25.7 C
Mogadishu
Saturday, June 21, 2025

Sidee looga ciiday maanta Muqdisho iyo magaalooyinka kale ee dalka? + Sawirro

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa maanta si weyn looga ciiday magaalada Muqdisho iyo magaalooyinka kale ee Soomaaliya, maalinta koowaad ee Ciidul Adxaa, ayada oo inta badan salaadda ciidda lagu tukaday goobaha fagaarayaasha.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Masaajidka Isbahaysiga Islaamka ee magaalada Muqdisho kula oogay Salaadda Ciidda Carafo kumannaan ka mid ah shacabka Soomaaliyeed, masuuliyiin iyo howlwadeennnada hay’adaha Dowladda.

Madaxweynaha ayaa khudbad uu jeediyay Salaadda Ciidda kaddib ugu hambalyeeyay dhammaan muslimiinta caalamka, gaar ahaan dadka Soomaaliyeed Munaasabadda barakeysan ee Ciidul Adxaa oo ah astaan midnimo, isjacayl iyo farxadeed.

Mudane Xasan ayaa dul istaagay kaalinta lama ilaawaanka ah ee Geesiyaasha Ciidamada Qalabka Sida iyo Halyeeyada xaq u dirirka ahi ay ku leeyihiin in si nabad loogu Ciido Caasimadda dalka iyo guud ahaan dhulka Soomaaliyeed.

Sidoo kale waxa uu shacabka Soomaaliyeed ku boorriyay in ay garab istaagaan Ciidamada, taageeridda iyo u gargaaridda dadkeenna danyarta ah iyo ka shaqeynta danta guud

Madaxweynaha ayaa munaasabadda Ciidda awgeed, waxa uu si gaar ah ugu hambalyeey Taliyeyaasha, Sarreeyaasha, Saraakiisha, Ciidamada iyo qoysaska Ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliyeed ee ku sugan furimaha dagaalka, kuwaasi oo difaacaya Qarannimada, midnimada iyo sharafka umadda Soomaaliyeed.

Si kastaba, munaasabadda Ciidul Adxaa ayaa si weyn looga dabaaldegay guud ahaan magaalooyinka dalka, waxaana laga dareemayay saxmad waddooyinka waaweyn iyo goobaha ay isku yimaadaan dadka.

Dagaal culus oo maalintii saddexaad ka socda Hiiraan

Muqdisho (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya degmada Moqokori ee gobolka Hiiraan ayaa sheegaya in dagaal culus uu haatan ka socdo deegaanka Ceel Hareeri.

Dagaalkan ayaa u dhexeeya ciidanka deegaanka ee Macawiisleyda beesha Xawaadle iyo maleeshiyaadka Al-Shabaab, kuwaas oo isku aruursanayay duleedka deegaankaas. Dagaalka ayaa qarxay kadib markii ciidanka Macawiisleyda Xawaadle ay weerar ku qaadeen xubno ka tirsan Al-Shabaab oo lagu arkay agagaarka deegaanka Ceel Hareeri.

Weerarkan ayaa muujinaya sida ay uga go’an tahay Macawiisleyda inay meesha ka saaraan hanjabaadda iyo joogitaanka Al-Shabaab ee deegaanka. Dadka deegaanka ayaa sheegay in dhawaqa rasaasta iyo qaraxyada laga maqlayo meelo fog-fog oo u dhow goobta dagaalku ka socdo.

Inkasta oo wali aan si rasmi ah loo xaqiijin khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay dagaalka, hadana wararka hordhaca ah ayaa sheegaya in uu jiro khasaare naf iyo maalba leh.

Xaaladda deegaanka ayaa wali aad u kacsan maadaama xabadu ay wali socoto, taasoo adkeyneysa in si buuxda loo ogaado xogaha dhabta ah ee dagaalka. Dhibbanayaal ayaa la filayaa inay jiraan maadaama dagaalku uu yahay mid culus oo baaxad leh.

Dagaalkan ayaa kusoo beegmaya iyadoo maanta ay tahay maalinta koowaad ee Ciidul Adxa, taas oo guud ahaan dalka laga ciidayo si farxad leh. Si kastaba, dadka deegaanka Ceel Hareeri ma aysan helin fursad ay ku ciidaan si nabad ah, waxayna maalintooda ciida ku waabariisteen rasaas iyo weeraro ay ku doonayaan inay iskaga xoreeyaan argagixisada.

Gobolka Hiiraan ayaa noqday gobolka kaliya ee wali si toos ah dagaal uga socda oo lagula jiro kooxda Al-Shabaab. Dagaalka gobolkaas ka socda waxaa hoggaan u ah oo si firfircoon uga qayb qaadanaya Macawiisleyda beesha Xawaadle oo door weyn ka qaadatay abaabulka iyo hirgelinta weerarada lagula dagaalamayo kooxda.

Sidoo kale waxaa xusid mudan in ciidanka dowladda iyo beelaha kale ee dariska la ah Xawaadle aysan si muuqata uga qeyb qaadan dagaalada dhawaanahan ka dhacayay gobolka Hiiraan. Taasi oo culayska dagaalka dusha ka saartay beesha Xawaadle oo keligood la tacaalaya halista Shabaabka.

Arrintan ayaa abuuraysa su’aalo badan oo ku saabsan kaalinta dowladda iyo beelaha kale ee gobolka, iyada oo loo baahan yahay in laga wada shaqeeyo sidii looga wada hortagi lahaa khatarta kooxda Al-Shabaab ee ka jirta gobolka iyo guud ahaan dalka.

Soomaaliya oo ka jawaabtay xayiraadda socdaal ee Trump

Washington (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa markii ugu horreysay ka hadashay sida ay u aragto amarka cusub ee ka soo baxay madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ee muwaadiniinteeda looga mamnucuay gelitaanka Mareykanka.

Soomaaliya ayaa ka mid noqotay 12 dal oo muwaadiniinteeda laga mamnuucay inay galaan Mareykanka, kadib amar madaxweyne oo cusub oo uu saxiixay Donald Trump, kaasi oo Soomaaliya ku tilmaamay “meel badbaado u ah argagixisada,” isaga oo muujiyay walaac xooggan oo ku saabsan maamulka dalka iyo halista dhanka amniga qaranka ee uu Mareykanka wajahayo.

Amarkan cusub ayaa si buuxda u joojinaya gelitaanka muwaadiniinta ka soo jeeda Afghanistan, Myanmar, Chad, DR Congo, Equatorial Guinea, Eritrea, Haiti, Iran, Libya, Soomaaliya, Suudaan iyo Yemen. Sidoo kale, wuxuu si xaddidan u saameynayaa dadka ka imanaya Burundi, Cuba, Laos, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan iyo Venezuela.

Amarka Trump wuxuu si gaar ah ugu eedeeyay dowladda Soomaaliya in ay awood xaddidan ku leedahay xakameynta dhulkeeda, ayna weli halis argagixiso ka jirto gudaha dalka. Wuxuu tilmaamay in arrimahan ay si weyn u wiiqayaan kartida dowladda ee ilaalinta ammaanka iyo la shaqeynta hay’adaha caalamiga ah.

“Soomaaliya ma laha hay’ad dhexe oo karti leh ama lala shaqeyn karo oo bixisa baasaboorrada iyo dukumentiyada madaniga ah, sidoo kalena ma laha nidaamyo hufan oo lagu baaro lana xaqiijiyo dadka,” ayuu yiri Trump.

Wuxuu intaas ku daray: “Soomaaliya si weyn ayay uga duwan tahay dalalka kale marka loo eego heerka ay dowladdu uga liidato xakameynta dhulkeeda, taasoo si aad ah u xaddideysa waxqabadka iyo awoodda hay’adaha qaranka.”

Trump sidoo kale wuxuu si adag u dhaleeceeyay diidmada dowladda Federaalka ee Muqdisho ee ku aaddan aqbalaadda muwaadiniinta laga masaafuriyo Mareykanka, taasoo uu ku tilmaamay mid kamid ah sababaha ugu waaweyn ee keentay xayiraadda socdaalka.

Danjiraha Soomaaliya ee Mareykanka, Dahir Xasan Cabdi, oo jawaab kooban siiyey wargeyska Washington Post ayaa ballan qaaday in dowladda Soomaaliya ay diyaar u tahay inay la shaqeyso Mareykanka si loo xalliyo walaacyada jira.

“Soomaaliya weli waa saaxiib muhiim u ah dagaalka lagula jiro argagixisada, waxayna qaaday tallaabooyin muuqda oo lagu xoojinayo hay’adaha dowladeed, laguna horumarinayo amniga qaranka,” ayuu yiri danjirahu.

Dhanka kale, Guddiga Midowga Afrika — oo xubno ka yihiin qaar kamid ah dalalka ay saameyneyso xayiraaddan — ayaa bayaan rasmi ah ku sheegay in ay “si xushmad leh ugu baaqayaan” Mareykanka inuu xakameeyo xuduudihiisa “si dheelitiran, ku saleysan xog dhab ah, islamarkaana ka tarjumaysa iskaashiga taariikhiga ah ee ka dhexeeya Mareykanka iyo qaaradda Afrika.”

Sawirro: Muungaab, Asad Diyaano iyo xubno u tegay Mahad Salaad, kalana hadlay…

Muqdisho (Caasimada Online) – Saraakiisha Hay’adaha Ammaanka iyo Maamulka Gobolka Banaadir ayaa caawa hoygiisa ugu tegay kulan xasaasi ahna lasoo yeeshay Taliyaha cusub ee NISA Mahad Salaad.

Taliyaha Ciidanka Booliska, Jeneraal Asad Cabdullahi Cismaan, Guddoomiyaha Gobolka Banaadir, Dr. Xasan Xuseen Mungaab, Guddoomiye ku-xigeenka Amniga Gobolka Banaadir, Taliyeyaasha qeybaha Booliska iyo NISA ee Gobolka Banaadir, iyo Taliyaha Ciidanka Boolis Militaaro ayaa caawa hooygiisa ugu tegay Agaasimaha cusub ee Hay’adda NISA, Mahad Maxamed Salaad.

Saraakiisha iyo masuuliyiinta ayaa isku hambalyeyn kadib shir ku saabsan amniga ku galay guriga Mahad Salaad, waxayna diiradda saareen sida loo sugayo amniga caasimadda maalmaha barakaysan ee Ciidda.

Saraakiisha ayaa isla qaatay muhiimada ay leedahay sugidda nabadgelyada maalmahaan farxadda badan, iyagoo adkeeyay baahida loo qabo in la laba jibaaro dadaallada amniga, si shacabka Soomaaliyeed ay ugu ciidaan xasillooni iyo nabadgelyo.

Ugu dambeyn, saraakiisha ayaa ugu baaqay shacabka Soomaaliyeed inay la shaqeeyaan ciidamada ammaanka ee u taagan sidii farxad iyo nabad ugu ciidi lahaayeen.

Guddoomiyaha cusub ee gobolka Banaadir ayaa xalay xilka la wareegay, halka Agaasime Mahad Salaad uusan weli la wareegin xilka.

Daawo: Xasan Sheekh oo farriin culus u diray Al-Shabaab

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo jeediyey khudbadiisa Ciidda Carrafo ayaa hambalyo iyo duco u diray dadka iyo dalka, isagoo khubadaan uga hadlay dhowr arrimood oo ay kamid yihiin siyaasadda, dowlad dhiska, doorashooyinka, dagaalka argagixisada iyo cafis uu mar kale u fidiyey dhalinyarada ka tirsan Khawaarijta, hadii ay isku soo dhiibaan dowladda.

Walaalayaal khawaarijtu waxay caqabad ku yihiin, dib u dhiska dalka iyo helitaanka adeegyada dadka Soomaaliyeed ay baahida u qabaan, waxay abuureen baahiyo badan oo Soomaaliya ay ka maarmi kartay, waxayna khatar weyn ku yihiin jiritaankeena,” ayuu yiri.

Madaxweynaha ayaa aad u naqdiyey ficillada argagixisada oo baneysatay dhiigga umadda Soomaaliyeed ee muslimiinta ah, wuxuuna farriin u diray dhallinyarada ka barbar dagaalanta kooxdaas.

“Maalintaan farxadda leh dhalinyarada Soomaaliyeed waxaa u furan inay ka soo laabtaan Khawaarijnimada oo ay cafis weydiistaan dadkooda iyo dowladooda,” ayuu yiri.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo farriin u diray waalidiinta dhashay dhallinyarada ka tirsan argagixisada ayaa ka codsaday inay u caqli celiyaan wiilashooda la qalday, “u sheega inay weli heystaan fursad ay dib ugu soo noqon karaan dadkooda iyo deegaanadooda,” ayuu hadalkiisa ku sii daray.

Madaxweyne Xasan ayaa sheegay in maanta oo kale uu xabiibkeena Muxamed NNKH oo taagan banka Carafo uu muslimiinta ka xaaraantinimeeyey inay daadiyaan dhiigooda, balse kooxaha Khawaarijta ah ay taas ka dhega adeygeen.

Sidoo kale Maxaxweynaha ayaa sheegay in Khawaarijtu ay ku faanayaan inay dili doonaan qof kasta oo ka hor yimaada dulmiga ay wadaan, isagoo dadka Soomaaliyeed ku dhiirigeliyey inay dagaalamaan.

Madaxweynaha ayaa sheegay in Soomaaliya oo soo martay caqabado aad u badan ay ku sii socoto wadadii dowladnimada “dowladda Soomaaliyeed oo kaashaneysa shacabkeeda iyo saaxiibada caalamka waxay gaartay guulo taariikhi ah,” ayuu Madaxweynuhu yiri.

Madaxweynaha ayaa hambalyo, duco iyo amaan u diray ciidamada qaranka iyo kuwa macawiisleyda ah ee Khawaarijta la dagaalamaya, isagoo yiri “Geesiyaal waxaad sabab u tihiin in shacabkiinu ay nabad ku ciidaan.”

Hoos ka daawo 

Farmaajo oo mowqif ka soo saaray gogosha uu fidiyey madaxweyne Xasan Sheekh

Doha (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa dhaliilay hanaanka uu Madaxweyne Xasan Sheekh u maaraynayo wada xaajoodyada siyaasadeed ee dalka, isagoo ku eedeyey inuu iska indhatirayo waaqaca jira ee dalka.

Farmaajo ayaa qoraal uu soo saaray ku yiri “Madaxweynuhu waxa uu u jihaystay dhabbe dalka gelinaysa qalalaase hor leh, waxaana taas marag u ah hannaanka marti-qaadka Madaxweynaha oo ah mid aan ka jawaabayn arrimaha udub-dhexaadka u ah khilaafka taagan.

Hoos ka aqriso qoraalka Farmaajo

Hannaanka loo maareeyey Gogosha Wadatashiga ee uu Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ku baaqay 1-dii bishan Juun, cidda lagu martiqaaday iyo ajandaha guud ee la tilmaamay, intuba waxa ay muujinayaan in madaxweynuhu uu wali ka leexanayo inuu si dhab ah u wajaho xaaladda siyaasadeed ee dalka ka jirta iyo culeyska ay leeyihiin arrimaha masiiriga ah ee khilaafaadku ka taagan yihiin.

Sida aan marar badan ku talinnay arrimaha heshiiska siyaasadeed u baahan ee taabanaya masiirka shacabka Soomaaliyeed iyo nidaamka dowladnimada dalka waa mas’uuliyad wadareed ay tahay in talo-wadaag ay ka yeeshaan dhammaan heer Federaal iyo heer Dowlad-goboleed, si loo ilaaliyo midnimada dalka iyo wax wada-lahaanshaha dadka Soomaaliyeed, waxaase muuqata inuusan Madaxweynuhu wali garowsan arrintaas, uuna ku socdo siyasaasadda ku dhisan cidna loo joojin maayo.

Madaxweynuhu waxa uu u jihaystay dhabbe dalka gelinaysa qalalaase hor leh, waxaana taas marag u ah hannaanka marti-qaadka Madaxweynaha oo ah mid aan ka jawaabayn arrimaha udub-dhexaadka u ah khilaafka taagan ee ay ugu waawayn yihiin wax-ka-beddelka dastuurka iyo arrimaha doorashooyinka, isaga oo hadda qorshaynaya wax-ka-beddel horleh oo sharci darro ah oo uu ku sameeyo 11-kii cutub ee ka badqabay dastuurkii heshiiska lagu ahaa.

Marti-qaadka Gogosha Wadatashiga waxaa sidoo kale garab socda fulinta hannaan doorasho oo aan heshiis lagu ahayn taas oo ku salaysan sharciyada iyo guddiyada doorashada ee uu Madaxweynuhu samaystay, waxaana xusid mudan sida muwaadiniinta Soomaaliyeed loogu qasbayo is-diiwaangelin qasab ah looguna xad gudbayo xaquuqda aasaasiga ah ee muwaaadinka.

Haddaba, waxaan markale ku baaqaynaa si xal looga gaaro khilaafaadka siyaasadeed, loogana baaqsado dhaawac soo gaara midnimada dalka, in Madaxweynuhu uu si dhab ah u wajaho xaaladda  taagan, kuna soo laabto Dastuurkii heshiiska lagu ahaa ee lagu doortay, gogosha wadatashiga iyo go’aannada masiiriga ahna ay noqdaan kuwo loo dhan yahay oo ay ka qaybqaataan dhammaan labada heer ee Dowladda.

DF oo beesha caalamka u dirtay warbixin culeyska looga yareynayo Xasan Sheekh

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa beesha caalamka la wadaagtay warbixin u muuqata mid cadaadiska caalamiga ah looga yareynayo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Warbixintan oo sidoo kale lala wadaagay bulshada Soomaaliyeed, iyadoo markii hore ay Wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya ku baahisay luuqadda Ingiriiska ayaa waxaa lagu sheegay in Madaxweynaha uu guda-galay wada-hadallo la xiriira arrimaha dalka oo uu la yeeshay hoggaamiyeyaasha kala duwan ee heer Qaran.

“Ujeedada hindisahan waa in si dhab ah loo dhageysto cabashooyinka iyo aragtiyada hoggaamiyeyaashaasi, si looga wada shaqeeyo arrimaha masiiriga ah ee mudnaanta u leh dalka, oo ay ka mid yihiin dagaalka lagula jiro Khawaarijta Al-Shabaab, dhammeystirka dib-u-eegista dastuurka, iyo diyaarinta doorashooyinka deegaanka iyo kuwa heer qaran,” ayaa lagu yiri qoraalka Wasaaradda oo la fahamsan yahay in Madaxweynaha looga yareynayo cadaadiska caalamiga ah.

Madaxweynaha ayaa si rasmi ah casuumaad ugu fidiyey madax ay ka mid yihiin: madaxweynayaal hore, ra’iisul wasaareyaal hore, ku-xigeennadooda, guddoomiyeyaasha iyo ku-xigeennada hore ee baarlamaanka, iyo madaxda dowlad-goboleedyadii hore. Waxaa la filayaa in kulankan uu qabsoomo 15-ka Juun 2025.

Talooyinka kasoo baxa kulankaas ayaa toddobaad kadib sida uu qorshuhu yahay la horgeyn doonaa Golaha Wadatashiga Qaranka, si loogu gorfeeyo, waxaana la filayaa in Golaha uu ka gaaro go’aamo rasmi ah.

Hoos ka aqriso qoraalka oo dhameystiran:

Iyadoo la tixraacayo baaqii uu Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, jeediyey iyo farriintiisii Ciidul-Fidriga ee taariikhdu ahayd 30-ka Maarso 2025, kaasoo ku baaqay in la bilaabo wadatashi qaran oo ballaaran, Madaxweynaha ayaa gudagalay wadahadallo la xiriira arrimaha dalka oo uu la yeeshay hoggaamiyeyaasha kala duwan ee heer Qaran.

Ujeedada hindisahan waa in si dhab ah loo dhageysto cabashooyinka iyo aragtiyada hoggaamiyeyaashaasi, si looga wada shaqeeyo arrimaha masiiriga ah ee mudnaanta u leh dalka, oo ay ka mid yihiin dagaalka lagula jiro Khawaarijta Al-Shabaab, dhammeystirka dib-u-eegista dastuurka, iyo diyaarinta doorashooyinka deegaanka iyo kuwa heer qaran.

Madaxweynaha oo muujinaya sida ay uga go’an yahay dhageysiga qeybaha kala duwan ee bulshada, ayaa wadahadallo miro-dhal ah la yeeshay madaxda Ururada Siyaasadda ee la diiwaangeliyey, xubno ka tirsan bulshada rayidka ah, iyo siyaasiyiin xilal muhiim ah kasoo qabtay dalka.

Kulamadan waxay bixiyeen xog iyo aragtiyo qiimo leh oo ka tarjumaya baahida iyo himilada kala duwan ee bulshada Soomaaliyeed.

Iyadoo uu wadatashigu sii socdo, Madaxweynaha ayaa si rasmi ah casuumaad ugu fidiyey madax ay ka mid yihiin: madaxweynayaal hore, ra’iisul wasaareyaal hore, ku-xigeennadooda, guddoomiyeyaasha iyo ku-xigeennada hore ee baarlamaanka, iyo madaxda dowlad-goboleedyadii hore. Waxaa la filayaa in kulankan sare uu qabsoomo 15-ka Juun 2025, si waayo-aragnimadooda iyo taladooda looga faa’iidaysto.

Kadib kulamadan, Madaxweynaha ayaa isugu yeeri doona Golaha Wadatashiga Qaran (GWQ), oo ka kooban madaxda Dowladda Federaalka iyo Dowlad-goboleedyada, kaas oo qabsoomo doona 22-ka Juun 2025. Kulankaas ayaa lagu gorfeyn doonaa talooyinka kasoo baxa wadatashiyada, waxaana la filayaa in GWQ uu ka gaaro go’aamo rasmi ah.

Natiijooyinkaas ayaa markaa kadib la horgeyn doonaa Baarlamaanka Federaalka si loo qaado tallaabo sharciyeed haddii loo baahdo wax-ka-beddel sharci ama dastuur.

Geeddi-socodkan loo dhanyahay wuxuu ka tarjumayaa laba arrimood oo muhiim ah: in la dhiirrigeliyo wadatashi qaran iyo in la adkeeyo sharafta iyo madax-bannaanida hay’adaha dastuuriga ah ee dalka.

Kulanka madaxda hore wuxuu noqonayaa madal muhiim u ah talo-wadaag, halka Golaha Wadatashiga Qaran iyo Baarlamaanka Federaalka oo ah hay’adda keliya ee sharci-dejinta ay xaqiijin doonaan in go’aamada lagu saleeyo hab-raaca dimuqraadiyadeed iyo sharciga dalka.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, waxaa ka go’an in uu horumariyo hannaan Soomaaliyeed oo taladiisu tahay mid Soomaali leedahay, kaas oo ku saleysan xikmad Qaran wadajir iyo ilaalinta waajibaadka dastuuriga ah ee hay’adaha dowladda.

Horjooge Daqare iyo Diini oo lagu riday xukun lama filaan ah

Muqdisho (Caasimada Online) – Muxudiin Cabdisalaan Maxamuud “Daqare” ayaa lagu soo eedeeyay kamid ahaanshiyaha Argagixisada iyo in uu dadka ku Tashkiilin jiray inay ku biiraan kooxdaasi iyo Marin habaabin caruurta Soomaaliyeed tan iyo 2009.

Horjoogahiisa Xuseen Fiidoow ayaa u Magacaabay Marin habaabinta Jufada Hoose ee uu ka dhashay Eedeysane Horjooge Daqare, waxaana Ka mid noqoshada Khawaarijta uu ku tashiiliyey Ex Dhamme Shariif Maxamed Barqadle (Shariif Jeego) iyo Ex Dable Xoogga Maxamed Cabdulle Nuur Abkoow Biyamaaloow.

Shariif Cagaweyne oo Qeybta Dhagaraha ka tirsan ayaa isna ahaa Horjoogihii uu Daqare ku wareejiyay Jeego iyo Biyamaloow oo markii danbe geystay Qaraxyadii Muqdisho Mall 2019, Baar Cagaweyne oo ku yaalla agagaarka Hotel Wehliye 2019 iyo weerarkii Dabley Khawaarij ah loogu dusiyay airport ka Aden Cade 2022.

Horjooge Daqare Dadkii Kale ee uu ku biiriyay Khawaarijta, Jufadiisana ahaa kadib Tashkiilintiisa waxaa ka mid ahaa Guddoomiye ku xiggeenkii hore ee Arrimaha Bulshadda Degmadda Hodon Shariif Nuur Cali Awliyo oo lagu helay la shaqeynta Khawaarijta, uuna u ahaa Basaas iyo Dhagarqabe Maxamed Cali Kaahiye oo wali la shaqeysta Khawaarijta, kana tirsan Duur ku jirta ku dhuumaaleysta Gobolka Mudug.

Cabdi Xakiin Axmed Diini Cawaale (Wadne) oo Sargaal Xiggeen ka ahaa Xoogga Dalka, ayaa isna lagu eedeeyay in uu ku biiray Khawaarijta, kadib Tashkiilinta Abtigiis Hooyadii la ina Adeera, waana Horjooge Daqare.

Waxaa looga faa’iideysan jiray soo gelinta Caasimada Gawaarida Qaraxyada Lagu Diyaariyo iyo dhaafsiinta control-lada Ciidamada Amniga, iyaggoo xittaa raran, Madaama u heystay Aqoonsiga Ciidamada.

Hay’adaha Amniga oo si hoose ula socday dhaqdhaqaaqa Dhagarqabe Daqare ayaa gacanta ku soo dhigay. Baaris dheer kadib Xafiiska Xeer Ilaalinta Ciidamada ayaa codsaday qaadista kiiskaan, waxaana laga oggolaaday sagaal iyo tobankii Bishii May ee Sanadkaan.

Garsoorka Maxkamadda Ciidamada Qalabka sida oo waqti ku filan siiyey dhinacyadda dacwadda ayaa ugu dambeyn maanta ku kala xukumay Muxudiin Cabdisalaan Maxamuud Daqare Xabsi Daa’in, halka Cabdi Xakiin Axmed Diini Cawaale(Wadne) isna lagu xukumay Afar Sano oo xabsi Argagaxiso ah.

Inta badan maxkamadda ciidamada qalabka sida ayaa dil toogasho ah ku ridi jirtay ragga la midka ah xubnahan argagixisada ee maanta la xukumay, taas oo dad badan lama filaan ku noqotay.

FIQI oo walaac xooggan ka muujiyay amniga Muqdisho kadib arrin soo korortay

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Mudane Axmed Macallin Fiqi oo xalay ka qayb-galay munaasabad uu xilka kula wareegay guddoomiyaha cusub ee gobolka Banaadir, ahna duqa Muqdisho Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa si adag uga hadlay amniga magaalada caasimada ah ee Muqdisho.

Fiqi ayaa marka hore walaac ka muujiyay qabsashada Al-Shabaab ee deegaanka Xawaadley ee gobolka Shabeellaha Dhexe, wuxuuna tilmaamay inay halis ku tahay amniga caasimada.

“Suurtagal ma’ahan Xawaadley in la yiraahdo ciidan ajnabi ah ayaa ka baxay waa galeen Al-Shabaab, mana lagu joogi karo gobolka Banaadir” ayuu yiri wasiirku.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in amniga Muqdisho uu ku xiran yahay labada Shabelle, ayna tahay in si deg-deg ah looga howlgalo, si loo sugu amniga caasimada.

“Magaaladan amnigeeda waxa uu ku xiran yahay labada Shabelle iyaga ayaa laga ilaalin karaa oo amniga Muqdisho lagama ilaalin karo Heliwaa, Kaaraan, Kaxda iyo Dayniile, oo ma aha xuduuda laga ilaalin gobolka Banaadir” ayuu mar kale yiri wasiir Axmed Macallin Fiqi.

Waxaa kale oo uu hoosta ka xariiqay in dowladda Soomaaliya ay haatan bilaabeyso howlgallo deg-deg ah oo laga fulinayo xuduudaha uu gobolka Banaadir la leeyahay labada Shabelle, si looga ciribtiro argagixisada.

Wasiir Fiqi ayaa sidoo kale baaq culus u diray guddoomiyaha cusub ee gobolka, wuxuuna ka dalbaday inuu ku gacan siiyo la dagaallanka kooxda Al-Shabaab.

“Howlgallada howshaasi la xiriira way bilaabanayaan mudane guddoomiye waqti fiican ayaa kusoo aaday, waxaan rajeyneynaa inaad ciidanka garab u noqotid ” ayuu sii raaciyay.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo maalin kahor Al-Shabaab ay qabsadeen deegaanka Xawaadley, kadib markii ay isaga baxeen ciidamada Burundi ee muddada dheer ku sugnaa halkaasi, waxayna sababta ku sheegeen fatahaado ku dhuftay gudaha deegaankaaasi.

Al-Shabaab ayaa sidoo kale la wareegtay diyaarad milatari oo ay lahaayeen ciidamada howlgalka AUSSOM oo Isniintii lasoo dhaafay ku dhacday duleedka deegaanka Xawaadley ee gobolka Shabeellaha Dhexe, iyaga oo baahiyay sawirrada diyaaraddiisa oo burburtay.

Trump oo xayiraad socdaal ku soo rogay Soomaaliya iyo 18 dalal oo kale + Liiska

Washington (Caasimada Online) – Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa fiidkii Arbacada saxiixay amar madaxweyne oo dib u soo nooleynaya siyaasaddii xayiraadda socdaalka ee muddado xileedkiisa hore, taasoo mamnuuceysa muwaadiniinta illaa 12 dal inay soo galaan Mareykanka.

Waddamada xayiraadda cusub la saaray waxa ay kala yihiin: Afghanistan, Burma, Chad, Jamhuuriyadda Dimoqraadiga ah ee Congo, Equatorial Guinea, Eritrea, Haiti, Iran, Libya, Soomaaliya, Suudaan iyo Yemen.

Xayiraaddan oo dhaqan galeysa saqda dhexe ee Isniinta (12:01 a.m.), waxaa la socda xaddidaadyo dheeraad ah oo lagu soo rogay muwaadiniinta ka imanaya Burundi, Cuba, Laos, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan iyo Venezuela.

Sida lagu sheegay bayaan kasoo baxay Aqalka Cad, waddamada si buuxda looga mamnuucay inay galaan Mareykanka ayaa lagu tilmaamay kuwo “ku fashilmay nidaamyada baaritaanka iyo xaqiijinta amniga, isla markaana loo arkay inay halis sare ku yihiin ammaanka Mareykanka.”

“Waa in aan qaadaa tallaabo lagu difaacayo amniga qaranka iyo danaha shacabka Mareykanka,” ayuu Trump ku sheegay bayaankiisa rasmiga ah.

Trump oo aad u weeraray Soomaaliya

Trump ayaa si adag u dhaliilay awoodda amni iyo maamul ee gudaha Soomaaliya, isagoo tusaale u soo qaatay dowlad aan si buuxda u shaqeyn, awood la’aan ay u leedahay xakamaynta dhulkeeda, iyo nuglaanta ay u leedahay khataraha argagixisada.

“Soomaaliya ma laha maamul dhexe oo karti leh ama lala shaqeyn karo oo bixisa baasaboorrada ama dukumentiyada madaniga ah, sidoo kalena ma laha nidaam sugan oo lagu baaro laguna hubiyo dadka,” ayuu yiri Trump.

Wuxuu intaas ku daray: “Soomaaliya waxay si gaar ah uga duwan tahay dalalka kale marka loo eego heerka ay dowladdu uga liidato xakameynta dhulkeeda, taasoo si weyn u wiiqeysa waxtarka awoodaha qaranka.”

Trump wuxuu dalka ku sifeeyay isha joogtada ah ee khataraha argagixisada, isagoo xusay in dagaalyahanno xagjiriin ah ay dhulka Soomaaliya u adeegsadaan “inay qorsheeyaan, fududeeyaan, islamarkaana fuliyaan howlgaladooda.”

Wuxuu sheegay in Soomaaliya weli tahay “goob ay u safraan shaqsiyaad doonaya inay ku biiraan kooxaha argagixisada ah ee halista ku ah amniga qaranka Mareykanka.”

Trump wuxuu sidoo kale si kulul u dhaleeceeyay diidmada dowladda Federaalka Soomaaliya ee ku aaddan aqbalaadda muwaadiniinta laga masaafuriyo Mareykanka, taasoo uu ku tilmaamay mid ka mid ah sababaha ugu waaweyn ee xannibaadda socdaalka.

“Sidaas darteed, soo gelitaanka muwaadiniinta Soomaaliya ee Mareykanka, ha ahaadeen muhaajiriin ama kuwa aan muhaajiriin ahayn, si buuxda ayaa loo joojiyay.”

Liiskan waddamada xayiraadda waxaa lagu saleeyay amar fulineed uu Trump bixiyay 20-kii Janaayo, kaasoo farayay Wasaaradda Arrimaha Dibadda, Wasaaradda Amniga Gudaha, iyo Agaasimaha Sirdoonka Qaranka in ay soo saaraan warbixin ku saabsan “aragtiyo cadawtinimo” oo ay waddamo qaar u qabaan Mareykanka, iyo haddii muwaadiniinta ka imanaya dalalkaasi ay khatar amni ku yihiin dalka.

Beesgiga dalalka Muslimiinta 

Intii uu socday muddo xileedkiisa koowaad ee madaxweyne, Trump ayaa bishii Janaayo 2017 soo saaray amar mamnuucaya socdaalka muwaadiniinta toddobo dal oo Muslimiin u badan — Iraq, Suuriya, Iran, Suudaan, Libya, Soomaaliya iyo Yemen — inay soo galaan Mareykanka.

Amarkaas wuxuu horseeday jahwareer iyo muran baahsan, iyadoo safarayaal ka kala yimid dalalkaas laga celiyay diyaaradaha ama lagu xannibay garoomada diyaaradaha ee Mareykanka. Dadka uu saameynta ku yeeshay waxay ka mid ahaa arday, macallimiin, ganacsato, dalxiisayaal, iyo dad qoysaskooda booqanayay.

Amarkan, oo si weyn loogu yaqaan “xayiraadda Muslimiinta” ama “xayiraadda socdaalka,” ayaa marar badan lagu cabbiray maxkamadaha, ilaa ugu dambeyn nooc wax laga beddelay ay Maxkamadda Sare ee Mareykanka ansixisay sanadkii 2018.

Xayiraaddii Maxkamaddu ansixisay waxay saameysay noocyo kala duwan oo socdaalayaal iyo muhaajiriin ah oo ka imaanayay Iran, Soomaaliya, Yemen, Suuriya iyo Libya, iyo sidoo kale muwaadiniinta Waqooyiga Kuuriya iyo saraakiil ka tirsan dowladda Venezuela iyo qoysaskooda.

Trump iyo taageerayaashiisa ayaa xayiraadda ku difaacay sababo amni qaran awgood, iyagoo ku dooday in ay la xiriirtay ilaalinta dalka, balse aanay ahayn mid si gaar ah loola beegsaday Muslimiinta. Si kastaba ha ahaatee, Trump wuxuu ololihiisii doorashada ku baaqay in la mamnuuco Muslimiinta oo dhan inay soo galaan Mareykanka — hadal si weyn loo dhaliilay.

Madaxweynihii hore Joe Biden, oo xisbiga Dimoqraadiga ka tirsan islamarkaana beddelay Trump, ayaa xayiraadda socdaalka laalay sanadkii 2021, isagoo ku tilmaamay “dhibic madaw oo ku taal damiirka qarankeena.”

Xasan Sheekh vs Xalane — Maxaa maanta dhacaya?

Muqdisho (Caasimada Online) – Soomaaliya ayaa galeysa toddobaad go’aan oo xasaasi ah xilli uu sii xoogeysanayo ismariwaaga siyaasadeed ee dalka. Ilo diblomaasiyadeed ayaa xaqiijiyay in beesha caalamka, gaar ahaa kooxda C6+ ay Khamiista maanta ah shir heer sare ah ku yeelan doonto magaalada Muqdisho, si ay u qiimeyso khilaafka siyaasadeed ee sii murgaya.

Shirkan, oo ay ka qeybgalayaan saaxiibbada ugu waaweyn ee Soomaaliya, ayaa diiradda saari doona sidii loo dejin lahaa mowqif diblomaasiyadeed oo midaysan oo ku aaddan wada-hadallada siyaasadeed ee uu dhawaan ku dhawaaqay Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud.

Xubnaha Madasha Samatabixita—oo ah isbahaysi ay ku mideysan yihiin siyaasiyiin mucaarad ah oo ay ka mid yihiin madaxweynayaal hore, ra’iisul wasaareyaal iyo guddoomiyeyaal hore oo baarlamaan—ayaa ku baaqaya hannaan siyaasadeed oo loo dhan yahay.

Wakiillo ka socda Mareykanka, UK, Midowga Yurub, Qaramada Midoobay, Midowga Afrika iyo IGAD—oo dhammaantood ka tirsan kooxda C6+—ayaa la filayaa in ay ka tashadaan istaraatiijiyadda ay kula macaamili doonaan xaaladda siyaasadeed ee sii murgeysa.

Khilaafka taagan ayaa u dhexeeya laba garab siyaasadeed: dhinaca Villa Somalia oo ay taageerayaan saddex dowlad-goboleed iyo maamulka SSC-Khaatumo, islamarkaana ay garab siinayaan xisbiga Caddaaladda iyo Midnimada ee uu Madaxweyne Xasan Sheekh dhawaan ballaariyay; iyo dhinaca mucaaradka oo ay hoggaaminayaan Puntland, Jubbaland iyo siyaasiyiin miisaan leh, kuwaas oo ku eedeeyay madaxtooyada in ay wado qorshe lagu uruurinayo awoodda dalka, taasoo wax u dhimaysa nidaamka federaalka.

Diblomaasiyiin ayaa ka digaya in xaaladdan ay khatar gelin karto isu dheelitirka siyaasadeed ee federaalka, taasoo u horseedi karta burbur siyaasadeed iyo carqaladeyn ku timaadda dadaallada dhismaha dowlad loo dhan yahay iyo xasilooni waarta.

Villa Somalia oo raadineysa sharciyad siyaasadeed?

Talaadadii, Villa Somalia ayaa casuumaad rasmi ah u dirtay madaxweynayaal hore, ra’iisul wasaareyaal, guddoomiyeyaal hore oo baarlamaan iyo hoggaamiyayaal hore oo dowlad-goboleedyo, si ay uga qayb galaan shir wadatashi qaran ah oo la qorsheeyay in uu qabsoomo 15-ka Juun—tallaabo loo arko inay tahay isku day lagu doonayo in dib loogu hantiyo hoggaanka siyaasadeed.

Si kastaba, madaxweynayaasha xilalka haya ee Puntland iyo Jubbaland—Siciid Cabdullaahi Deni iyo Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe)—ayaa si cad uga maqan liiska martida, taasoo dhalisay dhaleeceyn xooggan iyo su’aalo laga keenay waxtarka, matalaadda, iyo sharcinimada shirkaas.

Diblomaasiyiinta ayaa sheegay in shirkan C6+ ee Khamiista uu sidoo kale noqon doono fursad lagu dejinayo mowqif caalami ah oo ku saabsan shirka 15-ka Juun, kaasoo khatar ugu jira in lagu gacan seero sababo la xiriira kalsooni darrida sii kordheysa ee ay qabaan saamilayda siyaasadeed ee dalka.

Hoggaamiyeyaasha mucaaradka ayaa horey u shaaciyay in aysan ka qeyb geli doonin shir ay u arkaan mid beelaysan oo aan lagu soo darin Puntland iyo Jubbaland—labadaas dowlad-goboleed oo ay sheegeen in laga reebay si ula kac ah, taasoo dhaawaceysa sumcadda iyo waxtarka shirka.

“Ma noqon karno qayb ka mid ah wada-hadal sheeganaya inuu qaran yahay, halka uu si ula kac ah uga reebayo xubnaha muhiimka ah ee federaalka,” ayuu yiri mid ka mid ah siyaasiyiinta mucaaradka oo la hadlay warbaahinta maxalliga ah.

Iyadoo Villa Somalia ay sii waddo dadaallada shir wadatashi, cadaadiska gudaha iyo kan caalamiga ah ayaa isa sii taraya si loo helo hannaan siyaasadeed oo dhab ah oo ku saleysan wadaagis awoodeed iyo matalaad federaal ah.

Shirka Khamiista ee beesha caalamka ayaa noqon kara mid go’aamiya jihada siyaasadeed ee Soomaaliya—ma horseedi doonaa wadahadal iyo heshiis qaran, mise wuxuu sii fogeyn doonaa khilaafka siyaasadeed ee dalka?

Rag qarax ku diyaarinayay gudaha Muqdisho oo lasoo qabtay – Sidee wax u dhaceen?

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa jugta qarax wayn oo xalay laga maqlay degmada Dayniile ee gobolka Banaadir, kaas oo lasoo wariyay inuu ku qarxay raggii diyaarinayay oo ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab.

Qaraxa ayaa ka dhacay guri ku yaalla xaafadda Barwaaqo ee degmadaasi, waxaana la sheegay in lagu dhex-diyaarinayay, kadibn ay ku halaagsameen raggii ku howlanaa.

Dadka deegaanka ayaa sheegay inay maqleen jugta lava qarax, waxaana kadib goobta si deg-deg ah ku gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka ee dowladda Soomaaliya, kuwaas oo qaaday tallaabadii loo baahnaa.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in ragga oo dhaawacyo ah ay gacanta kusoo dhigeen ciidamada, sidoo kalena ay qabteen mooto Bajaaj lagu rarayay walxaha qarxa.

Ciidamada ayaa sidoo kale la wareegay gebi ahaan guriga ay ka dhacday dhibaatada ee lagu dhex farsameynayay qaraxa ka dhacay halkaasi.

Ma jiro illaa iyo hadda wax war ah oo kasoo baxay laamaha amniga Soomaaliya oo ku aadan dhacdadaasi, waxaase soconayo baaritaanno lagu hayo ragga la qabtay ee ay waxyeelada kasoo gaartay qaraxa ay ku diyaarinayeen xaafadda Barwaaqo ee Dayniile.

Ammaanka degmadan ayaa muddooyinkaan ahaa mid deggan, waxaana iska kaashaday ciidamada ammaanka iyo dadka deegaanka oo dhowr jeer ka hortagay weeraro qorsheysan iyo qaraxyo ay soo maleegeen maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab.

Sidoo kale waxaa meesha ka baxay hoobiyeyaal mararka qaar laga soo tuuri jiray aagga degmada Dayniile, sida uu dhowaan shaaciyay wasiirka amniga gudaha Cabdullahi Sheekh Ismaaciil Fartaag.

“Waxaan ku amaanayaa Dayniile lixdii bilood ee ugu dambeysay hal madfac oo laga soo tuuray kuma soo dhicin magaalada Muqdisho, waana dadaal aad muujiseen” ayuu yiri Fartaag.

Si kastaba, magaalada Muqdisho ayaa hadda ku jirto xaalad daganaan ah, waxaana laga nastay qaraxyadii joogtada ahaa iyo weerarada tooska ahaa ee ka dhici jiray caasimada.

Xogta hoobiyeyaal culus oo lagu garaacay XALANE

Muqdisho (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya tiro hoobiyeyaal ah oo saaka aroortii hore lagu garaacay xerada Xalane ee magaalada Muqdisho, kuwaas oo si weyn looga dareemay gudaha caasimada.

Illaa 2 hoobiye ayaa lasoo wariyay inay ku dhaceen gudaha xerada iyo halka mid sadeexaadna uu ku dhaca xaafad kamid ah degmada Wadajir ee gobolka Banaadir.

Hoobiyeyaasha ayaa waxaa laga maqlay degmooyinka qaar ee gobolka, waxaana haatan socda dhaq-dhaqaaq ay wadaan laamaha ammaanka oo ku aadan weerarkan.

Wax-yar kadib waxaa sidoo kale garoonka laga shiday seeriga bixiyo digniinaha marka la dareemo in ay jiraan xaaladaha halista ee la xiriira amniga garoonka Muqdisho.

Ma cadda khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay weerarkan loo adeegsaday madaafiicda oo kusoo aaday, xilli haatan dhaq-dhaqaaqyo culus ay ka socdaan xerada Xalane ee magaalada Muqdisho, isla markaana shirar ay ka wadaan wakiilada beesha caalamka.

Ma jiro illaa iyo hadda wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha hay’adaha amniga oo ku aadan hoobiyeyaasha lagu garaacay garoonka Aadan Cadde iyo xerada Xalane.

Xaaladda ayaa haatan ah mid deggan, waxaana si caadi ah ku socda shaqada garoonka oo ma jiro wax saameyn ah oo uu ku yeeshay weerarka hoobiyeyaasha ee lagu qaaday.

Weerarkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo todobaadyadii lasoo dhaafay qaar kamid ah degmooyinka gobolka Banaadir lagu garaacayay hoobiyeyaal, kuwaas oo dhimasho iyo dhaawac ay ku noqdeen dad rayid ah oo aan waxba galabsan.

Madaafiica qaar ayaa lagu beegsaday xarumo dowladeed oo muhiim ah, sida aagga Madaxtiiyada, garoonka Aadan Cadde iyo meelo kale oo kamid ah caasimada.

Dhammaan weeraradan ayaa kusoo aadayo xilli haatan dowladda Soomaaliya ay dagaal adag kula jirto Khawaarijta, isla markaana la’isku hayo furimaha hore ee dagaalka.

Kooxda ayaa muddooyinkii dambe xoogga soo saartay gobollada Shabeellooyinka oo haatan ay ka socdaan dagaallada, waxaana barbar socda duqeymo diyaaradeed oo ay fulinayaan saaxibada caalamiga ah oo hawada ka taageeraya ciidamada Xoogga dalka.

Xog dheeri ah: Diyaaradaha Turkigu keenay Soomaaliya – Maxaa kale oo la socday?

Ankara (Caasimada Online) – Dowladda Turkiga ayaa toddobaadkan si weyn u kordhisay taageerada militari ee ay siiso Soomaaliya, si loola dagaallamo kooxda al-Shabaab, kadib markii uu khadka telefoonka kula hadlay Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan dhiggiisa Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, Sabtidii.

Ilo xog-ogaal u ah arrintan ayaa u sheegay Middle East Eye in Ankara ay dowladda Soomaaliya ku wareejisay saddex diyaaradood oo ah T129 Atak ah, kuwaas oo loogu talagalay weerarrada.

Isla waqtigaas, Turkiga ayaa sidoo kale laba diyaaradood oo adeegyo guud ah ku wareejiyay ciidanka badda Soomaaliya, taas oo qayb ka ah heshiis difaac oo labada dowladood kala saxiixdeen bishii Febraayo 2024, kaasoo dhigaya in Ankara ay dhisto ciidan badeed rasmi ah oo ka howlgala Muqdisho.

Turkiga ayaa sannadkii la soo dhaafay tababarayay duuliyayaal Soomaali ah si ay u maamulaan diyaaradaha Atak. Shixnadda diyaaradaha ayaa la keenay kadib markii duuliyeyaashu dhammeysteen marxaladdii ugu dambeysay ee tababarka.

Xogta laga helay ilo furan ayaa muujinaysa in ilaa lix diyaaradood oo Turkish A400M ah iyo Qatari C-17A ah ay toddobaadkii la soo dhaafay ka dageen Muqdisho, kuwaasoo suuragal ah in ay keeneen diyaaradaha. Middle East Eye waxay la xiriirtay wasaaradda difaaca Turkiga si ay u hesho faallo, balse weli wax jawaab ah lama helin.

“Dhiibista diyaaradaha Atak ee Soomaaliya waxay muujinaysaa in Ankara aysan kaliya doonayn in ay hub wareejiso, balse ay rabto in ay dhisto awood ciidan oo isku dhafan oo Soomaaliya leedahay,” ayuu yiri mid ka mid ah ilo xog-ogaal ah.

Intii lagu guda jiray wicitaanka Sabtidii, Erdogan wuxuu Madaxweynaha Soomaaliya u xaqiijiyay in Turkigu taageersan yahay himilada horumarineed ee Soomaaliya ee ku saleysan dimoqraadiyadda.

Sida lagu sheegay bayaan kasoo baxay madaxtooyada Turkiga, Erdogan wuxuu sidoo kale ballanqaaday in taageerada Turkiga ee Soomaaliya ee ku aaddan la-dagaallanka argagixisada ay sii socon doonto oo la ballaarin doono.

Taageeradan militari ee waqtigan imaanaysa waxay tilmaamaysaa in Ankara ay doonayso in ay xasillooni ka hirgeliso Soomaaliya ka hor doorashooyinka la qorsheeyay 2026, kuwaasoo la filayo in lagu qabto hannaan cod-bixin toos ah halkii laga isticmaali lahaa nidaamka ku saleysan beelaha.

Soomaaliya ayaa toddobaadyadii u dambeeyay wajahaysay weerarro kordhay oo ay qaadayaan al-Shabaab, oo ah koox doonaysa in ay afgembiso dowladda. Kooxdu waxay sare u qaaday weerarradeeda militari.

Al-Shabaab ayaa horumarro ka samaysay bartamaha Soomaaliya, gaar ahaan bishii la soo dhaafay ayey la wareegtay tuulooyin dhanka koonfureed kaga beegan Muqdisho. Si kastaba ha ahaatee, horumarradan oo kale ayay hore u samaysay sannadihii la soo dhaafay, balse waxay uga tagtay marar badan iyadoo cadaadis militari la saaray.

Taageero militari oo aan horay loo arag

Middle East Eye ayaa bishii Abriil werisay in Turkigu uu kordhiyay joogitaankiisa militari ee Muqdisho, isaga oo laba jibbaaray tirada ciidamadiisa oo haatan ka badan 500 askari.

Ciidamadan ayaa loo xil saaray ilaalinta iyo hawlgalinta saldhigga milatari ee Turksom, diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, iyo sugidda ammaanka dekedaha Muqdisho.

Inkasta oo diyaaradaha TB2 Bayraktar ay horey uga shaqeynayeen Soomaaliya, Turkigu wuxuu dhowaan dalka keenay laba diyaaradood oo Akinci ah.

Diyaaradahani waxay awood u leeyihiin duullimaadyo dherer sare ah oo muddo dheer socda, waxaana loo arkaa kuwo wax ku ool ah oo si gaar ah ugu habboon dagaalka al-Shabaab, sababo la xiriira habeen-araggooda horumarsan iyo awoodda ay u leeyihiin in ay si joogto ah u hawlgalaan 24-saac maalintii.

Kordhinta aan horay loo arag ee Turkigu sameeyay – xilli Mareykanku hoos u dhigayo taageeradiisa Soomaaliya – waxay muujinaysaa in Ankara ay doonayso in ay ka hortagto farqi awoodeed oo ka dhasha dalka.

In kasta oo Mareykanku uu laba jibbaaray duqeymaha cirka ee ka dhanka ah faracyada Daacish ee Soomaaliya sannadkan, haddana bishii Maarso ayuu joojiyay maalgelintii uu siin jiray cutubka Danab – unug si weyn uga qeyb qaatay dagaalka al-Shabaab.

Turkiga ayaa joogitaan ballaaran ku lahaa Muqdisho tan iyo booqashadii ugu horreysay ee Erdogan uu ku tagay Soomaaliya sannadkii 2011, taasoo ahayd mid bini’aadannimo. Tan iyo markaas, xiriirka labada dal ayaa u gudbay iskaashi qoto dheer oo dhanka ganacsiga iyo amniga ah.

Sannadkii hore, Ankara waxay sidoo kale la saxiixatay Soomaaliya heshiis ku saabsan sahamin iyo qodis shidaal, taasoo keentay in Turkigu u diro markabyo farsamo si ay u baaraan xeebaha Soomaaliya.

Xogta natiijada sahankaasi wali lama shaacin. Si kastaba ha ahaatee, Erdogan ayaa hadal uu telefishinka ka jeediyay Isniintii ku sheegay in “war wanaagsan” oo la xiriira tamarta uu dhawaan soo bixi doono.

Hadalkaasi wuxuu dhalinayaa saadaal cusub oo ah in warkaasi laga yaabo inuu quseeyo khayraadka tamarta ee Soomaaliya.

Puntland oo diiday jiritaanka Khaatumo, sheegtay in SSC ka tirsan tahay dhulkeeda

Garoowe (Caasimada Online) – Maamulka Puntland ayaa mar kale si cad oo adag u xaqiijiyay sheegashadiisa ku saabsan gobollada Sool, Sanaag iyo Cayn (SSC), isagoo ku dhawaaqay in dhulalkan ay weli yihiin qayb rasmi ah oo ka tirsan Puntland, sida ku xusan dastuurka maamulka.

Hadalkan ayaa si toos ah uga jawaabaya go’aankii dhawaan dowladda federaalka Soomaaliya ay ku aqoonsatay maamulka SSC-Khaatumo inuu yahay dowlad-goboleed buuxa oo ka tirsan nidaamka federaalka.

Wasiirka Warfaafinta Puntland, Maxamuud Caydiid Dirir, ayaa sheegay in aysan jirin wax hannaan sharci ama dastuur ah oo SSC-Khaatumo kaga baxay Puntland.

“Gobollada SSC waxay si cad ugu xusan yihiin dastuurka Puntland. Ma jirto wax ka go’itaan ah, mana dhicin in meel la iskaga baxay. Puntland waxaa lagu aas-aasay heshiis bulsho oo ku dhisan dastuur, kaasoo qeexaya dhammaan gobolladii salka u ahaa dhismaheeda. Dastuurkaas wali waa dhaqan mana jirto wax wax-ka-beddel ah oo lagu sameeyay,” ayuu yiri Dirir shir jaraa’id oo uu ku qabtay magaalada Garowe.

Wuxuu sidoo kale si adag u dhaleeceeyay waxa uu ku tilmaamay isku day ay madaxda SSC-Khaatumo ku sheeganayaan dhul ka mid ah Puntland, gaar ahaan qeybo ka mid ah gobolka Sanaag, isagoo ku sifeeyay arrintaasi mid aan la aqbali karin oo keeni karta xasilooni darro.

Dirir wuxuu carrabka ku adkeeyay in isbeddel kasta oo ku yimaada xuduudaha Puntland uu noqon karo mid keliya oo ku yimaada wadatashi ballaaran iyo heshiis bulsho oo dhex mara shacabka Puntland.

Inkastoo Puntland ay horey uga baaqsatay inay si rasmi ah uga jawaabto aqoonsigii dowladda federaalka ee SSC-Khaatumo, hadalkan cusub ayaa si cad u diiday sharciyadda maamulkaasi. Maamulka SSC-Khaatumo wali si rasmi ah ugama jawaabin hadalka kasoo yeeray Puntland.

Dhankooda, madaxda SSC-Khaatumo ayaa horay u difaacay wada-shaqeynta ay la leeyihiin dowladda federaalka, iyagoo ku andacoonaya in Puntland ay si joogto ah uga reebtay go’aamada muhiimka ah. Waxay sidoo kale sheegeen in ka qaybgalka ay ku leeyihiin nidaamka federaalka uu yahay xaq sharci ah oo ay ku doonayaan matalaad iyo madax-bannaani siyaasadeed.

Go’aanka dowladda federaalka ee ku saabsan aqoonsiga SSC-Khaatumo inay tahay dowlad-goboleed dhameystiran ayaa sare u qaaday xiisadda u dhexeysa labada maamul, iyadoo falanqeeyayaal iyo diblomaasiyiin ay ka digayaan in khilaafka sii kordhaya uu khatar gelin karo xasiloonida iyo nidaamka dowlad-dhiska ee gobollada waqooyi ee Soomaaliya.

Daawo: MUUNGAAB oo ballan-qaaday inuu fulinayo qorshaha XASAN Sheekh

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha cusub ee maamulka gobolka Banaadir, ahna duqa magaalada Muqdisho, Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) oo xalay si rasmi ah ula wareegay xilka loo soo magacaabay ayaa sameeyay ballan-qaadyo waa wayn.

Muungaab ayaa ugu horreyn shaaca ka qaaday inuu ka shaqeynayo fulinta qorshaha Villa Soomaaliya ee uu hormuudka u yahay Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, wuxuuna ballan-qaaday inuu ku dadaali doono sidii doorasho qof yo cod ah uga dhici lahayd caasimada.

“Baaqa madaxweynaha ee ah in Magaalada muqdisho ay Dadkeeda is doortaan ayaan tixgalinaynaa bulshada iyo dhaqankana waa in ay fursadaasi taageeraan oo ay safafka u galaan isdiiwaagalinta,” ayuu yiri Duqa cusub magaalada Muqdisho.

Waxa uu intaas kusii daray: “Annaga doorkeenna waxaa waayey wacyigelinta bulshada iyo inaan u fududeyno xarumo ku fian oo shacabka si fudud isku diiwaan-gelin karo”.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in 100-ka maalood ee ugu horreeya uu diiradda saari doono amniga Muqdisho, isla markaana uu wax ka qaban doono nabad-gelyada guud ee gobolka, isaga oo ballan-qaaday inuu dib usoo celin doono guddigii amniga ee gobolka Banaadir.

“100-ka maalmood ee soo socda waxaan ka shaqeyn doonaa xoojinta amniga iyo nabad-gelyada gobolka Banaadir aniga oo dib u howlgelin doono guddiga amniga ee gobolka Banaadir, kaas oo qaban doonto doorkiisa ah jiheynta iyo xiriirinta howlaha amni sugidda magaalada Muqdisho,” ayuu yiri Guddoomiye Muungaab.

Dhinaca kale, wuxuu si adag uga hadlay laamiyada burbursan ee caasimada, isaga oo sheegay in hadda kadib lala xisaabtami doono shirkadaha dhisa waddooyinka muhiimka ah.

“Lama aqbali doono waddo hal sanno kahor xarigga laga jaray oo hal habeen oo roob da’ay la leeyahay waa burburtay, waddooyinka kale ee caasimadda ma burburin, laakin shirkadaha sidaas yeelaya il gaar ah ayaan ku eegi doonaa,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay Muungaab.

Ugu dambeyn wuxuu soo hadal qaaday nadaafadda iyo bilicda Muqdisho, wuxuuna sheegay inay u dajiyeen qorsheyaal guud oo lagu hormarinayo caasimada dalka Soomaaliya. “Howlaha nadaafadda caasimadda ayaan si deg-deg ah wax uga qaban doonaa annaga oo soo saari doono xeer hoosaad hagaya nadaafadda guud iyo qashinka,” ayuu yiri guddoomiyaha.

Trump signs travel ban targeting Somalia, 11 others

WASHINGTON, United States – Somalia is among 12 countries whose nationals have been barred from entering the United States under a renewed executive order signed by President Donald Trump, who described the Horn of Africa nation as a “terrorist safe haven” and cited grave concerns about its governance and national security.

The sweeping travel ban, announced Wednesday night, revives one of Trump’s most controversial first-term immigration policies and will take effect at 12:01 a.m. Monday.

The order blocks entry to citizens of Somalia, Afghanistan, Iran, Libya, Yemen, Sudan, Eritrea, Haiti, Chad, Burma (Myanmar), Equatorial Guinea, and the Democratic Republic of Congo. Seven additional countries—Burundi, Cuba, Laos, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan, and Venezuela—will face heightened visa restrictions.

“I must act to protect the national security and national interest of the United States and its people,” Trump declared in his proclamation.

“Somalia lacks a competent authority”

Trump offered a scathing assessment of Somalia’s internal security and administrative capacity, citing its lack of a functional government, inability to control its territory, and vulnerability to terrorism.

“Somalia lacks a competent or cooperative central authority for issuing passports or civil documents and does not have appropriate screening and vetting measures,” he stated.

“Somalia stands apart from other countries in the degree to which its government lacks command and control of its territory, which greatly limits the effectiveness of its national capabilities.”

He described the country as a persistent source of terrorist threats, noting that militants use Somali territory to “plan, facilitate, and conduct their operations.” Somalia, he said, “remains a destination for individuals attempting to join terrorist groups that threaten the national security of the United States.”

Trump also criticized Mogadishu’s refusal to accept deported nationals, calling it a key factor in imposing restrictions.

“The entry into the United States of nationals of Somalia as immigrants and nonimmigrants is hereby fully suspended,” he concluded.

Despite international backing, Somalia has faced decades of political instability. It continues to battle the Al-Qaeda-linked militant group Al-Shabaab, which carries out frequent bombings and targeted assassinations.

The Somali government remains largely unable to exert control beyond major urban areas, while insurgents control much of the countryside.

The United States conducts regular airstrikes against Al-Shabaab and provides security assistance to Somali forces. However, U.S. officials remain concerned about the country’s ability to issue secure travel documents and properly vet outbound travelers — shortcomings Trump argued pose a direct threat to U.S. national security.

The renewed ban is expected to affect Somali-American communities in states such as Minnesota and Ohio, where many families had been reuniting with relatives or applying for educational, work, or humanitarian visas.

As of Friday, the Somali government had not officially responded to the new restrictions. Mogadishu has historically condemned its inclusion on U.S. travel ban lists, arguing that such measures unfairly target ordinary Somalis while doing little to achieve meaningful counterterrorism outcomes.

Return of a controversial policy

The order marks a return to Trump’s earlier immigration policies, beginning with the January 2017 executive order that barred entry from seven Muslim-majority nations: Iran, Iraq, Libya, Somalia, Sudan, Syria, and Yemen.

Dubbed the “Muslim Ban,” the policy triggered global outrage, mass protests, and legal challenges, with confusion and detentions at U.S. airports as travelers were denied entry or sent back abroad.

The ban, later revised, was ultimately upheld by the U.S. Supreme Court in 2018 in a narrow 5–4 decision. The final version restricted travelers from Iran, Somalia, Yemen, Syria, and Libya, along with North Korea and select Venezuelan officials and their families.

Civil rights groups, legal scholars, and Democratic lawmakers have long criticized the policy as discriminatory, arguing it targets Muslims and undermines America’s foundational values.

During his 2016 campaign, Trump called for a “total and complete shutdown of Muslims entering the United States,” a statement that opponents repeatedly cited as evidence of religious bias in court cases.

In response to the renewed restrictions, the American Civil Liberties Union (ACLU) issued a statement condemning the move.

“This renewed ban once again stigmatizes millions based on nationality and religion,” the statement said. “It is a dangerous and discriminatory policy that undermines America’s commitment to equal treatment under the law.”

President Joe Biden repealed the original ban shortly after taking office in 2021, describing it as “a stain on our national conscience.”

Mogadishu summit looms over Somalia power struggle

MOGADISHU, Somalia – Somalia is entering a pivotal week in its political crisis. Diplomatic sources confirm that the international community—under the C6+ umbrella—is set to convene in Mogadishu this Thursday to assess the country’s deepening political standoff.

The high-level meeting, comprising Somalia’s principal international partners, will focus on forging a unified diplomatic response to President Hassan Sheikh Mohamud’s recently announced political dialogue.

Members of the National Salvation Forum—a coalition of prominent opposition figures including former presidents, prime ministers, and parliamentary speakers are advocating for broader political inclusion.

Representatives from the United States, United Kingdom, European Union, United Nations, African Union, and IGAD—key members of the C6+ group—are expected to deliberate on their engagement strategy as the country’s political fault lines deepen.

At the heart of the current standoff are two rival blocs: Villa Somalia, backed by three Federal Member States and SSC-Khatumo, and politically reinforced by President Hassan Sheikh’s expanded Justice and Unity Party; and the opposition alliance comprising Puntland, Jubaland, and several prominent politicians, who accuse the presidency of pursuing a centralized power grab that undermines Somalia’s federal framework.

Diplomatic observers warn that the deadlock threatens to unravel the delicate balance of Somalia’s federal model, heightening the risk of renewed political fragmentation and undermining progress toward inclusive governance and stability.

A bid to reassert legitimacy?

On Tuesday, Villa Somalia extended formal invitations to former presidents, prime ministers, parliamentary speakers, and ex-state leaders for a national consultative summit scheduled for June 15 in a move widely seen as an attempt to reclaim political momentum.

However, the current leaders of Puntland and Jubaland—Said Abdullahi Deni and Ahmed Mohamed Islam (Madobe)—are notably absent from the invitation list, a decision that has sparked criticism and raised doubts about the summit’s inclusivity and national legitimacy.

Diplomats say Thursday’s C6+ meeting will also serve as a preliminary step toward shaping a common international stance on the June 15 summit, which risks being undermined by its exclusivity and the growing mistrust among key political stakeholders.

Opposition leaders have already rejected the summit, declaring they will not participate in a process that sidelines Puntland and Jubaland—two Federal Member States whose exclusion, they argue, severely undermines the summit’s credibility and national relevance.

“We cannot be part of a dialogue that pretends to be national while deliberately excluding key players in the federation,” one opposition figure told local media.

While Villa Somalia pushes forward with its consultative initiative, domestic and international pressure is mounting for a more inclusive approach that reflects Somalia’s federal composition.

Thursday’s international meeting in Mogadishu may prove decisive—not just in shaping the fate of the June 15 summit but also in determining whether Somalia moves toward a path of reconciliation and consensus or further entrenches its political divide.

Puntland reaffirms claim over SSC-Khaatumo regions

GAROWE, Somalia – The Puntland administration has firmly reiterated its claim over the Sool, Sanaag, and Cayn (SSC) regions, declaring that these territories remain an integral part of Puntland under its constitution.

The statement comes in direct response to the Federal Government of Somalia’s recent recognition of the SSC-Khaatumo administration as a full-fledged Federal Member State.

Puntland’s Minister of Information, Maxamuud Caydiid Dirir, stressed that no legal or constitutional process has occurred to separate the SSC regions from Puntland.

“SSC is constitutionally part of Puntland. There has been no withdrawal or breakaway. Puntland was established through a social agreement reflected in our constitution, which includes all its founding regions. That constitution remains in effect and has not been amended,” Dirir said during a press briefing in Garowe.

He further criticized what he described as attempts by SSC-Khaatumo leaders to lay claim to areas of Puntland, particularly parts of the Sanaag region, calling such efforts unacceptable and destabilizing. Dirir underscored that any change to Puntland’s territorial boundaries must result from inclusive consultation and consensus among its people.

While Puntland had previously avoided issuing a formal response to the federal government’s recognition of SSC-Khaatumo, this latest statement clearly rejects its legitimacy. The SSC-Khaatumo administration has yet to respond publicly to Puntland’s remarks.

SSC-Khaatumo officials, for their part, have defended their engagement with the federal government, arguing that Puntland had previously sidelined them in key decisions. They maintain that their participation in federal processes is a rightful assertion of their autonomy and representation.

The Federal Government’s endorsement of SSC-Khaatumo as a Federal Member State has raised tensions between the two administrations, with observers warning that the escalating dispute risks undermining stability and governance in the region.

Muungaab oo caawa la wareegay xilka balan-qaad culusna u sameeyey reer Muqdisho

Muqdisho (Caasimada Online) –Guddoomiyaha cusub ee maamulka gobolka Banaadir Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa caawa la wareegay xilka, isagoo kala wareegay guddoomiyihii la bedelay Maxamed Axmed Amiir.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka dalka, ahna ku simaha Ra’iisul Wasaaraha ayaa xilka u kala wareejiyey Guddoomiyaha cusub iyo Guddoomiyihii hore ee maamulka gobolka Banaadir.

Munaasabad weyn ayaa caawa lagu qabtay xarunta Dowladda Hoose ee Xamar, halkaas oo ay isugu yimaadeen masuuliyiin aad u badan.

Guddoomiye Muungaab oo hadal ka jeediyey xafladii uu xilka kula wareegay ayaa sheegay in uu ka shaqeyn doono iftiiminta Caasimadda, amniga iyo horumarinta wadooyinkeeda.

Sidoo kale, masuuliyiin badan ayaa hadal ka jeediyey xafladda, kuwaas oo Madaxweyne Xasan Sheekh ku bogaadiyey xulashadiisa Muungaab oo ay qireen in gobolka uu wax badan ka qabtay.

Guddoomiye Yabooh ayaa yiri, “Guddoomiye Amiir iyo Guddoomiye Muungaab gobolkaan shaqo wanaagsan ayeey ka soo qabteen, waxaana u mahadcelinayaa cid walba oo munaasabadaan ka soo qeybgashay.”

Guddoomiye Jawaahir Baarqab “Guddoomiye Muungaab Muqdisho oo lagu kala cararay waa ninkii amni ka dhigay, dadkana baray in iskutashi wax lagu dhisan karo.”

Imaamka Muddullood Imaam Cumar Macalin Abshir oo xafladda ka qeyb galay ayaa yiri, “Waxaan u baahanahay Amni, waxaana Guddoomiye Mungaab ku naqaan in uu yahay nin geesi ah oo cadowga indhaha ku dhufta.”

Ugaaska Mudulood Ugaas Maxamuud Cali Ugaas ayaa isna yiri “Muungaab Muqdisho wax badan ayuu ka qabtay, haatana waxaan ka rabnaa in Muqdisho maqaam yeelato, oo Soomaali oo dhan iska dhex aragto”.

Sheekh Cali Wajiis oo hadal ka jeediyey xafladda ayaa yiri “Dalka cadow ayaa laga xoreynayaa, wuxuuna guddoomiye Muungaab yimid xilli baahi loo qabay oo dalka xoreyn ka socoto.”