By Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Kenya ayaa markale isku dayeysa inay xal u hesho xiisada labada dal ee Soomaaliya iyo Itoobiya.
Horey waxay Kenya iskugu deyday inay xal gaaraan wufuud laba dhinac ah oo ay iskugu keentay Nairobi. Laakiin sidan aan horey u baahinay kulankaasi waa lagu kala booday, kadib markii ay Itoobiya diiday in nuqulka koowaad lagu cadeeyo inay ka laabteen is-afgaradkii ay la galeen Somailand.
Markale Kenya waxay hal abuurtay qorshe cusub oo ay dalalka gobolka ku wadaagayaan kheyraadka baddaha, iyada oo meesha laga saarayo arrimaha ciidamada, lana dhowrayo madax-banaanida dal walba.
Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Khamiistii la kulmay dhiggiisa Kenya William Ruto. Wakaaladda wararka ee Reuters iyo warbaahinta gobolkaba waxay sheegeen in madaxweynaha Soomaaliya lala wadaagay soo jeedintan cusub, iyada oo sida la sheegay ay Kenya ka talo gelisay Jabuuti iyo urur goboleedka IGAD.
Labada waddan ee Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa loogu baaqay inay arrintaan kasoo fikiraan, markaas kadibna waxaa la qorsheynaya in kulan guud uu dhaco oo ay markii koowaad isa soo hor fariistan madaxweyne Xasan Sheekh iyo ra’iisul wasaare Abiy Axmed tan iyo bishii Janaayo ee sanadkaan, markaas oo ay Soomaaliya si weyn uga hortimid is-afgaradkii ay Itoobiya la gashay maamulka Somaliland.
Qorshaha Kenya ay wado waxa uu dhinaca kale imaanaya, iyada oo dhawaan dowladda Soomaaliya aya heshiis baddeed la gashay dowladda Turkiga.
Dadka ka faallooda arrimaha Bariga Afrika waxa ay sheegayaan in dalalka gobolka ay walaac ka dareemayaan heshiiska ay Soomaaliya la gasho Turkiga iyo saameynta dalalka ka baxsan Afrika ay ku yeelanayaan gobolka.
Waxa kale oo suurta-gal ah inay arrintaan ku lug leeyihiin dalal reer Galbeed ah oo doonaya in Soomaaliya ay dib uga gurato heshiiska ay la gashay Ankara.
Inkasta oo dowladda federaalka ah ee Soomaaliya ay beenisay in mowduucan laga wada-hadlay, haddana Soomaaliya ma inkirsana inay Kenya waayahan ku mashquulsaneyd in xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya ay xaliso.
Madaxweyne William Ruto ayaa u muuqda mid raadinaya inuu noqdo hoggaamiyaha gobolka, sidoo kale wuxuu dhamaadka bisha May ee sanadkaan booqasho rasmi ah ku tegaya Aqalka Cad ee Mareykanka, isagoo la kulmaya madaxweyne Joe Biden.
Waxa sida muuqatana uu raajicinaya Ruto inuu halkaasi la tego fikrad ka weyn waxa ka dhaxeeya Mareykanka iyo Kenya.
Nidaamka madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uma badna inay hadda heegan u yihiin inay dib uga laabtan heshiiska aan weli la arag waxa ku qoran ee lala galay Turkiga. Laakiin dhinaca kale lama dhayalsan karo fikrad ay ku mideysan yihiin dalalka gobolka.
In si ganacsi ah ay dalalka u kala faa’iideystaan ma lahan cadaadis badan, laakiin Soomaaliya waxaa kusoo laabanaya ma ku jirta marxalad ay ku geli karto heshiis noocaas ah, iyada oo aan laheyn ciidan ku filan amniga baddaheeda, dalkana ay qeyb kamid ah argagixiso haysato, si weyna ay maamul goboleedyada iyo dowladda dhexe iskugu khilaafsan yihiin kheyraad wadaaga.
Waxaa hadda la sugaya jawaabaha iyo tallaabooyinka soo aadan ee labada dhinac, iyada oo laga yaabo inay qorshahaan si weyn ugu farxi doonaan dalalka aan baddaha laheyn ee ku jira urur-goboleedka IGAD sida; Itoobiya, Uganda iyo South Sudan.
