Muqdisho (Caasimada Online) – Faahfaahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howl-gallo qorsheysan oo ay xalay ciidanka xasillinta caasimadda ee millatariga sida Booliska u howl-gala (Polizia militare) ka sameeyeen duleedka magaalada Muqdisho.

Howl-galladan ayaa waxay ciidamada xasillinita si gaar ah uga sameeyeen deegaanka Ceelasha biyaha ee duuleedka caasimada, wuxuuna ujeedkiisu ahaa amni xaqiijin, sida ay shaaciyeen saraakiisha laamaha ammaanka ee dowladda Soomaaliya.

Ciidamada ayaa intii socday howl-galkaan waxay baaritaano guri gur ah ka sameeyeen xaafadaha deegaanka Ceelasha biyaha, si looga hortago khatarta dhinaca amniga ah ee laga filan karo kooxda Al-Shabaab, oo dowlada dagaal adag kula jirto.

Sidoo kale, ciidamada ayaa baaritaano kala duwan ku sameeyay gaadiidka isticmaala waddada dheer ee isku xirta degmada Afgooye iyo magaalada Muqdisho.

Howl-galladan ayaa daba socda kuwa maalmihii dambe ay ciidamada xasillinta caasimadda ay ka sameynayeen qaar kamid ah degmooyinka magaalada Muqdisho iyo duleedkeeda, si looga hortagto khatar amni oo ka timaada kooxaha argagixisada.

Si kastaba, howl-galladan ayaa imanaya maalmo kadib markii ra’iisul wasaaraha uu kulan looga hadlayay dardar-gelinta amniga caasimadda la qaatay hey’adaha amniga iyo maamulka gobolka Banaadir, kaasi oo ka dhacay xerada ciidamada xasillinta caasimadda ee ku taalla inta u dhaxeysa Muqdisho iyo Balcad.

Amniga magaalada Muqdisho ee caasimadda dalka ayaa si weyn isku beddelay tan iyo markii ay yimaadeen ciidankan, waxaana si weyn hoos ugu dhacay falalka amni darro ee kooxda Al-Shabaab ka geysan jirtay caasimadda.

London (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa khudbad ka jeediyey shir lagu qabtay magaalada London ee dalka Ingiriiska, isagoo ka hadlay arrimo kala duwan oo xaaladda Soomaaliya ku saabsan.

Madaxweynaha ayaa khudbadiisa kaga hadlay sida Soomaaliya ay mudnaanta u siinayso in mashaariicda gargaarka degdegga ah loo weeciyo dhanka horumarinta, si dadka Soomaaliyeed ay uga helaan faa’iido waarta.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa madaxda caalamka sharaxaad dheer ka siiyey fursadaha maalgashi ee ka jira Soomaaliya iyo siyaasadda dowladda Soomaaliya uga deggan maalgashiga wax soo saarka dalka.

Wuxuu sheegay in bishii Juun ee sanadkii 2022 ay ciidamada xoogga dalka iyo xoogagga deegaanada kala duwan ee dalka ay bilaabeen howlgallo ay ku ciribtirayaan Khawaarijta Al-Shabaab.

“Ciidamadeenu waxay ku guuleysteen inay Khawaarijta ka xoreeyaan 70 magaalo oo ka tirsan gobollada koonfurta iyo bartamaha dalka, deegaanada la xoreeyey qaar waxay ku yaallaan dhulka ugu qanisan Soomaaliya,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa sheegay in deegaanadii la xoreeyey ay dowladdu xasilisay, lana gaarsiiyey adeegyada aas-aasiga u ah bulshada ku nool oo aan adeeg dowladeed helin in ka badan 10 sano oo Shabaab ay xukumayeen.

“Sida lagu ogaaday daraasad uu dhawaan sameeyey Bangiga Hormarinta Afrika, waxay Soomaaliya heysataa fursad soo saar tan ugu sareysa qaaradda Afrika,” ayuu khudbadiisa ku yiri Madaxweynaha Soomaaliya.

Sidoo kale Xasan Sheekh ayaa dunida u amaanay cimilada ay heysato Soomaaliya, “Hadii aan helno maalgelin ku filan, waxaan maalgasha karnaa kaabayaal u adkeysa kara cimilada,” ayuu yiri.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa tilmaamay qaar ka mid ah dhinacyada mudan in la maal-gashado, waxaana ka mid ah beeraha, keydinta biyaha, dhismaha wadooyinka iyo fursado kale.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa sheegay in si loo gaaro yoolka Soomaaliya ay dowladda soo deynsa doonto dhaqaale, hadba intii ay awoodo, “Dhaqaalaha aan soo deysano waxaan wax uga qaba doonaa wax soo saarka gudaha, sida beeraha,” ayuu yiri.

Hoos ka daawo

London (Caasimada Online) – Wasiirka Maaliyadda Dowladda Federaalka Soomaaliya Biixi Iimaan Cige oo ku sugan magaaalda London ee dalka Ingiriiska, ayaa guddoomiyay shirka maal-gashiga caalamiga ah ee Soomaaliya ee maal-gashishada Ingiriiska.

Wasiirka Biixi Imaan Cige oo shirka furay ayaa u sheegay ganacsatada iyo Maalgashigada UK in Soomaaliya diyaar u tahay maalshagi caalami ah oo ah dhinacyada, Beeraha iyo Kallluunka.

Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya ayaa sidoo ka hadlay horumarka dowladda federaalka Soomaaliya ay ka samaysay hannaanka dib-u-habeynta maaliyadda iyo horumarinta dhaqaalaha gudaha dalka.

Wasiir Biixi ayaa shirka ka sheegay sida ay muhiim iyo fursad ah qaali ugu tahay ganacsatada iyo maal-gashigada reer UK in ay Soomaaliya maal-gashadaan kaddib hannaanka deyn cafinta Soomaaliya oo hadda gaba-gabo ku dhaw.

Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya ayaa qeyb ka ah wafdiga Madaxweynaha Soomaaliya ee ku sugan London, kaasi oo ka qeyb-galaya shirka caalamiga ah ee cuntada adduunka.

Wasiirka Maaliyadda ayaa sidoo kale kulamo gaar la qaadan doona dhiggiisa dalka UK iyo hay’addaha kale ee maaliyadda dalkaasi inta uu shirka socdo.

Doolow (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xamza Cabdi Barre oo shalay gaaray degmada Doolow ee gobolka Gedo, ayaa halkaasi uga dhowaaqay ballan-qaad muhiim ah.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa shaaciyay in dowladda Soomaaliya ay sida ugu dhaqsaha badan ku dhiseyso buundooyin muhiim ah oo go’ay kadib markii deegaanada gobolka Gedo ay ka da’aan roobab mahiigaan ah iyo kuna soo rogamadeen daad xooggan.

“Waxaan safaro kale ku imaan doona magaalooyinka kale ee gobolka Gedo. Dowladda Soomaaliya waxay sida ugu dhakhsiyaha badan ku dhiseysa buundooyinka Baardheere, Buurdhuubo iyo Luuq si lo soo celiyo amniga, nolosha iyo isu socodka bulshada,” ayuu yiri ra’iisul wasaare Xamza.

Sidoo kale waxa uu ballan-qaaday in dowladda ay intii karaankeeda ah wax ka qaban doonto xaaladaha ka dhashay daadadka iyo fatahaada ee saameynta ku yeelatay dadka shacabka ah.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa intii uu ku sugnaa degmada Doolow ee gobolka Gedo, wuxuu u kuur-galay xaaladda bini’aadantinimo ee ka dhalatay roobabka daadadka wata ee ka da’ay qeybo kamid ah gobolka Gedo, gaar ahaan degmada Doolow, oo biyuhu ay wada gaareen, si weyna u saameeyeen.

Gedo ayaa kamid ah meelaha ugu daran ee ay haatan ka jiraan dhibaatooyinka ka dhashay xaaladda El-Niño, maadaama daadad xoogan yo fatahaado ay iskugu darsameen gobolkaasi.

Meelaha xaaladaha bani’aadanimo laga soo wariyay ayaa sidoo kale waxaa kamid ah degmada Baardheere oo buundooyinkii ay go’een iyo Garbahaarey oo iyadna xaalad adag gashay.

Dowladda Soomaaliya ayaa haatan wada dadaallo ballaaran oo loogu gurmanayo kumannaanka qoysaska ah ee ay dhibaatada daran ku wajahaya gobollada dalka, waxaana gurmadkaas hormuud u ah hay’adda maareynta musiibooyinka qaran ee SODMA.

Si kastaba, Soomaaliya ayaa haatan wajaheysa xaalad bini’aadanimo oo aad u daran, taasi oo kusoo aaday xilli adag oo ay dowladdu ku howlanayd la-dagaallanka kooxda Al-Shabaab.

Muqdisho (Caasimada Online) – Afhayeenka Booliska Soomaaliya Sadiiq Aadan Cali oo shir jaraa’id ku qabtay magaalada Muqdisho ayaa faahfaahin ka bixiyey howlgallo amni oo dalka ka dhacay, kuwaas oo lagu soo qabtay ugu yaraan 20 qof oo ku eedeysan dembiyo kala duwan.

Afhayeenka ayaa sheegay in xubnaha qaar maxkamad la hor geeyey halka kuwo kalena ay weli baaritaano ku socdaan.

Dadka la qabtay waxaa ka mid ah afar nin oo ajaanib ah, kuwaas oo lagu qabtay deegaanada Puntland, xilli ay u socdeen kooxda Daacish.

Raggaan ajaanibta ah waxaa la xaqiijiyey inay ka soo jeedaan dalka Marooko, sida uu shaaciyey afhayeenka booliska Soomaaliya, waxaana la sheegay inay u socdeen kooxda Daacish ee ku jirta buuraha Calmiskaad.

Nin kale oo Daacish ka tirsanaa ayaa saakay lagu qabtay Boosaaso, isagoo maleegaya qarax uu la damacsanaa shirkad ganacsi oo ku taalla Boosaaso, sida uu sheegay afhayeenku.

Sidoo kale wuxuu sheegay in dalka dibadiisa caafimaad loogu qaaday askarigii isku dhigay qaraxii ay Shabaab la damacsanaayeen inay gudaha u geliyaan magaalada Dhuusamareeb.

Afhayeenka Booliska ayaa xusay in weli caafimaadkooda lala tacaalayo labo askari oo boolis ah oo ku dhaawacmay qarax ay fashiliyeen.

Qaraxaas oo is-miidaamin ahaa ayaa habeeno ka hor ka dhacay agagaarka Baar-Bulsho ee degmada Howlwadaag, waxaana ku geeriyooday naftiisa haligihii lagu soo xiray oo kaliya.

Hoos ka daawo

London (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo ku sugan magaalada London ayaa kulan la qaatay Ra’iisul Wasaaraha Ingiriiska Mudane Rishi Sunak, kaasi oo looga dhowaaqay 100 Milyan oo dollar.

Madaxweynaha ayaa soo bandhigay sida Soomaaliya ay mudnaanta u siinayso in mashaariicda gargaarka deg-degga ah loo weeciyo dhanka horumarinta, si dadka Soomaaliyeed ay uga helaan faa’iido waarta.

Madaxweynaha ayaa ka hadlay caqabadaha kuu xeeran nolasha dadka Soomaaliyeed iyo dadaallada ay ku bixisay dowladdu la tacaalidda macaluushii ay la kowsaday sannadkii 2022-kii iyo haatan dhibaatada culus ee ka jirta dalka ee ay sababeen daadadka roobka ee barakiciyey kumannaan qoys.

Ra’iisul Wasaaraha Ingiriiska Mudane Rishi Sunak ayaa ku dhawaaqay in Boqortooyadu ay bilaabayso maal-gelinta mashaariicda horumarineed, kaabeyaasha dhaqaalaha iyo horumarinta beeraha ee Soomaaliya, isaga oo shaaciyay in boqol milyan oo dollar ay arrinkaasi u qorsheeyeen.

Dhanka kale, Madaxweyne Xasan oo khudbad ka jeediyey shirka caalamiga ah ee ka hortagga cunno yarida iyo aafooyinka sababa ayaa sheegay in Soomaaliya ay udub dhexaad u noqon karto dadaallada caalamiga ah ee dabar-goynta macaluusha, xaqiijinta tamarta iyo dalagyada beeraha.

Sidoo kale waxa uu xusay in ciidanka Soomaaliyeed ay xoreeyeen in ka badan 70 degmo iyo deegaan oo hodon ku ah dalagyada beeraha, kuwaasi oo kooxda Al-Shabaab ay curyaamiyeen wax soo saarkooda, kaddib markii ay nolosha u diideen dadkii beeralayda ahaa.

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo wafdi uu hoggaaminayo oo xalay gaaaray magaalada London ee caasimada dalka Ingiriiska, ayaa sidoo kale waxa socdaalkiisa qeyb ka ah ololaha qaadista cuna-qabateynta hubka ee Soomaaliya saaran.

Muqdisho (Caasimada Online) – Maxkamadda Gobolka Banaadir ayaa ku dhowaaqday in gebi ahaanba laga laabtay dacwadii loo haystay Cabdixakiin Cabdullaahi Cabdi (Jiille) oo ahaa La-taliyaha agaasimihii guud ee hore ee Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda.

Qaraarka ay soo saartay maxkamadda ee ay ku joojisay eeddii loo heystay La-taliye Jiille ayaa loo cuskaday warqad uu soo saaray xafiiska Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka, taasi oo u jeedadeedu aheyd eed kala noqosho.

“Guddoomiyaha Maxkamadda Gobolka Banaadir markuu arkay qoddobka 112 XHCS oo u ogolaanaaya Xafiiska Xeer Ilaaliyaha Guud in uu eeda ka laaban karo Maxkamadda ay ku waafaqday,” ayaa lagu yiri qaraarka ka soo baxay Maxkamadda Gobolka Banaadir.

Sidoo kale waxaa lagu yiri “Maxkamaddu iyada oo cuskanaysa asbaabta sare ku xusan si waafaqsan qod: 107/3 dastuurka ku-meel-gaarka gudaneysana waajibka saaran ee ku xusan qod: 76,77 XHCS waxay ooday gal dacwadeedkii loo haystay eedaysanaha sare ku xusan.”

Go’aankan ayaa waxa uu si rasmi ah dhaqan-gal u noqday maalintii shalay oo taariikhduna aheyd 19-kii November 2023.

Xafiiska Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka ayaa horay saraakiil dowladeed ugu soo eedeeyay musuq-maasuq, kuwaasi oo qaarkood ay maxkamadda gobolka sii daysay kadib muddo ay socotay maxkamadeyntooda, halka kuwa kale dhageysiga kiiskooda loo gudbiyay Maxkamadda Racfaanka Gobolka Banaadir.

Eedeysanayaasha la horgeeyay Maxkamadda Racfaanka Gobolka ayaa waxaa weli ku dhagan xeer ilaalinta qaranka oo kusoo oogtay xatooyo xoolo dadweyne, halka qaarkood ay sii deysay maxkamadda gobolka Banaadir.

Xukunkaas ayaa waxaa ka horyimid xeer ilaalinta, iyada oo mar kale isla kiiskan maalmo ka hor ka furay Maxkamadda Racfaanka, si ugu dambeyn looga soo saaro go’aan rasmi ah.

Maxkamadeynta saraakiisha loo haysto musuqa ayaa qaadatay muddo dheer, waxaana dooddeeda ay dadweynaha Soomaaliyeed kala socdeen warbaahinta, balse waxaa haatan go’aanka u dambeeya laga war sugayaa Maxkamadda Racfaanka gobolka Banaadir.

Si kastaba, arrimahan ayaa imanaya xilli dowladda ay wado qorshaha la-dagaalanka xatooyada xoolaha dadweynaha iyo sameynta waraaqaha been abuurka, ayada oo hay’adda socdaalka ay xuddun u noqotay baaritaanka kiisaska musuq-maasuq ee ay waddo dowladda federaalka.

Garoowe (Caasimada Online) – Wararka laga helayo gobolka Nugaal ayaa sheegaya in maanta xaalad deganaasho ah laga dareemayo magaalada Garoowe oo ay weli ku wadan sugan yihiin ciidamada ammaanka Puntland iyo kuwa taabacsan xubnaha mucaaradka ah.

Ilo wareedyo ku sugan magaalada ayaa innoo sheegay in maanta ay dareemayaa jawi deganaashaha marka loo eego shalay oo ay ciidamo badan soo galeen caasimada.

Sidoo kale waxaa haatan billowday dadaallo dhex-dhexeedin ah oo ay wadaan odayaasha dhaqanka, si xal loogu helo khilaafka u dhexeeya madaxweyne Deni iyo mucaaradka.

Wararla ayaa intaasi kusii daraya in maanta la filayo in magaalada Garoowe ay gaaraan odayaal dhaqameed iyana ka socda gobolka Sool iyo deegaanno kale.

Xiisada Garoowe ayaa sii shalay sii laba qarxday, kadib markii ciidamo ka tirsan kuwa PMPF ay gudaha u galeen magaalada Garoowe, kuwaas oo ka yimid dhanka magaalada Boosaaso, taas oo ay digniin ka bxiyeen xubnaha mucaaradka ee ku sugan magaaladaasi.

Arrintan ayaa sidoo kale keentay inay shacab fara badan ka baracakaan guryahooda, iyaga oo ka cabsi qaba in mar kale uu dagaal culus ka dhaco halkaasi.

Dhanka kale waxaa saaka dib loo dhigay kulan ay yeelan lahaa xildhibaanada Golaha Wakiilada Puntland, sababo la xiriira xiisadda weli ka taagan magaalada Garoowe.

Kulanka baarlamaanka oo uu qorshuhu ahaa  in looga doodo xeer doorashooyinka ayaa dib loo dhigay muddo saddex beri ah, sida uu shaaca ka qaaday guddoomnka golaha oo farriin wargelin ah u diray xildhibaanada maamulkaasi.

Si kastaba, lama oga sida ay wax noqon doonaan, waxaase laga digayaa dagaal mar kale labada dhinac ku dhex-mara caasimada maamul goboleedka Puntland ee Garoowe.

Dooxa (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Mudane Maxamed Cabdullaahi Maxamed (Farmaajo) oo warsaxaafadeed soo saaray ayaa ka hadlay xaaladda guud ee dalka, gaar ahaan arrimo bani’aadanimada ee haatan ka jira gudaha Soomaaliya.

Farmaajo ayaa si gaar ah uga hadlay dhibaatooyinka ka dhashay fatahaadaha iyo daadadka ku dhuftay qaybo badan oo kamid ah dalka, isagoo sheegay in culays uu ka jiro gobollada.

“Dhibaatada soo food saartay kumannaan qoys oo Soomaaliyeed oo ku dhaqan gobollada Bay, Bakool, Gedo, Shabeelooyinka, Banaadir, Hiiraan iyo Mudug ee ay sababeen daadadka ku rogmaday gobolladaas waa mid aad u culus oo inoo ka baahan dhammaanteen in aynu u istaagno” ayuu qoraalkiisa ku yiri Maxamed Cabdullaahi Maxamed (Farmaajo).

Madaxweynihii hore ee dalka ayaa sidoo kale farriin u diray dadka Soomaaliyeed, isaga oo ugu baaqay inay is abaabulaan, isla markaana ay u gurmadaan dadka tabaaleysan.

“Dadka Soomaaliyeed oo lagu yaqaanno gurmadka iyo is-garabsiinta waxaan ugu baaqayaa in ay si xooggan ugu istaagaan walaalahooda dhibaateysan, lana abaabulo gurmad iyo gargaarka ay naga mudan yihiin xaaladdan adag ee ay ku jiraan” ayuu mar kale yiri.

Sidoo kale wuxuu ka hadlay khasaaraha ka dhashay fatahaadaha, isaga oo tacsi u diray dadka shacabka ah ee lasoo wariyay inay ku geeriyoodeen daadadka ku dhuftay dalka.

Waxaa kale oo uu ugu baaqay shacabka inay hoggaansamaan talooyinka kasoo baxay hay’adaha dowladda ee ku aadan roobabka iyo fatahaadaha ka jira gudaha waddanka.

“Alle waxaan naxariistiisa Janno u weydiinayaa dadkii inooga dhintay daadadka ku soo rogmaday gobollo badan oo ka tirsan dalka, waxaana adkeynayaa in loo hogaansamo talooyinka ay soo saarayaan Hay’adaha dowladda ee ku aaddan badqabka iyo goobaha biyo mareenka ah” ayuu warsaxaafadeedkiisa kusoo gabagabeeyay madaxweynihii hore.

Soomaaliya ayaa waxaa haatan ka taagan xaalad adag oo dhanka nolosha ah, taas oo saameyn ku yeelatay kumannaan qoysas ah oo ku dhaqan koonfurta iyo bartamaha dalka.

Doolow (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa maanta gaaray degmada Doolow ee gobolka Gedo.

Ra’iisul Wasaaraha iyo wafdigiisa ayaa waxaa garoonka diyaaradaha ee degmada Doolow ku soo dhaweeyey madaxweyne ku-xigeenka koowaad ee dowlad-goboleedka Jubbaland Mudane Maxamuud Sayid Aadan, masuuliyiin ka tirsan dowlad-goboleedka iyo qeybaha kala duwan ee bulshada ku dhaqan Doolow.

Socdaalka ra’iisul wasaaraha ayaa u daarna kormeer uu ugu kuur galayo xaaladda bini’aadantinimo ee ka dhalatay roobabka daadadka wata ee ka da’ay qeybo kamid ah gobolka Gedo, gaar ahaan degmada Doolow, oo biyuhu ay wada gaareen, si weyna u saameeyeen.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in ra’iisul wasaaruhu uu usii gudbin doono degmooyinka kale ee gobolka, oo ay iyana ka jiraan xaalado bini’aadanimo oo aad u daran.

Gedo ayaa kamid ah meelaha ugu daran ee ay haatan ka jiraan dhibaatooyinka ka dhashay xaaladda El-Niño, maadaama daadad xoogan yo fatahaado ay iskugu darsameen gobolkaasi.

Meelaha xaaladaha bani’aadanimo laga soo wariyay ayaa sidoo kale waxaa kamid ah degmada Baardheere oo buundooyinkii ay go’een iyo Garbahaarey oo iyadna xaalad adag gashay.

Dowladda Soomaaliya ayaa haatan wada dadaallo ballaaran oo loogu gurmanayo kumannaanka qoysaska ah ee ay dhibaatada daran ku wajahaya gobollada dalka, waxaana gurmadkaas hormuud u ah hay’adda maareynta musiibooyinka qaran ee SODMA.

Si kastaba, Soomaaliya ayaa haatan wajaheysa xaalad bini’aadanimo oo aad u daran, taasi oo kusoo aaday xilli adag oo ay dowladdu ku howlanayd la-dagaallanka kooxda Al-Shabaab.