Beijing (Caasimada Online) – Caabuqa sii kordhaya ee fayraska neefmareenka ee loo yaqaanno metanemovirus (HMPV) ee Shiinaha ayaa walaac ku abuuray dad badan iyo waddamo badan, taas oo ay ugu wacan tahay isku ekaanshaha calaamadaha caabuqa faafa iyo hargabka caadiga ah.

Fayraskani waxa uu dadka soo xasuusiyay xanuunkii Corona ee mar saameeyay dunida oo dhan, kaas oo ka bilowday Shiinaha.

Marka laga hadlayo soo ifbaxa cusub ee fayriska ee Shiinaha, tani waxay muujinaysaa kor u kaca la socodka kiisaska, sida uu sheegay Dr. Dirar Al-Balaawi, oo ah bare sare iyo lataliyaha daaweynta cudurrada faafa.

Al-Balaawi oo u warramayay BBC-da laanteeda Carabiga ayaa sheegay in feyraskaan markii ugu horreysay laga helay dalka Holland sannadkii 2001-dii, balse waxa ay dadku aaminsan yihiin in uu muddo dheer ka hor jiray, inkasta oo uu cusub yahay daahfurkiisa.

Waxa uu intaa ku daray in fayraska loo tixgeliyo sababta labaad ee ugu badan ee cudurrada ku dhaca neefmareenka kuwaas oo si daran dadka u saameeya, cuduradaan ayaa aad u waxyeeleeyay carruurta da’doodu ay ka yar tahay shanta sano ee ku jira rugaha bukaan socodka ee Maraykanka, ka dib fayraskii syncytial breath (RSV), kaas oo ka tirsan isla qoyska.

Cilmibaarisyo la sameeyey ayaa tilmaamaya in caabuqa uu fido xilliyada gu’ga iyo jiilaalka, sida uu sheegay Dr. Al-Balaawi.

Dadka aadka ugu nugul caabuqa

Dr. Al-Balaawi waxa uu ku macneeyay in fayrasku uu ku dhaco da’ kasta, balse uu khatar weyn ku hayo carruurta yaryar, dadka da’da ah, dadka difaaca jirkoodu daciifka yahay iyo dadka qaba xanuunnada neefmareenka sida neefta, sida uu sheegay.

Waxa uu sheegay in qofka uu ku dhaco caabuqaan lagu arkayo calaamado fudud oo la mid ah hargabka, sida diif, qufac, cune xanuun iyo qandho, isaga oo intaa ku daray in mararka qaar uu cuduro halis ah ku keeno neefmareenka, sida oof-wareenka iyo burukiitada, oo u baahan kara, isbitaal, gaar ahaan kuwa ugu nugul.

Qaababka gudbinta iyo xawaaraha faafinta

Human metanemovirus (HMPV) waxaa lagu kala qaadaa, sida uu qabo Al-Balawi, iyada oo la soo marsiiyo dhibcaha neefsiga ee ka dhasha qufaca ama hindhisada, ama taabashada tooska ah ee meelaha fayraska wasakhaysan.

Waxa uu tilmaamay in xawaaraha faafitaanka fayraska aan si sax ah loo ogeyn, maadaama hadda la sameynayo daraasado si wanaagsan loogu fahmayo nooca gudbintiisa.

Siyaabaha looga hortagi karo

Waxa uu sheegay in fayrasku uusan hadda u muuqan mid leh khatar wayn oo caalami ah, balse ka warqabka astaamihiisa iyo siyaabaha looga hortagi karo ay muhiim u tahay in la xaddido fiditaankiisa iyo ilaalinta kooxaha halista ugu jira.

Waxa uu xusay in hababka looga hortagayo fayraska ay la mid yihiin kuwa loo isticmaalo ka hortagga caabuqyada iyo hargabka, oo ay kamid yihiin kuwaan;

• Gacmaha si fiican ugu dhaq saabuun iyo biyo ugu yaraan 20 ilbiriqsi
• Ka fogow inaad ku taabato indhaha, sanka, iyo afka gacmo aan la dhaqin
• Dabool afka iyo sanka adiga oo isticmaalaya maro ama shay nadiif ah marka aad qufacayso ama hindhisayso, ka dibna isla markiiba iska tuur
• Nadiifi oo jeermiska ka qaad sheeyaasha inta badan la taabto
• Guriga joog markaad jirran tahay si aad uga fogaato inaad dadka kale qaadsiiso.

Sida uu khatar u yahay iyo sida loo daweeyo

Mar la weydiiyay sida ay lagama maarmaanka u tahay in la qaado tillaabooyin looga hortagayo faafitaankiisa, si la mid ah tillaabooyinka Corona, Al-Balaawi waxa uu sheegay in xilligan la joogo, aysan jirin cadeymo dhammaystiran oo muujinaya in ay lagama maarmaan tahay in la qaado tallaabooyin adag, heerka socdaalka caalamiga ah.

Al-Balaawi waxa uu sheegay in aanay jirin dawo gaar ah oo lagu daweyn karo Metanemovirus-ka bini’aadamka, balse daawayntaasi ay inta badan ku xiran tahay in la yareeyo calaamadaha.

Dhakhtarku waxa uu ku taliyay in la nasto oo la cabo dareere badan, waxaa dheer in la isticmaalo dawooyinka aan farmashiyaha laga qorin si loo yareeyo xumadda iyo xanuunka.

Xaaladaha infekshanka daran, wuxuu aaminsan yahay in isbitaal dhigista laga yaabo inay lagama maarmaan noqoto, halkaas oo laga helayo daryeel, sida ogsijiinta.

Guud ahaan, khubaradu waxay carrabka ku adkeeyaan muhiimadda ay leedahay la socodka xaaladda iyo in si joogto ah loo cusboonaysiiyo macluumaadka iyada oo la samaynayo cilmibaaris ku saabsan horumarka metanemovirus (HMPV) ee aadanaha, sida uu qabo Al-Balawi.

Shiinuhu muxuu leeyahay?

Shir jaraa’id oo ay qabatay afhayeenka wasaaradda arrimaha dibadda Shiinaha Mao Ning ayaa wax looga waydiiyay su’aalo ku saabsan mowduucan.

Waxa ay sheegtay in kiisas badan oo caabuqyada neefmareenka ah laga soo sheegay qaybta waqooyi inta lagu jiro jiilaalka.

Waxay xustay in “Xarumaha Qaranka ee Xakamaynta Cudurrada Shiinaha ay dhawaan qabteen shir jaraa’id si ay ugu dhawaaqaan tallaabooyin lagu xakameynayo cudurrada neefmareenka ee Shiinaha inta lagu jiro xilliga qaboobaha.”

Waxay intaas ku dartay, “Marka la barbardhigo sannadkii hore, cudurradani waxay noqdeen kuwo khatar yar oo aan fidin sannadkan, waxaan rabaa inaan kuu xaqiijiyo inay ammaan tahay inaad u safarto Shiinaha.”

Walaaca dalalka dariska la’ah Shiinaha

Waddamada deriska la ah Shiinaha ayaa si walaac leh ula socda xaaladda, iyadoo wasaaradda caafimaadka Indonesia ay maalmo ka hor soo saartay bayaan, iyadoo sheegtay in Indonesia ay “la soconayso gudbinta HMPV ee Shiinaha, iyo meelaha laga soo galo waddanka, waxaana ka mid ah tallaabooyinka sida karantiilinta rakaabka ka imanaya dibadda ee ay ka muuqdaan calaamadaha hargabka oo kale.

Wakaaladda wararka ee Indonesia ee Antara ayaa sheegtay in afhayeenka wasaaradda caafimaadka Vidya Vathi ay ku amartay dadka deegaanka in ay ka taxadaraan isticmaalka wajixirka iyo in gacmaha lagu dhaqo saabuun.

Si ka duwan Indonesia, Dr. Atul Goyal, oo ah agaasimaha guud ee Adeegyada Caafimaadka Hindiya, ayaa sheegay in aan loo baahnayn in laga walwalo.

Bayaan uu soo saaray Jimcihii, Goyal wuxuu ku sheegay inaysan jirin kiisas badan oo fayraska gudaha Hindiya.

Waxa uu intaa ku daray, “Waxaan si joogto ah ula soconaa xaaladda, sannadkii hore, ma jirin koror tirada cudurrada bishii December.”

Xarunta Shiinaha ee Xakamaynta iyo Kahortagga cudurrada ayaa daabacday xog muujinaysa koror muuqda oo caabuqyada neefmareenka intii lagu jiray Disembar gaar ahaan taariikhdu marka ay ahayd 16 ilaa 22, sanadkii hore ee 2024.

Isha: BBC

Muqdisho (Caasimada Online) – Ku dhowaad 100 Xildhibaan ayaa canbaareyn ka soo saaray qorshe ay sheegeen in Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh uu ganacsiga dhoofinta xoolaha Soomaaliya ugu xiray hal ganacsade oo degan dalka Jabuuti.

Xildhibaanada ayaa sheegay in ganacsadahaas uu yahay mid shisheeye oo uusanba Soomaali aheyn, iyagoo hoosta ka xariiqay in nolasha bulshada Soomaliyeed ay ku tiirsan tahay dhaqashada iyo dheefsiga xoolaha nool, isla markaana  saldhig ama laf-dhabar ay u yihiin qaab-dhismeedka dhaqaalaha dalka.

“Inta ay Soomaaliya jirtay, Xooluhu waxay door weyn ku lahaayeen nolosha dadka Soomaaliyeed, iyagoo si weyn uga soo gaybqaatay xasiloonida quutal-daruuriga, hab-nololeedka iyo dhaqaalaha bulshada,” ayaa lagu yiri War-saxaafadeed ay si wadajir ah u soo saareen xildhibaanada ku saxiixan warqadaan.

Xildhibaanada oo ka tirsan labada Aqal ee Baarlamaanka Soomaaliya, ayaa sheegay inay ka jawaabayaan cabasho ka soo yeertay bulshada Soomaaliyeed.

“Waxaan si adag u cambaaraynaynaa go’aanka Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ugu xiray gacansade shisheeye oo lagu magacaabo Abu-Yasir dhoofinta xoolaha Soomaaliyeed, ninkaas oo ah nin ajnabiga ah oo taariikh madow ku leh gudaha Soomaaliya, ganacsato badan oo Soomaaliyeedna hore u dhacay deggana dalka Jabouti,” ayaa lagu yiri eedeyntaan ka soo yeertay Xildhibaano ka tirsan Baarlamaanka Soomaaliya.

Xildhibaanada ayaa sheegay in tani ay tahay markii u horaysay ee ay dhacdo in dhoofka xoolaha Soomaaliyeed hal shaqsi loo xiro “Hab-dhaqankan iyo maamul xumadaan aan laga firsan ee sida joogtada ah loogu xad gudbayo xaquuqaadka shucuubta Soomaaliyeed, wuxuu cunaqabataynayaa xaqa ganacsiga xorta ah ee muwaadinka, wuxuuna dhabar jab ku noqonayaa kobcinta dhaqaalaha wadanka,” ayaa lagu yiri qoraalka Xildhibaanada.

Sidoo kale waxay sheegeen in tani ay abuurayso in dad tiro badan oo ku tiirsanaa Xoolaha nool ay waayeen nolol maalmeedkoodi, iyagoo sheegay wadanka ay u horseedayso dhaqaale burbur baahsan oo ka daran kan maanta Soomaalidu wajahayso.

“Go’aankaas qaldani wuxuu saaxada ka saarayaa ganacsato Soomaaliyeed oo tiro badan, ganacsi xor ah, sinnaan iyo tartan cadaalad ah. Wuxuu horseedayaa musuqmaasuq, burbur dhaqaale iyo shacab Soomaaliyeed oo ku shaqo waaya,” ayaa lagu yiri qoraalka Xildhibaanada.

Sidoo kale waxay sheegeen in go’aankan dowladnimada uusan meelna ka soo gelin, marnaba ma nogon karo mid la aqbali karo. Waxana la wadaagaynaa oo ku boorrinaynaa goleyaasha Baarlamaanka Soomaaliyeed, wax-garadka, ganacsatada, culimada, bulsho weynta Soomaaliyeed iyo ururrada rayidka ah, inay si adag uga gutaan waajibka ka saaran wadanka, oo ay si degdega uga hor yimaadaan cunaqabataynta iyo xad gudubkaa dhaqaale ee lagu hayo ummaddaa Soomaaliyeed, si loo badbaadiyo xoolaheena, hab nolo-leedka bulshada iyo dhaqaalaha waddanka.

Xildhibaanada ayaa sheegay inay caddeynayaan in qalinka iyo shaqada qaran loo isticmaalo “dano gurracan waa dambi Qaran”’sidaas daraadeedna ay dalbanayaan in loo wada istaago bad-baadinta dhaqaalaha dalka.

LIiska Soo Saaray War-Saxaafadeedkan:

1. Xil. Ahmed Abdi Koshin
2. Xil. Foosiya Yuusuf Xaaji Aadan

3.Xil. Faadumo Ismaacil

1. Xil. Ifraax Cawed (Nooleeye)
2. Sen. Axmed Ibrahim Maxamed (Abwaan Qorane)
3. Xil. Caydaruus Yusuf Saalax
4. Xil. Abdullahi Hussein Ali (Abdalla Qaanuuni)
5. Xil. Mohamed Barre Cumar ( Fiyoore)
6. Sen. Prof. Abdi Ismail Samatar
7. Xil. Yusuf Hussein Ahmed Gama’diid
8. Xil. Ali Sheikh Mohamed
9. Xil. Dahir Amin Jesow
10. Xil. Mukhtar Ahmed Hassan Saajid
11. Xil. Abdisamad Moalim Mohamuud
12. Xil. Dr. Ali Saed Faqi
13. Xil. Farah Abdi Diini
14. Xil. Hersi Adan Roble
15. Xil. Abdirazak Abdullahi Moalim Eid
16. Xil. Fa’isa Mohamed Jeyte
17. Xil. Ismail Abdirahman Sh Bashir
    

Doolow (Caasimada Online) – Madaxweyne ku xigeenka maamulka Jubbaland Maxamuud Sayid Aadan oo ku sugan degmada Doolow ee gobolka Gedo ayaa diyaariyey ciidan xoog leh oo isaga ka amar qaata, kuwaas oo gaaraya 400 illaa 500 oo askari.

Ciidankaan oo ka kala yimid qeybo kamid ah degmooyinka gobolka Gedo iyo dhanka deegaanada Dowlad Deegaanka Soomaalida ayaa loo diyaarinayaa in Jubbaland ay iska difaacdo is balaarinta ay gobolkaas ka wado Dowladda Federaalka Soomaaliya.

Ciidamada waxaa Jubbaland u Qalabeyneysa dowladda Itoobiya, sida ay ogaatay Caasimada Online, Itoobiya iyo Maxamuud Sayid Aadan ayaa heshiiska lagu dhisayo ciidankaas ku soo kala saxiixday magaalada Addis Ababa.

Telefishinka Jubbaland ayaa baahiyey in Madaxweyne ku xigeenka Jubaland Maxamud Sayid Aadan uu maanta kulan la qatay Guddiga abaabulka iyo isku dubarida qeybaha kala duwan ee ciidanka Jubaland ee ku sugan Gobalka Gedo, balse Caasimada Online waxay ogaatay in ciidankaas diyaarintooda lasoo dhameystiray.

“Kulanka oo ay ka qeybgalen Wasiirka amniga, , Xildhibaano, Maamulka Gobolka, iyo taliyasha ciidmada ayaa Gudiga looga dhageysatay warbixinta waxaa u qabsomay iyo diiwaangelinta ciidanka Daraawiishta Dowladda Jubbaland ee Gobalka Gedo,” ayaa lagu yiri warkaan.

Kulankaan iyo qoraalka ay baahisay warbaahinta Jubbaland ayaa lagu qarinayaa qalabeynta ay ciidankaas ku sameysay Itoobiya, kadib markii ay maalmihii lasoo dhaafay diyaarintooda Doolow ka wadeen Maxamuud Sayid Aadan iyo wasiirka amniga Jubbaland Jeneraal Yuusuf Dhuumaal.

Inkastoo Itoobiya ay heshiis la gashay dowladda federaalka oo la sheegay in khilaafkii lasoo afjaray, hadana dowladda Itoobiya ayaa weli toos u taageereysa qorshaha ay isku difaaceyso Jubbaland, halka dowladda federaalka ay dooneyso in gobolka Gedo ay kala wareegto Jubbaland, sidoo kalena meesha ka saarto Axmed Madoobe.

Magaalooyinka ugu muhiimsan gobolka Gedo ayaa gacanta u galay dowladda federaalka, sida xarunta gobolkaas ee Garbahaarey, Beledxaawo, Baardheere iyo Buurdhuubo, balse waxaa weli gacanta Axmed Madoobe ku jira Doolow, Luuq iyo deegaano kale oo muhiim ah.

Boosaaso (Caasimada Online) – Sida ay sheegeen falanqeeyayaasha arrimaha siyaasadda iyo amniga, hoggaamiyaha Soomaaliga ah ee kooxda Daacish Cabdiqaadir Muumin ayaa si aan rasmi ahayn u noqday hoggaamiyaha guud ee kooxda, inkasta oo aanu wadanin magaca rasmiga ah ee jagadaas.

Arrintan ayaa imanaysa iyada oo uu mugdi badan ku jiro haybta “Khaliifka” ama Amiirka guud ee kooxda Daacish ee Abou Xafs al-Hashimi al-Qurashi, iyada oo uu muran ka taagan yahay jiritaanka qof magacaas leh.

Khubarrada qaar ayaa tilmaamaya inay arrintaasi suurtagal ka dhigayso in Cabdiqaadir Muumin uu hadda madax u yahay xafiiska guud ee maamulka caalamiga ah ee Daacish isaga oo jooga Soomaaliya.

Haddaba, maxaan ka naqaana Cabdiqaadir Muumin?

Inta laga ogyahay Cabdiqaadir Muumin, wuxuu dhashay sanadihii kontomeeyadii, isagoo ku dhashay degmada Qandala ee gobolka bari ee Soomaaliya.

Muumin ayaa dhammaadkii sagaashameeyadii galay Yurub, xilligii dagaalada culus ka socdeen Soomaaliya, isagoo ku horreeyey dalka Sweden oo uu daganaa in door ah, balse markii danbe wuxuu u wareegay dalka Ingiriiska halkaas oo uu waayo kale ku qaatay.

Waxaa uu kamid ahaa culimadii masaajidka Quba oo ku yaala magaalada Leicester iyo xarunta islaamiga ah ee Greenwich ee London. Muumin ayaa ku biiray maxkamadihii Islaamiga ahayd ee ka dhismay koonfurta Soomaaliya sanadkii 2006-dii.

Waxaa la sheegas xilligii uu ka tirsanaa Maxaakiimta Islaamigaa uu tagay Muumin magalada Bosaaso ee gobolka Bari. Cabdiqaadir ayaa markii maxaakiimta iyo Al-Shabaab ay kala baxeen ku biiray kooxda Al-Shabaab, isaga oo joogi jiray xilligaas Xamar iyo Shabeellada Hoose.

Basle wuxuu sanadkii 2007-dii markii kooxda Al-Shabaab xubnahadooda ka aas-aasmayeen Puntland uu yimid deegaanada maamulkaasi, isagoo dhuumaalaysan jiray, markii danbana wuxuu galay buuraha isagoo ka tirsan Al-Shabaab.

Waxaa la aaminsan yahay Muumin, inuu ka soo baxsaday Ingiriiska kadb markii ay baaritaan ku samaysay haya’adda sirdoonka gudaha dalkaas ee MI5, ka dibna waxa uu ku biiray kooxda Al-Shabaab ee ka dagaalanta Soomaaliya.

Markii kooxda uu ku biiray Cabdiqaadir Muumin ayaa meel fagaare ah ku gubay baasaboorka Ingriiska oo uu haystay.

Dhammaadkii sanadkii 2015-kii ayaa la rumaysan yahay in Cabdiqaadir Muumin uu xiriir la sameeyey hogaamiyihii kooxda ISIS ee Ciraaq Abu Bakr al-Baghdadi, si uu abuuro wakiilada kooxda ee Soomaaliya.

Muuqaal ay kooxdu soo bandhigeen iyagoo ku sugan buuraha Galgala ee Puntland ayuu kasoo muuqday Cabdiqaadir Muumin sanadkii 2019-kii. Si lamida sanadihii ka dambeeyey gaar ahaan 2022-kii ayay kooxdu sii dayeen tiro ka tirsan ciidamadooda oo tababar ku qaadanaya buuraha bari ee Puntland.

Muqdisho (Caasimada Online) – Kadib markii Khamiistii la soo dhaafay ay si rasmi ah Soomaaliya ugu biirtay Golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay kana mid noqotay 15-ka xubnood ee Golahaasi ayaa dhawaan waxaa la qabtay shirkii koowaad ee golahaasi.

Waxaa bilowday xubinnimadan cusub ee Soomaaliya, waxaana laga dhawaajiyay inay Soomaaliya ay ka go’an tahay ilaalinta Axdiga Qaramada Midoobay iyo ka shaqeynta nabadda iyo amniga caalamiga ah.

Danjiraha Soomaaliya ee Qaramada Midoobay Mudane Abuukar Daahir Cismaan (Abuukar Baalle) ayaa qoraal kooban oo uu soo saaray ku sheegay, “Waxaa naga go’an inaan ilaalino Axdiga Qaramada Midoobay, waxaana u heellannahay ilaalinta nabadda iyo amniga caalamiga ah.”

Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ayaa 54-sanno ka dib ka qeyb gashay shirka, iyadoo uu matalayay ergayga Soomaaliya ee UN-ka u fadhiya Danjire Abuukar Cusmaan Baalle, wuxuuna shirka ka jeediyay khudbad dhinacyo badan taabaneysa, wuxuuna Ergaygu shirka la tegay mowqifka Soomaaliya ee qaddiyadda Falastiin iyo tacaddiga Israel u geysaneyso dadka Rayidka ah.

Mudane. Abuukar Baalle ayaa Golaha ammaanka ka hor sheegay in Soomaaliya si dhow ula socoto xaaladda Bariga Dhexe gaar ahaan dhulka Falastiin ee Yuhuuddu ay heysato.

”Mudane Madaxweyne, Soomaaliya waxay aad uga walaacsan tahay xaaladda Xaaladda Qasa ee sii xumaaneysa iyo dhibaatada joogtada ah ee dadka Falastiin ku heyso colaadda daba dheeraatay ee ay wadaan Israel iyo xullafadeeda,waxaana ku boorineynaa Israel in ay madax u noqoto baaqa xooggan ee caalamka iyo in ay ogolaato gargaarka shacabka dhiban u socda,”.

Danjire Abuukar Baalle oo hadalkiisa sii wata ayaa yiri” Dadka Rayidka ah ee u badan Haween iyo Carruur waxay wajahaan arrimo caafimaad oo aad u daran oo ay ka mid yihiin cunto yiri iyo nafaqo daro ba’an oo soo food saartay, xaaladdaasi in si deg deg ah looga feejignaado,”.

Agaasimaha Xiriirka Caalamiga ah ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Jibriil Afyare oo wareysi gaar ah siiyay Warbaahinta Qaranka ayaa si qoto dheer kaga hadlay muhiimadda kursiga golaha ammaanka iyo waxa looga baahan yahay Soomaaliya inta ay ku fadhiso kursigaas.

Waxa uu sheegay in tallaabada ugu horreyso Soomaaliya laga doonayo in ay tahay qeyb ka noqoshada nabadeynta iyo xasilloonida Geeska Afrika oo aan ku naalno iyo in laga shaqeeyo arrimaha muhiimka ah ee Soomaaliya quseeyo.

”Waxaa looga baahan yahay nabadeynta inaan qeyb ka noqono, waxaa nalooga baahan yahay Geeska Afrika oo ku naalno nabadeyntiisa iyo xasilloonidiisa qeyb inaan ka noqono, tan kale oo nalooga baahan yahay waxay tahay waxa Soomaaliya quseeya gaar ahaan agendaha Soomaaliya quseeya inaan riixno oo aan bar dhamaadka (furintiga) geyno.”

Sidoo kale, Agaasimaha Xiriirka Caalamiga ah ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda Jibriil Afyare, ayaa hadalkiisa intaasi ku daray in waxyaabaha kale ee Soomaaliya laga doonayo muddada labada sanno ee kursiga ku fadhiso in ay tahay in dadaal xooggan la geliyo sidii dalka looga ciribtiri lahaa argagixisada, iyadoo la kaashanayo taageerada Beesha Caalamka iyo sidii looga bixi lahaa Chapter 7, oo dad badan aysan ku baraarugsaneyn muhiimadda ay leedahay in marxaladdaasi laga gudbo.

” Waxaa ka mid ah Argagixisada sida hadda Madaxweynahu sheegay, midda kale aan kuu sheegayo waxay tahay Soomaaliya waxay ku jjirtaa chapter 7, dadka badanaa waxaa dhici karta in aysan ku baraarugsaneyn, Chapter 7-kaas maxaa uga bixi karnaa?.”

“Waxaa uga bixi karnaa inaan labadaasi sano aan ka shaqeyno sababihii kaga bixi lahayn chapter 7-kaas oo ah in xasilloonida, mideynta Ummadda Soomaaliya, wanaagga ka socda Soomaaliya iyo Wejiga Soomaaliya ay leedahay markaan gudaheenna iyo dhexdeenna ku jirno unbaa dibadda la tegi doonaa.”

Ugu dambeyn, Agaasime Jabriil Afyare ayaa hoosta ka xariiqay in muddada labada ee Soomaaliya ku fadhiso kursiga Golaha ammaanka ee QM ka dib, Soomaaliya noqon doonto, Soomaaliya sarreysa, sumcad leh, diblomaasiyadda oo kor u kacda iyo in Somaaliya loo qoro nabadeynta iyo xasilloonida iyo in ay kaalin weyn qaadatay wax ka qabashada goobaha dhibaatada ka jirto.

Madaxweynaha Soomaaliya Dr Xasan Sheekh Maxamuud oo shacabka Soomaaliyeed u jeediyey farriin hambalyo ah oo ku aaddan ka-mid-noqoshada Soomaaliya ee golaha ammaanka Qaramada Midoobey oo ay dalkeenna ugu dambeysay 54 sano ka hor ayaa ka hadlay guulaha ay Soomaaliya ku talaabsatay, wuxuuna madaxweynuhu ka warbixiyay dadaalka loo soo maray xaqiijinta guushan taariikhiga ah.

Xarunta Dhexe ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda Soomaaliya ayaa martigelisay munaasabad ballaaran oo lagu maamuusayay fadhiga rasmiga ah ee Soomaaliya ku yeelatay, kursiga Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay, taasoo sidoo kale calaamad u aheyd bilowga shaqada Soomaaliya ee Golahaasi.

Wasiirka oo munaasabadda khudbad ka jeediyay, ayaa si qoto dheer uga hadlay muhiimadda ay leedahay ka mid noqoshada Soomaaliya ee Golaha Ammaanka, dadaalladii xoogga lahaa ee arrintan lagu gaadhay, iyo ajendayaasha ay Soomaaliya mudnaanta siin doonto intay golahaasi ku jirto.

Sidoo kale uga mahad-celiyay madaxda Qaranka ee uu ugu horreeyo Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Ergada Soomaaliya ee xarunta Midowga Afrika ee Addis Ababa, Ergada Qaramada Midoobay ee New York, iyo dhammaan Diblomaasiyiinta iyo Howlwadeennada Wasaaradda kaalinta weyn ee ay ku lahaayeen guushan muhiimka ah.

Haddaba maxaa laga doonayaa inta ay ku fadhiso Soomaaliya Kursiga Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay? – Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa inta ay kursigani ku fadhiso waxaa laga doonayaa in ay xoogga saarto nabadeynta Geeska Afrika iyo guud ahaan caalamka.

SONNA

Boosaaso (Caasimada Online) – Maamulka Puntland ayaa bilaabay abaabulka qabaa’ilada ku dhaqan gobolka Bari, gaar ahaan dhulka ku teedsan deegaanka buuraleyda Calmiskaad.

Ujeedka abaabulkan ayaa salka ku haya dagaalka ka dhanka ah Daacish. Kooxdan oo muddooyinkii dambe culeys amni ku haysay maamulka Puntland ayuu haatan go’aansaday maamulku inuu ku qaado dagaal culus oo lagu ciribtirayo Daacishta saldhigatay buuraha maamulkaasi.

Qabaa’ilada ku nool tuulooyinka bariga fog ee gobolka Bari ayaa la sheegay in ay saamayn ku yeelatay joogitaanka iyo galaan-galka Daacish ee deegaannada qaar.

Guddoomiye ku xigeenka koowaad ee baarlamaanka Puntland oo dhawaan ka badbaaday weerar ay Daacish ku qaadday tuulada Dharjaalle, ayaa la kulmay odayaasha dhaqanka ee qabaa’ilada.

Kulamadaas ayaa looga hadlay doorka qabaa’ilku ku yeelan karaan dagaalka ka dhanka ah argagixisada dhibaatada ku haya bulshada ee baneystay xoolahooda iyo dhiigoodaba.

Maxamed Baari Shire ayaa sheegay in gobolka Bari uu noqday bahalo galeen ay sabab u tahay galaan-galka iyo saamaynta kooxaha Daacish iyo Al-Shabaab ku yeesheen bulshada deegaanka.

Guddoomiyaha ayaa sidoo kale wuxuu xoojiyay baahida loo qabo in shacabka iyo qabaa’ilka iska kaashadaan sidii looga sifeyn lahaa kooxahaasi deegaanadooda.

Laamaha amniga Puntland ayay ku adkaatay inay xog ka helaan deegaanada Daacishtu ku sugan yihiin, iyadoo dhawaan weerarkii u dambeeyay ee Daacish uu muujiyay fashilka sirdoon ee ciidanka Puntland, maadaana kooxda weerarka soo qaaday ay soo jareen boqolaal Kiilo-mitir, iyagoo soo maray dhowr tuulo oo ay dad reer miyi ah degan yihiin.