Alberta (Caasimada Online) – Dhowaan ayay Jaamacad Canada ku taalla soo saartay natiijada baaritaan ay ku sameeysay dhagax qaali ah oo laga helay Soomaaliya. Haddaba halkee ayuu markii hore ka yimid dhagaxa ay ku jirto macdanta?
Professor Cabdulqaadir Abiikar Xuseen oo arrimaha dhagaxaanta qiimaha leh wax ka qora, baaritaankii ugu horreeyayna ka sameeyay ayaa sharraxay.
“Dhagaxaan horta dhagax dhuleed ma aha iyo mid ka yimid adduunyadan aan ku nool nahay, waa dhagax ka yimid hawada sare, gaar ahaan meel dayaxa ka sarreysa sida meerayaasha Maaris iyo Jubitar. Sidaas darteed, mararka qaar dhulka ayaa soo jiita oo dhulka ayay ku dhacaan dhagxaantan qaasatan kuwa Nikel-ka ka sameysan, halka qaar kalana ay hawada ku dhammaadaan,” ayuu yiri Professor Cabdulqaadir Abiikar Xuseen oo arrimaha dhagaxaan wax ka qoray.
“Dhagaxan hadda waxa uu ka mid yahay kuwa dhulka soo gaaray ee aadka u adag markii Muqdisho la keenayna waxaan ahaa ninkii ku sameeyay baaritaankii ugu horreeyay kaas oo aan ku ogaaday inuu yahay metorite. Waxaan baaray balliciisa, jooggiisa, cufnaantiisa iyo miisaankiisa oo kun kiilo ahaa,” ayuu yiri.
Professor Cabdulqaadir ayaa markaasi ka dib sheegay in qeybo ka mid ah dhagaxa ay u direen Jaamacadaha California iyo Alberto si ay baaritaan ugu sameeyaan. Ka dib Jaamacadda Alberto ayaa baaritaan dheeraad ah sameysay waxayna ogaatay in dhagaxa uu laba macdan ka kooban yahay.
Natiijadii ka soo baxday baaritaanka Jaamacadda Alberta ee Canada.
Cilmi-baarayaasha Jaamacadda ayaa waxay sheegeen in dhagaxaan ay horey u yaqaanneen isla markaana horey looga sameeyay gabayo, heeso iyo sugaan kale iydaoo qiyaastii laga joogo waqtigaas muddo shan qarni ah . Sidoo kale dhagaxaan ayaa loo adeegsadaa sooofeynta/afeeynta mindiyaha.
Magacyada rasmiga ah ee macdanta cusub waa elaliite iyo elkinstantonite. Waxaa aqoonsaday saynisyahanno ka tirsan jaamacadda Alberta oo eegay jajab 70 garaam ah oo ka yimid 15-tan ee meteorite-ka, kaas oo lagu sheegay inuu yahay kii sagaalaad ee ugu weyn ee gaadha meereheenna, qiyaastii 90% birta.
Magaca “eliite” wuxuu bixinayaa xaqiiqda ah in ay dhab tahay in macdantan laga soo saaray deegaanka Cel-Cali oo ka tirsan gobolka Hiiraan ee bartamaha dalka Soomaaliya, “elkinstantonite” waxaa loogu magac daray khabiirka Nasa Lindy Elkins-Tanton.
“Lindy waxay qabatay shaqo badan oo ku saabsan sida xuddunta meerayaasha u sameeyaan, sida kuwan nikkel-ka birta ah u sameeyaan, iyo analoogga ugu dhow ee aan hayno waa meteorites birta. Markaa waxay macno u leedahay in magaceeda loo bixiyo macdan iyada oo la aqoonsanayo waxtarkeeda sayniska.” “ayuu yiri Prof Chris Herd oo qiimeeya ururinta saadaasha ee Jaamacadda Alberta.
Isha: BBC
