27.5 C
Mogadishu
Saturday, June 21, 2025

Soomaaliya oo taageero cusub ka helaysa Qatar kadib kulan maanta dhacay

0

Oslo (Caasimada Online) – La-taliyaha Amniga Qaranka Soomaaliya, Xuseen Macallin, ayaa kulan muhiim ah la qaatay Wasiiru-dawlaha Arrimaha Dibadda Qatar, Dr. Mohammed Al Khulaifi, iyagoo ku sugan magaalada Oslo ee dalka Norway, halkaas oo ay ka socoto madasha sanadlaha ah ee Oslo Forum.

Kulankan ayaa lagu lafaguray sidii loo xoojin lahaa iskaashiga dhinacyada amniga iyo horumarinta hay’adaha dowladda Soomaaliya. Labada mas’uul waxay si gaar ah u dul istaageen muhiimadda ay leedahay wada shaqeyn joogto ah oo dhexmarta labada dal.

Sidoo kale, waxaa la isla qaatay in la dardargeliyo xiriirka laba geesoodka ah, iyadoo la eegayo fursadaha cusub ee lagu ballaarin karo taageerada Qatar ee ku aaddan dib u dhiska iyo xasilinta Soomaaliya.

Xuseen Macallin ayaa uga mahadceliyay dowladda Qatar kaalinta ay ka qaadaneyso taageeridda Soomaaliya, gaar ahaan dhinacyada amniga, horumarinta iyo dhisidda hay’adaha dowliga ah.

Dhankiisa, Dr. Al Khulaifi ayaa mar kale caddeeyay in Qatar ay ka go’an tahay sii wadidda taageerada ay siiso Soomaaliya, isagoo carabka ku adkeeyay doorka ay dalkiisu ka ciyaarayo nabadda iyo horumarka Soomaaliya.

Kulankan ayaa qeyb ka ah dadaallada Soomaaliya ay ugu jirto xoojinta xiriirka diblomaasiyadeed iyo helidda garab muuqda oo caalami ah oo ku garab istaaga dib u dhiska dalka.

Qatar ayaa kamid ah dalalka Carbeed ee taageera Soomaaliya, waxayna ka fulisa dalka mashaariicyo kala duwan, iyada oo sidoo kale ka qayb qaadata taageerada ciidamada iyo dhanka arrimaha bani’aadanimada ee Soomaaliya.

Kumuu ahaa Hossein Salami oo Israel ku dishay weerarka?

0

Tehran (Caasimada Online) – Hossein Salami, taliyihii Ilaalada Kacaanka Islaamiga ah ee Iran (IRGC), ayaa lagu dilay weeraradii ay Israa’iil qaaday saaka oo Jimce ah – wuxuuna noqday hoggaamiyihii ugu sarreeyay ee Iiraani ah ee ku dhinta weerarradaas.

Salami, oo 65 jir ahaa, waxaa lagu yaqaanay inuu lahaa mowqif adag oo ka dhan ah cadawga Iran, gaar ahaan Israa’iil iyo Mareykanka. Bishii hore, wuxuu si cad u sheegay in Tehran ay “furi doonto albaabbada jahannamada” haddii la soo weeraro.

Isra’iil waxay qaaday weerarro ballaadhan oo ka dhan ah Iran, iyadoo sheegtay inay bartilmaameedsatay xarumaha nukliyeerka, warshadaha gantaallada ridada dheer, iyo saraakiisha milatari – inkasta oo Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump uu uga digay Israa’iil inaysan carqaladeynin wadaxaajoodyada heshiis nukliyeer oo suuragal ah.

Tehran ayaa ku hanjabtay in Israa’iil iyo Mareykanka – oo beeniyay inuu ku lug lahaa weerarka – ay “bixin doonaan qiimo culus” oo ka dhalan doona weerarradan, taasoo kor u qaadday cabsi ah in gobolku galo xaalad dagaal oo adag.

Hawlgallada duqeymaha Israel ayaa sidoo kale lagu dilay Mohammad Bagheri, Taliyaha guud ee ciidamada qalabka sida ee Iran, Gholamali Rashid oo ah taliye ku xigeenka ciidamada Iran, iyo saynisyahanno badan oo ka tirsan barnaamijka nukliyeerka.

Maalin uun ka hor weerarradaas, Hossein Salami wuxuu sheegay in Iran ay “si buuxda ugu diyaar garowday xaalad kasta oo dhici karta.”

“Cadowgu wuxuu u maleynayaa inuu Iran kula dagaallami karo sidii uu ula dagaallamo Falastiiniyiinta aan hubeysneyn ee go’doonsan,” ayuu yidhi. “Annagu dagaallo waaweyn ayaan galnay oo khibrad ayaan leenahay.”

Salami wuxuu ku biiray Ilaalada Kacaanka (Revolutionary Guards) sanadkii 1980-kii intii lagu guda jiray dagaalkii Iran iyo Ciraaq. Wuxuu noqday taliye ku xigeen 2009-kii, kaddibna taliye guud toban sano kadib.

Tan iyo bilowgii 2000-meeyadii, Salami waxaa cunaqabatayn ku soo rogay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay iyo Mareykanka, iyadoo lagu eedeeyay ka qeyb qaadashada barnaamijka nukliyeerka iyo milatari ee Iran.

Salami marar badan ayuu ku faanay awoodda milatari ee Iran, wuxuuna mar sheegay in waddankiisu uu “ku dhow yahay inuu noqdo quwad caalami ah.”

Wuxuu si cad u muujin jiray inuu diyaar u yahay dagaal toos ah oo lala galo Israel iyo Mareykanka. Ka dib duqeyn Israel ka fulisay bartilmaameedyo Iranian ah oo ku yaalla Suuriya 2019-kii, Salami wuxuu ballan qaaday inuu “khariidadda siyaasadeed ka tirtiri doono maamulka Sahayuuniyadda.”

Weerar kale oo bishii Abriil ee sanadkii hore lagu qaaday safaaradda Iran ee Suuriya, kaasoo lagu dilay toddobo xubnood oo ka tirsan Ilaalada Kacaanka oo ay ku jireen laba janan, Salami wuxuu mar kale ku hanjabay: “Raggeenna geesiyaasha ah waxay ciqaabi doonaan maamulka Sahayuuniyadda.”

Iran iyo Israel waxay ahaayeen xulafo kahor kacdoonkii 1979-kii ee Iran, kaasoo xukunka u dhiibay nidaam si adag uga soo horjeeda Israel. Maanta, nidaamka Iran ma aqoonsana jiritaanka Israel, halka hoggaamiyaha ruuxiga ah ee dalkaas, Ayatollah Ali Khamenei, uu Israel ku tilmaamay “bar kansar ah” oo “si lama huraan ah loo jari doono loona burburin doono.”

Israel waxay sheegtay in hadallada Iran ay ka dhigayaan khatar jiritaankeeda ah. Israel iyo xulafadeeda waxay sidoo kale dhaliileen dhismaha xooggaga wakiilada ah ee Iran ku leedahay gobolka, oo ay ku jirto kooxda hubeysan ee Shiicada Lubnaan ee Hezbollah, taasoo ballan qaaday inay burburinayso Israel.

Salami iyo saraakiil sare oo kale oo ka tirsan Ilaalada Kacaanka waxay si joogto ah talooyin u siiyaan hoggaamiyaha ruuxiga ah ee Iran.

Isha: BBC

Culimo sabab yaab leh loogu dilay Shabeellaha Dhexe

0

Warshiikh (Caasimada Online) – Wararka ka imaanaya degmada Warshiikh ee gobolka Shabeellaha Dhexe ayaa sheegaya in weerar lala beegsaday culumaa’udiin ku sugnaa deegaanka Xaloole, oo hoos taga degmadaasi.

Weerarkan ayaa waxaa ku dhintay illaa afar wadaad halka afar kalena ay dhaawacyo culus soo gaareen, waxaana la xaqiijiyay in mid kamid ah dhaawacyada uu yahay canug yar.

Culumaa’udiinka la weeraray ayaa la sheegay inay deegaanka u joogeen quraan saar, waxaana dadka deegaanka ay sheegeen in weerarkaasi uu ahaa mid si gaar ah loogu bartilmaameedsaday, iyagoo tilmaamay in maleeshiyaadka geystay weerarka ay ahaayeen kuwo si beeleed u abaabulan oo markiiba goobta ka cararay.

Maamulka degmada Warshiikh ayaa la sheegay inuu si deg-deg ah ugu baxay goobta weerarku ka dhacay, iyadoo ay socdaan baaritaanno lagu raadraacayo kooxdii falkaasi geystay. Ciidamo ka tirsan maamulka degmada ayaa hadda ku sugan deegaanka si loo xaqiijiyo ammaanka.

Weerarkan ayaa argagax ku abuuray shacabka deegaanka Xaloole, kuwaas oo si weyn uga naxay dhacdadaasi oo ay ku tilmaameen mid waxashnimo ah oo lagu beegsaday dad aan wax dambi ah galabsan. Bulshada deegaanka ayaa walaac ka muujisay kororka weerarada noocaan ah.

Dhacdadan ayaa dib u xasuusisay fal kale oo isla deegaankaasi ka dhacay dhammaadkii sanadkii 2022, markaas oo dad ka soo jeeday hal qoys si lamid ah loo weeraray, taas oo la sheegay inay salka ku haysay aano qabiil. Waxaana muuqata in weerarada noocan ah ee salka ku haya qabyaaladda ay weli halis ku yihiin nabadda gobolka.

Shacabka iyo odayaasha deegaanka ayaa ugu baaqay dowladda iyo maamulka gobolka inay tallaabo adag ka qaadaan kooxaha hurinaya colaadaha beelaha, si loo yareeyo rabshadaha soo noq-noqda ee ka dhaca gobolka Shabeellaha Dhexe. Waxay sidoo kale dalbadeen in si deg-deg ah cadaaladda loo horkeeno dambiilayaashii weerarkaasi geystay.

Xildhibaano Mareykan ah oo soo saaray sharci la xiriira aqoonsiga Somaliland

Washington (Caasimada Online) – Kooxo xildhibaanno Mareykan ah ayaa soo gudbiyay sharci cusub oo lagu aqoonsanayo Somaliland inay tahay dal madax-bannaan, tallaabadan oo dib u soo nooleysay dood ku saabsan siyaasadda Mareykanka ee Geeska Afrika, xilli isbedbeddel juqraafi-siyaasadeed iyo loollan gobolka ah uu cirka isku shareeray.

Sharcigan oo loo bixiyay Republic of Somaliland Independence Act ayaa Khamiistii waxaa soo bandhigay Xildhibaan Scott Perry (Jamhuuri–Pennsylvania), waxaana si wadajir ah u taageeraya xildhibaannada Jamhuuriga ah ee Andy Ogles (Tennessee), Pat Harrigan (North Carolina), iyo Tom Tiffany (Wisconsin).

Sharcigu wuxuu Mareykanka ugu baaqayaa inuu si rasmi ah u aqoonsado Somaliland, oo tan iyo 1991 si iskeed ah u sheegeysay in ay ka go’day Soomaaliya inteeda kale, balse aan weli helin aqoonsi caalami ah.

Doodda taageerayaasha sharciga

Taageerayaasha sharciga waxay sheegayaan in goobta juqraafiyeed ee Somaliland—oo ku taalla Gacanka Cadmeed, meel u dhow marin-biyoodka Bab el-Mandeb—ay siineyso muhiimad istaraatiiji ah oo la xiriirta amniga badaha iyo ganacsiga caalamiga ah. Waxa kale oo ay ku nuuxnuuxsadeen xasilloonida, dimoqraadiyadda, iyo doorka Somaliland ee la-dagaallanka argagixisada.

“Somaliland waxay muujisay hoggaan, xasillooni, iyo iskaashi ay tahay in Mareykanku taageero,” ayuu yiri Perry.

Xildhibaan Harrigan ayaa xusay in Somaliland ay u oggolaatay ciidamada Mareykanka in ay isticmaalaan deked istaraatiiji ah, isagoo intaas ku daray: “Taas waa waxa laga filayo lamaane dhab ah — waana waqtigii aan sidaas ula dhaqmi lahayn.”

Tan iyo markii ay ku dhawaaqday madaxbannaani 1991, Somaliland waxay dhistay hay’ado u gaar ah, qabatay doorashooyin joogto ah, waxayna sugtaa ammaanka gudaha — hase yeeshee wali ma helin aqoonsi caalami ah.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa weli sheegata Somaliland inay qayb ka tahay dalka. Xildhibaan Tiffany ayaa sheegashadaas ku tilmaamay “mid aan sal lahayn” oo caqabad ku ah horumarka xiriirka Mareykanka iyo maamulka uu ku sifeeyay “mid shaqeynaya oo furan.”

“Waa xaqiiqo aan la diidi karin: Somaliland waa dal madax-bannaan, is-maamul ah, kana duwan Soomaaliya — siyaasadda Mareykankuna waa inay sidaas ka tarjumaysaa,” ayuu yiri Tiffany.

Xildhibaan Perry ayaa muddo dheer ka mid ahaa kuwa u ololeeya aqoonsiga Somaliland, balse dadaalkiisa cusub ayaa yimid xilli ay jiraan eedeymo ku saabsan saameynta loobbiga. Warbixinno ayaa muujinaya in qaar ka mid ah xildhibaanada taageeraya sharcigan ay xiriir la leeyihiin shirkado loobbiyo ah oo malaayiin doollar ka helo Somaliland, taasoo dhalisay shaki ku saabsan ujeeddada hindisaha.

Dhaliilayaasha ayaa ku dooday in sharcigu uu u muuqdo mid la jaanqaadaya dano gaar ah oo u badan loobbi, halkii uu ka noqon lahaa istaraatijiyad siyaasadeed. Si kastaba ha ahaatee, xildhibaanada Mareykanka waxay inta badan yeeshaan mowqifyo gaar ah oo aan ka tarjumeyn siyaasadda rasmiga ah ee dowladda.

“Golaha Congress-ka, laanta fulinta, iyo garsoorku waa hay’ado madax-bannaan oo isku miisaan ah,” ayuu yiri falanqeeye fadhigiisu yahay Washington. “Waxaa jira 535 xildhibaan, waana caadi in ay muujiyaan aragtiyo kala duwan, kuwaasoo aan mar walba noqon kuwo xambaarsan siyaasadda rasmiga ah ee dowladda Mareykanka.”

Mowqifka dowladda Mareykanka oo aan isbeddelin

Inkasta oo maamulka Trump uusan weli ka hadlin sharcigan, siyaasadda rasmiga ah ee Mareykanka ayaa weli la jaanqaadaysa mowqifka caalamiga ah ee ah in la ixtiraamo midnimada dhuleed ee Soomaaliya.

“Dowladda Mareykanka waxay aqoonsan tahay madax-bannaanida iyo midnimada dhuleed ee Soomaaliya, sida ku cad dastuurka kumeel-gaarka ah ee 1960,” ayuu yiri afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda. “Tani waxaa ku jira Somaliland iyo Puntland.”

Qaramada Midoobay iyo Midowga Afrika ayaa sidoo kale taageersan midnimada Soomaaliya, iyadoo dadaallo hore oo dhexdhexaadin ah oo u dhexeeyay Muqdisho iyo Hargeysa ay ku guuldareysteen in ay xalliyaan muranka.

Sharcigan wuxuu sidoo kale ka tarjumayaa walaaca sii kordhaya ee Mareykanka ka qabo saameynta Shiinaha iyo Iiraan ee qaaradda Afrika. Somaliland ayaa xiriir dhow la yeelatay Taiwan, iyadoo diidday xiriir diblomaasiyadeed oo ay Beijing la yeelato — arrin si weyn u cajabisay siyaasiyiinta Mareykanka ee ka soo horjeeda ballaarinta awoodda Shiinaha.

“Somaliland waxay dhistay xiriir xooggan oo ay la leedahay Taiwan, waxayna si cad u diidday cadaadiska Xisbiga Shuuciga Shiinaha,” ayuu yiri Harrigan. Xildhibaan Ogles ayaa isna yiri: “Xoojinta xiriirka la-hawlgalayaal sida Somaliland waxay maanta ka muhiimsan tahay weligeed, iyadoo la tixgelinayo tartanka caalamiga ah ee isa soo taraya.”

Sharcigan wuxuu u baahan yahay in marka hore uu ka gudbo guddiyada Aqalka Wakiillada ka hor inta aan loo gudbin golaha oo dhan. Aayihiisa Aqalka Senate-ka wali ma cadda, waxaana oggolaanshihiisa ugu dambeeya laga sugayaa laanta fulinta ee dowladda.

Inkasta oo uusan sharcigu si dhakhso leh u noqon karin xeer rasmi ah haddii uusan helin taageero siyaasadeed iyo diblomaasiyadeed oo ballaaran, haddana wuxuu calaamad u yahay dadaalka dheer ee Somaliland ku dooneyso aqoonsi caalami ah.

“Somaliland waa lamaane lagu kalsoonaan karo, xasilloon, dimuqraadi ah, kana tirsan Bariga Afrika,” ayuu yiri Ogles. “Waxaan taageerayaa dadaalkooda madax-bannaanida, waxaana rajeynayaa xiriir xooggan oo aan dhisno.”

Maxaa laga ogyahay weerarka Israel ee Iran iyo goobaha lagu beegsaday? + Sawirro

Tehran (Caasimada Online) – Israa’iil ayaa Jimcihii sheegtay in ay duqeymo ka fulisay goobaha nukliyeerka iyo kuwa milatari ee Iiraan, iyadoo ballanqaadday inay sii wadi doonto hawlgallada militari “si khatartaas loo baabi’iyo.”

Weeraradaas ayaa laga soo sheegay dhowr gobol oo dalka Iiraan ah, waxaana qaraxyo laga maqlay caasimadda Tehran iyo xarunta muhiimka ah ee kobcinta uranium-ka. Haddaba waxaan hoos idin kula wadaagaynaa waxa laga ogyahay weerarka.

Maxaa la beegsaday?

Milatariga Israa’iil ayaa sheegay in diyaaradohoodu duqeeyeen “dhowr bartilmaameed milatari, oo ay ku jiraan goobaha nukliyeerka ee meelo kala duwan oo Iiraan ah.”

Qaraxyo ayaa laga soo wariyay magaalada Tehran, halkaas oo telefishinka dowladda Iiraan uu sheegay in dab iyo qiic laga arkay xarun muhiim u ah Ilaalada Kacaanka oo ku taalla bariga magaalada.

Sidoo kale, telefishinka qaranka ayaa sheegay in “qaraxyo waaweyn” laga maqlay magaalada Natanz oo ku taalla gobolka dhexe ee Isfahan, halkaas oo xarun muhiim ah oo nukliyeer ah ay ku taallo.

Warbaahinta dowladda ayaa sheegtay in xarunta kobcinta uranium-ka ee Natanz “laga beegsaday dhowr jeer,” iyadoo la baahiyay muuqaallo muujinaya qiic culus oo ka baxaya xaruntaas.

Sida ay sheegeen warbaahinta gudaha Iiraan, guryo ku yaalla magaalada Tehran ayaa burburay, waxaana la xaqiijiyay in dad rayid ah ay ku dhinteen weerarka.

Sarkaal ka tirsan hay’adaha ammaanka Israa’iil ayaa sheegay in weerarradu ay “u badan tahay” in ay dileen Maxamed Baqeri, taliyaha guud ee ciidamada qalabka sida ee Iiraan, iyo sidoo kale saynisyahanno sare oo ka shaqeynayay barnaamijka nukliyeerka.

Dhanka kale, warbaahinta Iiraan ayaa ku warrantay in taliyaha guud ee Ilaalada Kacaanka, Xuseen Salaami, lagu dilay duqeynta.

Maxaa hadda weerarka loo qaaday?

Israa’iil waxay u aragtaa dowladda wadaaddada ah ee Tehran in ay halis ku tahay jiritaankeeda, iyadoo horey u beegsatay nidaamka difaaca cirka ee Iiraan sannadkii hore.

Wasiirka difaaca Israa’iil, Israel Katz ayaa ku tilmaamay weerarka “tallaabo hortag ah.”

Mareykanka, Israa’iil, iyo qaar ka mid ah waddamada reer Galbeedka ayaa si joogto ah ugu eedeeyay Iiraan in ay isku dayayso in ay horumariso hub nukliyeer ah — arrin ay Iiraan si joogto ah u beeniso.

Israa’iil ayaa mar kale ku baaqday in tallaabo caalami ah la qaado, kadib markii Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atomikada (IAEA) ay Arbacadii ku eedeysay Iiraan in aysan u hoggaansamin waajibaadkeeda.

Waxaa jiray calaamado hore oo muujinayay in weerar milatari la qorsheeyay, iyadoo warbaahinta Mareykanka ay soo warisay weerar Israa’iil oo soo socda, kaasoo aan lala socodsiin Washington.

“Ma dhihi karo waa mid dhici doona, balse waxa ay u muuqataa wax dhici kara waqti dhow,” ayuu yiri Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump Khamiistii, xilli suxufiyiin weydiinayeen haddii weerar Israa’iil uu dhow yahay.

Wajiga lixaad ee wadahadallada nukliyeerka ee u dhexeeya Iiraan iyo Mareykanka ayaa lagu waday in Axadda ka furmaan dalka Cumaan.

Yaa ka qeyb qaatay?

Inkasta oo Israa’iil ay si weyn ugu tiirsan tahay Mareykanka dhanka taageerada milatari iyo mid diblomaasiyadeed, haddana weerarradan ayey kaligeed qaaday, sida uu sheegay diblomaasi sare oo Mareykan ah, Marco Rubio.

“Annagu kuma lihin wax shaqo ah weerarrada Iiraan, mudnaanteennuna waa ilaalinta ciidamada Mareykanka ee ku sugan gobolka,” ayuu yiri Rubio, isagoo uga digay Tehran in ay beegsato danaha Mareykanka.

Rubio wuxuu sidoo kale sheegay in Israa’iil ay “nagu soo wargelisay in ay u aragto tallaabadan mid lagama maarmaan u ah difaaceeda,” isagoo aan caddeyn taageero ama cambaareyn toona.

Sidee looga falceliyay?

Garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Tehran ayaa hakiyay dhammaan duulimaadyadii, halka dowladda Ciraaq ay gebi ahaanba xirtay hawadeeda.

Israa’iil ayaa sheegtay in Iiraan laga yaabo in ay si degdeg ah uga aargoosato, waxayna ku dhawaaqday xaalad degdeg ah iyadoo sidoo kale xirtay hawadeeda.

Aqalka Cad ee Mareykanka ayaa sheegay in Madaxweyne Trump uu la kulmi doono saraakiisha amniga kadib weerarka, iyadoo tallaabada Israa’iil ay cambaareysay Senator Jack Reed, oo ah xubinta ugu sareysa ee Democrat-ka ee Guddiga Adeegyada Milatariga ee Senate-ka Mareykanka.

“Go’aanka halista ah ee Israa’iil ku qaaday weerarkan cirka ah ee Iiraan waa kicin khatar ah oo horseedi kara fawdo guud ahaan gobolka,” ayuu yiri Reed.

Weerarka ayaa sababay in qiimaha saliidda kor u kaco illaa lix boqolkiiba.

Ismaaciil Cumar Geelle oo shaaciyey dalab yaab leh oo ay ka diideen Itoobiya

Jabuuti (Caasimada Online) – Dowladda Jabuuti ayaa si rasmi ah u diiday codsi uga yimid Itoobiya oo ku saabsanaa helidda marin u gaar ah oo la xiriira dekedda Tadjourah, iyadoo adkeysay in ay si buuxda u ilaalinayso madax-bannaanideeda ku aaddan kaabayaasheeda istiraatiijiga ah, xilli tartanka dekeduhu uu cirka isku shareeray Geeska Afrika.

Madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle ayaa sheegay in Itoobiya ay u soo dirtay wafdi codsaday in la sameeyo marin toos ah oo ka yimaada xadka Itoobiya kuna dhammaada dekedda Tadjourah, isla markaana la siiyo oggolaansho ay saldhig ciidan badeed uga dhistaan halkaas.

Geelle ayaa tilmaamay in inkastoo Jabuuti horey diyaar ugu ahayd wada-hadallo la xiriira iskaashi dhaqaale iyo adeegsiga dekedaha, haddana dalabka Itoobiya uu si weyn uga baxay wixii laga wada hadlay, taasina keentay in la diido gebi ahaanba.

“Itoobiyaanku waxay noo soo direen wafdi soo jeediyay qorshe aanan aqbali karin: inay helaan marin leh xeerar ka baxsan kuwa dalka (extraterritoriality) oo u dhexeeya xadka Itoobiya iyo Tadjourah, iyo sidoo kale saldhig ciidan badeed oo ay halkaas ka dhistaan. Arrintaasi ma ahayn mid aan horey u oggolaannay, sidaas darteedna waa la xiray,” ayuu Geelle u sheegay wargeyska Jeune Afrique.

Itoobiya oo aan lahayn marin badeed ayaa muddooyinkii dambe si firfircoon u raadineysay in ay si toos ah ugu xirmato badda. Sannadkii hore, Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed ayaa jeediyay hadallo tilmaamayay baahida uu dalkiisu u qabo marin badeed, taasoo walaac badan ku dhalisay dalalka deriska la ah.

Hase yeeshee, Madaxweyne Geelle wuxuu sheegay in xaaladdu ay degtay wixii ka dambeeyay, taasoo uu ku sababeeyay doorka togan ee ay ku lahayd dowladda Turkiga oo dhexdhexaadin u sameysay labada dhinac.

Geelle wuxuu xusay in Itoobiya ay horey u haysato dekedo dhowr ah oo gobolka ku yaalla, oo ay si xor ah u isticmaasho, kuwaasoo ay ka mid yihiin Jabuuti, Berbera (Somaliland), Casseer (Eritrea) iyo Muqdisho (Soomaaliya), iyada oo aan u baahnayn in ay la wareegto maamulka dekedahaas.

“Waxaan aaminsanahay in Abiy Axmed uu hadda fahmay in sheegashadan aysan noqon karin mid lagu saleeyo loollan awood. Itoobiya waxay adeegsan kartaa dekedaha Casseer, Jabuuti, Berbera ama Muqdisho iyada oo aan dhaawaceynin madax-bannaanida deriskeeda,” ayuu yiri Geelle.

“Dhexdhexaadintii ay Turkigu sameeyeen waxay door wanaagsan ka ciyaartay arrintan. Anaguna waxaan si cad ugu sheegnay Addis Ababa in Jabuuti aysan ahayn Crimea.”

Go’aanka Jabuuti wuxuu sidoo kale ka tarjumayaa siyaasaddeeda guud ee ah inay si adag isaga caabiso faragelinta shisheeye. Sannadkii 2018, Jabuuti waxay burisay heshiis istiraatiiji ah oo ay la gashay shirkadda DP World ee fadhigeedu yahay Dubai, kaasoo ku saabsanaa dekedda Doraleh, iyadoo sheegtay in heshiiskaasi aanu dantooda u adeegayn.

In kasta oo maxkamado caalami ah ay go’aamiyeen in Jabuuti ay bixiso $385 milyan (Sh49.7 bilyan) sababo la xiriira jebinta qandaraaska, haddana Jabuuti way diiday inay dib uga laabato go’aankeeda.

Madaxweyne Geelle ayaa si kulul u dhaleeceeyay shirkadda DP World, isagoo ku eedeeyay in ay isku daydo inay si xoog ah ku gasho dalal kale, taasoo sababa xasillooni darro gobolka ka dhex dilaacda.

“Waxaan gabi ahaanba diidnay amarro sharci-darro ah oo kaga yimid DP World, mana jirto wax qorshe ah oo aan ku aqbalayno. Anigu waxaan aaminsanahay — waana aragti aanan kaligey qabin — in siyaasaddooda guud ay si ba’an u wiiqeyso xasilloonida guud ee gobolka,” ayuu yiri Madaxweyne Geelle.

Mucaaradka oo mowqif ka soo saaray go’aanka lagu kala diray kooxda C6+ ee Xalane

Muqdisho (Caasimada Online) – Isbaheysiga mucaaradka ugu weyn ee Soomaaliya ayaa si adag u cambaareeyay go’aanka dowladda federaalka ee lagu kala diray madasha C6+, iyagoo ka digay in tallaabadani ay astaan u tahay go’doomin siyaasadeed iyo u jeesasho kaligii-talisnimo.

Bayaan ay soo saareen Khamiistii, Golaha Badbaadada Qaranka Soomaaliyeed ayaa ku eedeeyay xukuumadda Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud in ay si masuuliyad-darro ah uga baxday hannaanada iskaashi ee caalamiga ah “iyadoo aan bixin wax beddel ah oo lagu kalsoonaan karo”, taasoo, sida ay sheegeen, khatar gelinaysa guulihii laga gaaray dhismaha dowladnimada iyo dimoqraadiyadda.

“Tallaabadan degdega ah waxay muujinaysaa leexasho halis ah oo laga leexday iskaashi miro dhal ah, waxayna dareenka ka jeedinaysaa go’doonka sii kordhaya ee xukuumadda,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Golaha oo uu hoggaamiyo madaxweynihii hore Shariif Sheekh Axmed ayaa si gaar ah u dhaleeceeyay warqaddii 10-kii Juun ee loo diray Qaramada Midoobay, taasoo uu Wasiiru dowlaha Arrimaha Dibadda Cali Balcad ku tilmaamay madasha C6+ mid “duugowday oo aan wax tar lahayn.”

“Joogteynta C6+ sida aalad siyaasadeed oo dibadda laga maamulo waxay tahay mid duugowday oo waxyeello leh,” ayuu qoray Cali Balcad, isagoo xusay in madashu “wax u dhimayso madax-bannaanida Soomaaliya waxayna abuuraysaa sawir ah in dalku weli hoos imanayo faragelin shisheeye.”

Madasha C6+, oo la aas-aasay in ka badan toban sano ka hor, waxay isu keentay daneeyayaal caalami ah oo ay ka mid yihiin Maraykanka, Ingiriiska, Talyaaniga, Sweden, Itoobiya, Midowga Afrika, Midowga Yurub iyo IGAD, si ay uga taageeraan Soomaaliya geeddi-socodka siyaasadeed, doorashooyinka iyo dib-u-habaynta amniga.

Balse dowladda Soomaaliya waxay sheegtay in cutubkaasi la soo afjaray.

“Soomaaliya hadda ma ahan dal ku jira marxalad kala guur,” ayaa lagu yiri warqadda. “Waa dal madax-bannaan oo leh hay’ado dastuuri ah oo shaqeynaya, nidaam dimoqraadi ah oo bislaaday, iyo aragti qaran oo cad oo ku saleysan nabad iyo horumar.”

Mucaaradka ayaa se aaminsan in sheegashada dowladda ee madax-bannaanida ay tahay mid daboolaysa dhibaatooyin gudaha ah oo sii kordhaya.

“Xilli ay aad muhiim u tahay in wadahadal loo dhan yahay la furo, Madaxweynaha halkii uu ka xoojin lahaa wada-tashiga qaran wuxuu kala diray Golaha Wadatashiga Qaran, isagoo qaar ka mid ah xubnihiisa ku biiriyay xisbigiisa, halka uu hareer-marsaday hoggaamiyeyaasha maamul-goboleedyada iyo siyaasiyiinta mucaaradka,” ayaa lagu sheegay bayaanka.

Goluhu wuxuu sidoo kale ku eedeeyay madaxweynaha in uu isu geeyay awoodda dalka, caburiyay mucaaradka, isla markaana uu lumiyay kalsoonidii beesha caalamka.

“Awood urursiga khatarta leh ee uu Madaxweynaha wado waa mid si cad uga muuqata kala dirista Golaha Wadatashiga Qaran, adeegsiga xoogga milateriga ee lagu cadaadinayo qaar ka mid ah maamul-goboleedyada, faragelinta Baarlamaanka, iyo caburinta xorriyadda hadalka iyo warbaahinta madaxa bannaan,” ayuu yiri Golaha.

Warqadda dowladda u dirtay Qaramada Midoobay ayaa timid xilli khilaaf xoogan uu ka taagan yahay shir qaran oo ay wadaan beesha caalamka, oo ay ka mid yihiin safaaradaha reer Galbeedka iyo xafiiska UNSOM, kaasoo looga golleeyahay in lagu xalliyo murannada doorashooyinka iyo dib-u-eegista dastuurka. Dowladda Soomaaliya ayaa si weyn uga soo horjeesatay hindisahan, iyadoo ku tilmaantay faragelin aan loo dulqaadan karin.

“Dowladda Soomaaliya weli waxaa ka go’an xiriir dhow oo wax-ku-ool ah oo ay la leedahay dhammaan xubnaha C6+, balse ku dhisan ixtiraam wadajir ah iyo yoolal la isla oggol yahay,” ayuu Cali Balcad ku qoray warqadda.

Si kastaba ha ahaatee, mucaaradku waxay aaminsan yihiin in iskaashiga beesha caalamka uu weli yahay lama huraan.

“Waxaan si daacadnimo leh ugu mahadcelineynaa saaxiibada caalamka ee taageeradooda joogtada ah u fidiyay Soomaaliya,” ayay yiraahdeen, iyagoo mar kale muujiyay sida ay uga go’an tahay “nabad, xasillooni iyo horumar.”

Khilaafka siyaasadeed ayaa sidoo kale kusoo beegmaya iyadoo ay ka sii dareen kala khilaafyada gudaha. Wadahadalkii siyaasadeed ee dowladda qorsheysay in la qabto 15-ka Juun ayaa waxaa horay u diiday dowlad-goboleedyada Puntland iyo Jubaland iyo xubno ka tirsan Golaha Badbaadada Qaranka.

Iyadoo labada dhinac ay ku adkeysanayaan mowqifyadooda, Soomaaliya waxay wajahayaan khatar isa soo taraysa oo ah hakad siyaasadeed.

“Madax-bannaani dhab ah,” ayay mucaaradku ku soo gunaanadeen, “waxaa lagu gaaraa hoggaan daahfuran, go’aan wadaag ah, iyo iskaashi wax ku ool ah oo lala yeesho dhammaan daneeyayaasha gudaha iyo kuwa caalamkaba.”

Jabuuti, Japan, Midowga Yurub iyo dalal kale oo ka shiray khatarta…

0

Jabuuti (Caasimada Online) – Dowladda Jabuuti ayaa martigelisay shir heer sare ah oo lagu falanqeeyay khataraha badda, iyada oo garab ka helaysa waddamada Japan iyo Midowga Yurub.

Shirka ayaa xoogga lagu saaray sidii si mideysan looga hortagi lahaa burcad-badeedda, dhibaatooyinka deegaanka, iyo caqabadaha amni ee saameeya gaadiidka badda.

Shirka oo ka dhacay magaalada Jabuuti, waxaa si wadajir ah u soo qaban-qaabiyay wasaaradaha arrimaha dibadda, gaadiidka iyo kaabayaasha, iyo deegaanka ee dalkaas. Ujeedada ugu weyn ee shirkan ayaa ahayd in la dhiso hannaan iskaashi oo caalami ah si loo yareeyo khataraha ka imaanaya badda, isla markaana loo ilaaliyo amniga ganacsiga iyo deegaanka.

Wakiillo sare oo ka kala socday hay’adaha dowladda Jabuuti, ururka IGAD, Japan, iyo Midowga Yurub ayaa kasoo qeyb-galay. Danjiraha Japan ee Jabuuti, Hara Keiichi, ayaa ku tilmaamay shirkan inuu yahay madal muhiim ah oo ay dowladuhu si wadajir ah ugu midoobayaan badbaadinta badda iyo horumarinta iskaashi wax-ku-ool ah.

Danjiraha Midowga Yurub, Denisa Elena, ayaa dhankeeda bogaadisay dadaalka Jabuuti, iyadoo sheegtay in shirkan uu diiradda saaray arrimo waaweyn oo ay ka mid yihiin ilaalinta deegaanka, la-dagaalanka burcad-badeedda, iyo xoojinta amniga marin-biyoodka istiraatiijiga ah ee gobolka.

Wasiirka Gaadiidka ee Jabuuti, Xasan Xaamud ayaa xusay in dalkiisu uu mar walba ka go’an yahay sugidda amniga badda, maadaama uu ku yaallo meel istiraatiiji ah oo muhiim u ah ganacsiga caalamiga ah. Wuxuu sidoo kale ammaanay taageerada joogtada ah ee ay bixiyaan Midowga Yurub, Japan, iyo IGAD.

Shirkan ayaa muujinaya baahida loo qabo iskaashi ballaaran oo caalami ah si loo xakameeyo khataraha badaha, iyadoo lagu dardargelinayo dadaallada lagaga hortagayo burcad-badeedda iyo waxyeellada deegaanka, laguna xoojinayo amniga marin-biyoodka muhiimka ah ee Geeska Afrika.

Republican lawmakers seek US recognition of Somaliland

WASHINGTON, United States –A group of U.S. lawmakers has introduced new legislation recognizing Somaliland as an independent nation, reviving debate over U.S. policy in the Horn of Africa amid shifting geopolitical dynamics and heightened regional competition.

The Republic of Somaliland Independence Act, introduced Thursday by Congressman Scott Perry (R-PA), calls for formal U.S. recognition of Somaliland, a self-declared republic operated separately from Somalia since 1991. The bill is co-sponsored by Republican Representatives Andy Ogles (TN), Pat Harrigan (NC), and Tom Tiffany (WI).

Arguments for recognition

Supporters of the bill argue that Somaliland’s geographic location—along the Gulf of Aden near the Bab el-Mandeb Strait—gives it strategic value for maritime security and global trade. They also highlight the region’s stability, democratic governance, and willingness to cooperate on counterterrorism and military access.

“Somaliland has demonstrated the kind of governance, stability, and cooperation that the United States should support,” said Perry in a statement.

Representative Harrigan added that Somaliland has offered U.S. forces access to a key port, saying, “That’s what a real partner looks like, and it’s time we treated them like one.”

Somaliland unilaterally declared independence in 1991 after the collapse of the Somali central government. It has since maintained separate institutions, held regular elections, and provided internal security while remaining unrecognized by the international community.

Somalia’s federal government continues to claim sovereignty over the region. Representative Tiffany called those claims “meritless” and argued they hinder the U.S. from engaging more deeply with what he described as a functional and cooperative administration.

“It is a simple fact that Somaliland is a sovereign and self-governing nation separate from Somalia, and U.S. policy should reflect that,” Tiffany said.

Past efforts and lobbying concerns

Perry has been a vocal proponent of Somaliland’s recognition for some time. However, his renewed push comes amid scrutiny over lobbying influence. Some Republican lawmakers backing the bill have ties to lobbying firms that reportedly receive millions of dollars from Somaliland, raising questions about the motivations behind the effort.

Critics suggest the legislation may be aimed as much at satisfying lobbyists as reshaping foreign policy. Nevertheless, in the U.S. political system, members of Congress frequently take independent stances on both foreign and domestic issues.

“The U.S. Congress, executive branch, and judiciary are separate and co-equal institutions,” a Washington-based analyst noted. “There are 535 members of Congress, and it’s common for lawmakers to express a wide range of views. Their positions may not necessarily reflect official government policy.”

U.S. government position unchanged

The Trump administration has not commented on the bill. However, current U.S. foreign policy remains aligned with international consensus, recognizing Somalia’s sovereignty and territorial integrity.

“The United States recognizes the sovereignty and territorial integrity of Somalia within its 1960 borders by the Somali provisional constitution,” a State Department spokesperson said. “This includes Somaliland and Puntland.”

The African Union and United Nations also support Somalia’s unity, and past efforts to mediate between Mogadishu and Hargeisa have failed to resolve the status issue.

The bill also reflects broader U.S. concerns about rising Chinese and Iranian influence in Africa. Somaliland has cultivated close ties with Taiwan and rejected engagement with Beijing—moves that resonate with lawmakers focused on countering China’s global expansion.

“Somaliland has built strong ties with Taiwan and refused to bow to the Chinese Communist Party,” said Harrigan. Ogles added that enhancing ties with partners like Somaliland “is more important than ever” as global competition intensifies.

The bill must pass through committee review before the full House of Representatives can consider it. Its prospects in the Senate are uncertain, and any recognition of Somaliland would ultimately require action by the executive branch.

While the legislation is unlikely to become law without broader political and diplomatic backing, it marks a symbolic step in Somaliland’s long-standing campaign for international recognition.

“Somaliland is a stable, democratic, and reliable partner in East Africa,” said Ogles. “I support their pursuit of independence and look forward to building a strong partnership.”

Israel oo weerar culus ku qaaday IRAN

Tehran (Caasimada Online) – Qaraxyo xooggan ayaa gilgilay magaalada Tehran aroortii saaka oo Jimce ah, iyadoo wasiirka difaaca Israa’iil uu xaqiijiyay in diyaaradaha dagaalka ee dalkiisa ay weerar ku qaadeen Iran.

Tallaabadan ayaa hubanti ah in ay horseedi doonto in dagaal buuxa uu ka dhex qarxo labada ciidan ee ugu awoodda badan Bariga Dhexe.

Cabbirka weerarka iyo khasaaraha ka dhashay weli si rasmi ah looma caddeyn. Si kastaba, waxaa la filayaa in Iran ay si degdeg ah uga falceliso, iyadoo la tuhunsan yahay inay qaadayso weerar ballaaran oo gantaallo ballistic ah.

Wasiirka Difaaca Israa’iil, Israel Katz, ayaa weerarka ku tilmaamay “tallaabo isdifaac ah oo hore loo qaaday” (pre-emptive strike), wuxuuna ku dhawaaqay xaalad degdeg ah oo gaar ah guud ahaan Israa’iil.

Waxa uu intaa ku daray in weerar-celis la filayo “waqti dhow.” Qaylo-dhaan ayaa laga maqlay magaalada Qudus iyo magaalooyin kale ee Israel.

Dadka degan Tehran, caasimadda Iran, ayaa sheegay inay maqleen qaraxyo waaweyn, halka sarkaal sare oo Iiraani ah uu sheegay in diyaarado dagaal ay hawada sare u kaceen si ay u daba galaan diyaaradaha Israa’iil.

Mohammad Jamali, oo taagnaa saqafka dhisme ku yaalla agagaarka harada Chitgar, ayaa arkay labo diyaaradood oo si xawli ah u duulaya kuna wajahan saldhigyo ciidan. “Waxaan arkayaa laba holac weyn iyo uuro ka kacaysa laba saldhig ciidan oo ku yaalla bariga Tehran,” ayuu yiri.

Weerarka ayaa yimid iyadoo Mareykanka uu hoggaaminayo dadaallo diblomaasiyadeed oo lagu doonayo in lagu gaaro heshiis Tehran la galo, kaas oo xaddidaya awoodda Iran ee wax-soo-saarka hubka nukliyeerka.

Waxa uu sidoo kale dhacay maalin kadib markii Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atomikada (IAEA) ay cambaareysay Iran, iyadoo ku eedeysay inay ka leexatay waajibaadkeeda la xiriira xakamaynta fidinta hubka nukliyeerka.

Weerarka Israa’iil ayaa sidoo kale ka dambeeyay bilooyin khilaaf ah oo u dhexeeyay Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump iyo Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu oo ku saabsan sida loo wajahayo Iran. Netanyahu ayaa muddo dheer u ololeynayay in lagu xakameeyo barnaamijka nukliyeerka Iran hab militari

Khamiistii, Trump wuxuu mar kale sheegay inuusan dooneyn in Israa’iil ay weerar qaaddo, isagoo ku adkaystay in tallaabadaas ay wiiqi karto fursadaha xalka diblomaasiyadeed.

“Waxaan u maleynayaa in arrintaasi ay fashilin karto heshiiska,” ayuu yiri, inkasta oo uu hadalkiisa ku daray inuu ogyahay in weerarku “xitaa caawin karo, laakiin sidoo kale burburin karo.”

Bilo kahor, Trump wuxuu diiday qorshe ay Israa’iil ku dooneyso inay Iran ku weerarto, isagoo sheegay inuu doonayo in uu helo fursad wadahadal. Laba toddobaad kahor, wuxuu Netanyahu uga digay in uusan qaadin weerar inta Mareykanku uu wada xaajood kula jiro Tehran.

Si kastaba, wadahadalladii ayaa todobaadyadii u dambeeyay istaagay, mana cadda heerka dadaalka uu Trump geliyay si loo hor istaago weerarkan ugu dambeeyay.

Weerarku ma noqon mid lama filaan ah.

Sanadkii hore, Israa’iil waxay si xooggan u beegsatay nidaamka difaaca cirka ee Iran, iyadoo muddo bilo ah qorsheynaysay inay ka faa’iideysato daciifnimadaas si ay u qaaddo weerarro dheeraad ah.

Iyadoo la filayo xiisad sii fida, Mareykanka wuxuu Arbacadii kala baxay diblomaasiyiinta ku sugan Ciraaq, wuxuuna oggolaaday in si ikhtiyaari ah ay u baxaan qoysaska askarta Mareykanka ee ku sugan dalalka kale ee Bariga Dhexe.

Weerarkan ayaa ka mid ah tallaabooyinka ugu cadcad ee toos ah ee la qaaday tan iyo markii uu billowday dagaalka qotada dheer ee qarsoodiga ah ee u dhexeeya Israa’iil iyo Iran, taasoo horey u ahaan jirtay mid aan si rasmi ah loo shaacin.

Iran muddo dheer waxay taageertay kooxo hubeysan oo kasoo horjeeda jiritaanka Israa’iil, waxaana lagu eedeeyaa inay weerarro qarsoodi ah ku qaaday danaha iyo kaabeyaasha Israa’iil.

Dhanka kale, Israa’iil oo la rumeysan yahay inay tahay waddanka keliya ee haysta hub nukliyeer ah ee Bariga Dhexe, waxay Iran u aragtaa khatar jiritaankeeda ku ah, waxaana ay muddo dheer wadaysay weerarro sirdoon oo lagu beegsanayo barnaamijka nukliyeerka Iran, saynisyahanno iyo xarumo muhiim ah.

Dagaalka hoos u socday ayaa si buuxda u banaanbaxay kadib weerarkii Xamaas ay ku qaadday Israa’iil 7-dii Oktoobar 2023, taasoo horseeday dagaalka Gaza iyo iskahorimaad ballaaran oo gobolka ah oo u dhexeeya Israa’iil iyo xulafada Iran, oo ay ka mid yihiin Xisbullah ee Lubnaan, kooxo hubeysan oo ka jira Ciraaq, iyo Xuutiyiinta Yemen.

Weerarkii Israa’iil ay bishii Abriil 2024 ku qaadday xarun ay Iran maamusho oo ku taalla Suuriya ayaa sababay in Tehran ay si toos ah ugu jawaabto duqeyn ballaaran oo gantaallo ah.

Iran ayaa weerar la mid ah qaaday dhamaadkii sanadkii hore kadib markii Israa’iil ay dishay Ismaaciil Haniyeh, hoggaamiyaha Xamaas, xilli uu booqasho ku joogay Iran, iyadoo sidoo kale Israel ay dishay Xasan Nasrallah, hoggaamiyaha Xisbullah.

 

Opposition warns C6+ exit risks Somalia’s global standing

MOGADISHU, Somalia – Somalia’s main opposition alliance has condemned the federal government’s decision to dismantle the C6+ diplomatic coordination platform, warning that the move marks a dangerous shift toward political isolation and authoritarian governance.

In a statement issued Wednesday, the Somali Salvation Forum said President Hassan Sheikh Mohamud’s administration was recklessly abandoning international coordination frameworks “without offering viable alternatives,” thereby threatening Somalia’s hard-won democratic and institutional progress.

“This abrupt move marks a reckless departure from productive partnership and deflects attention from the administration’s growing political isolation,” the statement read.

The Forum, led by former President Sharif Sheikh Ahmed, criticized the government’s June 10 letter to the United Nations in which Somalia’s State Minister for Foreign Affairs, Ali Omar, described the C6+ as “outdated and counterproductive.”

“The continuation of the C6+ as a tool of external political coordination is outdated and counterproductive,” Omar wrote, arguing that the framework “undermines Somalia’s sovereignty and gives the impression that the country remains under foreign oversight.”

The C6+, a diplomatic platform formed over a decade ago, brings together international partners, including the United States, the United Kingdom, Italy, Sweden, Ethiopia, the African Union, the European Union, and IGAD. It has supported Somalia’s political transitions, electoral processes, and security reforms.

But Somali officials say that the chapter is closed.

“Somalia is no longer a country in transition,” the letter stated. “It is a sovereign state with functioning constitutional institutions, a maturing democratic process, and a clear national vision for peace and development.”

The opposition, however, says the administration’s claim to sovereignty masks deeper problems at home.

“At a time when inclusive dialogue is urgently needed, the President has instead dissolved the National Consultative Forum, co-opting some members into his party while marginalizing other regional leaders and opposition figures,” the Forum said.

It also accused the president of centralizing power, suppressing dissent, and alienating international allies.

“The President’s alarming power consolidation is evident in his systematic dismantling of the NCC, the use of military pressure against some Federal Member States, increasing control over Parliament, suppression of dissent and independent media,” the Forum stated.

The letter to the UN comes amid tensions over a proposed National Conference promoted by international partners, including Western embassies and the UN mission in Somalia (UNSOM), to resolve disputes over elections and constitutional reform. The Somali government has strongly opposed the effort, seeing it as undue interference.

“Somalia remains committed to close, constructive partnerships with all C6+ members,” Ali Omar wrote, “but grounded in mutual respect and shared goals.”

Still, the opposition maintains that international engagement remains essential.

“We extend our sincere appreciation to Somalia’s international partners for their steadfast support,” the Forum said, reaffirming its commitment to “peace, stability, and development.”

The standoff also coincides with deepening domestic divisions. The federal government’s planned political dialogue, scheduled for June 15, has been rejected by the federal member states of Puntland and Jubaland and opposition groups from the Somali Salvation Forum.

With both camps entrenched and no compromise in sight, Somalia faces the growing risk of political paralysis.

“True sovereignty,” the opposition concluded, “can be achieved through accountable governance, inclusive decision-making, and effective cooperation with national and international stakeholders.”

Faith, federalism, and fragility: Can Hassan Sheikh save the Somali Republic?

Mogadishu, June 13, 2025. The Somali President Hassan Sheikh Mohamud has taken a brave and controversial step by formally dissolving the C6+ coordination framework, which has long served as the political backbone for foreign participation in Somalia. The decision, announced by an official letter from State Minister for Foreign Affairs Ali Omar (also known as Ali Balcad), is a watershed moment in Somalia’s efforts to restore its sovereignty—but not without repercussions.

This announcement did not occur in isolation. It came after the president convened a high-level political meeting in a last-ditch attempt to bring Somalia’s feuding political leaders together behind a common vision. However, despite its symbolic importance, the event failed to produce practical agreement, emphasising the fundamental differences that beset Somali politics.

C6+: From lifeline to liability

Established in 2018 amidst a climate of significant vulnerability, the C6+ framework united six pivotal international entities and organisations to harmonise assistance efforts directed towards Somalia. This initiative emerged as a reaction to the disintegration of institutions, the rise of warlordism, and the prevailing influence of Al-Shabaab, offering a framework for Somali collaborators to enhance governance and security.

But in a letter dated June 10, 2025, Minister Ali Omar asserted that the original conditions necessitating C6+ engagement no longer apply. In light of advancements in institutional development, the evolution of a democratic process, and a national vision bolstered by the leadership of President Hassan Sheikh, Somalia has now proclaimed its independence from externally imposed political frameworks.

“At present, Somalia has transcended its status as a nation in transition… It does not adhere to the tenets of collaboration, reciprocal regard, and sovereign stewardship,” the letter articulated.

A sovereign declaration or a strategic gamble?

For those who advocate for President Hassan Sheikh, the decision has long been anticipated. For an extended period, there has been scrutiny—both in public discussions and in private conversations—regarding the involvement of foreign diplomats and organisations functioning from the Halane compound in Mogadishu. A considerable number of Somalis view these actors as encroaching upon domestic matters, interfering unduly, and exerting an outsized influence on national priorities.

Viewed through this lens, the dissolution of the C6+ should not be interpreted as a repudiation of collaboration but rather as a strategic realignment—an endeavour to reinstate dignity within Somalia’s political framework. The administration asserts its continued willingness to engage with C6+ nations, albeit exclusively through equitable, bilateral frameworks that honour Somali autonomy.

“It is time that Somalia defines the terms of engagement—not be defined by them,” a senior official from Villa Somalia commented under condition of anonymity.

Lessons from the past, warnings for the future

President Hassan Sheikh’s endeavour to bring together Somali stakeholders during a recent national dialogue conference was met with approval; however, the results did not yield a substantial consensus. The government’s dissolution of the C6+ could represent a strategic shift—a message to internal stakeholders that Somalia is reasserting its authority. However, the danger lies in the fact that this approach may estrange essential allies during a period when achieving internal unity proves challenging.

It is somewhat paradoxical that Hassan Sheikh, initially regarded as a leader capable of withstanding foreign influence more adeptly than his predecessor Farmaajo, now encounters scrutiny for yielding excessively in multiple directions. To his supporters, he is articulating the principles of Somali sovereignty with clarity and conviction. To those who harbour doubts, including leaders of the opposition, he seems to be in a politically precarious position—straddling the line between affirming national sovereignty and preserving essential international alliances.

Faith and federalism: A delicate Equation

This crisis emerges during a period characterised by significant political instability. President Hassan Sheikh’s call for a national political conference indicated a willingness to pursue reconciliation; however, the outcomes of the conference did not result in any significant actionable agreements. Prominent opposition figures and regional leaders were present; however, a cohesive framework did not materialise. Sources indicate that certain factions have suggested a new international initiative, allegedly inspired by the Kampala Accord, which aims to circumvent Villa Somalia and facilitate political dialogue via foreign mediation.

The dismissal of the C6+ could indicate a strategic move to counter this alternative. The removal of the international structure by the president appears to have effectively hindered the potential for externalising Somali political negotiations again. The determination of whether this represents a strategic masterstroke or a political miscalculation is yet to be established.

Opposition parties anticipated that the C6+ would serve as a mechanism for holding the administration accountable. Their frustration arises from the perception that Hassan Sheikh—previously celebrated as the solution to Farmaajo’s centralised authoritarianism—has not delivered on that expectation. Critics contend that he is now equally vulnerable to foreign influence as his predecessor or, perhaps even more concerning, lacks a unified national strategy.

A nation on the brink: Military and political tensions rise

Reports that the president may launch a big military attack against Al-Shabaab add to the stress. If proven, this would drastically aggravate the situation, perhaps resulting in a de facto state of emergency. Critics warn that if international coordination fails, logistics, information sharing, and humanitarian missions would suffer greatly.

Furthermore, the Somali Ministry of Foreign Affairs’ letter verified rumours that the federal government’s recent talks with federal member states and other political players failed. The C6+ group allegedly recommended holding a new high-level political conference that would unite all factions—government, opposition, and regional states—under a revamped, external facilitation paradigm. That option may now be off the table.

The road ahead: Bold or blind?

At this very time, Hassan Sheikh’s presidency may be defined. It would be an incredible feat for his administration to promote internal discourse, stabilise governance, and maintain security advances without C6+ support. We will remember the risk as careless if the nation fails in the face of political chaos and isolation.

It is possible that the C6+ will remain despite Somalia’s statements. While complete disengagement is very improbable, member nations may seek more stringent conditions in order to maintain their support. Politics in Somalia have changed, for better or worse.

Now it is a matter of whether Hassan Sheikh can lead unwaveringly, maintain unity within his federal system, and confidently traverse this precarious route. The very sovereignty he is trying to recover may be at stake if he is unsuccessful. 

Conclusion

Somalia is at a turning point. On one road is independent self-determination, which comes from wanting to run the country without any help from other countries. On the other side is the truth: the country is still dealing with political divisions, lack of safety, and weak institutions. The breaking up of the C6+ framework shows that President Hassan Sheikh wants to enforce the first one. But it may make the latter more vulnerable faster.

This change could make Somalia’s political character different, for better or worse. It could make people in the country feel more invested in the peace process, or it could make things even less stable. It could boost national pride or weaken unity between countries. It is clear that the president is now fully responsible, without the protection or excuse of foreign intervention.

In the end, Somalia’s shaky trial with a federal government may rely on Hassan Sheikh’s ability to turn this risk into government. Can he bring the political class together, keep the federal government in balance, stop Al-Shabaab, and keep important foreign help coming in? Can he use the words of power without shutting down peace talks?

The next few weeks are very important. At the moment, the Somali state is facing an unclear future, with a president ready to risk everything on his vision and a federal system that is not stable.

Author: Mohamed Hirsi Salad

Researcher and Analyst, Studied International Security & Peace Conflict, Specialist in the Horn of Africa, and Secretary of former President of Somalia Dr Abdikasim Salad Hassan (TNG)

Imaaraadka oo dagaal caalami ah u soo raray Soomaaliya

Abu Dhabi (Caasimada Online) – Dowladda Isutagga Imaaraadka Carabta ayaa wajahaysa eedeymo isa soo taraya oo ku saabsan in ay hoggaaminayso shabakad hub oo qarsoodi ah, taasoo si toos ah u taageeraysa colaadda sokeeye ee ka socda Suudaan, iyadoo si xeeladaysan uga fogaata in ay wajahdo mas’uuliyad sharciyeed oo ku saabsan dambiyada dagaal.

Warbixinno laga helay ilo sirdoon oo British ah iyo dhowr baaritaan oo madax-bannaan ayaa muujinaya in Imaaraadku uu dib u habeyn ku sameeyay diyaaradihii xamuulka ee Soofiyeedka ee duqoobay, isagoo u beddelay xarumo guurguura oo lagu rakibo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn (drones), kuna shaqaynaya meelaha sharciyadoodu daciifka yihiin ee Geeska Afrika.

Iyadoo si toos ah loogu xadgudbayo shuruucda caalamiga ah ee xakameeya dhoofinta hubka — kuwaasoo faraya in la helo shahaadooyinka adeegsadaha ugu dambeeya iyo hannaanka hufan ee dhoofinta — diyaaradahaas ayaa si qarsoodi ah u daabula qaybo kala duwan oo drone ah, kuwaas oo marka dhulka la geeyo si degdeg ah dib loogu rakibo loona gudbiyo kooxo hubeysan. Waxa ugu caansan ee ay gaaraan waa Ciidanka Taageerada Degdegga ah ee Suudaan (RSF), oo lagu eedeeyay in ay si nidaamsan u beegsadeen shacabka rayidka ah.

Boosaaso, oo ah magaalo dekadeed ku taalla Puntland — maamul goboleed hoos taga Soomaaliya — ayaa loo aqoonsaday mid ka mid ah xarumaha muhiimka ah ee howlgalkan. Imaaraadku wuxuu halkaas ka dhistay saldhig ciidan isagoo ku andacoonaya in uu la dagaallamayo burcad-badeedda iyo sugidda amniga badda.

Baaritaanno cusub ayaa muujinaya in Boosaaso loo adeegsanayo sidii xarun sahay militari, oo drone-yada loogu sii mariyo Suudaan, taasoo Imaaraadka u sahlaysa in uu qariyo doorkiisa dhabta ah iyada oo la adeegsanayo silsilado kala go’an oo sahay ah iyo kooxo wakiil u ah.

Marka laga soo tago howlgalka saldhigga iyo maamulka sahayda, Imaaraadku wuxuu garoonka diyaaradaha Boosaaso u dhow ka rakibay nidaam radar ah oo la sheegay in uu la socdo hanjabaadaha kooxda Xuutiyiinta ee gacanka Cadan.

Cawaaqibta tallaabooyinka Imaaraadka ayaa noqday kuwo naxdin leh. Bishii May 2025, weerarro drone ah oo ay fuliyeen ciidamada RSF ayaa lagu dilay in ka badan 70 qof magaalada El Fasher, iyagoo weeraray isbitaal iyo xaafado rayid ah.

Port Sudan, oo ah marin muhiim u ah gargaar bani’aadannimo oo ku yaalla xeebta Badda Cas, ayaa sidoo kale la beegsaday. Awoodda sii kordheysa ee RSF u leedahay isticmaalka drone-yada — oo ay ka mid yihiin diyaaradaha casriga ah ee Shiinaha laga keeno ee CH-95 iyo FH-95 — ayaa si weyn u beddelay wejiga dagaalka, iyaga oo kordhiyay baaxadda iyo awoodda weerarrada.

Khabiirro gobolka ka faallooda ayaa rumeysan in drone-yadan lagu geeyo taageero toos ah oo Imaaraadku bixiyo, oo ay ku jiraan hagis satalaayt ah iyo sahay militari oo la marsiinayo Soomaaliya iyo Chad.

Tan iyo markii uu dagaalka sokeeye ee Suudaan dib u qarxay bishii Abriil 2023, in ka badan 150,000 qof ayaa la dilay, halka in ka badan 13 milyan oo kale ay barakaceen. Inkastoo ay jiraan baaqyo caalami ah oo ku baaqaya xabbad-joojin, haddana hubka qarsoodiga ah ee Imaaraadku bixiyo ayaa loo arkaa in uu saldhig u yahay weerarrada joogtada ah ee RSF ku hayso ciidanka dowladda Suudaan iyo shacabka.

Dowladda Suudaan ayaa u gudbisay Maxkamadda Caalamiga ah ee Caddaaladda (ICJ) dacwad ay ku eedeysay Imaaraadka in uu “ka qayb qaatay xasuuq.” Balse ICJ ayaa bishii May 2025 sheegtay in aysan awood sharciyeed u lahayn qaadista dacwadda — tallaabo niyad jab ku ah Khartuum, balse aan joojin eedeymaha sii socda. Wixii markaas ka dambeeyay, Suudaan waxay xiriirka diblomaasiyadeed u jartay Imaaraadka, waxayna dalbanaysaa cambaareyn caalami ah.

“Imaaraadku wuxuu dambiyadiisa dagaal ku fulinayaa gacmo dad kale ah,” ayuu yiri sarkaal sare oo Suudaani ah, isagoo codsaday in aan la magacaabin. “Markay Soomaaliya — gaar ahaan Boosaaso — u adeegsadaan saldhig dagaal, ma aha oo kaliya in ay jebinayaan sharciga caalamiga ah, balse sidoo kale waxay si dadban dagaalka ugu jiidayaan Soomaaliya.”

Falanqeeyayaasha ayaa ka digaya in xeeladda Imaaraadka ay muujinayso qaab dagaal cusub oo halis ah: mid ay dowlado awood leh si ula kac ah u kala firdhiyaan silsiladaha sahayda hubka, una adeegsadaan dalal tabar yar ama ogol, si ay uga leexdaan mas’uuliyadda sharciyeed iyo diblomaasiyadeed.

Iyadoo xaaladda bani’aadannimo ee Suudaan ay sii xumaanayso, beesha caalamka ayaa wajahaysa cadaadis sii kordhaya oo ku saabsan in ay si dhab ah u baarto doorka Imaaraadka, eegto howlihiisa ka socda Geeska Afrika, isla markaana ay xerto meelaha sharciga ah ee u oggolaanaya ol’olayaasha qarsoon. Hase yeeshee, illaa iyo hadda, diyaaradaha aan duuliyaha lahayn weli way duulayaan — duniduna weli way daawanaysaa.

Madaxweyne Ruto oo Bankiyo Soomaaliya ku yaalla la xiriiriyey weerarkii DusitD2

Mombasa (Caasimada Online) – Madaxweynaha Kenya, William Ruto, ayaa sheegay in qayb ka mid ah maalgelintii weerarkii argagixiso ee 2019 lagu qaaday DusitD2 ee magaalada Nairobi lagu raad raacay bankiyo ku yaalla Soomaaliya, Koonfur Afrika, iyo gudaha Kenya.

Madaxweyne Ruto oo ka hadlayay shirweynihii 23-aad ee madaxda xafiisyada dacwad-oogayaasha ee dalalka Commonwealth oo ka socday magaalada Mombasa, ayaa hoosta ka xarriiqay in maalgelinta argagixisadu ay tahay arrin xuduudaha dhaafsan, isagoo yiri:

“Maalgelinta, fududeynta, iyo fulinta weerarrada waa kuwo xuduudaha ka gudba. Tusaale ahaan, weerarkii DusitD2 maalgelintiisa waxaa lala xiriiriyay banki ku yaalla Koonfur Afrika, bankiyo kale oo gudaha Kenya ah, iyo kuwo ku yaalla Soomaaliya.”

Madaxweynuhu ma uusan shaacin magacyada bankiyada Soomaaliyeed ama kuwa kale ee lala xiriiriyay eedda, sidoo kalena faahfaahin dheeraad ah kama uusan bixin macaamillada la tuhunsan yahay. Xukuumadda Soomaaliya kama aysan bixin war rasmi ah ilaa hadda, waxaana xusid mudan in wax banki Soomaali ah aan si rasmi ah loogu magacaabin gal-dacwadeedka maxkamadaha Kenya ee la xiriira weerarkaasi.

Hadalka Ruto ayaa imaanaya xilli xiriirka Kenya iyo Soomaaliya uu sanadihii dhowaa liitay, uuna soo maray marxalado ay ka mid yihiin khilaafaad ku saabsan xuduud badeedka, is-marinwaaga ganacsi, iyo arrimo la xiriira iskaashiga amni.

Inkastoo xiriirka labada dal uu hadda is hagaajinayo, haddana weli ma fadhiyo, si gaar ahna la-macaamilka Kenya ay weli sii waddo ee maamullada Somaliland iyo Jubaland, oo xadgudub ku ah madax-banaanida Soomaaliya.

Ilo ku dhow hay’adaha xeer-dejinta ee Muqdisho ayaa muujiyay walaac ku saabsan sida guud ee eedda loo jeediyay. Mas’uuliyiin arrinta la socday ayaa sheegay in uusan jirin wax banki Soomaali ah oo si gaar ah loo magacaabay, islamarkaana aan la gaarsiinin dowladda Soomaaliya wax war rasmi ah oo arrinta ku saabsan.

Weerarka lagu qaaday hoteelka iyo dhismaha xafiisyada DusitD2 ee xaafadda Riverside ee Nairobi wuxuu dhacay 15-kii Janaayo, 2019, markii shan dagaalyahan oo lala xiriiriyay kooxda Al-Shabaab ay fuliyeen weerar isugu jiray qarax iyo rasaas.

Weerarkaasi wuxuu sababay dhimashada 21 qof — oo ay ku jireen muwaadiniin Kenyan ah iyo ajaanib — halka in ka badan 30 kale ay dhaawacmeen. Ciidamada ammaanka Kenya ayaa toogtay dhammaan shantii weeraryahan intii lagu guda jiray howlgalka badbaadinta.

Tan iyo weerarkaasi, xeer-ilaalinta Kenya waxay horgeysay maxkamadaha kiisaskii la xiriiray argagixisada. Bishii May 2025, laba qof ayaa lagu helay dambiga ah inay taageereen weeraryahanadii weerarkaasi, waxaana la filayaa in xukunka lagu rido 19-ka June 2025. Sidoo kale, sannadkii 2019, saddex qof ayaa lagu xukumay dambiyo la xiriira weerarkii 2015 ee Jaamacadda Garissa, kuwaasoo lagu riday xabsi daa’in iyo xukuno gaaraya illaa 41 sano.

Madaxweyne Ruto ayaa sheegay in haatan ay maxkamadaha Kenya yaallaan 24 kiis oo la xiriira argagixisada, kuwaasoo intooda badan ay ka dhan yihiin dad lagu tuhunsan yahay inay xubno ka yihiin ururro argagixiso oo caalami ah.

Madaxweynuhu wuxuu sidoo kale shirka ka sheegay in Kenya ay waddo dadaallo ballaaran oo ay kula dagaallamayso dambiyada xuduudaha dhaafsan. Intii u dhexeysay 2021 ilaa 2024, ayuu sheegay in dowladda Kenya ay la tacaashay 720 kiis oo la xiriira dambiyo ay ka mid yihiin tahriibinta dadka, been abuurka dokumentiyada, iyo gudbidda xuduudaha si sharci-darro ah. Xafiiska Xeer-ilaaliyaha Guud (ODPP) ayaa muddadaas sidoo kale diiwaangeliyay 30 kiis oo lacag-dhaqid ah.

Madaxweyne Ruto wuxuu ku baaqay in la xoojiyo iskaashiga gobolka iyo caalamka, isagoo adkeeyay muhiimadda ay leedahay in la sameeyo baaritaanno wadajir ah, la is-dhaafsado xogaha, lana isku waafajiyo sharciyada la dagaallanka dambiyada.

Wuxuu sidoo kale sheegay in Xafiiska ODPP ee Kenya uu heshiisyo is-afgarad ah la saxiixday xafiisyada dacwad-oogayaasha ee Azerbaijan, Morocco, Qatar, iyo Sacuudi Carabiya si loo xoojiyo dadaallada ka dhanka ah argagixisada iyo dambiyada abaabulan.

Ruto wuxuu hoosta ka xarriiqay caqabadaha cusub ee ay wajahaan laamaha sharciga, gaar ahaan isticmaalka ay kooxaha dambiilayaasha ku sameeyaan baraha bulshada ee sirta leh iyo lacagaha loo adeegsado qaabka cryptocurrency. Wuxuu sheegay in arrimahaasi ay adkeeyeen ogaanshaha iyo joojinta maalgelinta argagixisada.

Shirka oo socday muddo saddex maalmood ah ayaa waxaa ka qaybgalay dacwad-oogayaal iyo madax ka socday dalalka Commonwealth, waxaana ka mid ahaa Xeer-ilaaliyaha Guud ee Kenya, Renson Ingonga.

 

Ruto links Somali banks to DusitD2 attack financing

NAIROBI, Kenya — Kenyan President William Ruto has said that part of the financing for the 2019 DusitD2 terror attack in Nairobi was traced to banks in Somalia, along with financial institutions in South Africa and Kenya.

Speaking during the 23rd Commonwealth Heads of Prosecuting Agencies Conference in Mombasa, President Ruto highlighted the transnational nature of terrorist financing, stating: “Financing, facilitation, and commission are transboundary in nature. For instance, during the Dusit terror attack, financing was traced to a bank in South Africa, various banks within Kenya, and Somalia.”

The President did not name any specific financial institutions in Somalia or elsewhere or disclose further details regarding the transactions. Somali authorities have not issued a public response as of this report, and no Somali banks have been formally named in Kenyan court records related to the attack.

The latest remarks come from diplomatic relations between Kenya and Somalia, which have experienced periods of tension, including disputes over maritime boundaries, trade restrictions, and military cooperation. Although ties have recently improved, sensitive security issues continue to test bilateral trust between neighbors.

Sources close to regulatory institutions in Mogadishu have expressed concern over the broad nature of the allegation. Officials say no specific Somali bank was named, and no formal communication has been made to Somali authorities regarding the claim.

The DusitD2 hotel and office complex in Nairobi’s Riverside area was attacked on January 15, 2019, when five militants linked to the al-Shabaab group carried out a coordinated assault involving a car bomb and gunfire. The incident left 21 people dead, including Kenyan and foreign nationals, and more than 30 others injured. Kenyan security forces killed all five attackers during the rescue operation.

Since the attack, Kenyan prosecutors have pursued multiple terrorism-related cases. In May 2025, two individuals were convicted for assisting the attackers. Their sentencing is scheduled for June 19, 2025. Additionally, in 2019, three people were found guilty in connection with the 2015 Garissa University attack. They received sentences including life imprisonment and terms of 41 years.

President Ruto said Kenya currently has 24 active terrorism-related cases before its courts. He stated that the majority of these involve individuals accused of membership in international terrorist organizations.

At the conference, the President also outlined Kenya’s broader efforts to combat transnational crime. He said that between 2021 and 2024, Kenyan authorities handled 720 cases involving crimes such as human trafficking, document fraud, and unlawful border crossings. The Office of the Director of Public Prosecutions (ODPP) registered 30 money laundering cases in the same period.

President Ruto called for increased regional and international collaboration, emphasizing joint investigations, information sharing, and harmonization of legal frameworks.

He noted that Kenya’s ODPP has signed memoranda of understanding with prosecution agencies in Azerbaijan, Morocco, Qatar, and Saudi Arabia to support efforts against terrorism and organized crime.

He also highlighted new challenges facing law enforcement, including criminal networks’ use of encrypted social media platforms and cryptocurrency. According to Ruto, these trends have made it more difficult to detect and disrupt terrorist financing operations.

Prosecutors and heads of prosecution from across the Commonwealth, including Kenya’s Director of Public Prosecutions, Renson Ingonga, attended the three-day conference in Mombasa.

Sawirro: Xasan oo dul tegay markabka Oruç ee shidaalka ka baaraya Soomaaliya

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta kormeer ku tagay markabka Oruç Reis oo ku sugan xeebaha Soomaaliya.

Markabkan ayaa muddooyinkii dambe ku howlanaa baarista shidaalka dalkeenna, kadib markii si rasmi ah loo soo gaba-gabeeyay sahanka shidaalkaa xeebaha Soomaaliya.

Madaxweynaha ayaa ku bogaadiyay howl-wadeenada iyo bahda iskaashiga Turkiga dadaalladooda ku aaddan sahankan istiraatiijiga ah.

Sidoo kale, Madaxweynaha ayaa muujiyey in natiijada baaristan ay wax weyn ka beddelayso xaaladda Soomaaliya iyo xiriirka iskaashi ee labada dal, wuxuuna arrintan ku tilmaamay “guul taariikhi ah” oo la gaaray.

“Tani waa guul muhiim ah oo xoojinaysa yoolkeenna ah in Soomaaliya ay si buuxda uga faa’iideysato kheyraadkeeda, una beddesho fursado dhaqaale iyo horumar bulso,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Waxa uu intaas kusii daray: “Dowladda iyo shacabka Turkiga mar walba waxa ay hormuud u yihiin tallaabooyinka muujinaya in Soomaaliya la maalgashan karo.”

Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa tilmaamay dadaalka dowladda ee kobcinta dhaqaalaha dalka iyada oo loo marayo ka faa’iidaysiga kheyraadka dabiiciga ah ee hodonka ay ku tahay Soomaaliya, kuwaas oo dabooli kara duruufaha ka jira dalkeenna.

Maamul-goboleedkii ugu horreeyay oo ka horyimid tallaabada DF ku beegsatay…

0

Garoowe (Caasimada Online) – Dowlad-goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland ayaa noqotay ciddii ugu horreysay ee ka hortimid go’aanka kasoo baxay dowladda federaalka ee lagu beegsaday beesha caalamka, gaar ahaan C6+, iyada oo Villa Somalia ay dalbaday in la kala diro kooxdan.

Wasiiru dowladaha madaxtooyada Puntland Cabdifitaax Cabdinuur oo qoraal kooban soo saaray ayaa tilmaamay in kooxda Villa Somalia uu ku dhacay maskax guur, isla-markaana go’aanka kasoo baxay uu yahay mid aan laga fiirsan, kana tarjumeyn xaaladda dhabta ah.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay haddii aysan dowladda dhexe ka joogsan waddadan ay keeni doonto in la’isla galo gacmaha oo ay timaado farogelin, si dalka looga bad-baadiyo.

“Ma Shiri kartaan oo heer caalami ah ! Waraaqdan HSM qoray waxay marag u tahay in Villa Somalia wareertay oo maskax guur ku dhacay cida maanta taladda u haysa Somalia. Hadaan taladda Dhulka la dhigin Gaal iyo Muslim ba gacmahay kaa qabanayaan si dalkan laaga badbaadsho” ayuu yiri yri wasiiru dowlaha madaxtooyada maamulka Puntland.

Dowladda Federaalka oo xalay qoraal soo saartay ayaa go’aankeeda u sababeysay in kooxda C6+ ay duugowday, ayna la jaan-qaadi karin heerka siyaasadeed iyo hay’adeed oo uu maanta marayo dalka.

“Joogteynta C6+ sida aalad lagu hago siyaasadda dibadda waa mid duugoobay oo caqabad ku ah horumarka,” ayuu yiri wasiiru dowlaha wasaaradda arrimaha dibadda Cali Balcad oo warqad rasmi ah u diray wakiilka Qaramada Midoobay ee arimaha Soomaaliya James Swan.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in madashan oo laga hirgeliyay xilli uu dalku ku jiray xaalad nugul, ay wax u dhimayso madax-bannaanida Soomaaliya isla markaana muujinayso in dalka weli la kontoroolo.

Sidoo kale, wuxuu hoosta ka xariiqay in haatan wixii ka dambeeya aanay kooxda C6+ farogelin karin arrimaha gudaha Soomaaliya, gaar ahaan go’aannada masiiriga ah ee dalka.

Tallaabadan ayaa kusoo aadeyso, xilli haatan Soomaaliya ay dooneyso in ay dib u hanato doorkeeda caalamiga ah iyo in ay si buuxda ula wareegto hagidda siyaasadda iyo amniga gudaha dalka.

Si kastaba, Soomaaliya ayaa haatan ku jirto marxalad adag oo siyaasadeed, waxaana horay u taagnaa khilaaf dhinaca doorashada ah oo u dhexeeya dowladda federaalka, Puntland, Jubaland iyo siyaasiyiinta mucaaradka, kaas oo gaaray heerkii ugu sarreeyay.

Sidee looga fal-celiyay go’aanka DF ay ka qaadatay kooxda C6+ ee Xalane?

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Fal-celin xooggan ayaa ka dhalatay go’aanka dowladda Soomaaliya ay ka qaadatay wakiilada beesha caalamka, gaar ahaan kooxda loo yaqaano C6+ ee degan xerada xalane, kadib markii ay dalbatay in gebi ahaan la kala diro kooxdaan.

Dowladda Federaalka oo xalay soo saartay qoraal ka kooban laba bog ayaa kooxda C6+ ku tilmaamtay koox duugowday oo aan waafaqsaneyn heerka siyaasadeed iyo hay’adeed oo uu maanta marayo dalka.

“Joogteynta C6+ sida aalad lagu hago siyaasadda dibadda waa mid duugoobay oo caqabad ku ah horumarka,” ayuu yiri wasiiru dowlaha wasaaradda arrimaha dibadda Cali Balcad oo warqad rasmi ah u diray wakiilka Qaramada Midoobay ee arimaha Soomaaliya James Swan.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in madashan oo laga hirgeliyay xilli uu dalku ku jiray xaalad nugul, ay wax u dhimayso madax-bannaanida Soomaaliya isla markaana muujinayso in dalka weli la kontoroolo.

Sidoo kale, wuxuu hoosta ka xariiqay in haatan wixii ka dambeeya aanay kooxda C6+ farogelin karin arrimaha gudaha Soomaaliya, gaar ahaan go’aannada masiiriga ah ee dalka.

Tallaabadan ayaa kusoo aadeyso, xilli haatan Soomaaliya ay dooneyso in ay dib u hanato doorkeeda caalamiga ah iyo in ay si buuxda ula wareegto hagidda siyaasadda iyo amniga gudaha dalka.

Haddaba sidee looga fal-celiyay go’aanka ay DF ka qaadatay beesha caalamka?

Qaar kamid ah dadweynaha Soomaaliyeed ee isticmaala baraha bulshada ayaa aragtiyo kala duwan ka bixiyay go’aankan, waxaana inta badan ay soo dhaweeyeen tallaabada ay qaaday dowaldda.

Nuur Cabdiraxmaan: “Aad iyo aad ma jiran wax beel caalam la yiraahdo, waana waxa dalka halkan dhigay,Hassan Sheikh ayaa dalkan Madaxweyne ka ah”.

Cabdullahi Mahdi: “Haddii ay dowladu arrimaheeda ku filan tahay ma aysan maqnaadeen laba maamul iyo mucaaarad-ba”.

Ilyaas Cabdikariin: “Inkasta oo mowqifka dowladda uu yahay mid sharciyan sax ah marka la eego madax-bannaanida, haddana waxaa jira xaalado gudaha ah oo beesha caalamka u sahli kara iney sii joogaan, sidaas darteed,dowladda waa in ay wax ka qabataa caqabadaha gudaha si mowqifkeeda dibedda uu u noqdo mid la ixtiraamo”.

Cabdiraxmaan Macallin: “Ninki ku quudiyo ayaa qaraarkaada leh warka dhan intaas ayuu ku kooban yahay dowladda waxba yaysan madaxa darbiga la dhicin”.

Ciise Sheekh Cabdi: “War fiican ayaa idinka soo yeeray ee ka dhabeeyahee, sheekaduna yeeysan naga noqon in la’isku daro guux iyo olol”.

Maxamed Cali Ganey: “Warqad, loo baahnaa mar hore, hadana ku soo aaday xilli wanaagsan!”.

Xog: Wakiilada beesha caalamka oo shir deg-deg ah ka yeelanaya go’aanka DF

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Wakiilada beesha caalamka ee fadhigoodu yahay magaalada Muqdisho ayaa la la filayaa in maanta ay shir deg-deg ah ku yeeshaan caasimada, si ay uga arrinsadaan go’aanka culus ee kasoo baxay dowladda Soomaaliya oo dalbatay in gebi ahaan la kala diro kooxda loo yaqaano C6+ ee deggan xerada Xalane.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, saaxibada caalamiga ah ayaa haatan leh fadhi gaar ah oo ay ka yeelan doonaan arrinta soo korortay, waxaana qorshuhu yahay inay soo saaraan jawaab culus oo ku aadan tallaabada ay qaaday Villa Soomaaliya.

Dowladda Federaalka ayaa xalay soo saartay qoraal ka kooban laba bog oo ay uga hortimid dhaq-dhaqaaqa ay wadaan xubnaha beesha caalamka, waxayna ku tilmaamtay kooxdan mid duugowday oo aan waafaqsaneyn heerka siyaasadeed iyo hay’adeed oo uu maanta marayo dalka.

“Joogteynta C6+ sida aalad lagu hago siyaasadda dibadda waa mid duugoobay oo caqabad ku ah horumarka,” ayuu yiri wasiiru dowlaha wasaaradda arrimaha dibadda Cali Balcad oo warqad rasmi ah u diray wakiilka Qaramada Midoobay ee arimaha Soomaaliya James Swan.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in madashan oo laga hirgeliyay xilli uu dalku ku jiray xaalad nugul, ay wax u dhimayso madax-bannaanida Soomaaliya isla markaana muujinayso in dalka weli la kontoroolo.

Sidoo kale, wuxuu hoosta ka xariiqay in haatan wixii ka dambeeya aanay kooxda C6+ farogelin karin arrimaha gudaha Soomaaliya, gaar ahaan go’aannada masiiriga ah ee dalka.

Arrintan ayaa muujineyso in haatan uu billowday dagaal xoogleh oo u dhexeeyo Villa Soomaaliya iyo wakiilada beesha caalamka, xilli uu horay u taagnaa dagaal kale oo dowladda kala dhexeeyo mucaaradka iyo qaar kamid ah dowlad-goboleedyada dalka.

Madasha C6+ ayaa la aas-aasay kadib 2010 si ay isugu keento daneeyeyaasha beesha caalamka – oo ay ka mid yihiin Mareykanka, Boqortooyada Midowday, Talyaaniga, Iswidhan, Itoobiya, Midowga Afrika, Midowga Yurub iyo IGAD – si ay uga qeyb qaataan dib u dhiska dowladnimada Soomaaliya kaddib sannado colaado iyo burbur hay’adeed ah.

Kooxdan ayaa door muhiim ah ka ciyaartay hannaanka doorashooyinka, horumarinta nabadda, iyo hagidda kala-guurradii siyaasadeed ee dalku soo maray.

Si kastaba, xiisadda haatan soo korortay aya kusoo aadeyso xilli dowladda Soomaaliya ay dooneyso in ay dib u hanato doorkeeda caalamiga ah iyo in ay si buuxda ula wareegto hagidda siyaasadda iyo amniga gudaha dalka.

Daawo: Hooyo Fartuun Axmed Nuur oo lagu dhex-dilay gurigeeda + Sababta

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa fal dil ah oo maanta ka dhacay deegaanka Ceelasha Biyaha oo ku yaalla duleedka magaalada Muqdisho, waxaana loo gaystay Hooyo Soomaaliyeed oo korineysay lix carruur ah.

Marxuumadda oo lagu magacaabi jiray Fartuun Axmed Nuur ayaa waxaa la sheegay in hoygeeda ay ku weerareeen ciidamo ka tirsan kuwa Booliska ee Ceelasha Biyaha, kadibna halkaasi ku dilay marxuumadda.

Wararka ayaa sheegaya in ciidamada ay tageen xaafadda Jabad-geelle, iyaga oo ujeedkooda ahaa inay burburin ka sameeyaan halkaasi, kadibna waxay isku dhaceen dadka deegaanka, taas oo keentay in ay rasaas furaan waxaana ku dhimatay Hooyo Fartuun.

Cali Axmed Nuur oo la dhashay haweeneyda la dilay aya sheegay in gurigeeda loogu tegay, kadibna la burburiyay, iyadiina la dilay.

“Halkan waxaa ka sheegayaa in walaashey si xaq-darro ah loogu yimid gurigeeda oo looga dumiyay kadibna lagu dhex-dilay waxaana lasoo weeraray iyada, odeygeeda iyo carruurteeda” ayuu yiri Cali Axmed Nuur.

Sidoo kale seyga marxuumadda oo la hadlay Shabelle Tv ayaa falkan ku eedeeyay nin lagu magacaabo Xasan Madoobe oo ka tirsan mas’uuliyiinta deegaanka Ceelasha Biyaha, isagoo tilmaamay in askarta wax dishay uu isagu hoggaaminayay, meeshana ay isaga dhaqaaqeen.

“Ninka ciidanka hoggaaminayay waxaa la yiraahdaa Xasan Madoobe markii ay guriga yimaadeen oo cagafta ay keeneen ayaan ku dhahnay war see waayey? markaas kadib ayuu xabad nagu soo bilaabay waxayna xabadda ku dhacday xaaskeyga, wayna iga dhimatay” ayuu yiri Seyga marxuumadda.

Ehellada ayaa sidoo kale maydka gabadha keenay isbitaalka Madiina ee magaalada Muqdisho, waxayna sheegeen in aan la aasi doonaan, inta ay ka helayaan cadaalad, lagana soo qabanayo askartii ka dambeysay falka lagu khaariyay marxuumadda.

Illaa iyo hadda ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay mas’uuliyiinta Ceelasha Biyaha iyo laamaha amniga oo ku aadan dhacdadaasi argagaxa ku reebtay dadka deegaanka