Maalmuhu kala wanaagsan, dadkuna kala aayan wacan, shucuubtuna kala aayo hagaagsan, adduunkuna waa mareeg Maalmuhu ku dul wareegaan. Maalmuhu waxay isugu jiraan: qaraar iyo macaan, xun iyo wanaagsan, madow iyo caddaan, murugo iyo farxad. Jaadadkaas maalmaha waxay yihiin hadba sida ay u soo marto Qofka, Qoyska, Bulshooyinka, Shucuubta, Umadaha iyo Qaramada, tilmaanta ay qaadanayaan maalmuhu waxay kaga imanaysaa saamaynta iyo raadka ay ku yeelato nolosha dadka iyo natiijada ka dhalata, sargoynta maalintu waa wixii dhaca oo dhacdooyina 24-ka saac ee ay ka kooban tahay iyo sida ay u hareeyaan nolosha.

Soomaaliya waxay soo maartay maalmo kala duwan, maalin xun iyo maalin wanaagsan, haba u badnaadeen maalmaha xun, iyadoo waliba ay heerar kala ahayd marka lagu sameeyo is barbardhig. Maalmaha xun ee na soo maray, waxaa ugu sii xumaa burburkii Dawladda, sanadihii murug maarugta, colaadaha iyo dagaallada sokeeye, kuna baahday gees-ka-gees dadlka dhaliyana fawdada iyo jaantaa rogan, ee la galay tiiha lagu jiray iyo xarig jiidka aan dhammaadka lahayn. Waxaa Soomaaliya soo maray maalmo kala sarreeya kuna duwan (soocan) xummaanta, maalinba waxay noo dhiibtay maalin.

Ujeedka qormadu ma ahan inay soo koobto wixii dhacay inta bil December na soo martay, balse, waxaan isku dayeynnaa inaan ka soo qaadanno dhacdooyin kala duwan oo wada dhacay isla bashaa, waxaan u adeegsannay sida ay u kala horreeyeen xagga sanadka, inagoo ka soo billownay sooyaalka hore deedna ku keennay kiwii ugu dambeeyey ee dhacay, marka qofkii aweeddiisu tahay inuu wax ku daro taariikhdan way u furan tahay.

Burburkii Dawladdii dhexe!

Bal aan ka billaabo 31 December sanadkii 1990-kii oo ku beegan burburkii dawladdii dhexe, waxaa maalintaa iyo bishaa wixii ka dambeeyey dalku galay dagaal magacyo kala duwan yeeshay, qaabab kala duwanna isu rogay, dhibaatadii ka dhalatay ay wali taagan tahay oo aysan dhammaan ama aan laga gudbin, waxaa maalintaasi horseed u noqotay heeryada habacsanaanta iyo hiilka qabiilka aan loo hayb dayin ee aan la hubsan.

December 1990-kii waxaa dalku u gacan galay jabhado hubaysan oo ka soo wada duulay dhanka Itoobiya, waxayna ku guulaysteen inay dalka diirtaan oo aysan hambayn Jiingad Lamayeeri iyo Mutuleel, waxay ku guul darraysteen inay ammaankii jiray wax ku biiriyaan ama sii adkeeyaan maadaama uu meesha ka baxay nidaamkii kali taliga ahaa, mindhaa lagama fekerin; maxaa dhacaya haddii sidaan wax loo maareeyo?!

Runtii bisha December waxay reebtay xanuunno aan waligood bogsoonayn lagase yaabo inay wax iska badalaan sida wax yihiin ama wax ku socdaan, bishan waxaa lagu xasuustaa maalmo aad u qaraar oo Soomaali soo maray ayna ugu horrayso rididdii dawladii dhexe iyo burburintii qarankii Soomaaliyeed, oo aan filaayo inay tahay mid sabab u ah wixii xigay ee dhacay ama ka dambeeyey.

Dagaalkii sokeeye iyo colaadihii ka dhex qarxay Soomaali ilaa jibsin hoose waa midda ilaa hadda taagan ee aan wali lagu guulaysan in xal laga gaaro, dhacdooyinkii kala gadisnaa ee soo maray dalka intii u ku jiray burburka waxaa lagu xisaabin karaa xilkeeda bisha December, oo ah bishii ay dawladdii dhacday, ujeedka ma ahan in maalin bil, sanad iyo xilli go’an la eedeeyo ee waa uun tilmaam xilliyeed timid xilligaa oo la eeday!.

Burburka qof, qoys ilaa qaran ku timid waa mid natiijadiisa la arkay ama la gartay, maxaa yeelay Soomaali wixii astaan dawladeed ay lahayd waa la wada moosay, dhaqan wixii ay lahaydna waa laga wada tallaabsaday, hidde la ilaalsho isaga warkiis haba sheegin, wax badan oo laga sarriingan jiray maanta wa lagu dhiirraday, taasna waxaa u sababa buburka aan waxba hambayn ee dhammaan wada gaaray ee lagu wada gumoobay!

Dabcan December 1990-kii ka sheekaynteedu dhammaan mayso oo ma ahan mid sadarro iyo dhowr xariiqmo lagu soo koobi karo, balse, waxaa mar walba meesha yaalla ee aan la illoobi karin wixii dhacay dhammaadkii bishaa iyo sanadkaas oo noqday billowga burburka Soomaali, beegsiga biri magaydada iyo bililiqada baahday ee waxba aan baal marin, waxay astaan u noqotay sanadaha ballowga colaadaha.

Galitaankii Xabashida ee Muqdisha!

Waxaan ku labaynaynnaa maalintii Xabashidu ay soo galay Muqdisha, Ciidanka Xabashidu wuxuu horay u caadaystay inuu ku soo xad gudbo soona galo xadka uu Soomaaliya la leeyahay, gaar ahaan Goballada iyo Degnooyinka ku teedsan xuduudka sida: Goballada Gedo, Bakool, Mudug iyo Galguduud, balse 28-kii December 2006-dii waxay Ciidanka Xabashida soo galeen Magaalada Muqdisho, Xaruntii Dalka, Xuduntii Waddanka, Hoygii Umadda, maalintaas waxay ahady maalin Murugo leh, waxay ahayd maalin Tiiraanyo leh, waxay ahayd maalin Xanuun badan leh, waxay ahayd maalin Waddani kasta oo Soomaaliyeed is waydiiyey sida ay wax u socdaan, iyo sida ay wax u dheceen? Waa hubaal in waddaniyiin badan ay la ilmeeyeen maalintaas waxa dhacay, ayna ku reebtay gocosho iyo xusuus aan kala go’ayn inta ay nool yihiin.

28-ka December maalin kala barta taariiqda Soomaalida, wixii la soo maray ee sooyaal ah iyo waxa soo socda ee la xiriira aayaha, maalin taariiq cusub u billaabatay Soomaalida, maalin ay xusi doonto taariiqdu, balse, waa su’aale maxay ku xusi doontaa? Maxay ku sheegi doontaa? Maxay ku tilmaami doontaa? Siday uga warbixin doontaa?!

28-ka December 2006-dii, waxay caro iyo ciil ku abuurtay inta ay ku dambayso laabtooda dareenka Waddaninimo, heer ay ku sigteen inay is daldalaan ama is marjiyaan, Xabashidu marka ay soo galeen gudaha Magaalada Muqdisho waxay isla markiiba baro ciidan ka dhigteen: Astaamihii Qaranka, Barihii laga maamuli jiray Dalka, sida: Wasaaraddii Gaashaandhigga, oo ahayd halka laga bixin jiray amarradii dagaalkii 77-ban, ee dhax maray labada dal, waxay kaloo degeen Villa Soomaaliya, Aqalkii Madaxtooyada, taasina waxay daliil marag ma doonto ah u ahayd ujeedada gurracan ee Xabashidu la maaggan tahay Soomaaliya, bal u fiirso ciidankii huwanta ee UNISOM ee Soomaaliya yimid horraantii sagaashamaadkii, marna ma degin baro tilmaamaysa Astaan Qarannimo, sidoo kale eeg, ciidamada Ugandha waxay ku ekaadeen garoonka diyaarada iyo dekedda weyn ee Muqdisha, balse, waxa Xabashidu u dageen Wasaaradda Gaashaandhigga, Xaruntii Xisbiga Hanti Wadaagga Kacaanka Soomaaliyeed iyo Villa Soomaaliya, waxay muujinaysaa danaha ay u soo galeen Soomaaliya ayna ku doonayaan inay Soomaaliya ku sii haystaan!

Soomaalidu ma waxay sugaysay 28-ka December oo kale? Xabashse ma ku soo dhacday inuu Muqdisho ku dhex maro dabbaado gaashaaman iyo cudud Military? Dabcan taas waxaa ugu yeeray Wadaadadii waallida waday, waxaana ku marti qaaday Dawladdii C/laahi Yuusuf, waa la yaab in Xabashku wuxuu xeelad iyo xoog ku qaadi waayey ay Soomaalidu u suura galiso, una sahasho sidii ay u xaqiijin lahaayeen! 28-ka December waa maalin uu la Cirroobay Sabiga Soomaaliyeed, Cirroolana uu la calaacalay, Xaamiladiina ay la dhicisay, xanuunkeeda awgeed iyo walbahaarka ay wadato darteed, 28-ka December maalin billow u ahayd dhibkii Soomaaliya ku habsaday sanadkii 2007-da, Dhimashada, Dhaawaca, Qaxa, Barakaca, Xasuuqa, iyo burburinta Hantida Dadweynaha.

28-ka December maalin mugdi galisay aayaha Soomaaliya, maalin la garwaaqsay Dulliga iyo Ducfiga ay Soomaaliya dul sabbaynayso, 28-ka December maalin dib usoo noolaysay Dagaal-oogayaashii daashaday Soomaaliya, maalin kor u qaaddayTabcanayaasha Yigreega, maalin Xushamaysay Xigaalada Xabashida.

28-ka December maalin Murugo! Maalin Naxdin! Maalin Gocosho! Maalin Xumeed! Maalin Tiiraanyo! Maalin Haydaaro! Maalin dareen! Maalin Dhiillo! Maalin walaac! Maalin Walaahood! Maalin Walwal! Maalin Balaayo! Maalin Dullinimo! Maalin Gunnimo! Maalin qiyaano! Maalin Lur! Maalin Marooro-Dillaac!

Qaraxii Hotel Shamow!

Waxaan ku sadaxaynaynnaa 03-ka December 2009 maalintaas oo qarax aad u xooggan lala beegsaday xaflad qalin jabin ah oo ka dhacaysay Hotel Shamow, qaraxaas oo ay ku naf waayeen Arday, Dhaqaatiir, Macalimiin, Wariyayaal, Waalid iyo siyaasin ay ku jiraan Wasiirro, qaraxaas oo runtii aad u gilgilay magaalada muqdisha beerayna xaalad aad u murugo badan, qaraxaas oo aan cidna sheegayn qolyaha afka duubtana ay iska wada fogeeyeen.

Qaraxaas wuxu beegsaday Dhaqaatiir markaas dhamaysay Jaamacadda Banaadir qaybta Caafiamadka oo dhiganaysay muddo shan sano ah, wuxuu indha tiray umadda oo u horseeday mugdi iyo jahli, maadaama la beegsaday Hal Aqoonyankii barri dadka u adeegi lahaa, dhacdadaan waxay ka mid noqotay dhacdooyinka aadka u saameeyey umadda Somali.

Dhacdadaan ka dib, waxaa hana qaadday SILSILADDII DEELEEY oo anigu aan billaabay,  maansadii ugu horraysay waxay ahayd “Dareen” oo silsiladda magaceedu waa: Deelleeyda Qariga 21-aad oo ay ka wayb qaateen dhalinyaro Soomaaliyeed Meerisyo ka mid ahaa Jiiftadaa waa:

Dulmigii Shaamoow

Duhurkii la weeraray

Ardadii la duubee

Darajada mudneydee

Digriigiyo aqoontiyo

Dugisayada dhammeeyeen

Ninka dilay muxuu yahay?! 

Ditoor caafimaadoo

Cudarrada daweeyiyo

Ubaxii dalkeennaan

Berri daadahaynlaa

Waalid soo daryeeliyo

Xubnaheeda dawladda

Ninka dilay muxuu yahay?! 

Wariyaha diyaariya

Farriimaha dagaalkiyo

Dirirtiyo colaadaha

Dadka u adeegoo

Daabbula dhambaallada

Nabaddana u doodaa

Ninka dilay muxuu yahay?! 

Intaa kaliya ma ahan, waxaa qaraxaa ka dib hana qaaday KOOXDA dib magacoodu ka noqon doono hees ay qaadeen qaraxa Shaamoow ka dib, oo magaceedu ahaa: “QAYLODHAAN” oo magaca kooxdu noqday: KOOXDA QAYLADHAAN.

Ugu dambayn, ma ahan bisha December mid dhacdooyinkeedu intaan ku eg ama ku kooban, balse, Aniga intaan ayaan ka soo qaatay ee qofkii wax ku daraya bal ha ku biiriyo wixii taariikh ah ee uu hayo, si loo aruurso taariikh dhaxalgal ah oo kooban si sahlanna loo heli karo.

W/Q: Bashiir M. Xersi

[email protected]

Afeef: Aragtida qoraalkan waxa ay ku gaar tahay qoraaga ku saxiixan.

Hore waxaan u qormay qormo ahayd: “Foolal cusub iyo Faro Caddaana” oo aan ku cabbiray in inta dagaal iyo dirir ka qaybqaadatay aan talo iyo xil naloogu dhiibin, isla sidoo kale aan xil naloogu dhiibin inta musuq iyo is daba marin samaysay. Qormadii xigtayna waxay ahayd: “Haraadigu yuusan kala harin!” oo aan ku xarriiqay in aan kuwii xilka hore u soo qabtay aan dib loo soo celin. Haddaba qormadan gunaanadka u ah halbeeggaa, ayaan ku qeexi doonaa HOGGAAN la’aan inaan dhibkan laga baxayn, ee aqris wanaagsan.

Arar

“Muran dawlad noqon waa
Madax noo samayn waa
Manhaj gaara noo diid
Hiddihii mudnaa iyo
In la mooso Dhaqankii
Maankeena maran iyo
Miyirkeena maqan iyo

Maskax aan shaqaynayn
Miraheeda weeyaan!”       

Waxaan la isku diiddanayn, in MOORYAANKU yahay QASADE dhib uun ka shaqeeya. Labadii meel isugu timaad MOORYAANKA inay isla Nacladaan ma ahane, isagama hor yimaadaan. JIRRUGU inuu yahay caqabadda ugu weyn ee hortaagan dawlad Soomaaliyeed, xasilooni iyo ammaan in la helo ayaan isku raacsannahay, balse, sidaa ma ahan, ee bal aqriste, waxyar qoraalka hoos u sii raac, aad ogaatide.

Sida labadan qodob la isugu waafaqsan yahay, ayaa waxaa jirta qodob liddi ku ah oo aan soo bandhigayo, anoon meel dheer ka doonayn, oo isla DAYDAYGII tusaale u soo qaadan doona. Haddaan MOORYAAN lahayn HORJOOGE ku haga xumaantaa iyo QOLO ku taageerta miyaa JIRRI dhalan lahaa? Haba dhashee, miyuu dhibkan gaysan lahaa? Ha gaystee, miyuu sii joogtayn lahaa? Haba sii joogteeyee, miyuu noqon lahaa lama taabtaan aan la hurin? Illeen wixii baddalkiisa gali lahaa ayaa meesha ka maqane, oo maxay yihiin? Waa midda aan ku faaqidi doona qormada, ee bal aqriska ha joojin.

Maamul iyo Hoggaan

“Inaan Mayrax diirnoo

Haruub Maraq la’aadoo

Makaabiga la gooyoo

Maamuuska laga tago

Maankeena maran iyo
Miyirkeena maqan iyo

Maskax aan shaqaynayn
Miraheeda weeyaan!”    

MAAMUL waa: “Hagidda iyo hirgalinta qorshe xilli dhaw ama xilli fog la tiigsanayo”. Dabcan, qorshe maalimeedkuna yahay yoolka koowaad, illeen haddaan iyada la fulin inta kale inay dhaqangalaan waa: CALAACAL TIMA KA SOO BAXAANE! Sida awgeed, maamulkii wanaagsanaadaa, wuxuu helay HOGGAAN, oo haddaa HOGGAANNA muxuu yahay?

HOGGAAMINTU waa: “Unugga isku xira koox, qolo, qayb isku shaqo ah ama dan wadaag ah” sidoo kale, waxaan marna laga maarmin in aan sheego HOGGAAMIYAHA, oo ah unugga aan xusnay qofka gunaddiisa leh. Haddaba HOGGAAMIYE waa: “Qof loo xilsaaray ama isu xilqaamay hagaajinta iyo meelmarinta qorshe nololeedka Aadanaha”. Wuxuu leeyahay meel uu higsanayo, hadaf uu tiigsanayo, ujeeddo uu bartilmaameedsanayo oo ah: Dajinta qorshooyin la xiriira aayaha dambe iyo mustaqbalka foodda inagu soo haya, saadaasha, sahaminta iyo odoroska yool aan hummaaggiisu muuqan, illeen; qorshe la’aani waa nolol la’aane.

In kasta oo casrigan qaab nololeedka dadku aad u hormartay, ay jiraan shuruudo badan oo hoggaanka, hoggaaminta iyo hoggaamiyahaba lagu xiro, haddana, kuwaa iyo kuwa dib ka imaan kara ama kuwo laga gudbayba sida loo nool yahay awgeed, waxaa biyo kama dhibcaan ah, in hoggaamiyaha aan GACAN LAGU SAMAYN, SANDUUQ DOORASHANA laga soo dhex bixin, ee ay tahay ABUURIS iyo BAXAALLI hore, amase DHALSHO iyo GEELADAAQ u gaar ah, oo dabcan ay wehliso WAAYO ARAGNIMO iyo KHIBRAD nololeed, bal murtidan dhuux: “Dadku waa : Madax ku Cirroole [Waayeel] Maan ku Cirroole [Waayo arag] iyo Mijo ku Cirroole [Dalmar/Dhulmareen]”.

Dhibka Soomaalida la degay ee isugu jira faragalinta shisheeye, shisheeye kalkaalka, qabyaaladda iyo dhimaalka dhaqanka, si kale haddaan u dhaho: lagdanka gudaha iyo loollanka dibadda ka sokow, waxaa jira arrin muhim ah, oo aan wali lagu baraarugin, haddaan taa xalkeeda la helinna aan xalka Soomaaliya soo degdegayn, haddii uusan qar dheer iyo haadaan ka sii dhicin. Arrinta lagu baraarugi waayey waxay tahay: HOGGAAMIYE u qalma inuu Soomaliya hoggaansho, ama ugu yaraan leh astaan hoggaamiye.

Hoggaamin habboon

“Maarayn xumaataa

 Mashaqiyo abaar iyo
Mawd wadara kaba daran!

Maqaar saarka joogiyo

Madaxtooyo aan jirin

Maankeena maran iyo
Miyirkeena maqan iyo

Maskax aan shaqaynayn
Miraheeda weeyaan!”      

Murti dhaxalgal ah oo Soomaaliyeed baa tiraa: “Xukun waxaa kaa qaada: GAR QALLOOCAN, GACAN LAABAN iyo GUDDOON JILICSAN” guddoon jilicsan loogama jeedo inaad dadka ku amar ku taaglayso ama aad kali taliye noqoto! Balse, waxaa looga jeedaa inaadan noqon in go’aan jilicsan ee inta go’aan qaata haddana ka laabta.

Saddaxda qodob ee murtida ku jira, midba si baa loo hirgalshay, walise ma dhicin in mid qura ama dhammaantood sida murtidu u sheegayso loo hirgaliyey, iyadoon la xadgudbin ama lagu talaxtagin. Marka waxaan dhihi lahaa xal raadinta Soomaaliya ha lagu daro HOGGAAMIYE RAADIN, macnaheeda ma ahan in la MACMALI karo, balse, in HOGGAANKA ruuxa qabanayo nala ka eego, si aan mar walba u dhicin: “Jugjug meeshaada joog”.

Inta aysan ila durgin qormadu, ayaan jeclaan lahaa inaan duljoogsado dhawr qodob oo muhim u ah HOGGAAMIYAHA, si HOGGAANKU u noqdo wax ku ool miradhala, waxayna yihiin:

• Isku kalsoonaan.
• Qorshayn qoran.
• Go’aan qayaxan.
• Aragti qeexan
• Barashada xallinta dhibaatooyinka
• Dhimrin & Dhimirqab

Bal anagoo ka duulayna qodobbadan dhawrka ah, maxay aqriste kula tahay inay ku sifaysan yihiin madaxdii hoggaanka dalka soo qabatay iyo kuwa iminka hayaba? Waxaad ogaataa sida ay u muqan yihiin qodobbadani, waxaa u maqnaan doonaa in aan helno maamul iyo dawlad, magac wuu jiraa, wuuna jiri doona, balse, marna lagama yaabo in laga gudbo JIRRI iyo jaafaa liq.

Aqriste, haddaan aragti iyo qodob kugu badshay, aan kuu daadajiyo waaqica iyo xaalka dhabta ah ee jira. Astaamahan waxaan ku dabaqi doonnaa madaxda joogta, illeen kuwii tagay ee qaarkood dhulka ka hooseeyaan [GEERIYOODEEN] nooma jawaabi karaan, qaarka WALI dhulka kor joogana [NOOL] maba oga ama maba garan karaan wixii dhacay, siday u dheceen iyo waxa keenay ama sababaye! Maxaa yeelay hadduu intaa ogyihiin sida xaalku ku dhammaaday kuma idlaadeen, ee waxayu ku dadaali lahaayeen inay wax badalaan, si loo helo xal degdeg ah iyo xasillooni waarta.

Madaxda dawladda ugu sarraysa maalmihii xilka looga tanaasulay ama loogu shubay ama loo magacaabay, dadka qaar waxay u ahayd maalmo ISBADAL, haddana, ma sheegi karaan waxa isbadalay, iska daa inay garanayaane! Illeen wixii la garanayaa la sheegaaye, haddana, bal aan la gurinno, si aan naloo dhihin waxaad tihiin dawlad diid iyo qaran dumis! [QASWADE] Oo ayaamahan Moodo iska noqotay, oo sida muuqata badashay eragii ahaa: KACAAN DIID ama TAWRAD DIID!

Madaxdan waxaan ku eegaynaa qodobbada kala ah: ARAGTI QEEXAN, QORSHAYN QORAN IYO GO’AAN CAD. Weydiinta ugu weyni waa: marka aan eego arrimo badan oo Waddanka ka jira, sida: AMMAANKA CAASIMADDA, CIIDANKA KENYA, XAALADDA JUBBOOYINKA, DIB U DEJINTA QAXOOTIGA IQB, Qodobbadan iyo kuwa kale, maxay ka qabteen madaxdan? Ma la yimaadeen aragti qeexan? Ma laga helay qorshe qoran? Ma qaateen go’aan cad? Waxaan filaa warcelinnadu inay wada noqonayaan MAYA, oo haddaa, xaggee Salaaddu iska qaban la’dahay?.

Iyagoo ka gaabshay qodobbadan iyo kuwa la midka ah ee nolol maalmeedka aan ka maqnaanin karin ayey dhankii qalcoonaa u fekereen, illeen miyir fayoobi haddii la waayo waxaa imanaysa maan guran, maskax gurracan iyo mayal adayg aan majare iyo meel loo raaco lahayn.

“Maamul aan hoggaan qabin
Majarihii hagaayiyo
Marjicuu u laabtaa
Maankeena maran iyo
Miyirkeena maqan iyo

Maskax aan shaqaynayn
Miraheeda weeyaan!”   

Dayaca jira, dumarka iyo weeyaalka meel walba daadsan, Agoonta iyo cirroolaha aan aagaan iyo agab midna haysan, Muqdisho oo noqotay Magaalo Qaxooti dhexda, dhinac iyo dhan walba ka deggan yihiin ayaa Baarlamaanka lagu sheegu in 70% ay yihiin AQOON YAHAN badalay QABQABLAYAASHII lana gaaray xilligii ISBADALKA waxay doonayaan inay u codeeyaan inay MUSHAAR u qaataan bil walba SHAN KUN DOLLAR 5.000$.

Midda marag ma doontada ah waxay tahay in xubnaha Baarlamaanka ay kala yihiin; GANACSATO, qaarkood ay u soo dagaan Maraakiib iyo Doomo, oo haddaa ma wuxuu u baahan yihiin lacagtaa? Qaar kale, waxay madax ka yihiin ama la shaqeeyaan hay’ado maxalli iyo dawli ah, oo iyaguna ma waxay u baahan yihiin lacagtaa? Waxaa kaloo jira mudanayaal deegaankooda rasmiga ahi yihiin dalal shisheeye, oo haddaa miyuusan is dabbari karin? Kaba muhimsane, maxay ku mutaysteen lacagtaa, iyagoon wali hal mooshin oo nuxur leh ansixin? Anigu ma garan.

Madaxdii ka tirsanayd dawladdii hore, Madaxweynuhu wuxuu bil walba qaadanayey mushaar dhan BOQOL KUN OO DOLLAR, halka Wasiirka koowaad qaadanayey TODOBAATAN KUN DOLLAR, Guddoomiyaha Baarlamaankuna qaadanayey SIDDEETAN KUN DOLLAR, Ra’iisul Wasaaruhuna qaadanayey TODOBAANTAN KUN OO DOLLAR, waaba iga su’aale; fadeexo arrinkan ka weyn yaa arkay?. Hore waan u sheegay haddana waan ku celinayaa, waxaa lagama maarmaan ah in la caddeeyo lana xaddido Mushaarka Madaxda Dawladda, sidoo kale, waxaa damiir la’aan ah, nin asaguba Xamar Qaxooti ku ah inuu iska qaato lacag uusan mudnayn? Oo maxaan uga jeedaa? Bal aan jilciyo.

“Madaxdoonka waashee

Marras aan u diirayn

Maato aan u jixinjixin

Maangaabka urursada

Moogahaan wax dhaadayn

Inuu naga dhex muuqdoo

Mabda’eena dumiyaa

Isu taago madaxnimo

Maankeena maran iyo
Miyirkeena maqan iyo

Maskax aan shaqaynayn
Miraheeda weeyaan!”  

Dawladdu waa FEDERAL “GOBOLAYSI” mudane walba, wuxuu matalaa deegaan, sidaa awgeed, waa inuu mushaarka ka keensado deegannada uu ku matalo Baarlamaanka ama Xukuumadda, maxaa yeelay, suuragal ma ahan in maalin walba loo soo taagnaado DEKEDDA IYO GAROONKA MUQDISHO Canshuuraadka laga soo qaado, ama deeq dunidu bixiso, oo kaalay dalku Dekado iyo Garoommo kale ma lahan miyaa? Miyeysan jirin meelo kale oo Canshuuro shacabka looga qaado? Miyeysan joogin mudanayaal ka soo jeeda deegaannadaa?.

Midda kaba muhimsan baa ah, horta xildhibaanka yaa soo doortay? Waxaa keensaday ODAY Canka Buuri ugu jiroo, Shaarbbo Galoolanoo Dabo ku Rays leh, haddaba, Xildhibaanka doonaya mushaar, ha u doonto Odagaa soo magacaabay? Aan sii ballaarshee, ha u doonto Beesha uu ka dhashay ee meesha keensatay, illeen maamulka dawladdu wuxuu ku dhisan yahay waa afar iyo bar oo ka dhigan beelee.

Horta waaba su’aale, Dekadda iyo Garoonka Muqdisha ma Qaalli baa u qoray inay baxshaan mushaarka dawlad walba ee la dhiso? Mise sheekadu waa; SIDII HA AHAATO, HALKIINA HA JOOGTO! Run ahaan waa wax aan suuragal ahayn in marna dadka FEDERAL “BEELAYSI” lagu tatajiyo, marna, aan qodobkii ugu muhimsanaa ee DHAQAALAHA la xiriiray la dhaqangalin.

Aqriste, aan kuu jilciyee horaba  FEDERAL “BEELO” ah ayaan  u ahayn, oo beel weliba  dhib iyo dheefteeda gaar ayay u qaybsan jirtay, illeen heer; Qoys, Raas, Jilib, Jufo iyo Beel guudba ayaa loo wadaagaaye, waxayna leeyihiin  BOQOLLEEY ay wax ku qaybsadaan, haddaan xubnihii dalka maamulayey ku qaybsannay, maxaa diidaya in dhaqaalaha soo gala iyo kan baxayaba aan ku qaybsanno beel?! Aqriste, xal ma u aragtaa? Waan dareemaa inay adagtahay.

Aqriste, ha is dhihin HOGGAAMIYE ayaad noo waddaye, maxaad Baarlamaan mushaarkooda u gashay? Waxaan kuu sheegayaa in; qof walba HOGGAAMIYE ka yahay meesha uu AGAASIMO, sidaa awgeed, baan u arkay inay tahay muhim xusidda arrintan, waliba aan ku daro xalkeeda oo saxan, dhanka qaraar iyo dhanka qummanba, illeen waxaa habboon inaan marna runta laga gabbane.

“Inta miririflaysee

Loo dhiibin Maqalee

Mirif loogu imanayn

Mood xoolo nooliyo

Maksab lagu ogaynee

Miraaqyada holcaaya

Inaan madax ka dhiganaa

Maankeena maran iyo
Miyirkeena maqan iyo

Maskax aan shaqaynayn
Miraheeda weeyaan!”       

Dhammaad. 

W/D: Bashiir M. Xersi

[email protected]

Afeef: Aragtida qoraalkan waxa ay ku gaar tahay qoraaga ku saxiixan.