Muqdisho (Caasimada Online) –Guddoomiyaha cusub ee Gobolka Banaadir, ahna Duqa Magaalada Muqdisho Xasan Maxamed Xuseen Muungaab ayaa kulankii ugu horeeyey la qaatay qaar ka mid ah Odayaasha Dhaqanka Beelaha Hawiye.

Nabadoon Maxamed Xasan Xaad iyo Nabadoon Cabdinuur Axmed Diiriye ayaa hogaaminayey odayaasha caawa la kulmay Muungaab.

Nabadoonada, Odayaasha dhaqanka iyo Waxgaradka hoygiisa kusoo booqday Duqa Cusub ee Magaalada Muqdisho ayaa ugu hambalyeeyay in markale loo magacaabo Guddoomiyaha Gobolka Banaadir.

Odayaasha ayaa kala hadlay guddoomiyaha shaqooyinka horyaalla oo ay ugu horeyso in Muqdisho loo sameeyo Gole Deegaan oo soo doorta Guddoomiyaha.

Ugu dambeyntii, odayaasha ayaa ugu duceeyay in uu eebe kula garab galo masuuliyadda loo igmaday, iyagoo ka balan-qaaday inay la shaqeynayaan.

Guddoomiye Muungaab ayaa markii labaad loo soo magacaabay gobolka Banaadir, wuxuuna ku soo aaday xilli aad loogu baahan yahay in wax laga bedelo hab-maamulka gobolka Banaadir.

Muungaab ayaa bedelay Guddoomiye Maxamed Amiir oo noqday guddoomiyihii ugu muddo xileedka yaraa oo xafiiska joogay lix bilood kaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Shariif Sheekh Axmed ayaa caddeeyay mowqifka siyaasadeed ee ay mucaaradka ku wajahayaan xaaladda haatan ka taagan dalka.

Shariif ayaa sheegay in ay yihiin koox isbeddel doon ah oo aan wax dhibaato ah u geysan doonin jiritaanka dowladnimada. Wuxuu si cad u muujiyay in aanay ahayn mucaarad burbur doon ah, balse ay doonayaan isbeddel xalaal ah oo lagu gaari karo iyadoo la raacayo dastuurka dalka iyo sharciga u degsan.

Shariifka ayaa sidoo kale ka hadlay warar soo baxayay oo sheegaya in mucaaradku ay wadaan abaabul jabhado hubeysan oo lagu beegsanayo dowladda uu hoggaamiyo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud. Wuxuu sheegay in eedeymahaasi yihiin kuwo aan sal iyo raad toona lahayn, isla markaana lagu doonayo in lagu marin habaabiyo aragtida dadweynaha.

“Annagu xoog wax kuma beddeleyno, fikir ayaan rabnaa inaan wax ku bedelno,” ayuu yiri madaxweynihii hore. Wuxuu intaa ku daray in mucaaradku ay rabaan inay hoggaamiyaan bulsho ilbax ah oo ay horkacaan isbeddel la taaban karo oo nabadeed, iyagoo adeegsanaya dariiqa dimoqraadiyadda iyo xeerarka dalka u yaalla.

Dhanka kale, Shariif Sheekh Axmed ayaa dhaliil xooggan u jeediyay habraaca doorashooyinka ee dowladda hadda jirta ay wado. Wuxuu tilmaamay in aan la joogin xilligii ku habboonaa in dalka laga qabto doorasho qof iyo cod ah, maadaama ay jiraan duruufo badan oo siyaasadeed, amni iyo dhaqaale oo weli taagan.

Sidoo kale wuxuu ku baaqay in la fiiriyo waqtiga saxda ah ee lagu qaban karo doorasho qof iyo cod ah, iyo in laga fogaado tallaabooyin deg-deg ah oo keeni kara xasilooni darro.

Shariif ayaa ugu dambeyntiina muujiyay in mucaaradku aysan ahayn caqabad hor taagan dowladnimada, balse ay yihiin dad raba in ay dhisaan nidaam caddaalad ku dhisan, isagoo ugu baaqay dowladda in ay dhegaysato dareenka mucaaradka oo lagu dhiso kalsooni siyaasadeed oo horay u socod keenta.

Hadalka Shariifka ayaa kusoo beegmaya xilli habeen dambe la filayo in go’aanno muhiim ah ay kasoo baxaan shirka u socda xubnaha mucaaradka dowladda federaalka Soomaaliya, kaas oo maalmihii dambe ka socday magaalada Muqdisho, gaar ahaan hotel Jazeera.

Si kastaba, shirka mucaaradka u socda ayaa la rumeysan yahay in uu saldhig u yahay mideynta mowqifyada mucaaradka iyo ka hadalka xaaladda siyaasadeed ee dalka.

Doha (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa ka hadlay dhacdo murugo leh oo ay ku naf waayeen dhallinyaro Soomaaliyeed xilli ay ku jireen safar tahriib ah oo u dhaxeeyey dalalka Algeria iyo Spain.

In ka badan 20 qof ayaa geeriyooday kadib markii dooni siday ay halkaa ku degtay. Dhalinyaradan ayaa u safrayay si ay u gaaraan Jaziiradda Palma ee dalka Spain, iyaga oo rajeynayay nolol ka wanaagsan midda ay ka tageen.

Farmaajo ayaa ugu horreyntii tacsi u diray qoysaska ay ka baxeen dhallinyarada, isagoo ugu baaqaya dowladda federaalka iyo maamul-goboleedyada in ay si dhab ah u wajahaan sababaha tahriibka sii badinaya.

“Tacsida iyo murugada waxaan la qaybsanayaa ehelada iyo qoysaska ay ka bexeen dhallinyaradii Soomaaliyeed ee ku naf waayey badda u dhexaysa dalalka Aljeeriya iyo Isbayn,” ayuu yiri madaxweynihii hore ee dalka.

Farmaajo ayaa si toos ah farta ugu fiiqay halista tahriibka, dhibaatooyinka ka dhasha, iyo doorka ay tahay in la qaato si looga hortago. Sidoo kale, wuxuu dhalinyarada u dardaarmay in ay u jeestaan wax-soo-saarka dalkooda halkii ay noloshooda halis gelin lahaayeen, isaga oo waalidiintana ku dhiirrigeliyay in ay door firfircoon ka qaataan ka hortagga masiibadan.

“Waxaan dowladda usoo jeedinayaa in ay tallaabooyin muuqda ka qaaddo qulqulka tahriibka oo ah masiibo qaran, lana xoojiyo wacyi gelinta dhallinyarada, iyadoo laga hortagayo shabakadaha iyo shakhsiyaadka ka ganacsanaya dhibaatadan,” ayuu yiri Farmaajo.

Hoos ka aqriso qoraalka Farmaajo oo dhameystiran:

Tacsida iyo murugada waxaan la qaybsanayaa ehelada iyo qoysaska ay ka bexeen dhallinyaradii Soomaaliyeed ee ku naf waayey badda u dhexaysa dalalka Aljeeriya iyo Isbayn.

Dhacdadan xanuunka badan waxa ay muujinaysaa halista dhabta ah ee uu leeyahay tahriibka galaaftay nafta iyo mustaqbalka da’yarteennii hantida u ahaa mustaqbalka dalka, lagana sugayey in ay dhexda u xirtaan sidii ay u samatabixin lahayeen dowladnimada, dadka iyo dalka.

Hoggaanka heer Federaal iyo heer Dowlad-goboleed waxaan ugu baaqaya in ay xoogga saaraan barnaamijyada dhiirri-gelinta iyo awood-siinta dhallinyarada, lagana taxadaro tallaabooyinka dhaawacaya niyadda dhallinyarada oo ay ugu horreeyaan musuqmaasuqa, eexda, amni darrada iyo hubinti la’aanta siyaasadeed.

Dhallinyarada waxaan ku adkaynayaa in aysan naftooda tahluuko ku gelin safarro halis ah oo badankood ku dhammaanaya geeri iyo uur-kutaallo, ayna u jeestaan difaaca dadkooda iyo wax-soosaarka dalkooda.

Waalidka Soomaaliyeed waxaan ku adkaynayaa inay da’yarta oo ah tacabkoodii iyo mustaqbalkii waddaanka ka xakameeyaan tahriibka noloshooda galaafan kara.

Ugu dambayn waxaan dowladda usoo jeedinayaa in ay tallaabooyin muuqda ka qaaddo qulqulka tahriibka oo ah masiibo qaran, lana xoojiyo wacyi gelinta dhallinyarada, iyadoo laga hortagayo shabakadaha iyo shakhsiyaadka ka ganacsanaya dhibaatadan. (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa ka hadlay dhacdo murugo leh oo ay ku naf waayeen dhallinyaro Soomaaliyeed xilli ay ku jireen safar tahriib ah oo u dhaxeeyey dalalka Algeria iyo Spain.

In ka badan 20 qof ayaa geeriyooday kadib markii dooni siday ay halkaa ku degtay. Dhalinyaradan ayaa u safrayay si ay u gaaraan Jaziiradda Palma ee dalka Spain, iyaga oo rajeynayay nolol ka wanaagsan midda ay ka tageen.

Farmaajo ayaa ugu horreyntii tacsi u diray qoysaska ay ka baxeen dhallinyarada, isagoo ugu baaqaya dowladda federaalka iyo maamul-goboleedyada in ay si dhab ah u wajahaan sababaha tahriibka sii badinaya.

“Tacsida iyo murugada waxaan la qaybsanayaa ehelada iyo qoysaska ay ka bexeen dhallinyaradii Soomaaliyeed ee ku naf waayey badda u dhexaysa dalalka Aljeeriya iyo Isbayn,” ayuu yiri madaxweynihii hore ee dalka.

Farmaajo ayaa si toos ah farta ugu fiiqay halista tahriibka, dhibaatooyinka ka dhasha, iyo doorka ay tahay in la qaato si looga hortago. Sidoo kale, wuxuu dhalinyarada u dardaarmay in ay u jeestaan wax-soo-saarka dalkooda halkii ay noloshooda halis gelin lahaayeen, isaga oo waalidiintana ku dhiirrigeliyay in ay door firfircoon ka qaataan ka hortagga masiibadan.

“Waxaan dowladda usoo jeedinayaa in ay tallaabooyin muuqda ka qaaddo qulqulka tahriibka oo ah masiibo qaran, lana xoojiyo wacyi gelinta dhallinyarada, iyadoo laga hortagayo shabakadaha iyo shakhsiyaadka ka ganacsanaya dhibaatadan,” ayuu yiri Farmaajo.

Hoos ka aqriso qoraalka Farmaajo oo dhameystiran:

Tacsida iyo murugada waxaan la qaybsanayaa ehelada iyo qoysaska ay ka bexeen dhallinyaradii Soomaaliyeed ee ku naf waayey badda u dhexaysa dalalka Aljeeriya iyo Isbayn.

Dhacdadan xanuunka badan waxa ay muujinaysaa halista dhabta ah ee uu leeyahay tahriibka galaaftay nafta iyo mustaqbalka da’yarteennii hantida u ahaa mustaqbalka dalka, lagana sugayey in ay dhexda u xirtaan sidii ay u samatabixin lahayeen dowladnimada, dadka iyo dalka.

Hoggaanka heer Federaal iyo heer Dowlad-goboleed waxaan ugu baaqaya in ay xoogga saaraan barnaamijyada dhiirri-gelinta iyo awood-siinta dhallinyarada, lagana taxadaro tallaabooyinka dhaawacaya niyadda dhallinyarada oo ay ugu horreeyaan musuqmaasuqa, eexda, amni darrada iyo hubinti la’aanta siyaasadeed.

Dhallinyarada waxaan ku adkaynayaa in aysan naftooda tahluuko ku gelin safarro halis ah oo badankood ku dhammaanaya geeri iyo uur-kutaallo, ayna u jeestaan difaaca dadkooda iyo wax-soosaarka dalkooda.

Waalidka Soomaaliyeed waxaan ku adkaynayaa inay da’yarta oo ah tacabkoodii iyo mustaqbalkii waddaanka ka xakameeyaan tahriibka noloshooda galaafan kara.

Ugu dambayn waxaan dowladda usoo jeedinayaa in ay tallaabooyin muuqda ka qaaddo qulqulka tahriibka oo ah masiibo qaran, lana xoojiyo wacyi gelinta dhallinyarada, iyadoo laga hortagayo shabakadaha iyo shakhsiyaadka ka ganacsanaya dhibaatadan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddiga Doorashooyinka Qaranka ayaa maanta oo Jimco ah si rasmi ah u shaaciyay in maalinta Sabtida ah la qaban doono doorashada kuraasta Golaha Shacabka ee tirsigoodu yahay #HOP097 iyo #HOP098, kuwaas oo haatan banaan.

Kuraastan ayaa bannaanaday kaddib markii ay geeriyoodeen Allaha u naxariistee Xildhibaan Khadiija Maxamed Diiriye iyo Xildhibaan Maxamuud Maxamed Jimcaale (Seeseey), kuwaas oo horey ugu fadhiyay.

Guddiga Doorashada ayaa sheegay in Suldaanka guud ee beesha Yaxar, Suldaan Axmed Maxamuud Cosoble, uu guddiga u gudbiyay liiska ergada dooran doonta labada kursi.

Ergadan ayaa noqon doonta midda xaqa u leh inay u codeeyaan musharrixiinta u tartamaya kuraasta #HOP097 iyo #HOP098, iyadoo lagu saleeyay nidaamka doorashada ee heer federaal.

Si ay doorashadu u dhacdo si waafaqsan sharciga iyo jadwalka, Guddiga Doorashooyinka ayaa shaaciyay liiska musharrixiinta rasmiga ah ee is-diiwaangeliyay, kuwaas oo buuxiyay dhammaan shuruudihii looga baahnaa.

Musharaxiintan oo tiradoodu tahay afar, ayaa waxay kala yihiin: Cabdikarim Maxamed Diriye (#HOP097), Abdulqadir Maxamuud Maxamed (#HOP098), Maxamed Maxamuud Geeddi (#HOP097), iyo Axmed Aadan Muxyadiin (#HOP098).

Musharrixiintaas ayaa maanta lagu guddoonsiiyay shahaadooyinkii musharraxnimo magaalada Jowhar, taasoo u suurta-galineysa inay si rasmi ah ugu tartamaan kuraasta bannaan. Shahaadooyinka ayaa ah caddeyn buuxda oo muujinaysa in musharrax kasta uu yahay mid sharciyan xaq u leh ka qeyb-galka doorashada.

Labada kursi ee doorashadoodu dhaceyso berri, ayaa bannaanaday kaddib geeridii labada xildhibaan ee horey u matalayay. Wasiir Khadiija Maxamed Diiriye ayaa ku geeriyootay dalka Jabuuti bishii December 2023, halka Xildhibaan Seeseey uu geeriyooday bishii March ee isla sanadkaas.

Tan iyo xilligaas, kuraastaasi waxay ahaayeen kuwo bannaan, iyadoo Golaha Shacabkuna dhowaan ku dhawaaqay in loo baahan yahay in si degdeg ah loo buuxiyo.

Si kastaba, Doorashadan ayaa la filayaa in ay dardar cusub geliso howlaha Golaha Shacabka, iyadoo la rajeynayo in kuraastan si hufan oo nabad ah loo buuxiyo. Guddiga Doorashooyinka ayaa muujiyay diyaar garow buuxa, waxaana la filayaa in doorashada maalinta Sabtida ah ay ku dhacdo jawi nabdoon.

Muqdisho (Caasimada Online) – Musiibo kale ayaa ka dhacday badda Mediterranean-ka, kadib markii dooni siday dhalinyarro Soomaaliyeed ay halkaa ku degtay, taasoo sababtay geerida in ka badan 20 qof.

Dhalinyaradan ayaa u safrayay si ay u gaaraan Jaziiradda Palma ee dalka Spain, iyaga oo rajeynayay nolol ka wanaagsan midda ay ka tageen.

Doonta ayaa la sheegay inay la kulantay xaalad adag, waxaana la rumeysan yahay in rakaabka ay u dhinteen haraad, nafaqo-darro, iyo qabow daran. Waxaa la tuhunsan yahay in ay ku wareereen badweynta, maadaama doontu luntay maalmo badan, taasoo keentay in xaaladoodu si xawli ah u xumaato.

Wararka hordhaca ah ayaa tilmaamaya in muhaajiriintaasi ka ambabaxeen xeebaha Waqooyiga Afrika, iyaga oo rajo ka qabay in ay Yurub ka helaan nolol ka wanaagsan, shaqooyin, iyo fursado horumarineed. Balse safarkoodii riyada watay ayaa isu beddelay masiibo iyo naftooda ku waayan.

Waxaa la xaqiijiyay in kaliya laba qof ay ka badbaadeen safarkaasi naxdinta leh. Ilaalada badda ee Spain ayaa sheegay in labadaasi dhallinyaro ah hadda la keenay xarun caafimaad oo ku taal Jaziiradda Palma, halkaas oo ay ka helayaan daryeel caafimaad oo deg-deg ah.

Booliska dalka Spain ayaa bilaabay baaritaan rasmi ah oo lagu ogaanayo cidda dhimatay, halka laga keenay doonta, iyo duruufihii keenay masiibada. Qoysas badan ayaa weli sugaya xog rasmi ah oo la xiriirta eheladooda.

Badda Mediterranean-ka ayaa sii ahaaneysa marin halis badan oo ay tahriibayaal badan isticmaalaan, iyaga oo doonaya in ay gaaraan qaaradda Yurub. Qof walba oo safar halis ah gelaya waxa uu xambaarsan yahay rajo nololeed, balse mararka qaar rajooyinkaas waxa ay ku dhammaadaan geeri iyo go’doon.

Musiibadan waxay mar kale iftiiminaysaa baahida loo qabo xal waara oo ku saabsan tahriibka dhalinyarada, si looga hortago in noloshooda khatarta gelinayaan iyaga oo raadinaya nolol ka wanaagsan tan dalka. Dowladda, bulshada caalamka, iyo hay’adaha samafalka ayaa loo baahan yahay inay si wadajir ah u wajahaan arrinkan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa maanta lagu waddaa in magaalada Muqdisho lagu soo gabagabeeyo shirka muhiimka ah ee u socda siyaasiyiinta mucaaradka ah, kaasi oo furmay maalintii Arbacada.

Shirkan ayaa ujeedkiisu yahay in lagu falanqeeyo xaaladda siyaasadeed ee dalka, amniga iyo arrimaha doorashooyinka, oo ah qodob muhiim ah oo mucaaradka iyo dowladda federaalka isku hayaan. Waxaa shirkan lagu tilmaamay mid xasaasi ah oo saameyn ku yeelan kara jihada siyaasadeed ee Soomaaliya.

Shirkan waxaa guddoominaya Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Shariif Sheekh Axmed. Waxaa sidoo kale qeyb ka ah ra’iisul wasaarayaashii hore ee dalka oo ay kamid yihiin Xasan Cali Kheyre, Cumar Cabdirashiid Cali Sharmaarke, Maxamed Xuseen Rooble, iyo Saacid Shirdoon, iyo sidoo kale masuuliyiin kale oo miisaan leh.

Kasoo qeyb-galka hogaamiyeyaashan waaweyn ayaa muujinaya sida uu shirkan muhiim ugu yahay mucaaradka iyo guud ahaan geeddi-socodka siyaasadda dalka.

Intii uu shirku socday, madaxda mucaaradka ayaa la kulmay qeybaha kala duwan ee bulshada rayidka ah. Kulammadaasi waxaa ka mid ahaa kuwo lala yeeshay bahda warbaahinta iyo culumada Soomaaliyeed. Arrimahan ayaa qayb ka ah dadaallada lagu doonayo in la helo wada-tashi guud iyo faham mideysan oo ku aaddan marxaladda uu marayo dalka.

Shirkan ayaa lagu faah-faahiyay dhibaatooyinka siyaasadeed ee ka jira gudaha dalka iyo sidii xal mideysan looga gaari lahaa.

Waxaa sidoo kale lagu lafa guray doorka ay mucaaradku ku yeelan karaan dib-u-habeynta amniga iyo qaabeynta doorashooyinka la filayo. Waxaana la isla gartay in loo baahan yahay is-afgarad iyo midnimo siyaasadeed si loo wajaho caqabadaha horyaalla dalka.

Maanta ayaa la filayaa in si rasmi ah loo soo xiro shirkan. Waxaa la sugayaa in laga soo saaro war-murtiyeed rasmi ah oo ay ku cad yihiin go’aamada laga gaaray arrimaha laga hadlay.

Go’aamadan ayaa la rajeynayaa inay noqdaan kuwo dhaxal-gal ah, isla markaana muujinaya aragti mideysan oo ka imaaneysa dhinaca mucaaradka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Taliyaha Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad Sugidda ee NISA, Cabdullaahi Maxamed Cali (Sanbalooshe) ayaa ka soo laabtay jiidda hore ee dagaalka ee Degmada Moqokori, isagoo shalay yimid Muqdisho.

Imaanshaha Sanbaloolshe ayaa la xiriirta  kulan uu la qaadanayo Madaxweynaha Jamhuuriyadda Xasan Sheekh Maxamuud, oo la filayo inuu dhawro 24-ka saac ee nagu soo fool leh.

Sanbalooshe oo maalmihii lasoo dhaafay ku sugnaa furin dagaal ee Gobolka Hiiraan ayaa ku hawlanaa abaabulka Macawiisleyda iyo xoojinta dadaallada looga difaayo kooxaha argagixisada deegaanada beeshiisa ee gobolka Hiiraan.

Ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa xaqiijinaya in Sanbalooshe uu ka fekerayo in uu booska banneeyo, haddii uu isfaham kasoo bixi waayo kulanka Madaxweynaha.

Isbeddelka NISA ayaa laga yaabaa in lagu soo beego waqtiga mucaaridka Muqdisho ku shirsan ay shaacinayaan Warmurtiyeedkooda, sida ay qorsheysay Villa Somalia.

Natiijadda kasoo baxda Kulanka Madaxweynaha iyo Agaasime Sanbaloolshe ayaa saamayn ku yeelan karta qorshaha iyo jadwalka Madaxtooyada, maadaama ninkaan uu aad u diidan yahay in xilka laga qaado.

Labadii toddobaad ee ugu dambeysay, Hay’adda Nabad Sugidda waxay lahayd laba Agaasim, kuwaas oo kala Sanbaloolshe oo Moqokori kasoo shaqeynayey iyo Mahad Salaad gurigiisa hay’adda ka dhex hagaya oo shaqaalihii saf ugu jiraan, maadaama la siiyey kursiga.

Mid si macnawi ah ayuu Agaasime u yahay oo kalsooni buuxda ayuu ku shaqeystaa, midka kalena in shaqada laga qaaday ayuu ogyahay oo shaacin kaliya dhiman tahay, balse wuu garawsan yahay inaan lagu dhiirran karin shaacinta go’aankaas inta uu furin dagaal ku jiro.

Xaaladda NISA ayaa maalmahaan ku jirtay jaha wareer maamul oo ka dhashay kala bedelka daahay ee labada agaasime, dadka xog ogaalka u ah arrimaha ammaanka ayaa muujinaya khatar badan oo ka dhalan karta arrintaan, maadaama uusan jirin Agaasime si dhab ah ay u dhibeyso masuuliyadda wixii dhaca.

Garoowe (Caasimada Online) – Wasiirka Warfaafinta Puntland, Maxamuud Caydiid Dirir ayaa si cad u beeniyay wararka sheegaya in maamulka Puntland uu ka waddo howlo macdan qodis ah buuraha silsiladda Golis, gaar ahaan deegaanada Calmiskaad iyo Calmadow ee gobollada Bari iyo Sanaag. Wasiirku waxa uu wararkaas ku sifeeyay kuwo aan sal iyo raad toona lahayn.

Isagoo ka jawaabayay su’aal la xiriirtay arrimaha macdan qodista ee lagu faafiyay baraha bulshada, ayuu Wasiir Maxamuud Caydiid sheegay in wararkaasi yihiin borobagaando ay faafinayaan kooxo ujeeddooyin gaar ah leh.

Waxa uu tilmaamay in kooxahaasi ay yihiin kuwo ka soo horjeeda dadaalka dowladda Puntland ee lagula dagaallamayo argagixisada ku sugan buurahaas.

“Ma jiro wax macdan baaris ama qodis ah oo ka socda buuraha Calmiskaad iyo Calmadow ee dhaca Puntland,” ayuu yiri Wasiirku. “Wararka arrintaasi sheegaya waa been abuur ay faafinayaan kuwa ka xun guulaha laga gaaray hawlgalladii argagixisada looga sifaynayay buurahaas.”

Wasiir Caydiid waxa uu xusay in mar kasta oo Puntland ay tallaabo ka qaaddo la-dagaallanka argagixisada ay kooxahaasi warar been abuur ah la soo shir tagaan si loo jahawareeriyo bulshada, loogana leexiyo ujeeddooyinka saxda ah ee dowladda. Waxa uu intaas ku daray in xilligii hawl-gallada Calmiskaad la bilaabayay ay isla beentan horay u faafiyeen.

Sida uu wasiirku sheegay, sheegashada ku saabsan macdan qodis waa xeelad ay kooxahaasi u adeegsanayaan si ay hoos ugu dhigaan guulaha Puntland ka gaartay dagaalka ka dhanka ah argagixisada.

Sidoo kale waxa uu ku eedeeyay kooxahaasi inay yihiin kuwa aan doonayn in deegaanka laga suuliyo khatarta kooxaha xagjirka ah.

Wasiirka ayaa ugu dambeyn ugu baaqay shacabka Puntland inay ka digtoonaadaan wararka been abuurka ah ee lagu faafinayo baraha bulshada, isla markaana ay garab istaagaan dowladda dadaallada ay ugu jirto nabadgelyada iyo horumarka gobolka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Mudane Nisa Cumar Xasan Maxamuud oo ah baxsad ay ku raad-joogaan hay’adaha ammaanka, ayaa lagu eedeeyey dilka Marxuum Ex-Labo Xidigle Hanad Axmed Muuse. Dilkaan ayaa ka dhacay degmada Dharkiinleey, Labaatankii bishii July ee sanadkii 2024.

Warbixintu waxay sheegaysaa in sababta dilka ay ahayd muran sababay gacan ka hadal, kaasoo ka dhashay Boosaneer ku yaallay waddo luuq ah oo la maro. Waddadaas ayaa ahayd meel uu deganaa marxuumka, halka eedeysanuhu uu si joogto ah ugu mari jiray Moto Fekon ah.

Dooddaas oo isu beddeshay rabshad ayaa horseeday dilka marxuumka, taasoo keentay in hay’adaha ammaanka iyo garsoorka ay arrinta si gaar ah u baaraan. Eedeysanaha oo baxsad ah ayaa weli lagu raad-joogaa, iyadoo lagu wado in la qabto si loo fuliyo xukunka maxkamadda.

Baaris dheer kadib, Xafiiska Xeer Ilaalinta Ciidamada Qalabka Sida ayaa codsaday in kiiska la qaado, codsigaasna waa laga ogolaaday.

Garsoorka Maxkamadda Darajada 1-aad ee Ciidamada Qalabka Sida ayaa fadhiyo kala duwan kadib, iyadoo waqti ku filan la siiyey dhinacyada dacwadda, waxay ugu dambeyn xukun ku ridday Ex-Mudane Nisa Cumar Xasan Maxamuud (Baxsad), iyadoo lagu xukumay dil toogasho ah oo ah qisaasta marxuum Hanad Axmed Muuse.

G/dhexe Muxumad Maxamed Cumar oo ka tirsan garsoorka Maxkamadda Darajada 1-aad ee Ciidamada Qalabka Sida ayaa warbaahinta u xaqiijiyey xukunkaasi, isagoo xusay in go’aanka maxkamaddu uu yahay mid waafaqsan cadaaladda isla markaana lagu saleynayo qaanuunka u yaalla ciidamada qalabka sida.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddiga Madaxa-bannaan ee Doorashooyinka Qaranka ayaa si cad u beeniyay eedeymaha la xiriira isticmaalka awood si loogu qasbo ardayda jaamacadaha Magaalada Muqdisho inay qaataan kaarka codbixinta doorashada Golaha Deegaanka ee Gobolka Banaadir.

Guddigu wuxuu sheegay in wararkaasi yihiin kuwo aan sal iyo raad toona lahayn, isla markaana lagu dhaawacayo hufnaanta iyo madax-bannaanida howlaha doorashada.

Cabdullaahi Salaad Yaroow, oo ka tirsan Guddiga Doorashooyinka Qaranka ayaa isagoo safar ku jooga magaalada Dhuusamareeb warbaahinta u sheegay in wararka sheegaya in ardayda si khasab ah loo diiwaan-gelinayo ay yihiin been abuur aan waxba ka jirin.

Wuxuu sheegay in guddigu uusan marnaba isticmaalin xoog ama cabsi gelin si dad loo diiwaan-geliyo, isla markaana howlaha diiwaan-gelinta ay ku saleysan yihiin hannaan xor iyo xalaal ah.

Mas’uulkan ayaa caddeeyay in guddigu xarumaha waxbarashada u tagay codsi uga yimid dhanka ardayda iyo maamulka, maadaama maalmaha shaqada ee diiwaan-gelintu tahay Sabti ilaa Khamiis, ardayduna ay yihiin kuwo aan helin waqti ku filan oo ay xarumaha diiwaan-gelinta tagaan. Sidaa darteed, ayuu sheegay, waxaa lagama maarmaan noqotay in la fududeeyo habka ay ku qaadan karaan kaarkooda codbixinta.

Cabdullaahi Salaad Yaroow wuxuu ugu baaqay ururada siyaasadeed inay si mas’uuliyad leh u abaabulaan taageerayaashooda, ayna ka qayb qaataan geedi-socodka doorashada si nabad ah. Isagoo ugu yeeray inay tagaan xarumaha dowlad goboleedyada, si ay uga qayb qaataan diyaarinta doorasho xor ah oo lagu kalsoonaan karo, halkii ay eedeyn aan sal lahayn ku furi lahaayeen guddiga.

Hadalkaan ayaa imaanaya xilli ay siyaasiyiinta mucaaradka si kulul u cambaareeyeen guddiga doorashooyinka, iyagoo ku eedeeyay inay isticmaalayaan qasabka iyo cabsi-gelinta ardayda jaamacadaha, isla markaana uu guddigu si sharci darro ah u marayo xuduudda awoodda uu leeyahay.

Guddiga Doorashooyinka ayaa mar kale adkeeyay in howlaha doorashooyinka lagu wado hufnaan, xorriyad iyo hab waafaqsan xeerarka dalka. Waxay sheegeen in eedeymaha siyaasadeed aysan caqabad ku noqon doonin hannaanka dimuqraadiyadeed ee dalka, ayna sii wadi doonaan dadaallada ay ugu jiraan in shacabka Soomaaliyeed fursad xor ah u helaan inay codkooda dhiibtaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Hoggaamiyeyaasha Mucaaradka Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa maalintii labaad shir ku leh magaalada Muqdisho, iyaga oo kulammo wadatashi ah la qaadanaya qaybaha kala duwan ee bulshada.

Shirkan ayaa diiradda lagu saarayaa xaaladda siyaasadeed ee dalka iyo sidii xal waara loogu heli lahaa caqabadaha taagan. Maalintii labaad ee shirka, hoggaamiyeyaasha mucaaradka ayaa kulan gaar ah la leh madaxda warbaahinta madaxa-bannaan ee ka howlgasha caasimadda.

Kulankan ayaa ujeedkiisu ahaa in la is dhaafsado xogaha la xiriira doorashooyinka, amniga dalka, iyo doorka warbaahinta ee dhinaca wacyigelinta iyo tebinta wararka.

Wararka laga helayo kulanka ayaa tilmaamaya in mucaaradku ay warbaahinta kala hadleen baahida loo qabo in si hufan oo dhexdhexaad ah loo tebiyo arrimaha siyaasadda, isla markaana la dhowro xorriyadda saxaafadda oo qeyb ka ah tiirarka dowlad-dimoqraadiyadeed.

Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Shariif Sheekh Axmed ayaa kulanka maanta ka sheegay inuu aad uga xun yahay sida warbaahinta madaxa-bannaan uu mararka qaar cadaadis uga imaanayo laanta fulinta ee dowladda. Wuxuu xusay in arrimaha noocaas ah aysan kor u qaadeyn hanaanka dimuqraadiyadeed ee dalka.

Shariif Sheekh Axmed wuxuu hoosta ka xarriiqay in warbaahinta xor ah ay tahay mid lagama maarmaan u ah bulsho furan oo ka hadli karta arrimaheeda siyaasadeed, dhaqan-dhaqaale iyo wax kasta oo taabanaya noloshooda. Waxa uu ku baaqay in la ixtiraamo kaalinta saxafiyiinta iyo doorkooda muhiimka ah.

Dhankiisa, Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame oo ka mid ah hogaamiyeyaasha mucaaradka, ayaa sheegay in kulammada socda ay yihiin wadatashi la xiriira xaaladda dalka, gaar ahaan marxaladda kala guurka.

“Bahda warbaahinta ayaan iska waraysanay xaalka dalka iyo sida xal loogu heli karo ismaandhaafka siyaasadeed,” ayuu yiri Xildhibaan Warsame.

Muqdisho (Caasimada Online) – Golaha Wasiirrada ee Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta yeeshay kulankoodii toddobaadlaha ahaa, kaas oo looga hadlay arrimo dhowr ah oo muhiim u ah xasiloonida iyo horumarka dalka.

Kulanka waxaa guddoomiyey Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda, Mudane Xamsa Cabdi Barre. Qodobka ugu horreeya ee kulanka lagu lafa guray wuxuu ahaa amniga guud ee dalka.

Golaha ayaa warbixin dhameystiran ka dhageystay hay’adaha amniga oo ka warbixiyay guulaha laga gaaray howl-gallada socda ee lagula dagaallamayo kooxaha argagixisada. Waxaa la xusay in Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed iyo kuwa deegaanka ay ku guuleysteen in ay fuliyaan hawl-gallo wax ku ool ah oo wax ka beddelay xaaladda amniga.

Sidoo kale, kulanka waxaa lagu soo bandhigay warbixinno muhiim ah oo la xiriira badqabka diyaaradaha ka howl-gala gudaha dalka. Golaha ayaa ka dooday caqabadaha jira iyo sida ugu habboon ee xal loogu heli karo, si loo sugo badqabka shacabka iyo shaqaalaha la xiriira howlaha duulista hawada.

Doodda Golaha Wasiirrada ayaa sidoo kale ku saabsanayd fulinta Siyaasadda Jaangoynta Darajooyinka iyo Mushaaraadka Shaqaalaha Dowladda. Waxaa la adkeeyay muhiimadda ay leedahay in nidaamkaas loo fuliyo si hufan, si kor loogu qaado hannaanka shaqo ee dowladda iyo dhiirrigelinta shaqaalaha.

Dhinaca kale, Golaha Wasiirrada ayaa ansixiyey dallacsiinta Axmed Jaamac Cumar oo la siiyay darajada Safiir. Go’aankan ayaa lagu saleeyey aqoonta iyo waayo-aragnimada uu u leeyahay howlaha diblumaasiyadda iyo adeegga dowladda.

Kulanka Golaha Wasiirrada ayaa ugu dambeyntiina lagu muujiyay sida ay Xukuumaddu ugu heelan tahay sugidda amniga, hagaajinta adeegyada dowladeed, iyo horumarinta siyaasadaha lagu tayeynayo shaqaalaha. Waxaana la isla qaatay in laga wada shaqeeyo hirgelinta qorshayaashaas si dalka loogu horseedo horumar iyo xasillooni waarta.