Jowhar (Caasimada Online) – Agaasimihii dhawaan xilka laga qaaday ee hay’adda NISA Cabdullahi Sanbaloolshe ayaa maanta dib u helay kursigiisi xildhibaannimo, kadib doorasho saaka ka dhacday magaalada Jowhar.

Sanbaloolshe ayaa sida muuqata dib loo siiyay kursigiisi xildhibaan, kaasi oo uu lumiyay kadib markii loo magacaabay NISA. Doorashada oo ay ka soo qeyb-galeen xubno labada gole ee dowladda, bulshada rayidka iyo ergada beesha leh kursiga bannaanaa ayaa waxaa la sheegay inuu tanaasulay musharax Ismaaciil Warsame Faarax.

Doorashada dib u buuxinta kursigan oo tirsigiisu yahay #HOP058 ayaa ka dhacday xarunta Baarlamaanka Dowlad Goboleedka HirShabeelle ee magaalada Jowhar.

Ergada doorashada ee kursiga #HOP058 waxaa soo xaadirtay 101 ergo, iyadoo doorashadu ku dhacday hab xasiloon waxaana cod gacan-taag ah ku guulleystay musharrax Cabdullahi Maxamed Cali (Sanbaloolshe) oo helay 98 Cod halka ay ka ka aamustay 3 Codbixiye.

Natiijada waxaa ku dhawaaqay Cabdi Caddow Maxamed oo ka socda Guddiga Madaxa-Bannaan ee Doorrashooyinka Qaranka, waxaana uu goobta ku guddoonsiiyey Cabdullaahi Maxamed Cali (Sanbaloolshe) shahaadada Xildhibaanimo.

Doorashada Soomaaliya ayaa yeelatay Malxiis, taas oo ka dhigan in kursigu u xiran yahay hal qof, balse uu ku qasban yahay inuu lasoo heshiiyo qof u camira oo indhaha shacabka la tuso, iyadoo laga dhigayo inuu la tartamay.

Si kastaba, dib u hanashada kursigan ee Sanbaloolshe ayaa timid sida ay Caasimada Online u xaqiijiyeen masuuliyiin ka tirsan maamulka HirShabeelle kadib markii Madaxweyne Cali Guudlaawe u tanaasulay Sanbaloolshe, una ogolaaday in kursigiisa uu soo qaato, isagoo dib u laqay dhibaatooyinkii siyaasadeed ee ninkaan uu hoggaamin jiray si loo cuuryaamiyo maamulkaas.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa u muuqda in mowqifkiisii adkaa ee dastuurka uu ka soo dabcay, iyadoo war-saxaafadeedkii gogosha ka soo baxay lagu xusay in wadahadal siyaasadeed lagu xaliyo muranka ka dhashay 4-tii cutub ee la ansixiyey iyo cutubyada haray, isla markaana loo maro habraaca uu dastuurku tilmaamayo.

War-murtiyeedku wuxuu ku tilmaamay dastuurka inuu yahay “dukumenti nool” oo mar walba wax-ka-beddel lagu sameyn karo.

Sidoo kale, Gogoshu waxay adkaysay in dhamaystirka dastuurku yahay waajib qaran iyo mudnaan sare leh, iyadoo sidoo kale la xusay in afarta cutub ee horey u ansixiyay Baarlamaanka Federaalka ay yihiin qayb ka mid ah dastuurka.

Waxaa la soo jeediyay in wixii aragti ah ee siyaasiyiintu ka qabaan cutubyadaas iyo kuwa harsanba lagu dhameeyo wadahadal siyaasadeed oo loo maro habraaca uu dastuurku tilmaamayo.

War-murtiyeedkii galabta laga soo saaray dhammaadka Gogosha Wadatashiga Qaran ee uu Madaxweyne Xasan Sheekh horay u iclaamiyay, balse aanay Mucaaradka ka soo qeyb galin ayaa diiradda saaray laba arrimood oo muhiim ah, sida dhamaystirka dastuurka, dimuqraadiyaynta iyo doorashooyinka.

Dhinaca doorashooyinka, war-murtiyeedku wuxuu si cad u diiday in dib loogu laabto nooc kasta oo doorasho dadban ah. Waxaa si gaar ah loogu baaqay in si degdeg ah loo qabto doorashooyinka dowladaha hoose, si lamid ah deegaanada Puntland iyo Somaliland.

Gabagabadii, waxaa la adkeeyay muhiimadda ay leeyihiin sii socoshada wadahadallada ku saabsan doorashooyinka heer dowlad-goboleed iyo heer federaal, si loo gaaro heshiis loo dhan yahay, loona ilaaliyo xasilloonida siyaasadeed ee dalka.

War-murtiyeedku wuxuu sidoo kale dhiirrigeliyay in gogoshu furnaato, isla markaana lagu casuumo dhammaan siyaasiinta iyo waxgaradka Soomaaliyeed.

Waxaa la xusay in geeddi-socodka siyaasadeed uu noqdo mid Soomaaliyeed oo ka madax-banaan faragelin dibadeed, waxaa xusid mudan in doorka beesha caalamka ee gogoshaas aan lagu xusin war-murtiyeedka, laguna casuumin.

Jowhar (Caasimada Online) – Agaasimihii dhowaan xilka laga qaaday ee hay’adda NISA Cabdullahi Sanbaloolshe ayaa maanta ka degay magaalada Jowhar, isagoo doonaya inuu dib u soo qaato kursigii xildhibaan ee uu lumiyey markii loo magacaabay NISA.

Guddiga Doorashooyinka ayaa soo saaray wargelinta doorashada kursiga #HOP058 oo Jimcaha berri ka dhaceysa magaalada Jowhar.

Cabdullahi Maxamed Cali (Sanbaloolshe) oo kursigaas horay ugu fadhiyey kana soo qaatay Beledweyne ayaa lagu soo lamaaniyey Ismaaciil Warsame Faarax oo isna kursigaan u tartamaya, balse la aaminsan yahay inuu (malxiis) yahay.

Doorashada Soomaaliya ayaa yeelatay Malxiis, taas oo ka dhigan in kursigu u xiran  yahay hal qof, balse u uku qasban yahay inuu lasoo heshiiyo qof u camira oo indhaha shacabka la tuso, iyadoo laga dhigayo inuu la tartamay.

Guddiga Doorashooyinka ayaa labada Jowhar ku guddoonsiiyay shahaadada musharraxnimo Sanbaloolshe Ismaaciil, waxaana la soo bandhigay sawiradooda oo hadal-heyn ka abuuray baraha bulshada.

“Musharrixiinta, ergada, kor-joogtada, qeybaha bulshada iyo saxaafadda maxalliga ah ba waxaa lagu wargelinayaa inay wakhtiga ilaaliyaan oo doorashada kursigaan ka soo qeyb galaan, berri 20-ka Juun 2025,” ayaa lagu yiri qoraalka guddiga doorashooyinka.

Sanbaloolshe ayaa caawa kursigiisii xildhibaanimo u hoos fadhiya Cali Guudlaawe oo intii uu joogay NISA iyo ka horba uu dagaal ku hayey, kana shaqeynayey inuu ku fashilmo hoggaaminta HirShabeelle.

Waxaa xusid mudan in siyaasiyiin uu horboodayo Sanbaloolshe oo reer Hiiraan ah ay isku dayeen in gobolka ay ka soo jeedaan ee Hiiraan ay ka jaraan HirShabeelle inteeda kale, iyagoo aan u heynin xal kale, taas oo la yaab ku noqotay dadka u dhuun daloola siyaasadda.

Sidoo kale, Sanbaloolshe ayaa loo arkaa in xukuumadda uu dagaal la geli karo, markii uu ku soo laabto Golaha Shacabka, maadaama xilkii NISA laga qaaday isagoo aad u raba, sidoo kalena uu diiday in meel kale la geeyo, sida la sheegay.

Sida ay Caasimada Online u xaqiijiyeen masuuliyiin ka tirsan maamulka HirShabeelle, Cali Guudlaawe ayaa u tanaasulay Sanbaloolshe, kuna soo dhaweeyey Jowhar, una ogolaaday in kursigiisa uu soo qaato, isagoo dib u laqay dhibaatooyinkii siyaasadeed ee ninkaan uu hoggaami jiray si loo cuuryaamiyo maamulkaas.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha maamulka gobolka Banaadir, ahna duqa magaalada Muqdisho Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) oo tallaabo kale qaaday ayaa sameeyay isbeddel ballaaran oo lagu dardar-gelinayo howlaha maamulkiisa cusub.

Muungaab oo wareegto soo saaray ayaa xilalkii ka qaaday agaasimeyaal, isaga oo magacaabay kuwa kale oo cusub oo la shaqeyn doono, taas oo qayb ka ah isbeddelka uu haatan waddo.

Ismaaciil Cali Xuseen ayaa waxaa loo magacaabay Agaasimaha Waaxda Maamulka Dhul bixinta Dowladda Hoose ee Xamar, waxaana xilalkii laga qaaday Zakariye Bashiir Muude iyo Cabdicasiis Axmed Cali.

Sidoo kale Xamdi Fatxi Cali ayaa waxaa loo magacaabay Agaasimaha Waaxda Amniga iyo Dariseynta Gobolka Banaadir, wxaana xilalka laga qaaday Cabdifataax Jiinow Gacal iyo Mahad Xuseen Axmed.

Hani Xasan Cali, ayaa iydana waxaa loo magacaabay Agaasimaha Waaxda Biyaha iyo Deegaanka, waxaana xilkii laga qaaday Mudane Cabdullaahi Xasan Maxamed.

Dhanka kale, Duqa Magaalada Muqdisho Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa mas’uuliyiinta cusub ee uu magacaabay kula dardaarmay in ay dardargeliyaan howlaha shaqo ee loo idmaday.

Isbeddelkan ayaa qayb ka ah tallaabooyin dheeraad oo uu haatan wado Muungaab oo horay xilalkii uga qaaday guddoomiyeyaal degmo, isaga oo magacaabay kuwa kale oo cusub oo durbo xilalka la wareegay, waxaana arrintan ay qayb ka tahay qorshihiisa horumarineed ee caasimada.

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa goordhoweyd magaalada Muqdisho lagu soo gaba-gabeeyay shirka gogosha wadatashiga qaran oo maalmahan ka socday magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

Gaba-gabada shirkan oo laga soo saaray war-murtiyeed ka kooban qoddobo door ah sida: arrimaha doorashooyinka, ilaalinta midnimada dalka iyo dhamaystirka dastuurka, oo muran xooggaan ka taagan yahay.

Gogoshan ayaa waxaa ka qeyb-galay Madaxda Dowladda Federaalka Soomaaliya, siyaasiyiim iyo hoggaamiyeyaasha qaybaha bulshada sida: madax hore, ururrada siyaasadda Soomaaliya ee diiwaangashan, Xisbiyada siyaasadda Puntland, Culimada iyo bulshada rayidka ee Soomaaliyeed.

Shirka ayaa ugu horeyntii ku baaqay in deg-deg loo qabto doorashooyinka heer deegaan ah si la isku soo gaarsiiyo doorashooyinka dalka. Sidoo kale waxaa war-murtiyeedka lagu soo dhaweeyay in la soo gudbiyo aragtiyaha dhamaystirka dastuurka, iyadoo loo raacayo habraaca dastuurka uu dhigayo.

“Gogushu waxaa ay hoosta ka xariiqday in ilaalinta iyo xoojinta midnimada iyo wadajirka ummadda Soomaaliyeed ay tahay lama huraan,” ayaa lagu yiri War-murtiyeedka, iyadoo gogoshu ku baaqday in dib loo bilaabo wada-hadalladii u dhaxeeyay Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Somaliland, si xal looga gaaro midnimada iyo wadajirka umadda Soomaaliyeed.

Gogosha ayaa dhiiri-gelisay muhiimadda inay sii socdaan wada-hadallada heshiis dhameystiran oo loo dhan yahay looga gaarayo doorashooyinka labada heer ee dawlad goboleedyada iyo dowladda federaalka (Baarlamaanka iyo Madaxweynaha).

Gogoshu waxay taageertay dagaalka dalka looga xoraynayo kooxa argagixisada ah ee Al-Shabaab iyo Daacish, kaasioo ka socda gobollada Shabeellooyinka, Hiiraan, Galgaduud, Mudug iyo gobolka Bari ee buuraha Calmiskaad.

“Gogoshu waxay isla qaadatay in doorasho dadban nooc kasta oo ay tahay aan dib loogu noqon. Iyadoo laga ambaqaadayo khibradaha dhanka dimuqraadiyaynta iyo doorashooyinka ee maamullada Somaliland iyo Puntland, gogoshu waxaa ay hoosta ka xariiqday in si deg-deg ah loo qabto doorashada dawladaha hoose ee deegaanada kale ee dalka,” ayaa lagu yiri War-murtiyeedka.

Hoos ka aqriso war-murtiyeedka oo dhameystiran:

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasaaradda Arrimaha Dibadda Soomaaliya oo war-saxaafadeed soo saartay ayaa si cad u beenisay warar dhawaan lagu faafiyay warbaahinta iyo baraha bulshada oo sheegayay in xubno ka tirsan wafdi dowladda ka socday oo ka qayb-galayay shir ka dhacay magaalada Geneva ee dalka Switzerland ay baxsadeen ama is dhiibeen.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ayaa xaqiijisay in dhammaan ergada rasmiga ahaa ee ay dirtay dowladda Soomaaliya ay ku soo laabteen dalka, iyagoo gudanaya waajibaadkooda shaqo iyo mas’uuliyadeed.

Sidoo kale waxa ay wax laga xumaado ku tilmaamtay wararka been abuurka ah ee lagu faafiyay baraha bulshada ee Internet-ka, iyada oo sheegtay in ujeedka uu ahaa in lagu marin habaabiyo shacabka Soomaaliyeed, laguna dhaawacyo sumcadda dowladda.

“Waxaa wax laga xumaado ah in la faafiyo warar aan la xaqiijin oo dhaawacaya sumcadda hey’adaha dowladda iyo kalsoonida shacabka,” ayaa lagu yiri War-saxaafadeedka.

Waxaa kale oo bayaankan lagu sheegay in ergada Soomaaliya ay door muuqda ka qaateen doodaha iyo siyaasadaha ku saabsan xuquuqda shaqaalaha iyo horumarinta daryeelkooda, iyagoo matalayay danaha qaranka.

Dhanka kale, Wasaaradda Arrimaha Dibadda ayaa farriin culus u dirtay warbaahinta iyo dadka adeegsada baraha bulshda, waxayna ugu baaqday inay xil iska saaraan hubinta wararka ay faafinayaan, ayna ka foogaadaan sheegashooyinka aan sal iyo raad toona lahayn ee lagu khaldayo bulshada Soomaaliyeed.

Shirka loo diray ergadan oo ahaa Kalfadhiga 113-aad ee Ururka Shaqaalaha Adduunka (ILO), ayaa waxaa kasoo qaybgalay wakiillo ka kala socday dowladaha, loo-shaqeeyeyaasha iyo shaqaalaha 187 waddan oo xubno ka ah ILO.

Waxyaabaha looga hadlayay waxaa ka mid ahaa dejinta xeerar cusub oo lagu difaacayo shaqaalaha, ka hortagga khatarta noolaha cudurrada keena ee goobaha shaqada, dhiirrigelinta shaqooyin sharaf leh, iyo hababka lagu wanaajinayo nidaamka dhaqaalaha rasmiga ah.

Si kastaba ha’ahaatee, wararka been abuurka ay dowladdu ku sheegtay ee sida wayn loo faafiyay ayaa yimid, xilli Soomaaliya laga dareemayo qulqul dhallinyaro ah oo u tahriibaya waddamada galbeedka, taasoo noqotay mowduuc si weyn looga doodayo gudaha iyo dibadda dalka.

Garoowe (Caasimada Online) – Fal-celin xooggan ayaa ka dhalatay gefkii uu Wasiirka Warfaafinta Puntland Maxamuud Caydiid Dirir shalay kula kacay Ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya Xamza Cabdi Barre, kadib markii uu ugu xad-gudbay si shaqsi ah.

Maxamuud Caydiid Dirir ayaa shaki geliyay dhalashada Ra’iisul wasaare Xamza, wuxuuna ku tilmaamay qof marxuum ah, sidoo kalena kamid ahaa dadkii Xamar lagaga qaxay 1991-kii, sida uu hadalka u dhigay.

“Xamza waa marxuum ciqaab ku jira, shaki ayaana igaaga jira inuu u dhashay reerka uu sheeganaayo, dadkii Xamar lagaga qaxay 1991-kii ayuu jiray” ayuu wasiirku.

Intaas kadib Puntland ayaa la kulantay dhaleeceyn xooggan, waxaana eedeymo waawayn loo jeediyay xukuumadda Puntland ee uu ka tirsan yahay Wasiirka, iyada oo dad badan ay ka caroodeen gef-ka uu ku kacay Wasiir Maxamuud Caydiid Dirir.

Dr. Mukhtaar Maxamed Cali oo ka faallooda arrimaha siyaasadda dalka ayaa sheegay in arrintan ay ceeb wayn ku tahay mas’uulka jeediyay, ayna sidoo kale fadeexo ku tahay Puntland.

“Dadka Soomaaliyeed kala tegi laakiin la ceeboobo oo dadka la dacayadeeyo ma’ahan waa gef weyn, mana la caayn karo iyaga iyo ilmahooda” ayuu yiri Dr Mukhtaar.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay  “Haddii Madaxweynaha ama Ra’iisul wasaaraha shaqadii loo igmaday ay wax kasoo noqdaan waa la dhaliili karaa, laakiin dadka mas’uuliyiinta ah si walba ha noqdeen in la caayo oo Media-yaha laga caayo waa akhlaaq darro, saxna ma’aha”.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in Wasiir Caydiid aanu qaadi karin mas’uuliyad, sidaas darteedna uu ka dalbanayo Madaxweyne Deni inuu xilka ka qaado, kadibna uu xiro.

‘Waxaa ku fiicneyd in la xiro oo xabsiga laga dhigo oo la yiraahdo maxaad u caayday Ra’iisul wasaaraha? xaqna u malaha nin ceynkaas ah inuu noqdo Wasiirka Warfaafinta maamulka Puntland, waxaana weeye qof aan dhammeystirneyn” ayuu mar kale yiri.

Gefka uu ka kacay Wasiirkan ayaa dhaliyay dhaleeceen xooggan, waxaana ka carooday dad badan oo Soomaaliyeed oo ay ku jiraan kuwa kasoo jeedo Puntland oo sheegay in Wasiirku aanu metalin hadalkaasi, ayna u arkaan gef cad oo uu u gaystay Ra’iisul wasaaraha qaranka.

Ankara (Caasimada Online) – Safaarada Soomaaliya ee waddanka Turkiga ayaa goor dhawayd ku guulaysatay inay soo badbaadiso muwaadin Soomaaliyeed oo ku dhaawacmay magaalada Tehran ee dalka Iran.

Howl-wadeenada Safaaradda Soomaaliya ee Turkiga ayaa xuduudka dowladda Iran soo dhaafsiiyay una soo gudbiyaan dhanka dalka Turkiga muwaadin Soomaaliyeed oo lagu magacaabo Dr. Mustafa Cali Macallin.

Dr. Musatafa Macallin ayaa waxa uu dhaawac fudud kusoo gaaray magaalada Tehran kadib weerar ay Israel halkaas kusoo qaaday. Mustafa oo wadanka Iran dhaqtarnimada ku bartay ayaa ka mid ah dhalinyaro Soomaaliyeed oo ilaa toboneeyo lagu qiyaasay oo waddanka Iran wax ku barta.

Safaarada Soomaaliya ee Ankara ayaa maalmaahaan ku mashquulsan inay muwaadineenta Soomaaliyeed ee Iran ku sugan laga soo kaxeeyo halkaas hadii ay magaalada ay ku sugan yihiin ku dareemaan amni xumo.

Safaarada ayaa waxay mahad gaar ah u celinaysaa dowlada Turkiga oo fududeeysay sidii Dr. Mustafa loo soo gaarsiin lahaa wadanka Turkiga si uu halkaas ugaga sii gudbo wadankiisa Soomaaliya.

Maalmo ka hor ayey aheyd markii Safaaradda Soomaaliya ee dalka Turkiga ay si rasmi ah ugu baaqday muwaadiniinta Soomaaliyeed ee ku sugan dalka Iran in ay la soo xiriiraan safaaradda haddii ay doonayaan in ay ka baxaan dalkaas, xilli ay sii kordhayaan halista colaadda u dhaxeysa Iran iyo Israa’iil.

Safaaradda ayaa baahisay telefoon lambar toos loogala xiriirayo. Baaqan ayaa imanaya iyadoo dagaal culus uu ka socdo gudaha Iran, halkaas oo weerarro duqeyn ah oo ka imanaya dhanka Israa’iil lagu bartilmaameedsaday xarumo rayid, warshado, isbitaallo iyo goobo dowladeed.

Washington (Caasimada Online) – Madaxweyne Donald Trump ayaa habeenkii Talaadada u sheegay la-taliyeyaashiisa sare inuu ansixiyay qorshe lagu weerarayo Iiraan, balse uu hakiyay bixinta amarka kama dambeysta ah, isagoo sugaya bal in Tehran ay ka tanaasusho barnaamijkeeda nukliyeerka, sida ay Wall Street Journal sheegeen saddex qof oo xog-ogaal u ah arrintaas.

Tan iyo markii uu tilmaamo gaar ah ku siiyay saraakiisha militariga qolka xaaladaha degdegga ah ee Aqalka Cad (White House Situation Room), Trump ayaa si furan u sheegay in weerar ka dhan ah Iiraan uu ka mid yahay tallaabooyinka uu ka fiirsanayo.

“Waxaan hayaa fikrado aan ku dhaqaaqi karo, laakiin go’aanka kama dambeysta ah wali ma gaarin. Waxaan doorbidaa inaan go’aanka kama dambeysta ah qaato hal il-biriqsi ka hor xilliga loo baahdo,” ayuu Trump u sheegay warbaahinta Arbacadii.

Trump ayaa rajo ka qaba in hanjabaaddiisa ah inuu ku biiri doono duqeymaha Israa’iil ay ka waddo Iiraan—kuwaas oo hadda galay maalintii lixaad—ay Tehran ku khasbi doonto inay aqbasho dalabaadkiisa, sida ay sheegeen dadka xogta haya. Wuxuu Trump qiray in weerar uu qaado Mareykanku uu yahay arrin laga fiirsanayo, laakiin sidoo kale wuxuu caddeeyay inay suurtagal tahay inuusan tallaabadaas qaadin.

Sarkaal sare oo ka tirsan Aqalka Cad ayaa sheegay in weli furan yihiin tallaabooyin kala duwan, Trump-na uu sii wadi doono inuu si dhow ula socdo sida Israa’iil ay arrinta u maaraynayso.

Israa’iil ayaa todobaadkii hore bilowday weeraro cirka ah oo lagu bartilmaameedsanayo kaabayaasha nukliyeerka, hoggaanka militariga iyo goobo muhiim ah oo kale oo ku yaalla gudaha Iiraan, iyadoo howlgalkaas loogu magac daray “Operation Rising Lion”.

Saraakiil ka tirsan Wasaaradda Gaashaandhigga Mareykanka (Pentagon) ayaa sheegay in maamulka Trump uu ka fiirsanayo qorshooyin badan oo la xiriira weerar lagu qaado Iiraan, balse ilaa hadda uusan Madaxweynuhu bixin amarka ugu dambeeya. Mareykanku wuxuu hadda xaddiday kaalintiisa militari, isagoo ku koobay inuu ka caawiyo Israa’iil sidii ay isaga difaaci lahayd weerarrada gantaallada iyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Iiraan.

Xoghayaha Gaashaandhigga Mareykanka Pete Hegseth iyo Taliyaha Golaha Sare ee Ciidamada Mareykanka (Joint Chiefs of Staff), Jeneraal Dan Caine, ayaa Arbacadii galab ka qeybgalay kulan ka dhacay Aqalka Cad, kadib markii ay subaxnimadii isla maalinkaas ka soo hormuuqdeen guddiga Aqalka Sare, sida uu xaqiijiyay sarkaal ka tirsan Pentagon-ka.

Inkastoo qorsheynta weerarka ay si weyn u horumartay, haddana dadka la socda fikirka Trump ayaa sheegay inuu madaxweynuhu wali doorbidayo inuu xiisadda xal diblomaasiyadeed ku xalliyo.

“Waxaa laga yaabaa inaan weerarka qaado, waxaa sidoo kale laga yaabaa inaanan qaadin,” ayuu Trump mar kale ku celiyay, isagoo adkeeyay dalabkiisa ah in Iiraan ay isu dhiibto si shuruud la’aan ah. “Toddobaadka soo socda wuxuu noqon doonaa mid muhiim ah, laga yaabee in ka yar toddobaad,” ayuu sii raaciyay hadalkiisa.

Dowladda Iiraan ayaa sheegtay inaanay marnaba wadaxaajood geli doonin iyadoo hanjabaad militari lagu hayo, isla markaana ay jawaab adag ka bixin doonto haddii weerar lagu qaado.

“Iiraan marnaba wadaxaajood kuma gasho cadaadis, mana aqbali doonto nabad lagu keenay hanjabaad, gaar ahaan marka uu hanjabayo qof dagaal-ooge ahaa oo wakhtigiisu dhammaaday oo isku dayaya inuu mar kale siyaasadda soo galo,” ayaa lagu yiri bayaan ka soo baxay Ergada Iiraan u joogta Qaramada Midoobay, iyadoo si dadban u tilmaantay Madaxweyne Trump.

Xarunta Fordow ee lagu kobciyo uranium-ka, oo ah goob si weyn loo ilaaliyo, ayaa ah mid ka mid ah bartilmaameedyada suurtagalka ah ee Mareykanku ka fiirsanayo. Israa’iil wali ma weerarin xaruntan, oo ku taalla hoosta buur weyn, waxaana khubarada militarigu aaminsan yihiin inay adag tahay in la burburiyo haddii aan la adeegsan bambaanooyinka ugu awoodda badan.

Intii uu Trump ka fiirsanayay go’aankiisa, ciidamada Mareykanka ayaa sii waday inay ciidamo badan u wareejiyaan Yurub iyo Bariga Dhexe, kuwaas oo ay ka mid yihiin diyaaradaha shidaalka ku shuba diyaaradaha kale inta ay hawada ku jiraan, maraakiib dagaal oo awood u leh inay soo ridaan gantaallada riddada dheer, koox maraakiib dagaal oo ay weheliyaan diyaaradaha casriga ah ee F-22, kuwaas oo Arbacadii gaaray saldhig ku yaalla Britain.

Pete Hegseth ayaa Arbacadii sheegay in Mareykanku uu xoojinayo difaacyadiisa gobolka Bariga Dhexe, iyadoo si gaar ah loo tixgelinayo inay Tehran weerarto saldhigyada iyo ciidamada Mareykanka haddii la beegsado xarunta Fordow.

Mar uu ka hadlayay guddiga adeegyada ciidamada Aqalka Sare (Senate Armed Services Committee), isagoo ka jawaabaya su’aal la xiriirta suuragalnimada weerar ka dhan ah Iiraan, Hegseth wuxuu sheegay in go’aannada noocaas ah ay yihiin kuwo uu qaadanayo Madaxweyne Trump, isla markaana uusan faahfaahin kale oo intaas dheer siin karin fagaare dadweyne.

Pentagon-ka ayaa sidoo kale xaqiijiyay inuu diyaar u yahay difaaca ciidamada Mareykanka, isagoo sheegay inay diyaariyeen dhammaan awoodaha militari ee looga baahan yahay inay ka hortagaan weerarada diyaaradaha aan duuliyaha lahayn iyo xaalado kasta oo lama filaan ah.

Ruushka ayaa dhankiisa Mareykanka uga digay inuu qaado tallaabo militari. Wasiirka Arrimaha Dibadda Ruushka Sergei Lavrov ayaa telefoon kula hadlay dhiggiisa dalka Cumaan, waxayna labada dhinac ku baaqeen in sida ugu dhakhsiyaha badan loo joojiyo colaadda, iyagoo sidoo kale cambaareeyay weerarka ay Israa’iil ku qaaday Iiraan, sida lagu sheegay bayaan kasoo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda Ruushka Arbacadii.

Washington (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Guddiga Arrimaha Dibadda ee Aqalka Senate-ka Mareykanka, Sen. Jim Risch (R-Idaho), ayaa si kulul uga digay khataraha isa soo taraya ee amniga qaranka Mareykanka uu wajahayo isagoo si gaar ah uga hadlay Soomaaliya iyo guud ahaan qaaradda Afrika. Wuxuu eedeyn u jeediyay Shiinaha, Ruushka iyo Iiraan oo uu ku tilmaamay quwado qas-wadayaal ah oo ka faa’iideysanaya xasillooni darrada si ay u wiiqaan danaha Mareykanka ee gobolka.

“Soomaaliya weli waxay tahay meel ay argagixisadu si xor ah uga hawlgalaan,” ayuu yiri Risch, isagoo tusaale u soo qaatay amar uu dhawaan bixiyay Aqalka Cad oo lagu xayiray socdaalka dadka Soomaaliyeed ee doonaya inay galaan Mareykanka. “Waa in aan si dhab ah u qaadannaa khatarta ka imaaneysa kooxda Al-Qaacida iyo faracyada Daacish ee halkaas ka hawlgala. Joogitaanka ciidamada Mareykanka ee Afrika, gaar ahaan Soomaaliya, wuxuu ugu horreyn u taagan yahay ilaalinta shacabka Mareykanka.”

Senatorku wuxuu si gaar ah u amaanay weerarradii dhawaan Ciidanka Mareykanka ee Afrika (U.S. Africa Command) ka fuliyeen gudaha Soomaaliya, isagoo tilmaamay in Maamulka Trump uu qaaday dariiq cusub oo ka fog ku-tiirsanaanta keliya ee dowladda dhexe.

“Maamulkaan wuxuu si miyir leh u doortay in uu la shaqeeyo la-hawlgalayaal gudaha ah oo wax-ku-ool ah halkii uu ku xirmi lahaa nidaam dawladeed oo daciif ah,” ayuu yiri. “Tani waa nooca tallaabo ee lagu curyaamin karo shabakadaha argagixisada.”

Bishan Juun gudaheeda, Mareykanku wuxuu fuliyay lix duqeyn oo lagu beegsaday dagaalyahannada Daacish ee Soomaaliya — arrin uu Risch ku tilmaamay muujinaysa sida Washington diiradda u saartay amniga Geeska Afrika. Wuxuu sheegay in kooxaha xagjirka ahi ay sii fidiyaan saameyn ahaan iyagoo ka faa’iideysanaya fowdada siyaasadeed iyo taageerada ay helayaan dowladaha cadowga la ah Mareykanka.

“Ficillada Shiinaha, Ruushka iyo Iiraan waxay si weyn u khatar gelinayaan jawiga amniga ee Afrika, gaar ahaan Soomaaliya,” ayuu yiri. “Shiinuhu wuxuu adeegsanayaa xeelado dhaqaale oo xad-dhaaf ah, Ruushku wuxuu faragelin milatari ku sameynayaa gobollo dagaal ah, halka Iiraan lagu tuhunsan yahay inay heshiisyo ku raadineyso in ay ka uruuriso uranium macdan ahaan, taasoo si gaar ah u halis gelinaysa nabadda gobolka.”

Risch wuxuu carrabka ku adkeeyay in Mareykanku u baahan yahay inuu sii adkeeyo hoggaamintiisa caalamiga ah, balse wuxuu sidoo kale ugu baaqay waddamada Afrika inay xoojiyaan doorkooda. “Ma suurtagal ahan in Mareykanka keligii uu u guntado la-dagaallanka argagixisada. Waddamada gobolka waa inay si buuxda uga qayb qaataan dadaallada amni.”

Senatorku wuxuu xaaladda Soomaaliya ku xiray xaalado istiraatiiji ah oo ballaaran, isagoo xasuusiyay in weerarro argagixiso oo ka dhacay Afrika ay leeyihiin saameyn muddo dheer reebta. Wuxuu tusaale u soo qaatay howlgalladii Osama bin Laden ee laga fuliyay Suudaan 1990-meeyadii — kuwaasoo ugu dambeyn horseeday weerarkii 11-kii September ee 2001. “Haddii aan Afrika dayacno, waxaan gelaynaa khatar aan ka daba tagi karin,” ayuu yiri.

Hadalka Risch ayaa yimid xilli dowladda Mareykanka ay dib u qiimeyn ku samaynayso xiriirka ganacsi iyo diblomaasiyadeed ee ay la leedahay waddamada Afrika. Inkastoo uu ammaanay siyaasadda natiijo-ku-salaysan ee Madaxweyne Trump, haddana wuxuu uga digay in Mareykanka laga hor maro saaxadda caalamka. “Mareykanku waa inuu miiska wax lagu qeybsanayo ku yeeshaa kursi — dhinaca ganacsiga, diblomaasiyadda, iyo milatarigaba,” ayuu yiri.

Marka laga soo tago Soomaaliya, Risch wuxuu xusay dhibaatooyinka kale ee qaaradda, sida colaadda Suudaan oo ay ku dhinteen in ka badan 150,000 qof, halka 12 milyan ay ku barakaceen. Wuxuu sidoo kale xusay saameynta sii kordheysa ee Shiinaha uu ku leeyahay meelaha hodanka ku ah macdanta, sida bariga Jamhuuriyadda Dimoqraadiga ah ee Congo.

Hase yeeshee, Risch wuxuu si cad u sheegay in Soomaaliya ay tahay meesha ugu dambeysa ee amniga Mareykanka laga ilaaliyo. “Halista argagixisadu ee Soomaaliya kama aha mala-awaal — waa mid dhab ah, halis ah, waana in si degdeg ah oo go’aan leh loogu hortago,” ayuu ku adkeeyay.