Muqdisho (Caasimada Online) – Agaasimaha cusub ee hay’adda nabad-sugidda iyo sirdoonka qaranka ee NISA Mahad Maxamed Salaad oo shalay si rasmi ah ua wareegay xilka ayaa ku dhowaaqay go’aan culus oo farxad-geliyay shacabka ku dhaqan Muqdisho.

Ugu horreyn Mahad Salaad ayaa xusay in diiradda uu saari doono sugidda amniga, isla markaana uu wax ka qaban doono xaaladda ay hadda wajaheyso caasimadda, isaga oo ballan qaaday inuu gaashan doono maamulka gobolka Banaadir iyo hay’adaha ammaanka.

“Anigga oo ku tashanayo garab istaagiinna waxaan mudnaan gaar ah siin doonaan sugidda amniga caasimadda oo u dub dhexaad u ah xasilloonida dalka, waxaan si wadajir ah uga wada shaqeyn doonaa maamulka gobolka Banaadir iyo hay’adaha amniga” ayuu yiri.

Sidoo kale wuxuu ku dhowaaqay in la furi doono waddooyinka xiran ee Caasimada,  si loo fududeeyo isku socodka gaadiidka iyo dadweynaha, taas oo farxad-gelisay reer Muqdisho.

Mahad Salaad ayaa carrabka ku dhuftay in qorshihiisa koowaad ee qayb ka tahay fududeynta isku socodka shacabka, si looga dul-qaado culeyska ay dareemayaan.

“Waxaan kale oo aan ka shaqeyn doonaa isku furidda magaalada iyo fududeynta isku socodka shacabka, si looga hortago xayiraadaha dhaq-dhaqaaqa ee laga maarmi karo” ayuu mar kale yiri agaasimaha cusub ee hay’adda Nabad-sugidda Soomaaliya.

Dhinaca kale waxa uu soo hadal qaaday dagaalka Al-Shabaab, isaga oo shaaca ka qaaday inuu sii laba jibaari doono, si looga horteggo dhagarta kooxaha Khawaarijta

“Kooxaha Khawaarijtu waa halis qaran oo u baahan in looga hortego si istaraatiiji ah wadajir ah sidoo kalena joogta ah” ayuu mar kale yiri Mahad Maxamed Salaad.

Soo laabashada Mahad ayaa muujinaysa in shaqadiisa dib loo qiimeeyay, wuxuuna mar kale hantay kalsoonida Madaxweynaha iyo Ra’iisul Wasaaraha, kadib markii dib loo qiimeeyay xaaladda amniga oo meel xun gaartay.

Tan iyo markii Madaxweyne Xasan Sheekh la doortay, oo 15-ka May oo ay haatan u buuxsantay saddex sano, waxa uu beddelay Taliyeyaasha Ciidanka Xoogga Dalka, Booliska, Asluubta iyo Nabad Sugidda Qaranka. Soo celinta Mahad ayaa sidoo kale ka dhigan inuu Madaxweynaha dib usoo celiyay saddex kamid ah afartii Taliye ee uu hore xilka uga qaaday.

Si kastab ha’ahaatee, isbeddellada joogtada ah ee Madaxweynaha uu ku sameynayo Wasaaradaha Difaaca, Arrimaha Dibadda, Amniga iyo Talisyada Ciidamada ayaa mar walba hakad gelinaya horumarka dagaalka lagula jiro argagixisada, iyagoo sidoo kale abuura firaaqo shaqo oo ay ka faa’iidaystaan kooxaha argagixisada ah.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa si rasmi ah u shaacisay dhammaadka wajiga hore ee sahminta shidaalka iyo macdanta ee lagu sameeyay qaar kamid ah xeebaha badda Soomaaliya.

Wasaaradda Batroolka iyo Khayraadka Macdanta ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa xaqiijisay in khayraadka looga faa’iidaysan doono si hufan, cadaalad ah, waxtarna u leh koboca dhaqaalaha dalka iyo bararaha nololeed ee shacabka Soomaaliyeed.

Wasaaradda ayaa heshiisyo wax soo saar wadaag ah la gashay Shirkadda Turkish Petroleum (TPAO) taas oo baaritaan iyo sahamin shidaal ka billawday badda Soomaaliya 21-dii Oktoobar 2024 iyadoo baaritaan kaas uu fuliyey markabka Oruç Reis Seismic Research Vessel.

Baaritaankaa iyo sahminta shidaalka ayaa ahaa mid socday 234 cisho iyadoo Shirkadda Turkish Petroleum ka ururisay xog badan oo ku saabsan xeebaha Soomaaliya xog shidaal kuwaas oo la darsi doono si loo ogaado celesha iyo tirada shidaal ee ku jira goobihii sahminta lagu sameeyay.

“Wasaaradda Batroolka waxay maanta oo ay taariikhdu tahay 15-ka Juun 2025 si rasmi ah u shaacinaysaa dhammaaday wajigii koowaad ee sahminta shidaalka ee ay wadeen Shirkadda Turkish Petroleum (TPAO),” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay Wasaaradda Batroolka Soomaaliya.

Wasaaradda ayaa sheegtay in ay shacabka Soomaaliyeed la soo wadaagi doonto natiijada xigta kadib sahminta la aruuriyey, taas oo dhawaan soo bixi doonta, marka ugu horeysa ee xog sax ah soo baxdo waxay sheegtay inay bulshada usoo bandhigi doonto.

Wasaaradda Batroolka iyo Khayraadka Macdanta XFS waxay uga mahad-celisay dhigeeda Wasaaradda Tamarta ee Turkiga wada-shaqaynta iyo iskaashi wanaagga ee u dhexeeya labada Wasaaradood, kaas oo fududeeyey in sidii loogu qorsheeyay uu kusoo idlaado wejiga koowaad ee sahminta shidaalka.

“Wasaaraddu waxay uga mahadcelinaysaa Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Dr. Xassan Sheikh Maxamuud iyo Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xamza Cabdi Barre kaalintoodii hoggaamineed ee la addin soo saarta iyo ka faa’iidaysiga khayraadka shidaalka dalka,” ayaa lagu yiri bayaanka wasaaradda.

Bayaanka wasaaradda ayaa ugu dambeyntiina waxay ugu bishaarayday Ummadda Soomaaliyeed in dalkeenna uu u socdo dhabbaha horumarka, iyadoo la raacayo hufnaan iyo cadaalad.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirkii hore ee arrimaha dibadda Soomaaliya, Mudane Axmed Ciise Cawad oo ka qayb-galay barnaamij dood oo ka baxay Telefishinka Universal ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan xaaladda siyaasadeed ee dalka, gaar ahaan tallaabadii ugu dambeysay ee ay qaaday dowladda federaalka Soomaaliya.

Cawad ayaa si weyn uga horyimid go’aanka dowladda dhexe ay ka qaadaywakiilada beesha caalamka, gaar ahaan kooxda C6+, isaga oo waradda ay u dirtay ku tilmaamay ceeb iyo baratakool xumo, sida uu hadalka u dhigay.

Wasiirkii hore arrimaha dibadda ayaa xusay in wasiiru dowlaha soo saaray warqadda aanu xittaa geli gelin xerada Xalane, sidaas darteedna aan go’aankiisa lagu kala dirin karin C6+.

“Wasiiru dowluhu intuu warqad iska qoro oo magaciisa uu ku saxiixo ma dhihi karo C6+ ma jirto. C6 isagu ma abuurin. Safaarado joogo waaye, kuwa na maamulaya waaye. Wasiirka sidaas dhahaya Xalane ma geli karo haddii aanu askari Ugandhays ah baarin,” ayuu yiri.

Sidoo kale wuxuu intaasi kusii daray in go’aankan uu ka dambeeyo xanaaq ay dowladdu ka qaaday kulamadii ay wakiilada beesha caalamka la yeesheen xubnaha mucaaradka, isla-markaana ay diidan yihiin dhaq-dhaqaaqa socda ee ku aadan khilaafka sii huraya ee dalka.

Waxaa kale oo uu tilmaamay in ujeedka beesha caalamka uu yahay sidii ay dhinacyadu isugu imaan lahaayeen, isla-markaana ay go’aan uga gaari lahaayeen khilaafka dhexdooda ah, isaga oo xusay in xittaa mararka qaar safaaradaha ay dadka Soomaaliyeed uga roon yihiin madaxdooda.

“Waxa uu ka xanaaqsan yahay oo uu lixda safiir u maagaayaa waxaa weeye, C6 waxay la kulmeen mucaarad, waxay u tageen madaxweynaha oo ku dhaheen dadkaaga la heshii, adiga iyo Jubbaland isla hadla, adiga iyo Puntland isla hadla, dastuurka ha iska beddelinina idinkoon raalli isaga ahayn. War Soomaali ayaad tihiin isku imaadoo gacmaha isqabsada” ayuu sii raaciyay.

Ugu dambeyn wuxuu soo hadal qaaday gogosha uu dhigay Madaxweynaha ee maanta dib u dhacday, isaga oo rajo xumo ka muujiyay qaabka wax loo wado, maadaama weli isku fahmi la’yihiin Villa Somalia iyo siyaasiyiinta mucaaradka ee dhaq-dhaqaaqa ka wada Muqdisho.

Soomaaliya aya haatan ku jirto marxald adag oo siyaasadeed oo cakiran, waxaana si aad ah la’isugu hayaa arrimaha doorashooyinka, xilli weli Villa Soomaaliya ay ku adkeysaneyso qorshaheeda la xiriira qof & cod oo ay diidan Jubaland, Puntland iyo xubnaha mucaaradka.

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha Maamul-goboleedka Puntland, Saciid Cabdullahi Deni oo maanta furay Kal-fadhiga 56-aad ee Golaha Wakiilada maamulkaasi ayaa jeediyay khudbad xasaasi ah oo uu uga hadlay xaaladda siyaasadeed ee dalka.

Ug horreyn Saciid Deni ayaa soo hadal qaaday gogosha uu dhigay Madaxweyne Xasan Sheekh ee maanta baaqatay, isaga oo xusay in markii horeba aan si wanaagsan loo qorsheyn, maadaama uu taagan yahay khilaaf siyaasadeed oo ka dhashay doorashada.

Deni ayaa ku taliyay in haatan la balaariyo shirka, si uu noqdo mid loo dhan yahay oo xal u noqda xiisadda gudaha ee taagan, si loo badbaadiyo dalka.

“Shirkii maanta madlanaa ee 15-ka waa baaqday ma ahayn wax markiisii hore si fiican looga baaraan dagay, haddana waxaan ku talinayaa shir loo dhan yahay oo dhab ka hadal ah oo dalka lagu samatabixinayo uu dhaco” ayuu yiri Madaxweynaha maamulka Puntland.

Sidoo kale waxa uu garab istaag buuxa u muujiyay Golaha Samatabixinta Soomaaliyeed ee ay ku dhowaaqeen xubnaha mucaaradka ee kasoo horjeedo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, wuxuuna tilmaamay inuu soo dhaweynayo dhismaha golahan.

Madaxweynaha Puntland ayaa sidoo kale shaaciyay in Puntland ay markii horaba qabtay in loo istaago samatabixinta dalka, lana ilaaliyo Dastuurka KMG ah ee heshiiska lagu yahay.

“Waxaan rabaab inaan soo dhaweeyo golaha maalin dhoweyd Xamar looga dhowaaqay ee Samatabixinta oo runtii aan ku boggaadinayo in mabaadii’ aas aasi ah oo dhinaca aragtida dowlad dhiska Soomaaliya ay Puntland horay u qabtay inay la qaateen oo ugu muhiimsan tahay in la ilaaliyo dastuurkii dadkan ay ku heshiiyeen iyo la helno hannaan doorasho oo loo wada dhan yahay” ayuu mar kale yiri Madaxweynuhu.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Waxaa dhacay nasiib darro aan la fileyn waxaa maanta bulshada Soomaaliyeed ay gaarsiisan yihiin inay mar labaad niyad-jab ka qaadaan dowladnimadii Soomaaliya oo ah arrin halis ah”.

Madaxweynaha Puntland oo hadalkiisa sii wata ayaa farriin culus diray dhammaan siyaasiyiinta Soomaaliyeed, wuxuuna ugu baaqay inay u istaagaan samatabixinta dalka, si looga hortago in mar kale ay kala tegto Soomaali.

“Haddii marxaladdan Samatabixinta dhici waydo wuxuu dalka halis ugu jiraa kala go’-go’ oo in laga soo kabto waqti badan ay qaadan doonto” ayuu mar kale yiri Madaxweynuhu.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo weli halkiisii yahay khilaafka u dhexeeya Puntland iyo dowladda federaalka, kaas oo gaaray meeshii ugu sarreysay, waxaana mar hore go’ay xiriirkii iyo wada shaqeyntii tooska ahayd ee u dhexeysay Garoowe iyo Muqdisho.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxtooyada Soomaaliya ayaa dib u dhigtay shirkii wadatashiga qaran ee lagu waday inuu qabsoomo Axadda, Juun 15, kaddib markii mucaaradka ay shaaciyeen inay ka baaqsanayaan ka qeybgalka.

Ilo-wareedyo dowladda ka tirsan ayaa u sheegay Caasimada Online in shirka si ku-meelgaar ah loogu qorsheeyay inuu qabsoomo Isniinta, Juun 16, kaddib markii cadaadis la saaray madaxtooyada si fursad loogu helo is-afgarad siyaasadeed oo ballaaran.

“Dib u dhaca wuxuu noqday lama huraan kadib markii dhinacyo siyaasadeed oo muhiim ah ay diideen inay ka qeybqaataan,” ayuu yiri mas’uul sare oo ka tirsan Villa Somalia, oo codsaday in aan magaciisa la shaacin sababo la xiriira xasaasiyadda arrinta.

Mucaaradka oo diiday ka-qaybgalka

Kooxaha ka baaqday shirka waxaa ka mid ah Madasha Samatabixinta Qaran iyo isbaheysi ay ku mideysan yihiin ururro siyaasadeed oo rasmi ah. Labada dhinacba waxay dowladda ku eedeeyeen in ay kaligeed go’aansatay qabashada shirka, iyada oo aan la abuurin jawi loo dhan yahay oo ku habboon wadahadal dhab ah.

“Ma jiri karto wadatashi wax-ku-ool ah ilaa la isku waafaqo ajandaha, ka-qaybgalayaasha, iyo shuruudaha,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeed ay soo saareen Madasha Samatabixinta Qaran, oo ay ka mid yihiin madaxweynayaal iyo ra’iisul wasaareyaal hore iyo siyaasiyiin saameyn leh.

Dadka dhaliilsan shirka waxay ku eedeeyeen dowladda in ay u adeegsaneyso wadahadalladan sidii ay ugu xoojin lahayd awooddeeda, isla markaana uga reebi lahayd mucaaradka saaxadda siyaasadda, xilli dalka uu isu diyaarinayo doorashooyinka guud ee la filayo sanadka 2026.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, oo mar kale xilka la wareegay 2022, ayaa ballanqaaday in dalka loo gudbin doono nidaam doorasho oo ku saleysan “hal qof, hal cod” taasoo beddeli doonta habka qabiilka ku saleysan ee doorashooyinka horey loogu qaban jiray.

Si kastaba ha ahaatee, khilaafyo siyaasadeed oo qoto dheer ayaa weli u dhexeeya dowladda dhexe iyo qaar ka mid ah dowlad-goboleedyada, gaar ahaan Puntland iyo Jubbaland, kuwaasoo kasoo horjeestay wax-ka-beddelka dastuurka iyo eedeymo ay u jeediyeen Muqdisho oo ku saabsan urursiga awoodda.

“Is-afgarad la’aanta u dhaxeysa dhinacyada siyaasadeed waxay halis gelin kartaa guulaha laga gaaray dib-u-habaynta,” ayuu yiri Cabdullaahi Xasan, oo ah falanqeeye ka tirsan International Crisis Group. “Ka-baaqsiga mucaaradka wuxuu iftiiminayaa kalsooni-darro baahsan oo laga qabo hab-maamulka dowladda ee wadahadallada.”

Kala-guurka siyaasadeed oo wajahaya caqabado

Shirka dib loo dhigay ayaa lagu waday inuu isugu keeno madaxda dowladda federaalka, wakiillada dowlad-goboleedyada, xisbiyada siyaasadeed iyo ururada bulshada rayidka, si is-afgarad looga gaaro khariidadda siyaasadeed ee dalka—oo ay ku jiraan jadwalka doorashooyinka, qorshaha amniga, iyo awood-qeybsiga dowladda dhexe iyo maamul-goboleedyada.

Dib-u-dhaca ayaa imaanaya xilli xasaasi ah oo ay Soomaaliya wajahaysay isbeddel siyaasadeed. Inkasta oo horumar la taaban karo laga sameeyay, dalka wali waxa uu la daalaa dhacayaa amni-darro joogto ah, gaar ahaan weerarada kooxda Al-Shabaab oo weli gacanta ku heysa dhul ballaaran oo miyiga ah, isla markaana beegsata magaalooyinka.

Deeq-bixiyeyaasha caalamiga ah sida Qaramada Midoobay iyo Midowga Yurub ayaa taageeradooda u xirtay horumar dhab ah oo laga gaaro xasilinta siyaasadda, dib-u-habaynta amniga, iyo dhismaha hay’ado dowladeed oo loo dhan yahay.

Diblomaasi reer Galbeed ah oo fadhigiisu yahay Muqdisho, kana codsaday in aan magaciisa la shaacin, ayaa u sheegay Caasimada Online: “Kalsooni-xumada ka dhex jirta siyaasiyiinta Soomaaliyeed waxay khatar gelin kartaa horumarkii laga sameeyay dib-u-dhiska dowladnimada. Wadahadal qaran oo lagu kalsoonaan karo oo loo dhan yahay ayaa fure u ah.”

Dowladda federaalka ayaan weli si rasmi ah uga hadlin dib u dhaca shirka, hase yeeshee warar hoose ayaa sheegaya in ay socdaan dadaallo kul kulul oo lagu doonayo in lagu qanciyo mucaaradka si ay miiska wadahadalka ugu soo laabtaan.

“Wadahadalku wuu socdaa — wali rajo ayaa jirta in dhammaan dhinacyadu ay dib isu hor fariistaan,” ayuu yiri sarkaal sare oo ku lug leh dadaallada dhexdhexaadinta.

Si kastaba, weli ma hubna in shirka uu sidoo kale si rasmi ah u qabsoomi doono Talaadada, Juun 16, sida hadda loo qorsheeyay.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa khudbad 15 daqiiqo ah ka jeediyey xil-wareejintii Agaasimaha NISA ee maanta ka dhacday xarunta Hay’adda ee Habar-Khadiija, wuxuuna carrabka ku dhuftay dhowr arrimood oo muhiim ah.

Xasan Sheekh ayaa ugu horeyn amaanay labada Agaasime ee Mahad Salaad iyo Cabdullaahi Sanbaloolshe oo xilka isku wareejiyey, “Ninka xilka wareejiyey Amb. Sanbaloolshe waa nin khibrad sare leh, Mahad-na waa sidoo kale waa nin aad khibradiisa aragteen, sida Sanbaloolshe sheegay in xilka la isku wareejiyo waa sunada dowladnimada,” ayuu hadalkiisa ku bilaabay xasan Sheekh.

Intaas kadib Madaxweynaha ayaa ku dheeraaday in sharaxaada amni darrada ka jirta Soomaaliya iyo muhiimadda uu dalkaan ku dhex leeyahay adduunka.

Madaxweyne Xasan ayaa ku taliyey in kalsooni la siiyo hay’adaha dowladda, oo gudaha dowladnimada xalka lagu gaaro, isagoo madaxdana kula taliyey in talo soojeedinta bulshada la qaato, isagoo yiri “Xeyn daabka dowladnimada banaankiisa xal kuma gaari karno.”

Wuxuu intaas ku sii daray “Dowladda hay’adaheeda kala duwan waxaa laga rabaa in dadka la dhageyso oo laga dhaafo waxa ay dhibsanayaan, laakiin ka gaarista iyo horay u socoshada hay’adaha ayaa xaq u leh waana sababta loo sameeyey, dowladdu sidaan ayey rabtaa ee maxay idinla tahay waa in dadka la dhahaa, laakiin go’aanka dowladdaa iska leh.”

Madaxweynaha ayaa balan qaaday in dowladiisu ay dadka la tasha doonto, “Dadka Soomaliyeed sida ay ku qanacsan yihiin waa in loo sameeyaa, waa lala tashanaa, qolo walbana sida ay rabto in loola tashado ayaa loola tashanaa,” ayuu yiri xasan Sheekh.

“Dalkaan waa dal aad u fiican, meesha uu caalamka uga yaalo waa meel aad u muhiim ah, wixii kheyraad ah ee dadka dunidaan ku nool ayuu Alle na siiyey, waxaa noo dheer inaan isku dad nahay oo walaalo wada dhashay aan nahay, kheyraadka aan heysano markaad eegto inta isheenu qabato waxaa ka badan inta aanaan arkin oo khibrado iyo aqoon hadaan u helno faa’iidooyin badan no oleh, sidaas darted waxaa khasab ah inaan sameysno saaxiibo caalami ah,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa dadka Soomaaliyeed ugu baaqay inay is aqbalaan oo dowladnimada wada dhistaan, “Soomaaliya shalay sidii ay aheyd maanta maaha, si meel sare aan u gaarno aan isku tanaasulno, waan koreynaa,” ayuu yiri.

Xasan Sheekh ayaa u mahadceliyey madaxdii isaga ka horeysay, isagoo qiray in wax badan ay soo qabteen oo qof kasta uu dowladnimada meel soo gaarsiiyey, “Laakiin meeshaan inaan sii joogno maaha, dalku waa inuu hormar sameeyaa, iyadoo si siman dhinac kasta looga dhisayo,” ayuu yiri.

Hoos ka daawo khudbadii madaxweynaha

Minneapolis (Caasimada Online) – Nin hubeysan ayaa aroornimadii Sabtida toogtay laba xildhibaan oo ka tirsan xisbiga Dimoqraadiga ee gobolka Minnesota, isagoo dilay mid ka mid ah iyo seygeeda, halka uu dhaawacyo culus u geystay xildhibaanka kale, sida uu sheegay barasaabka gobolka oo ku tilmaamay weerarkan mid si siyaasadeed loo beegsaday.

Toogashadan ayaa timid xilli Mareykanka ay ka taagan tahay kala qaybsanaan siyaasadeed oo qoto dheer, iyadoo kumannaan qof ay u diyaar garoobeen in ay waddooyinka u baxaan si ay uga mudaaharaadaan siyaasadaha Madaxweynaha Jamhuuriga ah ee Donald Trump.

Mas’uuliyiintu waxay sheegeen in eedeysane looga shakisan yahay weerarka uu weli baxsad yahay, iyadoo ciidamada ammaanka ay wadaan hawlgal baadi-goob ballaaran ah.

Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump iyo Xeer Ilaaliyaha Guud Pam Bondi ayaa cambaareeyay waxa ay ku tilmaameen “falal arxan darro ah”, waxayna ballan qaadeen in dambiilaha la horgeyn doono sharciga “si buuxda oo aan wax tanaasul ah lahayn.”

Guddoomiyaha gobolka Minnesota, Tim Walz, ayaa shir jaraa’id ku sheegay in Melissa Hortman – oo hore u soo noqotay Afhayeenka Golaha Wakiillada gobolka – iyo seygeeda Mark lagu dilay gurigooda oo ku yaalla agagaarka magaalada Minneapolis.

Sidoo kale, Senator John Hoffman iyo xaaskiisa Yvette ayaa lagu dhaawacay weerar kale, sida uu sheegay Walz isagoo codkiisu is beddelayay oo murugaysan. Wuxuu intaas ku daray in mas’uuliyiintu ay “si taxaddar leh u rajaynayaan” in labadaasi ka bogsan doonaan dhaawacyada.

“Tani waxay ahayd fal si gaar ah siyaasad ahaa loo beegsaday,” ayuu yiri Walz oo la hadlayay warfidiyeenka.

“Wadahadalka nabadeed waa tiirka ugu weyn ee dimoqraadiyadda. Khilaafaadka lama xalliyo iyadoo hub la isula tago ama xoog lagu muquuniyo.”

Sarkaalka sare ee Xafiiska Dambiyada ee Minnesota, Drew Evans, ayaa sheegay in Hoffman iyo xaaskiisa la toogtay marka hore, ka dibna, qiyaastii 90 daqiiqo kadib, Hortman iyo seygeeda lagu dilay gurigooda intii booliisku ku hawlanaa baaritaanka.

Evans wuxuu intaas ku daray in eedeysanuhu uu ku guuleystay inuu ka baxsado booliska intii rasaas ay is-dhaafsanayeen meel u dhow guriga Hortman.

“Weli si firfircoon ayaan u baadi-goobeynaa ninkan,” ayuu yiri.

Sida ay sheegtay ABC News oo soo xiganeysa ilo xog ogaal u ah baaritaanka, eedeysanaha ayaa la rumeysan yahay inuu isu ekaysiiyay sarkaal boolis ah labadii dhacdo.

Telefishinka maxalliga ah ee KSTP ayaa sheegay in booliisku raadinayaan nin caddaan ah oo leh timo bunni ah, xirnaa jaakad difaac madow ah, shaati buluug ah iyo surwaal buluug ah.

Mareykanka waxaa hareeyay kala qaybsanaan siyaasadeed tan iyo markii Madaxweyne Trump dib ugu laabtay Aqalka Cad bishii Janaayo.

Madaxweynaha Jamhuuriga ayaa wajahaya dhaleeceyn xooggan oo uga imaaneysa xisbiga Dimoqraadiga, gaar ahaan siyaasaddiisa adag ee ku aaddan masaafurinta, weerarrada uu ku hayo jaamacadaha iyo warbaahinta, iyo eedeymaha la xiriira inuu xad gudbay xeerarka xaddida awoodda madaxweynaha isagoo riixaya ajandihiisa siyaasadeed.

“Xilligan khatarta ah ee aan ku sugan nahay, falkaan naxdinta leh ee ka dhacay Minnesota waa in uu u noqdaa digniin innaga oo dhan,” ayuu yiri Walz.

“Dimoqraadiyadda iyo dooda ka dhex socota baarlamaannada, dawladaha hoose, iyo guddiyada dugsiyada waa habka kaliya ee khilaafaadka lagu xallin karo si nabad ah, loogana shaqeyn karo horumarka bulshada.”

Muqdisho (Caaasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo haatan cadaadis xooggan kala kulmayo xubnaha mucaaradka iyo wakiilada beesha caalamka ayaa taageero wayn u helay qorshihiisa la xiriira doorashooyinka dalka.

Odayaasha dhaqanka Soomaaliyeed oo maanta shir ku yeeshay magaalada Muqdisho ayaa garab istaag buuxa u muujiyay Madaxweynaha, iyaga oo soo dhaweeyay ololihiisa ku aadan doorashooyinka qof iyo codka ah ee la filayo inay ka dhacaan gudaha dalka Soomaaliya.

Dhaqanka oo bayaan culus soo saaray ayaa shacaka Soomaaliyeed ugu baaqay inay ka qayb-galaan isdiiwaangelinta dadweynaha, si ay u codeeyaan doorashada soo socota.

“Odayaasha dhaqanka waxay bulshada ugu baaqayaan inay usoo baxayaan isdiiwaangelinta doorashooyina tooska ah, si u doortaan wakiilada iyo madaxdooda heer federaal,” ayaa sidoo kale lagu yiri bayaan ay si wadajir ah usoo saareen odayaasha dhaqanka ee shiray.

Sidoo kale odayaasha dhaqanka ayaa soo dhaweeyay shirka uu ku baaqay Madaxweynaha ee lagu wado inuu beri ka dhaco magaalada Muqdisho, waxayna ugu baaqeen siyaasiyiinta mucaaradka inay gogosha tegaan oo ay wada-hadal la galaan Madaxweynaha dalka.

“Waxaan taageereynaa oo aan soo dhaweyneynaa shirka uu ku baaqay madaxweynaha waxaana leenahay dadka Soomaaliyeed ee waxgaradka ah waxaa waajib ku ah inay taageeraan gogosha wadahadalka ee uu fidiyay Madaxweynaha, waxaan sidoo kale saamileyda siyaasadda ugu baaqeynaa inay tegaan shirka” ayuu yiri Nabadoon Maxamed Xasan Xaad oo madasha ka hadlay.

Dhankiisa Imaam Daahir Imaam Maxamuud oo shirka khudbad ka jeediyay ayaa tilmaamay in odayaasha dhaqanka ay diyaar u yihiin inay qaataan kaalinta kaga aadan badbaadinta dalka.

“Waxaan leenahay tabashada aad qabtaan ka jeediya shirka, anaguna waa idin duceneynaa inaad ku heshiisaan gogosha haddii ay isku qaban weysana dhaqanka Soomaaliyeed meel kasta uu joogo ha’isku yimaado go’aanna ha qaato” ayuu isaguna yiri Imaam Daahir.

Ugu dmabeyn odayaasha dhaqanka ayaa boggaadiyay guulaha ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka ay ka gaareen dagaalka ay kula jiraan Al-Shabaab ee ka socda dalka.

Soomaaliya ayaa haatan ku jirto marxad adag oo ka dhalatay khilaafka siyaasadeed ee u dhexeeyo dowladda federaalka iyo mucaaradka, kaas oo gaaay meeshii ugu sarreeyay, waxaana la’isku hayaa hannaanka loo wajahayo doorashooyinka soo socda ee 2026.

Boosaaso (Caasimada Online) – Maamulka Puntland ayaa sheegay inay gacanta ku dhigeen dagaalyahan ajnabi ah oo ka tirsan kooxda Daacish, kaasoo ay ku andacoodeen inuu u dhashay dalka Turkiga. Sheegashadan ayaa durba dhalisay diidmo ka timid dhanka Turkida.

Sida lagu sheegay war kasoo baxay ciidamada ammaanka, ninkan ayaa la qabtay intii lagu guda jiray howlgal ammaanka lagu xaqiijinayay oo ka dhacay dooxada Baalade ee gobolka Bari — degaan buuraley ah oo fog — halkaasoo ciidamada Puntland ay muddooyinkii la soo dhaafay dagaallo uga wadeen firxadka kooxda Daacish.

Warbixinta milatari ayaa sheegtay in ninka la qabtay uu watay qori AK-47 ah, isla markaana lagu qabtay isagoo kaligiis biyo ka dhaansanayay ceel.

Ciidanka Guutada 3-aad ee Puntland, oo qabtay ninkan, ayaa ku sifeeyay inuu yahay dagaalyahan hore uga fakaday howlgallo lagu burburiyay xarumo ay Daacish ku lahayd buuraleyda Cal Miskaad. Inkastoo aan la shaacin magaciisa, haddana mas’uuliyiinta Puntland waxay sheegeen in uu haysto jinsiyadda Turkiga isla markaana uu bixiyay xog muhiim ah intii lagu guda jiray wareysiyo hordhac ah.

“Eedeysanuhu ma uusan la socon wax koox ah xilligii la qabtay,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka. “Wuxuu ka fakaday intii lagu guda jiray howlgalladii ugu dambeeyay ee lagu wiiqay awoodda Daacish ee gobolka.”

Howlgalladaas, oo ay garab ka siiyeen diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Mareykanka iyo duqeymaha cirka ee Imaaraadka Carabta, ayaa la sheegay inay ku dhinteen ugu yaraan 15 dagaalyahan oo looga shakisan yahay Daacish, iyadoo la burburiyay saldhigyo istiraatiiji ah oo kooxda ay ku lahayd deegaannada Cadayle iyo Sadow. Mas’uuliyiinta Puntland ayaa ku tilmaamay hawlgalkan mid jab weyn ku ah Daacish ee waqooyiga-bari Soomaaliya.

Sheegashada Puntland oo la diiday

Umut Çağrı Sarı, oo ah falanqeeye siyaasadeed oo Turki ah kana faalooda arrimaha Geeska Afrika, ayaa si adag u beeniyay sheegashada Puntland, isagoo ku tilmaamay “propaganda liidata” oo loogu talagalay in lagu marin habaabiyo dadweynaha looguna waxyeelleeyo sumcadda dowladda Turkiga.

“Qaar ka mid ah warbaahinta Puntland mar kale waxay isku dayayaan inay khaldaan aragtida dadweynaha, iyagoo baahinaya sawirka qof aan la garanayn dhalashadiisa, kadibna sheegaya inuu yahay Turki u dagaalamaya Daacish,” ayuu Sarı ku qoray bartiisa X (hore Twitter).

“Waxaan hore u aragnay sheekooyin been abuur ah oo sidan oo kale ah – mar walba waa lagu fashilmaa marka xaqiiqooyinku soo baxaan,” ayuu raaciyay.

Sarı wuxuu xusay in Turkigu uu door hoggaamineed ka qaatay la dagaalanka Daacish, gaar ahaan howlgalladii uu ka fuliyay waqooyiga Suuriya ee lagu cirib tiray kunno dagaalyahanno ah, laguna burburiyay saldhigyo muhiim ah. “Turkigu si dhab ah ayuu ula dagaallamaa argagixisada, gudaha iyo dibaddaba,” ayuu yiri.

Wuxuu intaas ku daray in haddii eedeymahan noocan ah lasii wado, uu shaacin doono “sheekada dhabta ah ee ka dambeysa ciyaarta wasakhda ah ee Daacish ee Puntland,” isagoo iftiimiyay suurta-galnimada xiriir u dhexeeya kooxda iyo madax sare oo ka tirsan Puntland.

Wuxuu si gaar ah u magacaabay Abdulqadir Mumin — wadaad hore oo kasoo jeeda Soomaaliya kana yimis UK — haatanna ah hoggaamiyaha Daacish ee dalka. Sarı ayaa sidoo kale tilmaamay xiriir suurtagal ah oo gaaraya ilaa Madaxweynaha Puntland, Siciid Cabdullaahi Deni. “Xaqiiqooyinka waa muhiim. Turkigu argagixiso ma dhoofiyo — wuu la dagaallamaa,” ayuu yiri.

“Tan iyo markii aad doorateen khilaaf, ha iftiinto runta dhabta ah ee ka dambeysa Puntland,” ayuu raaciyay — isagoo muujiyay in hoggaanka Puntland laga yaabo inuu si ka dheer sidii loo malaynayay ugu lug leeyahay arrimaha xagjirka.

Laanta Daacish ee Soomaaliya ayaa la aasaasay sanadkii 2015, kadib markii ay ka go’day Al-Shabaab. Waxay saldhigyo ka samaysatay buuraha gobolka Bari ee Puntland, iyadoo uu hoggaamiyo Abdulqadir Mumin. Inkasta oo ay tahay koox yar, haddana waxay weli sii waddaa dilal bartilmaameed ah, qorista dagaalyahanno cusub, iyo falal baad ah.

Maamulka Puntland ayaa hormuud u ah dagaalka ka dhanka ah kooxda, iyadoo taageero ka helaya Mareykanka iyo Imaaraadka. Howlgallo isugu jira dhulka iyo cirka ayaa si isdaba joog ah loogu beegsaday xarumaha kooxda, kuwaas oo ugu dambeeyay ka dhacay agagaarka Cadayle iyo Baalade.

Muqdisho (Caasimada Online) – Agaasimaha cusub ee hay’adda nabad-sugidda iyo sirdoonka qaranka ee NISA Mahad Maxamed Salaad ayaa maanta oo Sabti ah si rasmi ah xilkan ula wareegay kadib markii dhowaan mar kale loo magacaabay agaasimaha hay’adda.

Munaasabadda xil wareejinta oo ka dhacday xarunta NISA ayaa waxaa goobjoog ahaa madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud oo xilka u kala wareejiyay Mahad iyo Sanbaloolshe, wuxuuna kula dardaaramay inuu sii wado shaqada hay’adda NISA.

La wareegidda kadib Mahad ayaa qaadi doonto tallaabo la xiriirta amniga, waxaana ugu horreyso wax ka beddal la filayo inuu ku sameeyo taliyeyaasha qaybaha ee hay’adda.

Mahad Salaad ayaa kowdii bishan markii labaad xilkan loo soo magacaabay, waxaana meel-mariyay golaha wasiirada kadib  soo jeedinta wasaaradda amniga gudaha Soomaaliya.

Ninkan ayaa mar kale hantay kalsoonida Madaxweynaha iyo Ra’iisul Wasaaraha, kadib markii dib loo qiimeeyay xaaladda amniga oo meel xun gaartay.

Sidoo kale Mahad Salaad  ayaa sannad ka hor laga qaaday xilka, si uu ugu tartamo xilka Madaxweynaha Galmudug, balse wuu ku guuldareystay, taas oo keentay in Madaxweyne Xasan Sheekh uu muddo kordhin u sameeyo madaxda dowlad-goboleedyada.

In Mahad Salaad dib loogu magacaabo xilkaan ayaa muujinaysa in shaqadiisa dib loo qiimeeyay, iyadoo Sambalooshe uu arrintaas ka dhiidhiyay oo u arkay bahdil siyaasadeed.

Tan iyo markii Madaxweyne Xasan Sheekh la doortay, oo 15-ka May oo ay haatan u buuxsantay saddex sano, waxa uu beddelay Taliyeyaasha Ciidanka Xoogga Dalka, Booliska, Asluubta iyo Nabad Sugidda Qaranka. Soo celinta Mahad ayaa sidoo kale ka dhigan inuu Madaxweynaha dib usoo celiyay saddex kamid ah afartii Taliye ee uu hore xilka uga qaaday.

Si kastab ha’ahaatee, isbeddellada joogtada ah ee Madaxweynaha uu ku sameynayo Wasaaradaha Difaaca, Arrimaha Dibadda, Amniga iyo Talisyada Ciidamada ayaa mar walba hakad gelinaya horumarka dagaalka lagula jiro argagixisada, iyagoo sidoo kale abuura firaaqo shaqo oo ay ka faa’iidaystaan kooxaha argagixisada ah.