Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Cabdullahi Xaashi Abiib oo ka tirsanaa Golaha Shacabka, balse dhowaan Guddoomiye Sheekh Aadan Madoobe sheegay inuu lumiyey xubinimadii Baarlamaanka, kadib markii uu imaa diidal labo kalfadhi, ayaa soo saaray qoraal dheer oo uu ku faahfaahiyey sababta loo beegsaday iyo arrin xasaasi ah oo ka shaqeynteeda uu ku dakanoobay.
Hoos ka aqriso war-saxaafadeedka Xildhibaan Abiib oo ciwaan uu uga dhigay “Farriin Ku Socota Shacabka Soomaaliyeed.”
Waxaan maanta hortiinna ka taaganahay anigoo aan ruxmin, aanan naxayn, si aan u kashifo khiyaano si wanaagsan loo maleegay oo lagu doonayo in la iga aamusiiyo. Isbahaysi ka kooban saraakiil sare, taageerayaal gooni-goosad ah, iyo siyaasiyiin fursad-raadis ah ayaa isku bahaystay si ay iga saaraan Golaha Shacabka – ma aha maxaa yeelay waxaan galay wax dambiya, balse waa maxaa yeelay waxaan si geesinimo leh uga hortagay musuqmaasuqa, riyooyinka gooni-goosadka, iyo dambiyada ka dhanka ah shacabka Soomaaliyeed.
Muddo saddex sano ah, waxaan si hagar la’aan ah ugu shaqeynayay difaaca madax-bannaanida Soomaaliya, kashifidda musuqmaasuqa, iyo u doodidda caddaaladda dhammaan muwaadiniinta Soomaaliyeed. Dadaalladaydaas ayaa iga dhigtay bartilmaameed ay beegsatay isbahaysi xooggan oo doonaya in ay meesha ka saaraan qof kasta oo si cad uga hor yimaada danaha ay ka leeyihiin xukunka.
Isbahaysigan waxaa ka mid ah Madaxweynaha Soomaaliya, Wasiirka Waxbarashada, Wasiirka Qorsheynta, Wasiirka Maaliyadda, Guddoomiyaha Bangiga Dhexe, Guddoomiyaha Aqalka Sare, Ra’iisul Wasaare Kuxigeenka, iyo hoggaamiyaha maamulka gooni-goosadka ee Hargeysa – dhamaantood waxay si wadajir ah isugu dayeen in ay i aamusiyaan kaddib markii aan si aan cabsi lahayn u kashifay musuqmaasuqooda, beentooda, iyo xadgudubyadooda ka dhanka ah xuquuqda aadanaha.
Gaar ahaan, hoggaamiyeyaasha dhaqdhaqaaqa gooni-goosadka ee Hargeysa iyo Muqdisho (Wasiirka Maaliyadda, Guddoomiyaha Bangiga Dhexe, Guddoomiyaha Aqalka Sare, Ra’iisul Wasaare Kuxigeenka, iyo hoggaamiyaha maamulka gooni-goosadka ee Hargeysa), oo dhammaantood ka soo jeeda hal beel oo gooni u taagan, ayaa si gaar ah uga carooday mowqifkayga adag ee aan ka qaatay been-abuurkooda iyo dambiyadooda. Waxaan caalamka tusay xasuuqyadii ay ka gaysteen SSC Khaatumo iyo dulmiga ay weli ku hayaan shacabka Awdal, oo la dhibaateeyay kaliya maxaa yeelay ma oggolaanin xukunka lagu khasbayo, balse ay dalbadeen xaqooda aayo-ka-tashi.
Halka ay ka noqon lahaayeen xaqiiqada, shakhsiyadahan musuqmaasuqa la tacaalayay waxay malaayiin dollar oo xoolo ummadeed ah, lacago laaluush ah, iyo hanti la dhacay u adeegsadeen olole ba’an oo ay igu doonayaan in la iga saaro – waxay taas ku sameeyeen iyaga oo helaya oggolaanshaha Madaxweynaha Soomaaliya. Tani ma aha maamul-wanaag. Tani ma aha dimoqraadiyad. Tani waa siyaasiyiin dambiileyaal ah oo sida tuugada u dhaqmaya.
Markii ay ku guuldarreysteen isku-daygii sharci-darrada ahaa ee ay igu doonayeen in ay iga saaraan Baarlamaanka, waxay qaadeen tallaabooyin kale oo ka sii liita. Hadda, Wasiirka Hawlaha Guud, oo horay u ahaa Wasiirkii Maaliyadda ee uu Madaxweynaha shaqada ka eryay bishii Luulyo 2023, ayaa loo xilsaaray in uu fuliyo shirqoolkooda. Wuxuu si toos ah ula shaqeynayaa Guddiga Doorashooyinka Qaranka oo si sharci-darro ah loo soo magacaabay, si uu u cabburiyo, u cabsigeliyo, uguna qasbo odayaasha dhaqanka ee beeshayda in ay doortaan qof kale oo aan aniga ahayn oo u matala kursiga (HOP #201), iyaga oo u hanjabaya in haddii aysan sidaas samayn, kursigaas loo bedeli doono beel kale oo Soomaaliyeed.
Faragelintan siyaasadeed ee furan waxay si cad u jebineysaa Heshiiskii Siyaasadeed ee Carta iyo habka awood-qaybsiga 4.5, oo damaanad qaadaya matalaad cadaalad ah oo loo siman yahay. Odayaashii dhaqanka ee ahaa xudunta siyaasaddeenna iyo ilaalinta dhaxalkayaga ayaa hadda lagu cadaadinayaa loona adeegsanayaa dano gaar ah – taasoo mar kale caddayn u ah heerka ay gaarsiisan tahay musuqmaasuqa ay wadaan shaqsiyaadkan damiir-laaweyaasha ah.
Dhaqan-xumadan waxaa sii xoojinaya Wasiirka Hawlaha Guud, oo halkii uu ka difaaci lahaa dadkiisa, uu doortay in uu noqdo shisheeye kalkaal u ah Wasiirka Maaliyadda ee beddelay. Halkii uu u istaagi lahaa caddaaladda, wuxuu hadda u adeegayaa kuwa maal-gelinaya in meesha la iga saaro, iyaga oo isticmaalaya canshuurtii ummadda Soomaaliyeed iyo deeqihii caalamiga ahaa ee loogu talagalay horumarka dalka, balse hadda loo adeegsanayo in lagu fuliyo olole siyaasadeed oo lagu baabi’inayo qofkii ka horyimaada.
Laakiin aan si cad u sheego: ma cabsi gelayo. Ma laabanayo. Ma khiyaanaynayo kalsoonida shacabka Soomaaliyeed ee ii doortay.
Waxaan dhaar ku maray in aan u adeegayo Soomaaliya, mana ka tegi doono waajibaadkaas. Waan sii wadi doonaa halganka aan ugu jiro caddaaladda, daboolka ka qaadista musuqmaasuqa, iyo difaaca madax-bannaanida dalkeenna. Ma jiro qof sharciga ka sarreeya – ha ahaado Madaxweynaha, Guddoomiyaha Baarlamaanka, Wasiirrada, ama hoggaamiye gooni-goosad ah.
Shacabka Soomaaliyeedow, waxaan idiin ku baaqayaa in aad u istaagtaan diidmada musuqmaasuqa, boobka siyaasadeed, iyo cabburinta. Kuwii maanta aniga isku dayaya in ay aamusiyaan, berri idinka ayay idin beegsan doonaan. Soomaaliya waa dal ay leedahay dadkeeda, ma aha dal tiro yar oo siyaasiin musuqmaasuq ah ay iibsadaan mustaqbalkiisa.
Halgankani ma aha mid aniga kaliya i khuseeya – waa halgankii Soomaaliya. Waxaan u taagnaan doonaa ilaa dalkeenna laga xoreeyo gacanta kuwa doonaya in ay burburiyaan.
Ilaahay ha daayo Soomaaliya iyo dadkeeda!
Dr. Abdillahi Hashi Abib – BA, MA, MASc, Ph.D
E: abdillahi.abib@parliament.gov.so
W: + 1-571-436-7586 M: + 252-6108-22469
