Garoowe (Caasimada Online) – Iyada oo weli halkiisii uu yahay khilaafka siyaasadeed ee u dhaxeeya Puntland iyo dowladda dhexe ayaa waxaa haatan maamulka fadhigiisu yahay Garoowe eedeyn culus oo yaableh u jeediyay dowladda uu hoggaamiyo Xasan Sheekh.

Hadal uu maanta jeediyay madaxweyne ku-xigeenka Puntland, Ilyaas Cismaan Lugatoor ayaa waxa uu ku weeraray dowladda federaalka, isaga oo ku eedeeyay inay caqabad ku tahay daryeelidda dhaawacyada ciidamada Puntland ee dagaalka kula jiro kooxda Daacish.

Ilyaas Lugatoor ayaa sidoo kale intaasi ku daray in dowladda dhexe aanay weli wax taageero ah siinin Puntland, ayna  ku fashilantay kaalmada dagaalka ka dhanka ah argagixisada Daacish, sida uu hadalka u dhigay.

Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay in ay ka maamul ahaan iyagu tashan doonaan , isla-markaana wax taageero ah aanay waydiisan doonin xukuumadda Soomaaliya.

“Dawladda Federaalka annagu ka codsan mayno taageero, wayna ku fashilantay inay gacan siiso dagaalka ay Puntland kula jirto Daacish. Dhaawacii u dambeeyay ee la qaadi lahaa ayay hor istaagtay ogolaanshihiisa,” ayuu yiri madaxweyne ku xigeenka Puntland.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in askartii ugu dambeeyay ee ku dhaawacmay dagaalka kooxda Daacish loo qaaday dhanka dalka Ethiopia, kaddib markii dowladda dalkaasi ay ka caawisay Puntland in ciidamada dhaawacyada culus qaba halkaasi lagu soo daaweeyo.

Dagaalka Puntand iyo Daacish ayaa sii xoogeysanaya, waxaana maanta ugu dambeysay ay kooxda ciidamada maamulkaasi ku weerartay diyaarad ay kasoo buuxisay walxaha qarxa, waxaana ku dhintay ugu yaraan hal askari, halka ay ku dhaawacmeen illaa saddex kale.

Boosaaso (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Bari ayaa sheegaya in maanta kooxda Daacish ay diyaarad qarax siday ku weerartay ciidamada Puntland ee haatan howlgallada xoreynta ka wada aagga dhulka buuraleyda ah ee gobolka Bari, gaar ahaan deegaanka Janno Jiifta, oo kamid ah meelaha laga xoreeyay kooxda Daacish.

Diyaaradda oo ahayd nooca Drone-ka ayaa waxaa lagu soo xiray, waxaana lagu beegsaday ciidamada difaaca ee dagaalka kula jira kooxda Daacish.

Ugu yaraa 1 askari ayaa ku dhintay weerarkan qaraxa ah, halka ay ku dhaawacmeen 3 kale, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo xilkas ah

Xaaladda goobta ayaa weli kacsan, waxaana dhaq-dhaqaaqyo ciidan laga dareemaya buuraha oo ay isku hayaan labada dhinac.

Saraakiil u hadashay ciidanka Puntland ayaa shaaca ka qaaday inay sii wadi doonaan howlgalkooda, ujeedkoodana uu yahay in dhulkaasi laga sifeeyo argagixisada.

Sidoo kale waxa ay intaasi ku dareen in tan iyo markii uu bilowday dagaalka ay ku guuleysteen inay gacanta ku dhigaan saldhigyo muhiim ah oo kooxda ku lahayd deegaanka Janno Jiifta ee gobolka Bari.

Weerarkan diyaaradda loo adeegsaday ayaa kusoo aadayo, xilli dhowaan Puntland ay shaacisay inay burburisau  diyaarado Drones ah oo ay adeegsanayeen xubnaha kooxda Daacish ee ay kula dagaalameyso dhulka buuraleyda ah ee gobolka Bari.

Sawirrada diyaaradahaas oo ay hiray baahisay Puntland ayaa waxa ay noocooda ku sheegtay inay yihiin kuwa wax basaasa, ayna kooxda u adeegsaneysay ciidamada howlgalka wada, waa sida maanta dhacday, kadib qaraxyada ay kusoo xireen diyaaradda.

Si kastaba, Puntland ayaa qaaday guluf ka dhan ah kooxaha argagixisada ah ee ku sugan qaybo ka mid ah gobolka Bari, halkaas oo qorshuhu yahay in laga xoreeyo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Golaha Wasiirrada Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya oo yeeshay kulankoodii caadiga ahaa, ayaa u cusboonaysiiyey muddada xil-hayntooda guddiga maamulka hay’adda naafada qaranka.

Golaha Wasiirrada ayaa guddigan u igmay inay sii wadaan howlaha illaa 4 sano ee soo socoto, taas oo xil-hayntooda ku eeg tahay 2029-ka.

Afar sano kahor ayey aheyd markii golaha wasiirada Soomaaliya ay ansixiyeen guddiga sare ee maamulka hay’adda qaran ee naafada Soomaaliyeed, markaasi oo uu ra’iisul wasaare ahaa Maxamed Xuseen Rooble.

Shirka golaha oo uu guddoominayey ra’iisul wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa sidoo kale lagu ansixiyey siyaasadda dhijitaalka ah ee loo dhanyahay iyo istaraatiijiyadda nidaamka dowladda ee danabaysan.

Intii uu socday shirka waxa kale oo golaha lagu soo bandhigay warbixinno ku saabsan amniga dalka, kormeerka ra’iisul wasaare ku-xigeenka ee wasaaraddaha iyo hey’addaha dalka.

Sidoo kale waxaa shirka lagu soo bandhigay warbixin la xiriirta dhaqaalaha dalka iyo isbeddelka sare u kac ee ku yimid, taas oo uu bogaadiyay golaha.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Faah-faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howlgal culus oo xalay ka dhacay gobolka Galgaduud, kaas oo lagu beegsaday kooxda Al-Shabaab, kadib markii ay weerar gaadmo ah ku qaadeen ciidamo ka tirsan kuwa dadka deegaanka ee loo yaqaano Macawiisleyda.

Wararka ayaa sheegaya in weerarka kadib uu dagaal xoogleh ka dhacay aagga deegaanka Ceelgaras oo u dhexeeyo degmooyinka Dhuusamareeb iyo Ceelbuur, halkaas oo ay isku fara saareen labada dhinac.

Saraakiil u hadashay ciidanka Macawiisleyda ayaa sheegay inay ka war heleen goob ay isku uursanayeen maleeshiyaadka Al-Shabaab, ayna ku sugnaayeen horjoogayaal, kadibna ay sidaasi ku weerareen, waxayna tilmaameen inay xogta ka heleen dadka shacabka ah oo ay dhibaato ku hayeen.

Sidoo kale waxa ay intaasi ku dareen inay goobta ku dileen saraakiil sar sare iyo maleeshiyaadkii la socday, kuwaas oo tilmaameen inay u qaabilsanaayeen dhanka miisaaniyadda iyo lacag uruurinta.

Ma shaacin saraakiishu tirada dhimashada iyo dhaawaca ka dhashay weerarka ay ku beegsadeen maleeshiyaadka Al-Shabaab ee ku sugnaa aagga deegaanka Ceelgaras ee gobolka Galgaduud.

Dhanka kale waxaa lagu soo warramayaa in dagaal rogaal celis ah ay soo qaadeen Al-Shabaab, kadibna ay afduubteen ganacsato deegaanka ku sugnaa oo la sheegay inay horay u kaxeyseen.

Ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay madaxda sare ee maamulka Galmudug oo ku aadan howlgalkaasi iyo ganacsatada la sheegay in Al-Shabaab ku afduubteen halkaasi.

Gobollada dhexe ee dalka ayaa waxaa weli ka socda howlgallo ka dhan ah maleeshiyaadka Al-Shabaab, kuwaas oo ay iska kaashanayaan ciidanka dowladda iyo kuwa Macawiisleyda.

Nairobi (Caasimada Online) – Waxaa weli xayiran duulimaadyada Soomaaliya kadib markii shirkadaha diyaaradaha ee ka howlgala Soomaaliya ay si buuxda u hakiyeen dhammaan duullimaadyadii gudaha iyo dibadda laga bilaabo Arbacadii shalay, Janaayo 22, 2025, taasi oo sababtay in boqolaal rakaab ah oo u socdaalayay Muqdisho ay xayirmaan.

Hakintan ayaa timid kadib markii khilaaf uu soo kala dhex galay dowladda federaalka iyo shirkadaha diyaaradaha, kaasoo ku saabsan koror canshuureed oo lagu soo rogay duulista hawada.

War-saxaafadeed uu soo saaray Ururka Shirkadaha Duullimaadyada Soomaaliyeed, oo matalaya ku dhawaad 20 shirkadood oo diyaaradeed, ayaa lagu shaaciyay hakinta duullimaadyada, iyadoo sababaha ugu waaweyn ee go’aankan adag loo qaatay lagu sheegay khilaafaad aan xal loo helin oo kala dhexeeya Wasaaradda Gaadiidka iyo Hay’adda Duulista Hawada ee Soomaaliya (SCAA).

“Laga bilaabo Arbacada, Janaayo 22, 2025, Shirkadaha Diyaaradaha Soomaaliyeed waxay si buuxda u hakiyeen dhammaan duullimaadyadii gudaha iyo kuwa caalamiga ah illaa xal waara laga gaarayo,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka.

Go’aankan wuxuu saameyn ku yeeshay safarrada gudaha iyo kuwa caalamiga ah labadaba, isagoo carqaladeeyay adeegyadii ay heli jireen kumanaan rakaab ah. Iyadoo ka jawaabeysa shaacintan, Hay’adda Duulista Hawada ee Soomaaliya ayaa soo saartay war-saxaafadeed u gaar ah, iyadoo beenisay sheegashooyinka ah in carqaladeynta duullimaadyada ay sabab u tahay kororka canshuuraha.

Waxay ka digtay faafinta waxa ay ugu yeertay “warar been abuur ah” waxayna bixisay faahfaahin ku saabsan sababta diyaaradaha loo joojiyay, iyadoo sheegtay in dhowr diyaaradood la joojiyay kadib markii baaritaanno lagu ogaaday cillado dayactir.

“Hay’adda Duulista Hawada waxay baaritaanno ku sameysay diyaaradaha gudaha waxaana ay ogaatay arrimo khatar gelin kara badqabka rakaabka. Diyaaradahan ma duuli karaan illaa dayactirka lagu sameeyo si waafaqsan sharciga,” ayay tiri hay’adda duulista.

Walaac ku saabsan howlgallada

Hay’adda duulista waxay sidoo kale walaac ka muujisay hab-dhaqannada howlgallada ee qaybta duulista hawada Soomaaliyeed. Waxay tilmaamtay arrimo ay ka mid yihiin maamulka adeegga rakaabka oo liita iyo ku tiirsanaanta shirkado kale oo diyaaradeed si ay u buuxiyaan waddooyinka duulimaadka sababo la xiriira dib u dhacyada dayactirka ama diyaarado howlgala oo aan jirin.

“Shirkado diyaaradeed oo qaar ayaa ka howlgala caasimadda iyagoo aan lahayn diyaarado, waxayna rakaabka u qabtaan duullimaadyo ay leeyihiin shirkado kale, taasoo carqaladeysay adeeggii loo qaban lahaa gobollada qaar,” ayay tiri hay’adda.

Marka la eego caqabadahan, maamulka Garoonka Caalamiga ah ee Aadan Cadde wuxuu faray Favori, shirkadda gaarka loo leeyahay ee maamusha garoonka, inay diido in shirkadaha diyaaradaha ee aan lahayn diyaarado howlgala oo ku sugan garoonka ay helaan miiska adeegga (counter).

Hakinta duullimaadyada ayaa durba sababtay carqalad weyn oo soo wajahday rakaabka.

Garoonka Caalamiga ah ee Jomo Kenyatta ee Nairobi, qiyaastii 200 oo rakaab ah oo lagu waday inay u duulaan Muqdisho ayaa ku xayirmay aroortii hore ee Arbacada.

Dowladda Soomaaliya ayaa la sheegay inay joojisay saddex duullimaad oo loogu talagalay inay qaadaan rakaabkan.

Sidoo kale, Garoonka Caalamiga ah ee Aadan Cadde ee Muqdisho ayaa baajiyay dhowr duullimaad oo gudaha ah oo loo qorsheeyay inay ka baxaan. Baajinta ayaa ku qasabtay rakaab badan, kuwaas oo sugayay inay u safraan gobollo kala duwan oo Soomaaliya ka mid ah, inay sameystaan qorshe kale ama dib u dhigtaan safarkooda.

Ma cadda haddii duulimaadyada ay maanta dib u billaabi doonaan iyo haddii kale.

Muqdisho (Caasimada Online) – Warbixin naxdin leh oo ay soo saareen Wasaaradda Caafimaadka Federaalka ee Soomaaliya, UNICEF iyo Hay’adda Caafimaadka Adduunka (WHO) ayaa lagu qiyaasay in 71,100 qof ay u dhinteen intii u dhaxaysay Janaayo 2022 iyo Juun 2024 taasoo ka dhalatay abaaraha daran ee ku dhuftay qaybo badan oo ka mid ah Soomaaliya sanadkii 2022.

Warbixintan oo loogu magac daray “Aragti ilaa Ficil: Warbixin ku Saabsan Qaababka Dhimashada ee Soomaaliya”, ayaa sidoo kale lagu xusay in qiyaastii 40 boqolkiiba dhimashadan lagu qiyaasay inay ka dhex dhacday carruurta da’doodu ka yar tahay shan sano. Abaartu waxay saamaysay 7.9 milyan oo qof – ku dhawaad kala bar dadweynaha dalka – waxayna dalka gaarsiisay qarka macaluul.

Sida lagu sheegay daraasaddan, dhimashada ugu badan waxay ka dhacday gobollada koonfurta-bartamaha Soomaaliya, oo ay ku jiraan Banaadir, Bay, iyo Shabeellaha Hoose. Si kastaba ha ahaatee, inkastoo heerarka amni-darro cunto ay aad u sarreeyeen, haddana gobollada waqooyi-bari waxaa ka dhacay dhimasho aad u yar.

Iyadoo ay jireen dadaallo wadajir ah oo ay sameeyeen dowladda Soomaaliya iyo bahwadaagteeda gargaarka bani’aadamnimada, ayaa si dirqi ah looga hortagay macaluul, laakiin dalka waxaa soo gaaray khasaare nafeed oo aad u badan.

“Wasaaradeyda ahaan, waxaan diiradda saareynaa abuurista nidaam caafimaad oo xooggan oo adag kaasoo saldhig u ah bulsho caafimaad qabta oo horumarsan. Ujeeddada ugu weyn ee nidaamkan ayaa ah in si isku-dhafan loo gaarsiiyo adeegyada caafimaadka iyo nafaqada, heerka ugu hooseeya ee silsiladda adeeg-bixinta caafimaadka, si mudnaanta koowaad loo siiyo carruurta iyo haweenka nugul,” ayuu yiri Wasiirka Caafimaadka, Cali Xaaji Aadan Abuubakar, intii lagu guda jiray daah-furka warbixinta oo ka dhacday Muqdisho.

Daraasaddan waxaa soo saaray UNICEF iyo WHO, waxaana fuliyay Iskuulka Nadaafadda iyo Caafimaadka Kuleylaha ee London, Imperial College London, iyo Jaamacadda SIMAD ee Soomaaliya, iyadoo lagu cusbooneysiiyay warbixintii ugu horreysay ee la daabacay bishii Maarso 2023 taasoo lagu qiyaasay in 43,000 oo dhimasho dheeraad ah ay sabab u ahayd abaartii 2022.

“Natiijooyinka daraasaddan waxay muujinayaan saameynta qotoda dheer ee abaartii 2022-2024 ay ku yeelatay nolosha dadka Soomaaliyeed. Iyadoo in ka badan 70,000 oo qof ay dhinteen, oo u badnaa carruur, tani waa xasuusin cad oo ku saabsan baahida degdegga ah ee taageero joogto ah iyo dadaallada dhismaha adkeysiga ee Soomaaliya,” ayay tiri Wakiilka WHO ee Soomaaliya, Dr. Renee van De Weerdt Renhilde.

Ka-hortagga xaaladaha deg degga ah ee caafimaadka

Waxay intaa ku dartay in natiijooyinka daraasaddu ay hoosta ka xarriiqayaan muhiimadda ay leedahay xoojinta nidaamka ka-hortagga, diyaar-garowga, u-diyaar ahaanshaha iyo adkeysiga xaaladaha degdegga ah ee caafimaadka ee Soomaaliya si wax ku ool ah looga jawaabo xaaladaha degdegga ah loona siiyo daryeel joogto ah dadka u baahan.

“WHO waxay sii waddaa inay la shaqeyso dowladda Soomaaliya iyo bahwadaagteeda si loo xaqiijiyo in bulshooyinka aan kaliya laga ilaalin xilliyada dhibaatooyinka balse sidoo kale loo xoojiyo si ay uga soo kabtaan dhibaatooyinka mustaqbalka,” ayay xaqiijisay.

Daraasaddu waxay bixineysaa falanqeyn dib-u-eegis ah oo ku saabsan saameynta abaartu ku yeelatay dhimashada dadweynaha guud ahaan Soomaaliya, taasi oo u adeegta xasuusin ku saabsan saameynta ba’an ee isbeddelka cimiladu ku leeyahay qoysaska nugul ee dalka.

Dhanka kale, dalku wuxuu weli la daalaa-dhacayaa dhibaatooyinka soo noqnoqda ee ka dhasha dhacdooyinka cimilada sida abaaraha iyo fatahaadaha, sidoo kale isku dhacyada, amni-darrada, iyo cudurrada faafa ee sii kordhinaya baahiyaha bani’aadamnimo.

Khubarada ayaa saadaaliyay in amni-darrada cunto ee daran ay weli baahsan tahay, iyadoo 4.4 milyan oo qof la saadaalinayo inay la kulmaan heerar macaluuleed iyo 1.6 milyan oo carruur ah la filayo inay la ildaran yihiin nafaqo-darro daran sanadkan, taasoo gelinaysa khatar sare oo dhimasho iyo dib-u-dhac korriin joogto ah.

“Maadaama kheyraadka looga jawaabayo baahiyaha bani’aadamnimo ay noqdeen kuwo xaddidan, dowladda iyo bahwadaagteeda waa inay sii wadaan sahaminta maalgashi cusub si loo ballaariyo gaaritaanka adeegyada isku-dhafan ee nolosha lagu badbaadinayo, oo ay ku jiraan caafimaadka, nafaqada, biyaha iyo fayadhowrka. Iyadoo la tixgelinayo dabeecadda soo noqnoqoshada ee dhibaatooyinka cimilada, waa inaan sidoo kale kordhinnaa maalgashiga adkeysiga bulshada ee dhibaatooyinka mustaqbalka, ficilka ka hortagga ah iyo ka hortagga cudurrada faafa,” ayay tiri Wakiilka UNICEF Wafaa Saeed intii ay socotay munaasabadda oo sidoo kale uu ka soo qeyb galay Mudane George Conway, Ku-xigeenka Wakiilka Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay iyo Isuduwaha Arrimaha Bani’aadamnimada.

Qaahira (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud iyo wafdi uu hoggaaminayo oo kasoo duulay dalka Switzerland ayaa xalay gaaray magaalada Qaahira ee caasimada dalka Masar, halkaas oo lagu soo dhaweeyay.

Sida aan shalay ku sheegnay xog ay heshay Caasimada Online MadaxweyneXasan Sheekh ayaa martiqaad ka helay dhiggiisa dalka Masar, Cabdulfataax Al-Siisi oo ay kulamo xasaasi ah ku yeelan doonaan gudaha magaalada caasimada ah ee Qaahira.

Labada Madaxweyne ayaa ka wada-hadli doono xoojinta dadaallada wadajirka ah ee lagula dagaallamayo argagixisada iyo sidii loo dardargelin lahaa iskaashiga amniga iyo nabadgelyada guud ee gobolka.

Sidoo kale wararka ayaa sheegaya in Xasan iyo Al-Siisii ay wadahadalladooda diiradda ku saari doonaan arrimo la xiriira howlgalka ciidanka AUSSOM oo Masaarida door ka qaadanayso, heshiiskii iskaashiga amniga iyo qodobo kale oo xasaasi ah.

Waxaa kale oo ay xoogga saari doonaan horumarinta dhaqaalaha, kobcinta ganacsiga iyo maalgashiga, iyadoo labada dowladood ay mudnaan siinayaan kor u qaadidda fursadaha is-dhaafsiga ganacsiga iyo maalgashiga.

“Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa uga mahadceliyey Madaxweyne Cabdulfataax Al-Sisi martiqaadka diirran iyo sida ay dowladda Masar mar walba u garab taagan tahay Soomaaliya, isagoo tilmaamay in xiriirka labada dal uu salka ku hayo walaaltinimo, iskaashi istiraatiiji ah, iyo danaha guud ee labada shacab” ayaa lagu yiri qoraalka Villa Soomaaliya.

Soomaaliya iyo Masar ayaa dhowaan gaaray is faham hoos loogu dhigayo xiisaddii Itoobiya iyo Soomaaliya ee ka dhalatay heshiiskii badda ee uu Ra’iisul wasaare Abiy la galay horraantii sanadkii hore maamulka Somaliland.

Si kastaba, ujeedka ugu wayn ee dowladda Masar ayaa in haatan ah ay si toos ah ugada gasho qorshaha ay ku xoojineyso joogitaankeeda Soomaaliya oo ay kula loolameyso Itoobiya.

Falanqeeyayaasha ayaa dhankooda sheegaya in joogitaanka militaryi ay Masar ku dooneyso gudaha Soomaaliya inay ku ballaariso saameynteeda gobolka istaraatiijiga ah ee Geeska Afrika.

Dowladda Masar ayaa haatan la filayaa in ciidamadeeda ay kusoo daabusho gudaha Soomaaliya, iyada oo ku keeneyso cirka iyo badda, si ay qayb uga noqdaan howlgalka Soomaaliya ka billowday sanadkan cusub.

Jigjiga (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa wafdi wasiirro ah u dirtay magaalada Jigjiga ee xarunta dowlad deegaanka Soomaali Galbeed.

Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya Cabdiraxmaan Al/Cadaala iyo Wasiir ku xigeenka Batroolka iyo Macdanta Cabdiwahaab Cumar ayaa hoggaaminaya wagdiga gaaray magaalada Jigjiga ee dhulka Soomaalida Itoobiya.

Halkaas waxaa lagu qabanayaa munaasabado lagu xusayo Xeerka Bulshada Ciisaha oo dhowaan helay aqoonsi caalami ah.

Waa Xeer u gaar ah Beesha Ciise ee Dir, Ciisaha ayaa dega dalka Jabuuti, waxaana ka dhashay Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle, sidoo kale Beesha Ciise ayaa degta qeybo badan oo kamid ah gobolka Awdal ee waqooyiga Soomaaliya iyo qeybo kamid ah dhulka dowlad deegaanka Soomaalida.

Xeerka Beesha Ciise waxaa si wadajir ah u aqoonsaday dawladaha Soomaaliya, Ethiopia iyo Jabuuti.

Sidoo kale Xeerka Bulshada Ciise waxaa aqoonsatay Hay’adda UNESCO ee Qaramada Midoobey, wuxuuna kamid noqday xeerarka laga tixgeliyo qeybo kamid ah caalamka.

Munaasabado lagu waynaynayo Xeerkaan oo ay ka qeyb galayaan masuuliyiin ka kala socda dowladaha Soomaaliya, Jabuuti iyo Ethiopia ayaa lagu qabanayaa magaalooyinka Jigjiga iyo Diridhaba ee dowlad deegaanka Soomaali Galbeed.

Muqdisho (Caasimada Online) – Agaasimihii hore ee NISA Fahad Yaasiin ayaa soo saaray qoraal uu ciwaan uga dhigay “Labo su’aal iyo labo jawaab” oo ku socda Madaxweyne Xasan Sheekh.

Fahad ayaa su’aashiisa ka dhigay “Maxay ku kala duwan yihiin Xasan Sheekhii (2012/2017) iyo Xasan Sheekha (2022/2026)?”

Intaas kadib Fahad wuxuu cabiray fikirkiisa wuxuuna su’aashiisa uga jawaabay, “Kan runta ah ee saxda ah maamul ahaan iyo damiir ahaan Xasanka haddeer jooga ayaa wanaagsan.”

Wuxuu sababeeyey aragtidiisa wuxuuna yiri, “Xasankii hore waxaa qarinayey saaxiibo, cabsi iyo faham yari dowlanimo uu la noolaa.”

Sidoo kale, Fahad Yaasiin ayaa su’aal geliyey sababta uu Madaxweyne Xasan Sheekh uga aamusay dagaalka ay Puntland la gashay Daacish.?

Fahad oo cabiray aragtidiisa ku aadan su’aashaas ayaa sheegay in Xasan Sheekh uu Puntland u arko maamul aan saameyn badan ku laheyn dalka.

“Madaxweynuhu wuxuu u arkaa Puntland meel ka fog maskax ahaan iyo masaafo ahaan, sidaas darteed dhib iyo dheef midna ma dareemo waxa ka dhacaya Puntland,” ayuu qoraalkiisa ku yiri Fahad Yaasiin.

Washington (Caasimada Online) –Wasaaradda Arrimaha Dibadda Mareykanka ayaa joojisay socdaalka qaxootiga ee dalka Mareykanka, waxayna hakisay dhammaan howlihii socday ee qaxootiga, sida ku cad warqad ay heshay warbaahinta Mareykanka ee CBS.

“Dhammaan safarradii horey loo qorsheeyay ee qaxootiga ee Mareykanka waa la baajiyay, mana jiri doono ballan cusub oo socdaal,” ayaa lagu yiri qoraalka ka soo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda.

Lama cayimin inta ay socon doonto hakinta ay ku dhawaaqday dowladda Mareykanka.

Qoraalka oo soo jeedinaya in hakintaasi ay si deg deg ah u dhaqan gasho ayaa daba socda amar fulineed oo uu saxiixay madaxweyne Donald Trump.

Amarka Trump ayaa ahaa in la joojiyo qaabilaada qaxootiga u socdaalaya Maraykanka laga bilaabo 27-ka bishaan Janaayo.

Amarka ayaa dhigaya in Maraykanku “ay lahayn awood uu ku qaato tiro badan oo muhaajiriin ah, gaar ahaan qaxootiga”.

Xeerku waxa uu joojinayaa USRAP ilaa galitaanka dheeraadka ah ee qaxootiga Maraykanka ‘waxaana la waafajinayaa danaha Maraykanka.’

Trump ayaa sidoo kale tarxiil u qorsheeyey dadkii tahriibka ku galay Mareykanka, kuwaas oo ay ku jiraan dhalinyaro badan oo Soomaaliyeed, kuwaas oo tahriib dheer kadib derbiga ka booday.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa sheegtay in lama huraan tahay in deg-deg la helo lacag dhan 1.42 bilyan oo dollar, si wax looga qabto xaaladda abaareed ee dalka oo haatan kasii dartay.

Dowladda Soomaaliya ayaa arrintan uga dhowaaqwday shirka daah-furka qorshaha ka jawaabista baahida bini’aadannimo ee Soomaaliya ee sanadka 2025, kaasi oo ay wada-jir u guddoomiyeen guddoomiyaha hay’adda maaraynta musiibooyinka (SODMA) Maxamuud Macallin Cabdulle iyo ku-xigeenka ergeyga gaarka ah ee xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay George Conway.

Shirkaan oo diiradda lagu saaray xaaladaha bani’aadannimo ee dalka ayaa lagu xusay in dad gaaraya 5.98 milyan oo qof oo Soomaali ah ay u baahan yihiin gargaar deg-deg ah, taasoo lama huraan ka dhigeysa in la helo lacag dhan 1.42 bilyan oo dollar si loo gaaro dad ku dhow 4.57 milyan oo ruux oo abaaraha iyo colaaduhu saameeyeen.

Shirka waxaa kasoo qayb galay madax ka socota hay’adaha caalamiga ah, qaar kamid ah wasiirrada dowlad goboleedyada iyo dallada ururrada NGO-yada ee Soomaaliya, si loo helo jawaab-celin isku-dhafan iyo u gurmashada dadka nugul ee haweenka, carruurta, waayeelka, naafada iyo dadka la heeb sooco ugu horreeyaan.

Horey, dowladda federaalka Soomaaliya ayaa ku dhowaaqday xaalad deg-deg ah, kadib markii ay kasii dartay marxalada abaareed ee dalka, uuna baaqday xilli roobaadkii dayrta ee la filayay bilihii September, October iyo November.

Sida ay muujinayaan warbixinnadii u danbeeyay in ka badan 5.98 milyan oo qof ayaa hadda u baahan gargaar bani’aadannimo iyo garab istaag deg-deg ahm halka 3.2 million oo dadkaas nugul kamid ah ay wajahayaan xaalad halis ah, ku dhawaad 200,000 oo qof ayaa abaarta awgeed kaga barakacay guryahoodii si ay nolol u raadsadaan, halka 1.4 milyan oo xoolo ah ay abaaruhu galaafteen, sida uu shaaciyay guddoomiyaha SODMA.

Dadkan ayaa weli u baahan ka-war-qab iyo gacan-qabad bani’aadannimo, iyadoo 1.42 bilyan oo dollar loo baahan yahay si wax looga qabto abaarta oo saameysay in ka badan 13 gobol oo ka mid ah 18-ka gobol ee dalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna duqa magaalada Muqdisho Maxamed Axmed Amiir ayaa maanta dhagax dhigay dhismaha cusub ee xarunta keydka daawada ee gobolka Banaadir iyo dowladda Hoose Xamar.

Mashruucan oo ay fulintiisa door weyn ku leedahay hay’adda Qatar Charity ayaa awaxay iska kaashan doonan maamulka gobolka Banaadir, waxaana dhagax dhiga goobjoog ka ahaa gudoomiye ku-xigeenka arrimaha bulshada gobolka Banaadir.

Aggaasimaha waaxda caafimaadka ee maamulka gobolka Banaadir iyo dowladda hoose ee Xamar Cabdiraxmaan Axmed Maxamud oo dhagax dhiga mashruucan ka mahad-celiyay ayaa sheegay in baahi weyn loo qabay hirgalinta dhismaha keydka Daawada.

Madaxa mashaariicda hey’adda Qatar Charity Cabdicasiis Jaasim ayaa tilmaamay in ay diyaar u yihiin taageerada barnaamijyada lagu horumarinayo dib u dhiska magaalada Muqdisho.

Guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna duqa magaalada Muqdisho Maxamed Axmed Amiir ayaa sheegay in ay ka go’an tahay fulinta mashaariic wax tar u leh bulshada gobolka Banaadir iyo in caasimadda ay la tartanto magaalooyinka dhigeeda ah.

Qatar ayaa kamid ah dalalka Carbeed ee taageera Soomaaliya, waxayna ka fulisa dalka mashaariicyo kala duwan, iyada oo sidoo kale ka qayb qaadata taageerada ciidamada iyo dhanka arrimaha bani’aadanimada ee Soomaaliya.