (AFRICOM) Jenaral Dagvin Anderson oo soo gaaray magaalada Muqdisho ayaa la filayaa in maanta uu kulan la yeesho Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

Kulanka oo ah mid xasaasi ah ayaa waxaa labada mas’uul ku wehlin doono Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka Jnaraal Odowaa Yuusuf Raage iyo saraakiil kale oo Mareykan ah oo wafdiga qayb ka ah, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo xilkas ah.

Wararka ayaa sheegaya in labada dowladood ee Soomaaliya iyo Mareykanka ay ka wada-hadlayaan dardargelinta howlgallada ka dhanka ah Al-Shabaab ee haatan ka socda dalka.

Sidoo kale labada dhinac ayaa ka wada-hadli doono wada shaqeyntooda, maadaama uu isbeddal ku yimid hoggaanka Taliska AFRICOM, oo si weyn muhiim ah ugu ah howlgallada socda, maadaama dhanka hawada ay ka taageeraan ciidamada Xoogga dalka Soomaaliya.

Kulankan waxaa ka horreeyay kulamo kale oo hordhac oo Anderson la yeeshay saraakiisha Maraykanka ee jooga Soomaaliya, kuwa Midowga Afrika ee AUSSOM iyo diblumaasiyiin kale.

Ujeedka kulamadaas ayaa ahaa isbarasho, kaddib waxa uu kala hadlay sidii loo dardargelin howlgallada lagu beegsanayo Shabaab iyo amniga guud ee dalka.

Soomaaliya iyo Mareykanka ayaa waxaa ka dhexeeya wada shaqeyn xooggan, waxaana sidoo kale Washington ay taageero milatari siisaa Dowladda Federaalka, waxaana intaas dheer in sidoo kale ay ka qayb qaadato dagaalka tooska ah ee lagula jiro argagixisada.