27.5 C
Mogadishu
Monday, June 23, 2025

Puntland oo diiday jiritaanka Khaatumo, sheegtay in SSC ka tirsan tahay dhulkeeda

Garoowe (Caasimada Online) – Maamulka Puntland ayaa mar kale si cad oo adag u xaqiijiyay sheegashadiisa ku saabsan gobollada Sool, Sanaag iyo Cayn (SSC), isagoo ku dhawaaqay in dhulalkan ay weli yihiin qayb rasmi ah oo ka tirsan Puntland, sida ku xusan dastuurka maamulka.

Hadalkan ayaa si toos ah uga jawaabaya go’aankii dhawaan dowladda federaalka Soomaaliya ay ku aqoonsatay maamulka SSC-Khaatumo inuu yahay dowlad-goboleed buuxa oo ka tirsan nidaamka federaalka.

Wasiirka Warfaafinta Puntland, Maxamuud Caydiid Dirir, ayaa sheegay in aysan jirin wax hannaan sharci ama dastuur ah oo SSC-Khaatumo kaga baxay Puntland.

“Gobollada SSC waxay si cad ugu xusan yihiin dastuurka Puntland. Ma jirto wax ka go’itaan ah, mana dhicin in meel la iskaga baxay. Puntland waxaa lagu aas-aasay heshiis bulsho oo ku dhisan dastuur, kaasoo qeexaya dhammaan gobolladii salka u ahaa dhismaheeda. Dastuurkaas wali waa dhaqan mana jirto wax wax-ka-beddel ah oo lagu sameeyay,” ayuu yiri Dirir shir jaraa’id oo uu ku qabtay magaalada Garowe.

Wuxuu sidoo kale si adag u dhaleeceeyay waxa uu ku tilmaamay isku day ay madaxda SSC-Khaatumo ku sheeganayaan dhul ka mid ah Puntland, gaar ahaan qeybo ka mid ah gobolka Sanaag, isagoo ku sifeeyay arrintaasi mid aan la aqbali karin oo keeni karta xasilooni darro.

Dirir wuxuu carrabka ku adkeeyay in isbeddel kasta oo ku yimaada xuduudaha Puntland uu noqon karo mid keliya oo ku yimaada wadatashi ballaaran iyo heshiis bulsho oo dhex mara shacabka Puntland.

Inkastoo Puntland ay horey uga baaqsatay inay si rasmi ah uga jawaabto aqoonsigii dowladda federaalka ee SSC-Khaatumo, hadalkan cusub ayaa si cad u diiday sharciyadda maamulkaasi. Maamulka SSC-Khaatumo wali si rasmi ah ugama jawaabin hadalka kasoo yeeray Puntland.

Dhankooda, madaxda SSC-Khaatumo ayaa horay u difaacay wada-shaqeynta ay la leeyihiin dowladda federaalka, iyagoo ku andacoonaya in Puntland ay si joogto ah uga reebtay go’aamada muhiimka ah. Waxay sidoo kale sheegeen in ka qaybgalka ay ku leeyihiin nidaamka federaalka uu yahay xaq sharci ah oo ay ku doonayaan matalaad iyo madax-bannaani siyaasadeed.

Go’aanka dowladda federaalka ee ku saabsan aqoonsiga SSC-Khaatumo inay tahay dowlad-goboleed dhameystiran ayaa sare u qaaday xiisadda u dhexeysa labada maamul, iyadoo falanqeeyayaal iyo diblomaasiyiin ay ka digayaan in khilaafka sii kordhaya uu khatar gelin karo xasiloonida iyo nidaamka dowlad-dhiska ee gobollada waqooyi ee Soomaaliya.

Daawo: MUUNGAAB oo ballan-qaaday inuu fulinayo qorshaha XASAN Sheekh

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha cusub ee maamulka gobolka Banaadir, ahna duqa magaalada Muqdisho, Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) oo xalay si rasmi ah ula wareegay xilka loo soo magacaabay ayaa sameeyay ballan-qaadyo waa wayn.

Muungaab ayaa ugu horreyn shaaca ka qaaday inuu ka shaqeynayo fulinta qorshaha Villa Soomaaliya ee uu hormuudka u yahay Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, wuxuuna ballan-qaaday inuu ku dadaali doono sidii doorasho qof yo cod ah uga dhici lahayd caasimada.

“Baaqa madaxweynaha ee ah in Magaalada muqdisho ay Dadkeeda is doortaan ayaan tixgalinaynaa bulshada iyo dhaqankana waa in ay fursadaasi taageeraan oo ay safafka u galaan isdiiwaagalinta,” ayuu yiri Duqa cusub magaalada Muqdisho.

Waxa uu intaas kusii daray: “Annaga doorkeenna waxaa waayey wacyigelinta bulshada iyo inaan u fududeyno xarumo ku fian oo shacabka si fudud isku diiwaan-gelin karo”.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in 100-ka maalood ee ugu horreeya uu diiradda saari doono amniga Muqdisho, isla markaana uu wax ka qaban doono nabad-gelyada guud ee gobolka, isaga oo ballan-qaaday inuu dib usoo celin doono guddigii amniga ee gobolka Banaadir.

“100-ka maalmood ee soo socda waxaan ka shaqeyn doonaa xoojinta amniga iyo nabad-gelyada gobolka Banaadir aniga oo dib u howlgelin doono guddiga amniga ee gobolka Banaadir, kaas oo qaban doonto doorkiisa ah jiheynta iyo xiriirinta howlaha amni sugidda magaalada Muqdisho,” ayuu yiri Guddoomiye Muungaab.

Dhinaca kale, wuxuu si adag uga hadlay laamiyada burbursan ee caasimada, isaga oo sheegay in hadda kadib lala xisaabtami doono shirkadaha dhisa waddooyinka muhiimka ah.

“Lama aqbali doono waddo hal sanno kahor xarigga laga jaray oo hal habeen oo roob da’ay la leeyahay waa burburtay, waddooyinka kale ee caasimadda ma burburin, laakin shirkadaha sidaas yeelaya il gaar ah ayaan ku eegi doonaa,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay Muungaab.

Ugu dambeyn wuxuu soo hadal qaaday nadaafadda iyo bilicda Muqdisho, wuxuuna sheegay inay u dajiyeen qorsheyaal guud oo lagu hormarinayo caasimada dalka Soomaaliya. “Howlaha nadaafadda caasimadda ayaan si deg-deg ah wax uga qaban doonaa annaga oo soo saari doono xeer hoosaad hagaya nadaafadda guud iyo qashinka,” ayuu yiri guddoomiyaha.

Trump signs travel ban targeting Somalia, 11 others

WASHINGTON, United States – Somalia is among 12 countries whose nationals have been barred from entering the United States under a renewed executive order signed by President Donald Trump, who described the Horn of Africa nation as a “terrorist safe haven” and cited grave concerns about its governance and national security.

The sweeping travel ban, announced Wednesday night, revives one of Trump’s most controversial first-term immigration policies and will take effect at 12:01 a.m. Monday.

The order blocks entry to citizens of Somalia, Afghanistan, Iran, Libya, Yemen, Sudan, Eritrea, Haiti, Chad, Burma (Myanmar), Equatorial Guinea, and the Democratic Republic of Congo. Seven additional countries—Burundi, Cuba, Laos, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan, and Venezuela—will face heightened visa restrictions.

“I must act to protect the national security and national interest of the United States and its people,” Trump declared in his proclamation.

“Somalia lacks a competent authority”

Trump offered a scathing assessment of Somalia’s internal security and administrative capacity, citing its lack of a functional government, inability to control its territory, and vulnerability to terrorism.

“Somalia lacks a competent or cooperative central authority for issuing passports or civil documents and does not have appropriate screening and vetting measures,” he stated.

“Somalia stands apart from other countries in the degree to which its government lacks command and control of its territory, which greatly limits the effectiveness of its national capabilities.”

He described the country as a persistent source of terrorist threats, noting that militants use Somali territory to “plan, facilitate, and conduct their operations.” Somalia, he said, “remains a destination for individuals attempting to join terrorist groups that threaten the national security of the United States.”

Trump also criticized Mogadishu’s refusal to accept deported nationals, calling it a key factor in imposing restrictions.

“The entry into the United States of nationals of Somalia as immigrants and nonimmigrants is hereby fully suspended,” he concluded.

Despite international backing, Somalia has faced decades of political instability. It continues to battle the Al-Qaeda-linked militant group Al-Shabaab, which carries out frequent bombings and targeted assassinations.

The Somali government remains largely unable to exert control beyond major urban areas, while insurgents control much of the countryside.

The United States conducts regular airstrikes against Al-Shabaab and provides security assistance to Somali forces. However, U.S. officials remain concerned about the country’s ability to issue secure travel documents and properly vet outbound travelers — shortcomings Trump argued pose a direct threat to U.S. national security.

The renewed ban is expected to affect Somali-American communities in states such as Minnesota and Ohio, where many families had been reuniting with relatives or applying for educational, work, or humanitarian visas.

As of Friday, the Somali government had not officially responded to the new restrictions. Mogadishu has historically condemned its inclusion on U.S. travel ban lists, arguing that such measures unfairly target ordinary Somalis while doing little to achieve meaningful counterterrorism outcomes.

Return of a controversial policy

The order marks a return to Trump’s earlier immigration policies, beginning with the January 2017 executive order that barred entry from seven Muslim-majority nations: Iran, Iraq, Libya, Somalia, Sudan, Syria, and Yemen.

Dubbed the “Muslim Ban,” the policy triggered global outrage, mass protests, and legal challenges, with confusion and detentions at U.S. airports as travelers were denied entry or sent back abroad.

The ban, later revised, was ultimately upheld by the U.S. Supreme Court in 2018 in a narrow 5–4 decision. The final version restricted travelers from Iran, Somalia, Yemen, Syria, and Libya, along with North Korea and select Venezuelan officials and their families.

Civil rights groups, legal scholars, and Democratic lawmakers have long criticized the policy as discriminatory, arguing it targets Muslims and undermines America’s foundational values.

During his 2016 campaign, Trump called for a “total and complete shutdown of Muslims entering the United States,” a statement that opponents repeatedly cited as evidence of religious bias in court cases.

In response to the renewed restrictions, the American Civil Liberties Union (ACLU) issued a statement condemning the move.

“This renewed ban once again stigmatizes millions based on nationality and religion,” the statement said. “It is a dangerous and discriminatory policy that undermines America’s commitment to equal treatment under the law.”

President Joe Biden repealed the original ban shortly after taking office in 2021, describing it as “a stain on our national conscience.”

Mogadishu summit looms over Somalia power struggle

MOGADISHU, Somalia – Somalia is entering a pivotal week in its political crisis. Diplomatic sources confirm that the international community—under the C6+ umbrella—is set to convene in Mogadishu this Thursday to assess the country’s deepening political standoff.

The high-level meeting, comprising Somalia’s principal international partners, will focus on forging a unified diplomatic response to President Hassan Sheikh Mohamud’s recently announced political dialogue.

Members of the National Salvation Forum—a coalition of prominent opposition figures including former presidents, prime ministers, and parliamentary speakers are advocating for broader political inclusion.

Representatives from the United States, United Kingdom, European Union, United Nations, African Union, and IGAD—key members of the C6+ group—are expected to deliberate on their engagement strategy as the country’s political fault lines deepen.

At the heart of the current standoff are two rival blocs: Villa Somalia, backed by three Federal Member States and SSC-Khatumo, and politically reinforced by President Hassan Sheikh’s expanded Justice and Unity Party; and the opposition alliance comprising Puntland, Jubaland, and several prominent politicians, who accuse the presidency of pursuing a centralized power grab that undermines Somalia’s federal framework.

Diplomatic observers warn that the deadlock threatens to unravel the delicate balance of Somalia’s federal model, heightening the risk of renewed political fragmentation and undermining progress toward inclusive governance and stability.

A bid to reassert legitimacy?

On Tuesday, Villa Somalia extended formal invitations to former presidents, prime ministers, parliamentary speakers, and ex-state leaders for a national consultative summit scheduled for June 15 in a move widely seen as an attempt to reclaim political momentum.

However, the current leaders of Puntland and Jubaland—Said Abdullahi Deni and Ahmed Mohamed Islam (Madobe)—are notably absent from the invitation list, a decision that has sparked criticism and raised doubts about the summit’s inclusivity and national legitimacy.

Diplomats say Thursday’s C6+ meeting will also serve as a preliminary step toward shaping a common international stance on the June 15 summit, which risks being undermined by its exclusivity and the growing mistrust among key political stakeholders.

Opposition leaders have already rejected the summit, declaring they will not participate in a process that sidelines Puntland and Jubaland—two Federal Member States whose exclusion, they argue, severely undermines the summit’s credibility and national relevance.

“We cannot be part of a dialogue that pretends to be national while deliberately excluding key players in the federation,” one opposition figure told local media.

While Villa Somalia pushes forward with its consultative initiative, domestic and international pressure is mounting for a more inclusive approach that reflects Somalia’s federal composition.

Thursday’s international meeting in Mogadishu may prove decisive—not just in shaping the fate of the June 15 summit but also in determining whether Somalia moves toward a path of reconciliation and consensus or further entrenches its political divide.

Puntland reaffirms claim over SSC-Khaatumo regions

GAROWE, Somalia – The Puntland administration has firmly reiterated its claim over the Sool, Sanaag, and Cayn (SSC) regions, declaring that these territories remain an integral part of Puntland under its constitution.

The statement comes in direct response to the Federal Government of Somalia’s recent recognition of the SSC-Khaatumo administration as a full-fledged Federal Member State.

Puntland’s Minister of Information, Maxamuud Caydiid Dirir, stressed that no legal or constitutional process has occurred to separate the SSC regions from Puntland.

“SSC is constitutionally part of Puntland. There has been no withdrawal or breakaway. Puntland was established through a social agreement reflected in our constitution, which includes all its founding regions. That constitution remains in effect and has not been amended,” Dirir said during a press briefing in Garowe.

He further criticized what he described as attempts by SSC-Khaatumo leaders to lay claim to areas of Puntland, particularly parts of the Sanaag region, calling such efforts unacceptable and destabilizing. Dirir underscored that any change to Puntland’s territorial boundaries must result from inclusive consultation and consensus among its people.

While Puntland had previously avoided issuing a formal response to the federal government’s recognition of SSC-Khaatumo, this latest statement clearly rejects its legitimacy. The SSC-Khaatumo administration has yet to respond publicly to Puntland’s remarks.

SSC-Khaatumo officials, for their part, have defended their engagement with the federal government, arguing that Puntland had previously sidelined them in key decisions. They maintain that their participation in federal processes is a rightful assertion of their autonomy and representation.

The Federal Government’s endorsement of SSC-Khaatumo as a Federal Member State has raised tensions between the two administrations, with observers warning that the escalating dispute risks undermining stability and governance in the region.

Muungaab oo caawa la wareegay xilka balan-qaad culusna u sameeyey reer Muqdisho

Muqdisho (Caasimada Online) –Guddoomiyaha cusub ee maamulka gobolka Banaadir Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa caawa la wareegay xilka, isagoo kala wareegay guddoomiyihii la bedelay Maxamed Axmed Amiir.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka dalka, ahna ku simaha Ra’iisul Wasaaraha ayaa xilka u kala wareejiyey Guddoomiyaha cusub iyo Guddoomiyihii hore ee maamulka gobolka Banaadir.

Munaasabad weyn ayaa caawa lagu qabtay xarunta Dowladda Hoose ee Xamar, halkaas oo ay isugu yimaadeen masuuliyiin aad u badan.

Guddoomiye Muungaab oo hadal ka jeediyey xafladii uu xilka kula wareegay ayaa sheegay in uu ka shaqeyn doono iftiiminta Caasimadda, amniga iyo horumarinta wadooyinkeeda.

Sidoo kale, masuuliyiin badan ayaa hadal ka jeediyey xafladda, kuwaas oo Madaxweyne Xasan Sheekh ku bogaadiyey xulashadiisa Muungaab oo ay qireen in gobolka uu wax badan ka qabtay.

Guddoomiye Yabooh ayaa yiri, “Guddoomiye Amiir iyo Guddoomiye Muungaab gobolkaan shaqo wanaagsan ayeey ka soo qabteen, waxaana u mahadcelinayaa cid walba oo munaasabadaan ka soo qeybgashay.”

Guddoomiye Jawaahir Baarqab “Guddoomiye Muungaab Muqdisho oo lagu kala cararay waa ninkii amni ka dhigay, dadkana baray in iskutashi wax lagu dhisan karo.”

Imaamka Muddullood Imaam Cumar Macalin Abshir oo xafladda ka qeyb galay ayaa yiri, “Waxaan u baahanahay Amni, waxaana Guddoomiye Mungaab ku naqaan in uu yahay nin geesi ah oo cadowga indhaha ku dhufta.”

Ugaaska Mudulood Ugaas Maxamuud Cali Ugaas ayaa isna yiri “Muungaab Muqdisho wax badan ayuu ka qabtay, haatana waxaan ka rabnaa in Muqdisho maqaam yeelato, oo Soomaali oo dhan iska dhex aragto”.

Sheekh Cali Wajiis oo hadal ka jeediyey xafladda ayaa yiri “Dalka cadow ayaa laga xoreynayaa, wuxuuna guddoomiye Muungaab yimid xilli baahi loo qabay oo dalka xoreyn ka socoto.”

Sawirro: R/W Saalax oo Hodan iska diiwaan geliyey, farriina u diray shacabka

Muqdisho (Caasimada Online) – Ku simaha Ra’iisul Wasaaraha, ahna Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Saalax Axmed Jaamac, ayaa maanta iska diiwaangeliyey xarunta qaadashada kaararka codbixiyeyaasha degmada Hodan ee Gobolka Banaadir.

Saalax ayaa sheegay in loo baahan yahay shacabka Soomaaliyeed in ay ka faa’iideystaan fursaddan taariikhiga ah ee ay codkooda ku dooranayaan hoggaankooda.

“Waa maalin taariikhi ah, sida marar badan la tilmaamay, muddo dheer kaddib in shacabka Soomaaliyeed ay fursad u helaan in ay is diiwaan-geliyaan, si ay uga qayb qaataan doorasho dadweyne, taas oo ah xuquuq dastuuri ah iyo waajib saaran muwaadin kasta,” ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Saalax.

Saalax Axmed Jaamac, ayaa ku bogaadiyey Guddiga Dorashooyinka Qaranka sida ay u wadaan howlaha diiwaan-gelinta iyo qaadasha kaarka codbixinta.

Sidoo kale, Saalax ayaa hoosta ka xarriiqay muhiimadda ay leedahay in muwaadiniintu si firfircoon uga qeyb qaataan diiwaangelinta.

Saalax ayaa sheegay in si loo hirgeliyo doorasho qof iyo cod ah oo nabdoon, xor ah, isla markaana xaqiijisa rabitaanka shacabka Soomaaliyeed ay muhiim tahay in fursadaan laga wada faa’iideysto.

Xasan Sheekh oo tilmaamay siyaasiyiinta ku casuuman gogosha uu iclaamiyey

Muqdisho (Caasimada Online) – Iyadoo laga ambaqaadayo Gogosha Wadatashiga Qaran ee lagu dhawaaqay 15ka Juune, Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa casuumad rasmi ah loo diray siyaasiinta iyo hoggaamiyeyaasha bulshada, sida lagu shaaciyey qoraal ka soo baxay Madaxtooyada.

Siyaasiyiinta casuumadda rasmiga ah loo diray waxaa ka mid ah: Madaxweynayaashii hore, Guddoonkii hore ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, Ra’iisul Wasaareyaashii hore, Madaxweynayaashii hore ee Dowlad-goboleedyada, Ururrada siyaasadeed, Bulshada rayidka, Siyaasiyiin kale oo muhiim u ah gogosha uu Madaxweynaha ku baaqay ee 15-ka Juun.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa wadda dadaallo iyo kulammo gaar gaar ah, si ay gogosha 15-ka Juun u noqoto mid miro dhal ah oo saldhig u noqota isfaham, dib u heshiin, iyo horumar qaran.

Madaxweynaha ayaa kulankii ugu dambeeyey oo ahaa mid wadatashi ah maanta la qaatay hoggaanka Ururrada siyaasadeed ee isku diiwaangeliyey doorashada, kuwaas oo door muhiim ah ka qaadanaya geeddi-socodka dimuqraadiyeynta dalka.

Kulankii maanta ayaa oo diiradda lagu saaray hirgelinta doorashada qof iyo cod, ayaa Madaxweynaha waxa uu uga warbixiyey dadaallada baaxadda leh ee 20-kii sano ee la soo dhaafay lagu bixiyey si shacabka Soomaaliyeed ay u helaan fursad ay si toos ah codkooda ugu doortaan hoggaan ka turjumaya rabitaankooda.

Madaxweynaha ayaa xusay in dowladdu ay ka go’an tahay in la dhameystiro hannaanka doorasho ee ku dhisan hal qof iyo hal cod, isagoo carrabka ku adkeeyey in wadatashiyada qaran iyo la-tashiyada lala yeesho daneeyayaasha siyaasadeed ay ka mid yihiin tiirarka muhiimka ah ee lagu xaqiijinayo hannaan doorasho oo daah-furan.

Dhankooda, hoggaanka ururrada siyaasadeed ee maanta la kulmay Madaxweynaha ayaa bogaadiyey dadaalka iyo go’aanka dowladda ee dhammaystirka nidaamka dimuqraadiyadeed, iyagoo soo jeediyey in dowladdu ay kordhiso wacyigelinta dadweynaha ee nidaamka doorashada tooska ah.

Sawirro: Shirweyne qaran oo maanta ka furmay Muqdisho + Ujeedka

Muqdisho (Caasimada Online) – Ku simaha Ra’iisul Wasaaraha ahna Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Saalax Axmed Jaamac, ayaa maanta si rasmi ah u daahfuray Shirweynaha Qaran ee Deegaanka iyo Isbeddelka Cimilada, oo ka dhacay magaalada Muqdisho.

Shirkan ayaa muhiimad gaar ah u leh kor u qaadista wacyiga la xiriira arrimaha deegaanka iyo wax ka qabashada saamaynta isbeddelka cimilada ee sii kordhaysa.

Mudane Saalax ayaa furitaanka shirweynaha ka jeediyay khudbad dhaxal gal ah, isagoo hoosta ka xarriiqay in ilaalinta deegaanka ay tahay mas’uuliyad qaran oo saaran dhammaan qeybaha kala duwan ee bulshada Soomaaliyeed. Wuxuu caddeeyay in ilaalinta khayraadka dabiiciga ah ay tahay tiir muhiim u ah horumarka iyo badbaadada jiilasha soo socda.

Sidoo kale waxa uu adkeeyay baahida loo qabo in si wadajir ah loo shaqeeyo, loona midoobo hirgelinta deegaan cagaaran oo waara, si Soomaaliya ay uga mid noqoto dalalka ka jawaabaya caqabadaha isbeddelka cimilada, isagoo ku booriyay dhammaan qeybaha bulshada in ay door ku yeeshaan dadaalladaas.

Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka ayaa tilmaamay in isbeddelka cimilada uu yahay dhibaato ba’an oo saameysay guud ahaan dunida, gaar ahaan dalalka nugul ee aan haysan awoodaha lagama maarmaanka u ah la-qabsiga xaaladaha cimilada. Wuxuu xusay in Soomaaliya ay si gaar ah u dareemayso culeyska isbeddelkaasi.

Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka ayaa hoosta ka xariiqay muhiimadda in looga baahan yahay dhammaan hey’adaha dowladda, bulshada rayidka ah, iyo daneeyeyaasha kale inay si dhow u wada shaqeeyaan si loo helo qorshayaal wax ku ool ah oo looga hortago saameynta isbeddelka cimilada, loogana shaqeeyo badbaadinta deegaanka.

Shirweynahan ayaa fursad u ah in laga wada-hadlo xal u helidda caqabadaha deegaanka iyo cimilada, iyadoo saldhig u noqon karo iskaashi qaran oo waara, si loo helo mustaqbal deggan, oo ku dhisan ilaalinta deegaanka iyo la-qabsiga cimilada is beddeleysa.

Dagaal culus oo maanta dib uga qarxay qeybo kamid ah HIIRAAN

Beledweyne (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Hiiraan ayaa sheegaya in dagaal culus uu maanta ka qarxay deegaanka Ceel Hareeri oo ka tirsan degmada Moqokori.

Dagaalkan ayaa u dhaxeeya ciidamada deegaanka ee Macawiisleyda beesha Xawaadle iyo kooxda Al-Shabaab, iyadoo la isku adeegsanayo hubka noocyadiisa kala duwan. Xiisadda ayaa cirka isku sii shareertay, iyadoo dagaalku ka socda gudaha iyo duleedka deegaankaas muhiimka ah.

Isku dhaca ayaa bilaabmay kadib markii xubno ka tirsan Al-Shabaab ay weerar qaraxyo ku bilaawday ku qaadeen fariisin ay ciidamada Macawiisleyda ku lahaayeen deegaanka Ceel Hareeri. Macawiisleyda ayaa si deg-deg ah ugu jawaabtay iska caabin xooggan, taasoo sababtay in dagaalka uu sii fido oo ay labada dhinac isku adeegsadaan hub culus.

Wararka hordhaca ah ee laga helayo goobta dagaalka ayaa tilmaamaya in ciidanka Macawiisleyda ee beesha Xawaadle ay si adag u difaaceen fariisinkooda, iyagoo iska caabin xooggan ku sameeyay weerarka kooxdu soo qaaday.

Inkastoo aan wali la helin tiro rasmi ah oo ku saabsan khasaaraha, haddana dadka deegaanka ayaa sheegaya in rasaasta iyo madaafiicda laga maqlayo meelo fog-fog.

Dagaalka weli wuu socda, iyadoo wararkii ugu dambeeyay ay sheegayaan in xooggiisa uu haatan ku fiday duleedka deegaanka Ceel Hareeri. Arintani waxay sare u qaaday walaaca laga qabo in dagaalku uu galaafto nolosha dadka shacabka ah ee deegaanka ku nool, maadaama uu yahay dagaal si buuxda uga socda agagaarka deegaankaas.

Deegaanka Ceel Hareeri ayaa waxaa horey uga dhacay dagaal culus, waxaana toddobaadyadii la soo dhaafay halkaasi ku dhax-maray dagaalo qaraar oo u dhaxeeyay Al-Shabaab iyo Macawiisleyda Xawaadle.

Dagaaladaasi ayaa lagu jabiyay kooxda Al-Shabaab, waxaana la sheegay in ay ku waayeen in ka badan 70 dagaalame, taasoo muujinaysa in deegaankaasi uu muhiim u yahay istaraatiijiyadda dagaalka.

Xiisadda ka taagan Ceel Hareeri ayaa muujinaysa sida ay u sii xoogeysanayaan iska caabinta dadka deegaanka ee ka dhanka ah Al-Shabaab. Ciidamada Macawiisleyda oo ay ka go’an tahay ciribtirka kooxda ayaa markale muujiyay adkeysi iyo dadaal joogto ah oo ku aaddan difaaca dhulkooda iyo dadka deegaanka.

Xog: Turkiga oo diyaarado nooc cusub ah ku wareejiyay DF Soomaaliya

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Turkiga ayaa si weyn toddobaadkan u sii xoojisay taageerada ay siiso Soomaaliya, gaar ahaan dhanka difaaca iyo dagaalka lagula jiro kooxda Al-Shabaab.

Tan ayaa timid kadib markii Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan iyo dhiggiisa Soomaaliya ay yeesheen wada-hadal dhanka taleefanka ah Sabtidii la soo dhaafay, taasoo lagu muujiyay adkeynta xiriirka istaraatiijiga ah ee labada dal.

Ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa sheegay in Ankara ay Soomaaliya ku wareejisay saddex diyaaradood oo ah nooca qumaatiga u kaca ee T129 Atak.

Diyaaradahan ayaa qeyb weyn ka noqon doona dadaalka socda ee dowladda Soomaaliya ay ku doonayso inay ku xoojiso dagaalka ay kula jirto Al-Shabaab, si loo sugo amniga gudaha iyo xasilloonida dalka.

Sidoo kale, Turkiga ayaa ciidamada badda Soomaaliya ku wareejiyay labo diyaaradood oo qumaatiga u kaca ah, taasoo qayb ka ah heshiis iskaashi militari ah oo labada dal kala saxiixdeen bishii February ee sanadkan 2024.

Heshiiskan ayaa dhigaya in Turkiga uu taageero tababarka iyo horumarinta ciidamada badda Soomaaliya si ay u noqdaan ciidan leh awood dheeraad ah oo difaac ah.

Dowladda Turkiga ayaa horey u bilowday barnaamij tababar oo ay siiso duuliyayaal Soomaali ah, kuwaasoo loogu talagalay in ay u shaqeeyaan diyaaradaha Helicopter-ka ee loo keenayo dalka. Duuliyayaashaasi ayaa hadda dhameystay tababarkoodii heerka ugu dambeeyay, taasoo keentay in diyaaradaha cusub la geeyo Muqdisho si ay uga qeyb qaataan hawlgallada la-dagaallanka argagixisada.

Diyaaradaha Atak ee ay Turkigu ku taageeray Soomaaliya ayaa si gaar ah loogu tala-galay howlgallo adag oo lid ku ah kooxaha hubeysan, taasoo macnaheedu yahay in Soomaaliya ay heleen qalab militari oo muhiim u ah dagaalka ay ku jiraan.

Waxaa la filayaa in diyaaradahaasi ay si toos ah ugu biiraan hawl-gallada ka dhanka ah Al-Shabaab, taasoo sare u qaadeysa awoodda hawada ee ciidanka Soomaaliya.

Madaxweynaha Turkiga Erdogan ayaa carrabka ku adkeeyay in Turkiga uu sii wadi doono taageerada uu siiyo Soomaaliya, gaar ahaan la dagaallanka argagixisada.

War rasmi ah oo ka soo baxay madaxtooyada Turkiga ayaa xaqiijiyay in xiriirka labada dal uu yahay mid sii xoogeysanaya, iyadoo Turkigu ka go’an yahay in uu door muuqda ka ciyaaro dib-u-dhiska iyo amniga Soomaaliya.

Dagaal jab culus lagu gaarsiiyay Al-Shabaab oo maanta ka dhacay Ceelhareeri

Moqokori (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Hiiraan ayaa sheegaya in maanta dagaal xooggan uu ka dhacay aagga degmada Moqokori, kaas oo u dhexeeyay ciidamada deegaanka ee Xawaadle iyo maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab.

Dagaalka oo si gaar ah uga dhacay deegaanka Ceelhareeri ayaa yimid, kadib markii ay Al-Shabaab weerar gaadmo ah kusoo qaadeen deegaankaasi, kadibna waxaa dagaal kala hortegay Macawiisleyda.

Ilo dadka dadka deegaanka ah ayaa innoo sheegay in dagaal qaraar oo saacado badan qaatay uu ka dhacay goobta, kaas oo dhaliyay khasaare isugu jiro dhimasho iyo dhaawac.

Qoraal kooban oo kasoo baxay dowladda Soomaaliya ayaa waxaa lagu sheegay in la jabiyay Al-Shabaabkii weerarka soo qaaday, isla markaana cashir lama ilawaan ah oogu dhigay aagga Ceelhareeri.

“Ciidamada Qaranka iyo xaq u dirirka dadka deegaanka ee gobolka Hiiraan ayaa maanta Khawaarijta ku jebiyey weerar arbushaad ah oo ay ku soo qaadeen deegaanka Ceelhareeri oo hoos taga degmada Moqokori ee gobolka Hiiraan, halkaas oo dagaal culus uu ka dhacay” ayaa lagu yiri warsaxaadeed kasoo baxay dowladda Soomaaliya.

Sidoo kale dowladda Soomaaliya ayaa intaasi ku dartay  in haatan ciidamada Xoogga dalka iyo xaq-u-dirirka deegaanka ay sii baacsanayaan firxadka maleeshiyaadka Al-Shabaab ee lagu jabiyay dagaalka.

“Ciidamada oo dagaalka ku jebiyey cadowga Khawaarijta ah ayaa sii baacsanaya firxadka dhagarqabayaashii ka baxsaday dagaalka,” ayaa mar kale lagu yiri qoraalka.

Xaaladda ayaa haatan mid kacsan, waxaana goobaha lagu dagaalamay ku sugan ciidamada deegaanka iyo kuwa Xoogga dalka oo gurmad ahaa ku gaaay halkaasi.

Hiiraan ayaa waxaa haatan ka socda halgan culus oo ka dhan ah argagixisada, waxaana hubka qaaday shacabka reer Hiiraan oo difaac uga jiray jiidda hore ee dagaalka, si ay uga hortagaan in Al-Shabaab ay dib u qabsadaan deegaanadii horay looga xoreeyay gobolkaasi.

Puntland oo beenisay arrin xasaasi ah oo lala xiriiriyay IMAARAADKA

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweyne ku xigeenka maamul-goboleedka Puntland Mudane Ilyaas Cismaan Lugatoor oo maanta la hadlay warbaahinta ayaa si cad u beeniyay in ay ku lug leeyihiin dagaallada ka socda dalka Sudan iyo wararka la baahiyay ee la xiriira in Imaaraadka uu raadaarro ku rakibtay magaalada Boosaaso ee xarunta gobolka Bari.

Lugatoor ayaa ugu horreyn waxba kama jiraan ku tilmaamay eedeymana loo jeediyay Puntland, wuxuuna ku sheegay inay yihiin dayaacado ay faafiyeen dalal uu tilmaamay inay boobayaan khayraadka Soomaaliya, balse ma shaacin magacyadooda.

Sidoo kale wuxuu meesha ka saaray in Dowladda Imaaraadka Carabta ay raadaarro ciidan ka rakibtay Boosaaso, si loogu fuliyo weerarro cirka ah oo lagu beegsanayo Sudan iyo Yemen.

“Waddamo xiriir muddo kooban ah laleh Soomaaliya ayaa maanta wada olole lagu wiiqayo xiriirka Puntland iyo Imaaraadka Carabta. Waxay adeegsanayaan dacaayado aan sal iyo raad toona lahayn, iyagoo raba in ay fursad uga helaan boobka kheyraadka Soomaaliya,” ayuu yiri Madaxweyne ku xigeenka dowlad-goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in Isu tegga Imaaraadka Carabta uu yahay saaxiib dhab ah oo taageera horumarka Puntland iyo shacabkeeda, sida uu hadalka u dhigay

Ilyaas Lugatoor ayaa sidoo kale carrabka ku dhuftay in Puntland ay garanayso cidda wax u taraysa iyo tan wax u dhimeysa, balse iyagu ay diirrada saari doonaan horumarkooda oo kaliya iyo danahooda gaarka ah maadaama ay haatan ku jiraan dagaa ka dhan ah Daacish.

Si kastaba, ahaatee xogta duulimaadyada hawada ee guud ahaan la heli karo ayaa haatan muujinaysa in dowladda Imaaraadka Carabtu ay si joogto ah oo isa soo taraysa u adeegsanayso garoonka Boosaaso, si ay saanad ugu gaarsiiso ciidamada taageerada degdegga ah (Rapid Support Forces – RSF) ee Suudaan. Ciidamada RSF ayaa muddo labo sano ah dagaal kula jiray militariga dalka Suudaan.

“Imaaraadka Carabtu waxay rakibtay radar-ka wax yar ka dib markii RSF ay gacanteeda ka baxday inta badan Khartoum horraantii Maarso,” sida uu il-wareed gobolka ka tirsan u sheegay Middle East Eye.

Dhankeeda dowladda Sudan oo dhowaan warqad rasmi ah usoo dirtay Dowladda Federaalka ayaa usoo gudbisay dacwad ka dhan ah maamul-goboleedka Puntland, taas oo la xiriirta in Puntland ay si dadban uga qeyb qaadanayso dagaalka ka socda dalkaasi.

Warqadda oo kasoo baxday wasaaradda arrimaha dibadda Sudan ayaa waxaa lagu sheegay inay la socoto in Puntland ay taageero istiraatiiji ah iyo mid saadka ah siineyso ciidamada RSF (Rapid Support Forces), oo lagu eedeyay inay tacaddiyo ka gaysteen waddankaasi.

Sawirro: Xasan oo qaaday tallaabo uga sii dareysa xiisadda – Maxaa dhacay maanta?

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa mar kale maanta qaaday tallaabo uga sii dareysa xiisadda siyaasadeed ee kala dhexeysa xubnaha mucaaradka, wuxuuna qaabilay qaar kamid ah hoggaanka ururada siyaasadda dalka.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa kulankiisa maanta oo ahaa wadatashi la qaatay hoggaanka Ururrada siyaasadeed ee isu diiwaangeliyey doorashada qof iyo codka ah ee ay weli diidan yihiin siyaasiyiinta mucaaradka, kuwaas oo door muhiim ah ka qaadanaya sida ay sheegtay Villa Somalia geeddi-socodka dimuqraadiyeynta dalka.

Ugu horreyn Madaxweynaha ayaa warbixin siiyay ururrada uu la kulmay, isaga oo a wadaagay qorshihiisa doorashooyinka qof iyo codha ee uu rabo inuu ka qabto dalka.

“Kulankan oo diiradda lagu saaray hirgelinta doorashada qof iyo cod, ayaa Madaxweynaha waxa uu uga warbixiyey dadaallada baaxadda leh ee 20-kii sano ee la soo dhaafay lagu bixiyey si shacabka Soomaaliyeed ay u helaan fursad ay si toos ah codkooda ugu doortaan hoggaan ka turjumaya rabitaankooda” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay Villa Soomaaliya.

Sidoo kale wuxuu intaasi kusii daray in dowladdiisu ay ka go’an tahay in la dhammeystiro hannaanka doorasho ee ku dhisan hal qof iyo hal cod, isagoo carrabka ku adkeeyey in wadatashiyada qaran iyo la-tashiyada lala yeesho daneeyayaasha siyaasadeed ay ka mid yihiin tiirarka muhiimka ah ee lagu xaqiijinayo hannaan doorasho oo daah-furan.

Dhinaca kale hoggaanka ururrada siyaasadeed ee la kulmay madaxweynaha Soomaaliya ayaa dhankooda bogaadiyey dadaalka iyo go’aanka dowladda ee dhammaystirka nidaamka dimuqraadiyadeed, iyagoo soo jeediyey in dowladdu ay kordhiso wacyigelinta dadweynaha ee nidaamka doorashada tooska ah.

Kulankan waxaa ka horreeyay mid kale oo uu xalay Madaxweynuhu la qaatay qaybaha kala duwan ee bulshada rayidka Soomaaliyeed, kaas oo horudhac u ahaa gogosha uu Madaxweynuhu ku baaqay ee 15-ka  bishaan Juun 2025 ka furmeysa Muqdisho.

Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xusay muhiimadda ay leedahay in shacabka Soomaaliyeed, gaar ahaan bulshada rayidka, ay door muuqda ku yeeshaan qaabaynta mustaqbalka dalka.

“Haddii aan rabno in Soomaaliya ay hore u socoto, waa in aan ka dhaqaaqnaa meesha aan taaganahay oo aan ku raagaynay muddada dheer,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Si kastaba, mucaaradka ayaa weli diidan qorshaha Villa Soomaaliya, waxaya arrintu ay gaartay beesha caalamka oo la’iskula tegay, inkastoo laga war sugayo shirka 15 June.

Nin maseer dartiis dil argagax leh uga gaystay duleedka Muqdisho

Afgooye (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dhacdo argagax leh oo ka dhacday degmada Afgooye oo qiyaastii Muqdisho u jirta illaa 30 KM, kadib markii nin maseeray uu dil u gaystay nin kale oo ku sugnaa degamadaasi.

Eedeysanaha oo lagu magacaabo Ibraahim ayaa la sheegay inuu dilay marxuum isna magaciisa lagu soo koobay Xasan, kaas oo ay wada daganaayeen degmada Afgooye.

Sarkaal sare oo u hadlay laamaha ammaanka ayaa sheegay in dilka uu dhacay xilli aroor ah kadibna eedeysanaha uu usoo baxsaday dhanka magaalada caasimada ah ee Muqdisho.

“Dilka saaka ayuu dhacay waxaana marxuumka loo gaystay la yiraahdaa Xasan, waxaana lagu soo eedeeyay nin kale oo Ibraahim la yiraahdo, wuxuuna ka dhacay degmada Afgooye” ayuu yiri sarkaal sare oo ka tirsan booliska degmadaasi.

Sababta uu u dilay marxuumka wuxuu ku sheegay inay la xiriirto maseer dartiis, waxaana haatan socda baaritaanno lagu hayo eedeysanaha oo ku xiran saldhigga dhexe ee Afgooye.

“Waxaa naloo sheegay inuu u dilay maseer dartiis, waxaana u galnay baadi goob, annaga oo ugu dambeyn gacanta kusoo dhignay eedeysanaha” ayuu sii raaciyay.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Arrinta baaris ayaa hadda ku socoto, laakiin illaa iyo hadda wuxuu noo sheegay inuu maseer dartiis falkan u gaystay, waxaana faah-faahin guud bixin doonaa marka ay soo dhamaato baarista”.

Soo qabashadiisa ayaa waxaa sidoo kale gacan ka gaystay booliska gobolka Banaadir oo ka qabtay degmada Dharkenley, waxaan sidaas loogu waeejiyay saldhigga Afgooye, sida uu xaqiijiyay sarkaalka gacanta ku haya kiiska.

“Ibraahim isaga oo baxsad ah ayaa lagu qabtay Dharkenley, waxaana soo qabashadiisa naga gacan siiyay booliska gobolka Banaadir” ayuu mar kale yiri sarkaalka.

Dhacdooyinka argagaxa leh ee ka dhashay muranada qoyska ee u badan maseeka ayaa indhowaanahan kusoo badanayay magaalada Muqdisho iyo qaybo badan oo kamid ah dalka.

Al-Shabaab oo la wareegtay diyaaraddii milatari ee ku dhacday aagga Xawaadley

Balcad (Caasimada Online) – Kooxda Al-Shabaab ayaa markii ugu horreysay baahisay sawirrada diyaarad milatari oo ay lahaayeen ciidamada howlgalka AUSSOM oo Isniintii lasoo dhaafay ku dhacday duleedka deegaanka Xawaadley ee gobolka Shabeellaha Dhexe

Al-Shabaab sheegatay inay iyadu soo ridday diyaaradda oo ahayd Helicopter, waxayna soo bandhigtay, iyada oo uu ka muuqdo burbur xooggan.

Sawirrada ay baahisay kooxda ayaa waxaa kasoo muuqanayo maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab oo kor saaran diyaaradda iyo kuwa kale oo gudaheeda ku galaya sawirro.

Sidoo kale, waxaa baraha bulshada qabsaday muuqaallo ay soo duubeen dhalinyaro deegaanka ah oo diyaaradda kor fuulaya, taas oo ka dhacday dhuul beero ah

Diyaaraddan ayaa dhacday xilli ciidamada AUSSOM ee howlgalka Midowga Afrika laga daad-gureynayay halkaasi, kaddib markii a ku dhufteen roobab iyo daadad ba’an.

Howl-galka AUSSOM ayaa sheegay in intii ay socotay daad-gureynta ciidanka, mid ka mid ah diyaaradaha qumaatiga u kaca uu la kulmay cillad farsamo, balse wuxuu howlgalku tilmaamay in duuliyeyaasha ay si xirfad leh ugu dejiyeeen ciidanka dhul ammaan ah oo ay joogaan ciidamada dowladda Soomaaliya

Waxaa kale oo uu howlgalku intaasi kusii daray in aanay jirin wax khasaare nafeed ah oo ka dhashay cilladdaas farsamo ee sababtay in diyaaraddooda ay ku dhacdo aagga Xawaadley.

Dhinaca kale kooxda Al-Shabaab ayaa lasoo wariyay inay la wareegtay  deegaankaasi, iyadoo muddo dhowr sano ah gacanta ay ku haysay Dowladda Federaalka Soomaaliya.

Al-Shabaab aya durbo dhaq-hdaqaaqyo ka bilowday halkaasi, waxayna tageen goobta ay ku dhacday diyaaradda, waxaana maanta baahisay sawirrada shilkaasi diyaaradeed

Xawaadley waxay sanadihii la soo dhaafay martigelisay dagaallo culus oo ay ku dhinteen boqolaal askari iyo saraakiil ciidan, taasoo muujineysa muhiimadda istiraatiijiyadeed ee deegaankaas ay u leedahay labada dhinac.

Guud ahaan, daad-gureynta ciidamada Burundi ee Xawaadley ayaa muujineysa sida dhacdooyinka dabiiciga ah ay u saameyn karaan xaaladda amni ee deegaanada jihaadiistu ay xoogga ku hayaan.

Inkasta oo AUSSOM ay awood u leedahay in ay ciidamo kale ku bedesho goobaha muhiimka ah, hadana ka bixitaanka ciidamada Burundi iyo soo laabashada Al-Shabaab ayaa tilmaamaysa caqabadaha joogtada ah ee horyaalla dadaallada xasilinta Soomaaliya.

 

Ciidamo ka tirsan kuwa DF oo qarax culus lala beegsaday + Khasaaraha

Afgooye (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay qarax maanta lala eegtay ciidamo ka tirsan kuwa dowladda oo marayay duleedka degmad Qoryooley ee gobolka Shabeelaha Hoose, kaas oo dhaliyay khasaare kala duwan.

Qaraxa oo ahaa mid xoogan ayaa waxaa loo dhigay kolonyo ka tirsan milatariga Soomaaliya oo ku socdaalayay bannaanka magaaadaasi, waxaana mas’uuliyadda sheegatay kooxda Al-Shabaab

Sida ay baahisay kooxdu waxa uu qaraxu haleelay mid kamid ah kolonyada gaadiidka dagaalka ee ay wateen ciidamada, waxaana ay shaacisay inay ku dishay ugu yaraan 2 askari, 3 kalena ay ku dhaawacday.

Sidoo kale dadka deegaanka ayaa innoo xaqiijiyay in qaraxa uu dhacay, isla markaana uu jiro khasaare leh dhimasho iyo dhaawac oo soo gaaray ciidamada dowladda Soomaaliya.

Dhinaca kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha laamaha ammaanka iyo mas’uuliyiinta deegaanka oo ku aadan weerarkaasi ee ay guusha ka sheegatay Shabaab.

Xaaladda ayaa hadda deggan, waxaana ciidamada dowladda lasoo wariyay inay howlgallo kooban ka sameeyeen aagga degmada Qoryooley ee gobolka Shabeelaha Hoose.

Maalmihii u dambeeyay waxaa Shabeelaha Hoose ka socday howlgallo culus oo ka dhan ah Al-Shabaab, si looga hortago weerarada ay kooxda kasoo abaabusho halkaasi.

Inta badan Al-Shabaab ayaa weeraro ku dhufo oo ka dhaqaaq ah ku qaada xarumaha ciidamada dowladda iyo kuwa AUSSOM ee ku yaalla koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya.

DF oo billowday barnaamij duulimaad oo ay ka gacan siisay dowladda Mareykanka

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa si rasmi ah u daahfurtay nidaam casri ah oo la isku weydaarsanayo xogta duulimaadyada iyo rakaabka, iyadoo kaashaneysa Mareykanka iyo hay’adda Interpol, si loo xoojiyo amniga xuduudaha loona horumariyo baarista dadka soo galaya dalka, qaybna ka ah dadaallada dib-u-habeynta hay’adaha dowladda.

Nidaamkan oo ay shaacisay Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda (ICA), ayaa u oggolaanaya dowladda Soomaaliya in ay si toos ah ula wadaagto xogta rakaabka iyo safarrada la xiriira hay’adaha caalamiga ah ee amniga.

Mas’uuliyiinta ayaa sheegaya in barnaamijkani uu gacan ka geysan doono in la aqoonsado shakhsiyaadka lala xiriirinayo argagixisada, tahriibinta dadka, iyo dambiyada kale ee caalamiga ah ee isgoyska ah.

“Barxaddan waa tallaabo weyn oo lagu hormarinayo nidaamyada maaraynta xuduudaha Soomaaliya si ay ula jaanqaadaan heerarka caalamiga ah ee amniga duulista,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeed ka soo baxay ICA.

Nidaamkan cusub ayaa Soomaaliya ku xira shabakadda isgaarsiineed ee Interpol ee I-24/7, taasoo ah nidaam sugan oo ay isticmaalaan 195 dowladood si ay isugu gudbiyaan xogaha dambiyada. Sidoo kale, waxa uu waafaqsan yahay qaraarrada Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ee tirsigoodu yahay 2178 iyo 2396, kuwaas oo faraya in la adkeeyo baarista dadka safarka ah si loo xakameeyo socodka dagaalyahanada ajnabiga ah.

Khubarada amniga ayaa tallaabadan ku sifeeyey mid muhiim ah, iyagoo xusay in ay si weyn u taageerayso dagaalka lagula jiro Al-Shabaab iyo shabakadaha dambiyada abaabulan ee ka shaqeeya xuduudaha.

Kooxda Al-Shabaab ayaa mas’uul ka ahayd weerarkii 2016 ee lagu bartilmaameedsaday diyaarad rakaab ah oo ay leedahay shirkadda Daallo Airlines, kaddib markii nin isa soo miidaamiyey uu bam la koray diyaaraddii duulimaadka159 ee ka kacday garoonka Aadan Cadde ee Muqdisho.

Qaraxa ayaa dalooliyey qeyb ka mid ah diyaaradda, wuxuuna sababay dhimashada weeraryahankii, iyadoo diyaaraddii si degdeg ah loogu khasbay inay ku degto xaalad degdeg ah. Rakaabkii kale iyo shaqaalihii diyaaradda way badbaadeen.

Baaritaanno dambe ayaa muujiyey in qaraxa lagu dhex geliyey diyaaradda iyadoo la adeegsanayo shaqaale ka tirsan garoonka, taasoo banaanka keentay nuglaanta nidaamka amniga duulista ee dalka.

Tan iyo dhacdadaas, Soomaaliya waxay maalgelin xooggan ku sameysay casriyeynta garoonka Aadan Cadde ee Muqdisho, oo ay ka mid yihiin dhismaha terminal cusub iyo aasaaska machad tababar duulimaad ah.

Nidaamka cusub ee xog is-weydaarsiga ayaa la jaanqaadaya horumarradaasi dhanka kaabeyaasha, wuxuuna gacan ka geysanayaa dadaallada dowladda ee ku aaddan in si buuxda dib loogu soo celiyo xukunka hawada Soomaaliya.

Si kastaba ha ahaatee, caqabado ayaa weli jira. Hay’adda Duulista Rayidka ee Mareykanka (FAA) ayaa wali mamnuucda duulimaadyada rayidka ah ee ka hooseeya 26,000 feet ee hawada Soomaaliya, iyada oo ku sababeeysay khataraha ka iman kara hubka lidka diyaaradaha ee suuragalka ah inuu gacanta ugu jiro Al-Shabaab.

Bishii Janaayo 2024, dagaalyahanno ayaa weeraray diyaarad qumaatiga u kacda oo ay leedahay Qaramada Midoobay, taasoo ka dhacday bartamaha Soomaaliya, waxaana lagu dilay hal qof halka kuwo kalena la afduubtay — dhacdo muujisay qatarta weli hortaagan duulimaadyada rayidka ah ee dalka.

Nidaamkan xog-is-weydaarsiga ayaa qeyb ka ah dadaallada dowladda Soomaaliya ee dib-u-dhisidda hay’adaha amniga, iyo sidii ay si buuxda gacanta ugu hayn lahayd sugidda amniga qaranka kaddib tobannaan sano oo burbur iyo kala daadsanaan ah.

Inkastoo Mareykanka uu weli yahay xulafo muhiim ah oo dhanka amniga ah, haddana hoos u dhaca deeqaha uu bixiyo ayaa saameyn ku yeeshay barnaamijyo muhiim ah. Dalal sida Turkiga ayaa kaalmo ka bixinaya meeshii Mareykanku ka baxay, iyagoo taageeraya dhismaha garoomada iyo tababarka ciidamada amniga Soomaaliya.

Mas’uuliyiintu waxay rajo ka qabaan in nidaamkan cusub uu sare u qaadi doono sumcadda Soomaaliya ee bulshada caalamka, isla markaana uu xoojin doono codsigeeda ah in laga qaado xayiraadaha hawadeeda.

 

Marjama Osman oo si arxan darro ah loogu dilay London

London (Caasimada Online) – Booliska Britain ayaa bilaabay baaritaan rasmi ah oo la xiriira dil kadib markii Marjama Osman, oo ahayd haweeney Soomaali-British ah oo 26 jir ah, si naxdin leh loogu tooreeyey degmada Croydon subaxnimadii Sabtidii. Dilkeeda ayaa dib u soo kiciyay walaaca laga qabo rabshadaha mindida oo sii kordhaya, kuwaasoo si gaar ah u saameeya dhalinyarada Soomaaliyeed ee UK.

Marxuumadda, oo dariskeedu u yaqaaneen “MJ”, ayaa caan ku ahayd deegaankeeda sidii qof faraxsan, naxariis badan oo carruurta dhoola-caddayn u muujin jirtay. Booliiska ayaa si rasmi ah u aqoonsaday in haweeneyda la dilay ay ahayd Marjama Osman, oo ku nooleyd Croydon.

Booliiska Metropolitan-ka ayaa la soo wacay abaare 9:07 subaxnimo Sabtidii, kadib markii la soo sheegay buuq ka dhacay Frith Road. Baarayaashu waxay rumeysan yihiin in Marjama lagu weeraray gudaha gurigeeda, ka hor inta aysan dibadda u soo bixin, halkaasoo ay ku suuxday kadib hal meel oo toorey ah oo si xun loogu dhuftay. Shaqaalaha gurmadka degdegga ah iyo diyaaradda xaaladda degdegga ee London ayaa goobta ku xaqiijiyay geerideeda.

Laba nin oo da’doodu kala tahay 33 iyo 32 jir ayaa loo xiray tuhun la xiriira dilka—mid waxaa lagu qabtay goobta, midka kalena Axaddii. Labaduba waxaa lagu sii daayay dammaanad, iyadoo ay socdaan baaritaanno ay wadaan qaybta dambiyada culus ee booliiska Metropolitan-ka.

Booliiska ayaa ugu baaqaya qof kasta oo ku arkay wax laga shaki karo meel u dhow guriga Marjama ama waddada Frith Road subaxnimadii Sabtida in uu lasoo xiriiro.

“Waxaan si buuxda u fahamsanahay in dhacdadan murugada leh ay cabsi badan ka abuurtay bulshada Croydon,” ayuu yiri Dambi-baare Sare Dave Whellams. “Mudnaanteena hadda waa inaan helno caddeymo adag si caddaalad loogu helo qofka ka mas’uulka ah dilka Marjama, annaga oo sidoo kalena garab taagan qoyskeeda muddadan adag.”

Wuxuu intaas ku daray: “Waxaan ognahay in ay jiraan mala-awaal iyo hadal hayn gudaha bulshada ku saabsan geerida Marjama. Waxaan ku dhiirrigelinayaa qof kasta oo maqlay ama arkay wax ku saabsan dilkeeda inuu nala soo xiriirayo. Wadahadalladaas gudaha bulshada ayaa fure u noqon kara helidda caddaaladda ay Marjama mudan tahay.”

Whellams wuxuu sidoo kale sheegay in muuqaal laga duubay goobaha ganacsiga ama dashcam-yada baabuurta laga yaabo inay muhiim u noqdaan baaritaanka. Wuxuu ugu baaqay qof kasta oo duubay wax muuqaal ah u dhexeeya 8:30 ilaa 9:30 subaxnimo in uu la xiriiro booliiska lambarka 101, tixraac: 2240/31MAY, ama si qarsoodi ah ugu wargeliyo Crimestoppers.

Taliye Mitch Carr, oo madax ka ah booliiska Croydon, ayaa uga mahadceliyay dadka isku dayay inay caawiyaan Marjama—oo uu ku jiray wiil dhallinyaro ah.

Saaxiibbada iyo deriska ayaa ku tilmaamay Marjama, oo si xushmad leh loogu yeeri jiray “MJ,” inay ahayd qof faraxsan, dabeecad wanaagsan leh, isla markaana carruurta si kalgacal leh ula dhaqmi jirtay.

“Mar kasta way dhoola-caddeyn jirtay marka ay ilmahayga aragto. Aad bay u jecleyd carruurta,” ayay tiri Isabella Mularz, oo daris la ahayd Marjama, kana mid ahayd dadka u warramay Metro UK.

Isabella ayaa sidoo kale sheegtay in ay maqleen muran adag oo u dhexeeya saddex qof ka hor intii uusan dhicin weerarka.

“Waxaan maqalayay iyadoo qaylineysa, ‘gargaar, gargaar, gargaar.’ Waxay garaacaysay albaabka mid ka mid ah guryaha,” ayay tiri. “Mid ka mid ah deriska ayaa booliiska wacay. Markii aan soo baxay, waxaan arkay iyadoo dhiigeyneysa. Si qoto dheer bay ii taabatay.”

Weerarka lagu dilay Marjama wuxuu ka dhacay meel aan ka fogeyn suuqa Surrey Street, halkaas oo ganacsatada iyo milkiilayaasha dukaamada ay sheegeen in xaaladda amniga ay hoos u dhacday.

Guddoomiyaha ururka ganacsatada Croydon, Jose Joseph, ayaa la sheegay inuu codsaday kulan degdeg ah oo uu la yeesho taliyaha booliiska si loo falanqeeyo rabshadaha sii kordhaya ee xaafadda.

Geerida Marjama ayaa noqotay tii ugu dambeysay ee taxane ah oo dilal mindi lagu geysto kuwaas oo si gaar ah u saameeyay bulshada Soomaaliyeed ee Britain. Hay’adaha u dooda bulshada ayaa sheegay in Soomaalida ay ku jireen ilaa 10% dhimashadii dhallinyarada ragga ee London sannadihii 2017–18 — tiradan oo dhalisay baaqyo ku aaddan tallaabooyin ka hortag adag.

Sanadihii la soo dhaafay, qoysas Soomaali ah oo ku nool UK ayaa carruurtooda dib ugu celiyay Geeska Afrika — gaar ahaan Kenya iyo Somaliland — si ay uga ilaaliyaan rabshadaha burcadda iyo saameynta dagaallada xaafadaha ee loo yaqaan “postcode wars.” Qaar ka mid ah waalidiinta waxay u arkaan in tani ay tahay habka keliya ee ay carruurtooda ku badbaadin karaan.

“Carruurteenna halkan baan ku barbaarinay, haddana badbaado kuma helin,” ayay tiri hooyo ka hadleysay xaflad xasuus ah oo lagu qabtay Croydon. “Waan murugsanahay—laakiin sidoo kale waan caroonay.”

Boqolaal askari oo Turkish ah oo soo gaaray Soomaaliya

Ankara (Caasimada Online) – Dowladda Turkiga ayaa ku dhawaaqday in ay Soomaaliya usoo dirtay 500 oo askari oo dheeraad ah oo ka tirsan ciidamada gaarka ah, taasoo ah tallaabo weyn oo kor loogu qaaday taageerada milatari ee ay siiso dalka ku yaalla Geeska Afrika.

Go’aankan ayaa imanaya xilli dadaallada caalamiga ah ee nabad ilaalinta ay la daalaa dhacayaan hoos u dhac miisaaniyadeed iyo khataro isa soo taraya oo ka imaanaya kooxda Al-Shabaab.

Go’aankan ayaa yimid kaddib wada-hadal taleefan oo Axaddii dhex maray madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo dhiggiisa Turkiga Recep Tayyip Erdoğan. Labada hoggaamiye ayaa isku raacay in la xoojiyo iskaashiga labada dal ee dhinacyada difaaca, horumarinta badda, iyo sahaminta tamarta.

Ciidankan ayaa ah cutub cusub oo ka kooban 300 askari oo ka tirsan ciidamada gaarka ah (commandos) iyo 200 xubnood oo ah shaqaale taageero, kuwaas oo diiradda saari doona la-dagaallanka argagixisada iyo howlgalada drones-ka.

Ciidamadan cusub ayaa qayb ka ah qorshe ballaaran oo Turkigu ku doonayo inuu Soomaaliya ugu soo diro 2,500 askari, kuwaas oo ay ku jiraan 500 askari oo ka tirsan ciidamada gaarka ah oo horey loo geeyay Muqdisho bishii Abriil 2025. Baarlamaanka Turkiga ayaa oggolaaday howlgalkan laba sano ah bishii Luulyo 2024.

Dirista ciidamada ayaa kusoo beegmaysa xilli xasaasi ah, iyadoo Midowga Afrika uu si tartiib tartiib ah ATMIS ugu beddelayo Hawlgalka Taageerada Amniga ee Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM). Hawlgalka cusub ayaa wajahaya caqabado dhaqaale oo ba’an, kaddib markii Mareykanka uu dib u eegay siyaasaddiisa gargaarka dibadda, taasoo ciidamada Soomaaliya ka dhigtay kuwo la tacaalaya taageero dibadeed oo aad u kooban.

Midowga Afrika ayaa ka digay in guulihii amni ee la gaaray ay halis ugu jiraan in la lumiyo haddii si degdeg ah aan loo xallin caqabadaha miisaaniyadeed. Dib-u-dhac ku yimid taageerada deeq-bixiyeyaasha iyo xasilooni darrada sii kordheysa ayaa Soomaaliya ku riixaysa inay raadiso xulafo cusub.

Khubarro amni ayaa sheegaya in ciidamo dheeraad ah oo Turkigu geeyo ay suurtagal ka dhigi karaan in xaaladda dagaalka la dejiyo, isla markaana ay yareeyaan hubanti-la’aanta gobolka.

Falanqeeye amni Ali Aadan ayaa sheegay in imaatinka ciidamada cusub ee Turkiga uu ku soo beegmay xilli xasaasi ah, iyadoo la dhimayo ciidamada ATMIS ee Midowga Afrika iyo taageerada dhaqaale ee caalamka oo hoos u dhacday.

“Imaatinka ciidamada cusub ee Turkiga waa mid ku soo beegmay waqti muhiim ah, xilli ciidamada ATMIS la dhiminayo, miisaaniyaddana la jarayo,” ayuu yiri Aadan. “Ciidamadan waxay beddeli karaan jihada dagaalka Soomaaliya, sida ay Turkigu horey uga sameeyeen Itoobiya intii uu socday dagaalkii Tigray, iyo sidoo kale dalalka Suudaan iyo Liibiya. Waxay siin karaan dowladda Soomaaliya awoodda ay ugu baahan tahay inay gacanta ku dhigto amniga dalka.”

Ballaarinta milatari ee Turkiga ayaa daba socota heshiis iskaashi amni iyo dhaqaale oo muddo 10 sano ah, kaasoo ay horey sannadkan u ansixiyeen baarlamaanka Soomaaliya. Sida ku cad heshiiska, Turkigu wuxuu qaabilsan yahay tababarka ciidamada Soomaaliya, ilaalinta kaabeyaasha muhiimka ah, iyo taageeridda howlaha shidaal iyo gaas baarista dalka.

Markabka sahaminta shidaalka ee Turkiga, MTA Oruc Reis, ayaa haatan baaraya badda Soomaaliya si loo ogaado suurta-galnimada keyd shidaal.

Mas’uuliyiintu waxay sheegayaan in dirista ciidamada ay xaqiijin doonto ammaanka howlahaas, isla markaana ay taageeri doonto danaha istiraatiijiga ah ee muddada fog ee Turkiga uu ka leeyahay marin-biyoodka Badda Cas.

Howlgalkan cusub ee Turkiga ayaa muujinaya xiriirka sii xoogeysanaya ee Ankara la yeelaneyso Muqdisho, waxaana uu daba socdaa heshiis difaac oo labada dhinac ay kala saxiixdeen horraantii sanadkan.