Tel Aviv (Caasimada Online) – Mas’uuliyiinta Israa’iil ayaa muujiyay adkaysi, inkastoo Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump uu safarkiisa Bariga Dhexe ka reebay Tel Aviv toddobaadkan — tallaabo sii kordhisay shaki hore uga jiray mudnaanta Israa’iil ee siyaasadda Washington.
Axaddii, dhowr maalmood kadib markii uu ku dhawaaqay ballaarinta howlgalka milatari ee Gaza, xafiiska Ra’iisul Wasaare Benjamin Netanyahu ayaa sheegay in Maraykanku uu siiyay warbixin ku saabsan heshiis lagu sii deynayo Edan Alexander, muwaadin Mareykan-Israa’iili ah oo ay haysteen Xamaas, kadib wadahadallo dhex maray Washington iyo Xamaas oo aan Israa’iil qayb ka ahayn.
Trump, oo safarkiisa ku tagaya Sacuudi Carabiya, Qatar iyo Imaaraadka Carabta, ayaa sidoo kale Israa’iil ku abuuray walaac markii uu si lama filaan ah ugu dhawaaqay in Mareykanku joojinayo duqeymaha uu ku hayo Xuutiyiinta Yemen, maalmo yar kadib markii gantaal ay Xuutiyiintu rideen uu ku qarxay agagaarka garoonka diyaaradaha ugu weyn Israa’iil.
Itamar Eichner, wariyaha arrimaha dibadda ee Ynet, ayaa qoray: “Fariinta gobolka loo diray waxay ahayd mid cad: Israa’iil mar dambe ma ahan mudnaanta koowaad ee Mareykanka,” taasoo muujisay dareenka guud ee saxaafadda Israa’iil.
Sarkaal Israa’iili ah ayaa sheegay in go’aanka Trump ee ku saabsan Xuutiyiinta uu ahaa “fadeexad,” isla markaana uu madaxweynuhu “mararka qaar Israa’iil faa’iido u yahay, mararka qaarna dhib.”
Inkasta oo xiriirka rasmiga ah ee labada dal uu weli xooggan yahay, qaar ka mid ah mas’uuliyiinta Israa’iil ayaa qiray in mararka qaarkood ay si lama filaan ah ula kulmaan go’aanada Trump, iyagoo sheegay in arrimaha Gaza la isla ogaa, balse arrimo kale ay si kedis ah uga dhaceen.
Sarkaal sare oo ka tirsan xafiiska Netanyahu, oo codsaday in magaciisa la qariyo, ayaa sheegay in ay jirto “jahwareer” gudaha maamulka Trump, oo wax walba ku xirnaanayaan go’aannada uu madaxweynuhu gaaro waqti kasta. Mararka qaar arrintu Israa’iil ayay u fiicantahay, mararka qaarna ma aha, ayuu yiri.
Go’aanka la xiriira Xuutiyiinta — oo aan horey Israa’iil lagala tashan — wuxuu sii xoojiyay welwelka Israa’iil ee ku saabsan wadahadallada Maraykanka iyo Iiraan ee ku saabsan barnaamijka nukliyeerka Tehran, kuwaasoo wiiqi kara hanjabaadda milatari ee Israa’iil ee ka dhanka ah Iiraan.
Cabsi kale ayaa soo korortay markii Reuters ay soo warisay in Maraykanku uu ka laabtay shuruuddii ahayd in Sacuudi Carabiya ay caadiyeeyso xiriirka Israa’iil si ay horay u socodaan wada-xaajoodka iskaashiga nukliyeerka rayidka ah.
“Is-kaashi waan samaynaynaa, balse taasi macnaheedu ma aha in aan 100% arrin walba isku waafaqsan nahay,” ayuu yiri Wasiirka Arrimaha Dibadda Israa’iil, Gideon Saar, Axaddii. “Maraykanku waa dawlad madax bannaan; Israa’iilna sidoo kale. Si kastaba, waxaan leenahay mowqifyo badan oo isku dhow marka loo eego dowladihii hore.”
Bishii Maarso, ergayga Trump ee u qaabilsan arrimaha la-haysteyaasha, Adam Boehler, ayaa kulamo “aad waxtar u leh” la yeeshay Xamaas, kulamo uu Xamaas ku tilmaamay kuwo Israa’iil laga hareer maray, iyadoo diiradda la saarayo sii deynta Edan Alexander.
Toddobaadkii hore, safiirka Mareykanka ee Israa’iil, Mike Huckabee, ayaa beeniyay in Trump uu ka fogaanayo Israa’iil. Wuxuu sheegay in xiriirka labada dal uu mar walba ahaa mid “bir adag” ah oo “sidaas weli yahay.”
“Madaxweynuhu wuxuu mar walba muujiyay taageero joogto ah iyo iskaashi dhow, mana jiro wax muujinaya in arrintaasi isbedelayso,” ayuu yiri Huckabee.
“Jahwareer”
Israa’iil, inkasta oo ay shacabka u muujisay farxad ku aaddan sii deynta suurtagalka ah ee Alexander, haddana Netanyahu iyo xukuumaddiisa ayaa wajahaya cadaadis gudaha ah, iyadoo shacabka badankoodu rumeysan yihiin in mudnaanta labada dal ay hadda kala duwan tahay.
“Ma jiro hoggaan muuqda hadda,” ayuu yiri Jack Gottlieb, oday hawlgab ah oo ku nool Tel Aviv. Wuxuu intaas ku daray in “shaki la’aan” heshiiska la gaaray iyadoo Netanyahu la hareer maray, ayna muuqato in Mareykanka iyo Israa’iil ay hadda leeyihiin ajende kala duwan.
“Xilligan, qof walba wuxuu u taagan yahay naftiisa,” ayuu Gottlieb yiri.
Netanyahu ma lahayn ikhtiyaar uu ku diido go’aanka la xiriira Xuutiyiinta, oo si cad u muujiyay inay sii wadi doonaan weerarrada ay ku hayaan Israa’iil kadib markii ay mar kale rideen gantaal dhowr maalmood kadib.
Tan iyo markii ay Israa’iil xornimada qaadatay 1948, waxay si weyn ugu tiirsaneyd taageerada milatari iyo tan diblomaasiyadeed ee Mareykanka. Haddii uu dareenka Mareykanka hoos u dhaco xilli Israa’iil ay wajahdo cadaadis caalami ah oo ka dhashay dagaalka Gaza, waxay noqon doontaa dharbaaxo culus.
Go’aanka looga laabtay shuruuddii ahayd in Sacuudi Carabiya la cadaadiyo si ay xiriir u caadiyeeyso xiriirka Israa’iil — taasoo Riyadh ku xirtay in Israa’iil qaado tallaabooyin ku wajahan heshiis lala gaaro Falastiiniyiinta — wuxuu hoosta ka xariiqay sida arrintaasi u dhaawacday sumcadda caalamiga ah ee Israa’iil.
In Sacuudi Carabiya lagu daro Imaaraadka Carabta iyo Baxrayn — labaduba oo horey u caadiyeeyay xiriirka Israa’iil intii lagu jiray Heshiisyadii Abraham ee xilligii hore ee Trump — ayaa ahayd yool weyn oo Netanyahu rabo inuu gaaro, hase yeeshee hadda muuqata in uu dib u dhacay muddo aan la cayimin.
Madaxweynihii hore ee Mareykanka, Joe Biden, ayaa dhaleeceyn culus kala kulmay Israa’iil kadib markii uu joojiyay dhoofinta hub culus oo loo adeegsaday Gaza, isla markaana cunaqabateyn saaray xagjiriinta Israa’iiliyiinta ee Daanta Galbeed.
Si ka duwan, Trump intii uu xilka hayay, wuxuu dunida ka hortagay isagoo u raray safaaradda Mareykanka magaalada Qudus oo Israa’iil u aragto caasimaddeeda, wuxuuna aqoonsaday qabsashada Israa’iil ee Buuraleyda Golan ee ay qabsatay dagaalkii 1967.
Mas’uuliyiinta Israa’iil ayaa hore u qiray in ay ogyihiin halista ay la kulmaan madaxweyne sida Trump oo kale ah, oo mararka qaar si lama filaan ah uga leexda xulufadiisa taariikhiga ah.
“Laakiin ikhtiyaar kale oo naga xigo ma jiro,” ayuu yiri mid kamid ah mas’uuliyiinta.
