Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya, Xamza Cabdi Barre ayaa maanta daah-furay Shirweynaha Qaran ee Maalgashiga Cuntada iyo Beeraha oo ka qabsoomat magaalada Muqdisho, kaas oo diiradda lagu saaray sidii wax looga qaban lahaa caqabadaha hor taagan kobcinta wax-soo-saarka gudaha.

Mudane Xamza ayaa sheegay in xukuumadda Dan-Qaran ay ka go’an tahay dhiirigelinta wax-soo-saarka gudaha, taas oo muhiim u ah horumarinta dhaqaalaha dalka iyo in la gaaro isku-filnaansho dhanka cuntada ah.

Shirkan ayaa lagu soo bandhigay caqabado waaweyn oo hor taagan kor u qaadista wax-soo-saarka dalka, kuwaas oo ay ka mid yihiin qalab la’aanta, khibrad xumo, iyo maalgashi la’aan ka jirta qeybaha muhiimka ah ee beeraha.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa ugu baaqay ganacsatada Soomaaliyeed in ay maalgashadaan beeraha dalka, si looga maarmo waxyaabaha laga soo dhoofiyo dibadda, maadaama ay suurtagal tahay in la helo wax-soo-saar gudaha ah oo dabooli kara baahida shacabka.

Xamza ayaa tilmaamay in horumarinta beeraha ay tahay waddo lagu gaari karo horumar dhaqaale iyo fursado shaqo oo badan, taasoo si gaar ah ugu daneynaysa dhalinyarada Soomaaliyeed.

Sidoo kale, Ra’iisul Wasaaraha ayaa warbixino ka dhageystay qaar ka mid ah dhallinyarada hal-abuurkooda la xiriira wax-soo-saarka, kuwaas oo ku soo bandhigay madasha shirweynaha, isagoo si gaar ah u bogaadiyay doorkooda iyo dadaalkooda.

Ugu dambayntiina wuxuu ku dhiirrigeliyay dhallinyarada Soomaaliyeed in ay xoogga saaraan barashada cilmiga la xiriira beeraha, si loo helo jiil cusub oo ka shaqeeya kobcinta wax-soo-saarka gudaha iyo horumarinta dalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Kulanka Xildhibaannada Baarlamaanka Soomaaliya ayaa maanta dib u furmay, kadib baaqasho ku timid dhowr jeer oo hore, sababo la xiriira xiisadda ka taagan Golaha Shacabka ee u dhexeysa guddoonka iyo xildhibaannada.

Kulanka oo ah mid xasaasi ah ayaa waxaa furay guddoomiye ku xigeenka labaad ee baarlamaanka Cabdullahi Abshirow oo golaha la wadaagay go’aanno xasaasi ah.

Abshirow ayaa shaaca ka qaaday in haatan wixii ka dambeeya wax badan laga beddali doono jihada baarlamaanka, isla markaana si adag loogu dhaqmi doono xeerarka u degsan golaha, si looga gudbo caqabadaha soo laa laabtay ee saameeyay shaqadooda.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in baarlamaanka uu madax bannaan yahay, isla markaana aanu ku milmi karin hay’adaha fulinta ee dowladda.

“Golahaan isagaa u madax bannaan qaraaradiisa iyo go’aamadiisa, mana ahan inaan ku milano hay’adaha kale, waana in aan ilaalinaa midnimada Golaha” ayuu yiri Abshirow.

Waxaa kale oo uu ku baaqay in la ilaaliyo midnimada golaha iyo sharafkiisa, si aysan u dhicin dhibaato lamid ah tii todobaadkii hore ee buuqa ka dhalisay baarlamaanka.

“Haddaba xildhibaannada sharafta leh waxaa muhiim ah inaan ku dadaalno is ixtiraamid iyo is qadarin u qalma shacabka aan mataleyno, waana in waajibkeenna u gudano annaga oo indhaha ku ku hayno aayaha carruurteenna iyo mustaqbala dalka” ayuu sii raaciyay.

Intaas kadib xildhibaannada ayaa guda galay doodooda, waxaana maanta la horeeyay  Hindise-Sharciyeedka Dad-dhigista iyo Tirakoobka Xaaladaha Madaniga ah oo ay ka doodeen mudanayaasha baarlamaanka federaalka Soomaaliya.

Furitaanka kulanka baarlamaanka ayaa kusoo aadayo, iyadoo haatan uu Guddoomiyaha Golaha Shacabka ku maqan yahay dalka Aljeeriya, isaga oo khudbad ka jeediyay shirweynaha Guddoomiyaasha Baarlamaanadda Carabta ee ka socda caasimada dalkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa la helayaa xog hordhac ah oo la xiriirta baaritaanka shidaalka ee ka socda badda Soomaaliya, iyadoo ilo xog ogaal ah oo dhanka Turkiga ah ay sheegayaan in sahminta batroolka iyo gaaska ee ay wadday Dowladda Turkiga la gaaray heer gebo-gebo ah.

Xogta naga soo gaartay baaritaanka shidaalka ayaa sheegaysa in laba kamid ah ceelashii sahmintu ka socotay la soo geba-gebeeyey, halka ceelkii saddexaad uu baaritaanku wali ka socdo. Waxaa la filayaa in dhammaan baaritaannada la soo afjaro bisha Agoosto ee sanadkan.

Baaritaannada la sameeyey ayaa 90% muujinaya in gaas ganacsi noqon kara laga helay labada ceel ee hore, sida aan xogta ku helnay. Saadaal horudhac ah oo ay bixiyeen injineerrada mashruuca ayaa tilmaamaysa in mid kasta oo kamid ah ceelasha laga yaabo in laga helo ilaa 10 bilyan oo fuusto oo gaas ah oo ganacsi ahaan loo isticmaali karo.

Waxaa sidoo kale la sheegay in nooca gaaska laga helay iyo qiyaasta rasmiga ah la xaqiijin doono kaddib marka la furo dhammaan ceelasha la sahmiyey.

Natiijada rasmiga ah ee baaritaanka waxaa lagu ogaan doonaa sheybaarrada gaaska iyo shidaalka ee ku yaalla Turkiga.

Kaddib marka baaritaanku dhamaado laguna xaqiijiyo natiijada, waxaa la guda geli doonaa wejiga qoditaanka shidaalka Soomaaliya, iyadoo la saadaalinayo in arrintaasi dhacdo dhamaadka sanadkan.

Heshiiska shidaalka ee u dhexeeya Soomaaliya iyo Turkiga ayaa lagu saxiixay magaalada Istanbul 7-dii Maarso 2024, waxaana qalinka ku duugay Wasiirkii hore ee Shidaalka Soomaaliya, Cabdirisaaq Cumar Maxamed, iyo Wasiirka Tamarta ee Türkiye, Alparslan Bayraktar.

Shirkadda Turkish Petroleum Corporation (TPAO) ayaa loo xilsaaray fulinta howlaha sahminta iyo soo saarista shidaalka.

Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sheegay in heshiisku yahay mid dan u ah labada dal, kuna saleysan is-afgarad iyo faa’iido wadaag.

“Tani waa markii ugu horreysay ee taariikhda ay Soomaaliya si rasmi ah u baarayso kheyraadkeeda shidaal iyo gaas. Lama dhayalsan karo faa’iidada cidda ugu horreysa ee gasha. Iyada oo Turkigu nala garab taagan yahay, Soomaaliya waxay u socotaa inay noqoto dal ka duwan sida dunidu u aragto,” ayuu yiri madaxweynaha.

Wasiiru-dawlaha Arrimaha Dibedda, Cali Cumar, ayaa isna heshiiska ku tilmaamay mid albaab u furaya fursado ganacsi oo waaweyn, isagoo xusay inuu khuseeyo saddex qaybood oo keliya—kuwaasoo kamid ah 216 qaybood oo la rumeysan yahay inay shidaal ku jiraan xeebaha Soomaaliya.

Muqdisho Caasimada Online) – Waxaa lagu wadaa in saacadaha soo socda uu magaalada Muqdisho ka furmo Shirka Golaha Wadatashiga Qaran ee u dhexeeyo madaxda Dowladda Federaalka iyo qaar kamid ah kuwa maamul goboleedyada dalka, kaas oo looga hadlayo arrimo xasaasi ah.

Shirka oo ah mid muhiim ah ayaa waxaa guddoomin doono madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, waxaana ka qayb-galaya hoggaamiyeyaasha maamullada Galmudug, HirShabelle, Koonfur Galbeed, SSC-Khaatumo iyo maamulka gobolka Banaadir.

Hoggaamiyeyaasha Galmudug iyo Koonfur Galbeed ayaa haatan ka maqan Muqdisho, waxaase la sugayaa inay soo gaaraan saacadaha ina soo aadan, si uu u furmo shirka.

Sida ay sheegayaan xogaha la helayo shirka ayaa laga yabaa inuu furmo gelinka dambe ee maanta amaba uu dib u dhaco illaa berri, inta ay imaanayaan madaxda hadda maqan.

Wararka ayaa sheegaya in shirka intiisa badan diiradda lagu saari doono arrimo muhiim ah oo la xiriira amniga dalka iyo qorshaha doorashooyinka dalka ee 2026.

Sidoo kale, waxaa shirka lagu soo qaadi doonaa dagaalka adag ee lagula jiro Al-Shabaab oo haatan soo xoogeystay, kadib markii ay kooxda culeys soo saartay Shabeellooyinka.

Madaxda ayaa sidoo kale la filayaa in war-murtiyeed ay soo saaraan kadib shirkooda, kaas oo ku aadan xaaladda cakiran ee dalka, gaar ahaan arrimaha xasaasiga ah ee taagan.

Waxaa gebi ahaan shirka ka maqnaan doono madaxweynayaasha Jubbaland iyo Puntland oo haatan uu khilaaf kala dhexeeyo Dowladda Federaalka, kuwaas oo diidan qorshaha Villa Soomaaliya ee la xiriira doorashooyinka dalka iyo arrimaha dastuurka.

Waxaa kale oo dood wayn qaba xubnaha mucaaradka oo iyagana kasoo horjeedo qorshaha Villa Soomaaliya ee la xiriira doorashooyinka qof iyo codka ah ee haatan diiwaangelintooda ay ka socoto qaar kamid ah degmooyinka gobolka Banaadir.

Dhinaca kale, Wakiilada Beesha Caalamka ee fadhigoodu yahay magaalada Muqdisho ayaa haatan wada dadaallo dheeraad ah oo ku aadan xal u helidda muranka siyaasadeed ee ka taagan dalka, gaar ahaan hannaanka doorashada ee sida aadka ah la’isugu hayo.

Dadaallada socda ayaa waxaa hoggaaminayo Ergayga gaarka ah ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya, James Swan oo maalmihii u dambeeyay booqashooyin ku tegay magaalooyinka Dhuusamareeb, Baydhabo iyo Boosaaso, halkaas oo uu kula soo kulmay madaxda maamulada, si uu uga dhageysto aragtiyadooda ku aaddan amniga iyo doorashooyinka.

Soomaaliya ayaa haatan ku jirto marxalad siyaasadeed oo cakiran, waxaana usii dheer halista Al-Shabaab oo haatan culeys soo saartay gobollada Shabeellooyinka oo daris la ah magaalada Muqdisho.

Lama oga sida ay wax noqon doonaan, waxaase laga war sugayaa natiijada kasoo baxda shirka wadatashiga ee maanta furmayo oo ku soo aaday, xilli xasaasi ah oo loo baahnaa.

Boosaaso (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Bari ayaa sheegaya in deegaanno horay looga saaray Daacish, kana tirsan gobolkaasi, gaar ahaan aagga Calmiskaad mar kale dib loogu arkay kooxda, sida ay xaqiijiyeen saraakiil amni.

Maleeshiyada kooxda ayaa si dhuumaaleysi ah kusoo galay agagaarka togga Jacayl oo ay horay howlgallo culus kula wareegeen ciidamada difaaca ee maamulka Puntland.

Saraakiisha bixiyay xogtan ayaa shaaca ka qaaday in xubnaha kooxda Daacish ee deegaannadaas kusoo laabteen, iyagoo gabbaad ka dhiganaya dadka reer guuraaga ah ee kusoo guryo noqday goobihii horay looga saaray kooxda ee buuraha gobolka Bari.

Dhinaca kale, Puntland oo arrintan ka war-heshay ayaa isla markii qaaday tallaabo deg-deg ah, iyada oo kaashaneyso saaxibada caalamiga ah, waxayna si wadajir ah u fuliyeen howlgal culus.

Howlgalka oo ay duqeymo barbar socdeen ayaa lasoo wariyay in xalay, illaa saaka laga fuliyay deegaannada lagu arkay maleeshiyada kooxda Daacish, iyada oo lagu beegsaday bartilmaameedyo muhiim ah, sida ay innoo sheegeen ilo wareedyo xilkas ah.

Deegaannada ay howlgallada iyo duqeymaha ka dhaceen ayaa waxaa kamid ah Gacan Cad, Shilalay, Suradka, Aroorka Daylaan oo dhammaan ka agdhaw Ceelasha Dhaban-caddo iyo Il, halkaas oo ay haatan dhaq-dhaqaaqyo culus ka bilaabeen argagixisada.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, mana cadda khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay howlgallada iyo duqeymaha ka dhacay halkaasi.

Shalay ayay aheyd markii ay Dowladda Federaalka Soomaaliya ay sheegtay in iyada oo kaashaneyso Mareykanka ay duqeyn culus ay ku beegsaday kooxda Daacish, taas oo ka dhacday qaybo kamid ah buuraha Calmiskaad ee gobolka Bari ee maamulka Puntland.

Wasaaradda Gaashaandhigga Soomaaliya ayaa shaaca ka qaaday in duqeynta lala beegsaday bartilmaameedyo ay ku sugnaayeen maleesshiyaadka Daacish,iyada oo sheegtay in xubno badan oo Daacish ah lagu laayay, laguna dhaawacay kuwa kale.

“Subixii hore annaga oo kaashaneyno taliska ciidamada Mareykanka ee AFRICOM, waxaan duqeymo ka fulinay Puntland, goob ay ku sugnaayeen Daacish, khasaare ayaa ka dhashay weerarka” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay Wasaaradda Gaashaandhiga.

Daacish ayaa weli dhaq-dhaqaaq ka wadda buuraha Calmiskaad, waxayna ahayd dhowaan markii laga hortegay weerar is-miidaamin ay maleeshiyaad ka tirsan kooxda ay ku soo qaadeen ciidamo ka tirsan kuwa Puntland oo ku sugnaa aagga aagga Ceelka GuryoSamo oo aad ugu dhow deegaanka Dhasaan, iyada oo dhammaan la dilay xubnaha soo qaaday.

Baydhaba (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay qarax culus oo xalay ciidamo ka tirsan kuwa Itoobiya lagula eegtay agagaarka magaalada Baydhaba ee xarunta KMG ah ee Dowlad-goboleedka Koonfur Galbeed Soomaaliya, kaas oo gaystay khasaare isugu jiro dhimasho iyo dhaawac.

Qaraxa oo ahaa mid xooggan ayaa si gaar ah loola eegtay ciidamo ka tirsan kuwa Itoobiya oo ku socdaalayay bannaanka magaalada, waxaana kasoo gaaray khasaare kala duwan.

Wararka ayaa sheegaya in qaraxa oo ahaa miino uu haleelay mid kamid ah kolonyada ay wateen ciidamada, waxaana ku dhintay laba askari, halka ay ku dhaawacmeen kuwa kale.

Sidoo kale waxaa burbur xooggan uu soo gaaray baabuurka la qarxiyay ee ay wateen ciidamada Itoobiya ee lagu weeraray duleedka Baydhaba, kuwaas oo markii dambe isaga dhaqaaqay meesha.

Xaaladda ayaa saaka deggan, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay Koonfur Galbeed Soomaaliya iyo saraakiisha Itoobiya ee fariisinka ku leh magaalada Baydhaba ee xarunta gobolka Baay.

Dhinaca kale, looxda Al-Shabaab ayaa sheegatay mas’uuliyadda qaraxan, waxayna shaacisay inay khasaare xoogleh ku gaarsiiyay ciidamada Itoobiya, howlgalkana uu u dhacay sidii loo qorsheeyay.

Ammaanka Baydhaba ayaa muddooyinkii lasoo dhaafay ahaa mid deggan, waxaase inta badan weeraro iyo dagaallo ay ka dhacaan deegaannada hoos yimaada magaaladaas oo ay halis ku hayaan Al-Shabaab.

Dhowaan ayay ahayd markii maleeshiyaad ka tirsan Khawaarijta ay weerar culus kusoo qaadeen deegaanka Burjeed oo u dhexeeya magaalada Baydhaba iyo deegaanka Deynuunaay ee gobolka Baay, halkaas oo fariisimo ku leeyihiin ciidamada Xoogga Dalka Soomaaliyeed iyo kuwa Daraawiishta Dowlad-goboleedka Koonfur Galbeed Soomaaliya.

Al-Shabaab ayaa si weyn loogu jabiyay weerarkaasi, iyada oo looga dilay xubno badan oo kadib maydadkooda la geeyay Baydhaba oo ay isugu soo baxeen boqolaal dadweyne ah.

Garoowe (Caasimada Online) – Ciidamada Booliska Puntland, gaar ahaa qaybtooda gobolka Nugaal oo xalay howlgal culus ka sameeyay gudaha magaalada Garoowe ayaa gacanta kusoo dhigay rag ku eedeysan dilal shalay ka dhacay gudaha magaaladaasi.

Dilka oo loo gaystay laba nin oo uu mid kamid ah ahaa waardiye ayaa si gaar ah uga dhacay bannaanka hore Hoteel ku yaalla Garooowe, iyada oo dilka ay gaysteen dabley hubeysan oo kadib ka baxsaday goobta.

Warsaxaafadeed kasoo baxay Booliska Puntland ayaa waxaa lagu sheegay in falkaasi loo soo xiray laba qof, kuwaas oo loo gudbiyay xarunta C.I.D, waxaana ku socda baaritaanno dheeraad ah

“Ciidanka Booliska oo kaashanaya Laanta Dambi-baarista (CID) ee Gobolka Nugaal ayaa isla markiiba bilaabay howlgallo baaris iyo raadraac ah. Natiijada baaritaankaasi ayaa keentay in la qabto labo ruux oo hadda loo haysto falkaasi, kuwaas oo ku jira gacanta CID-da, iyadoo baaritaanka rasmiga ah uu ku socdo.” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Booliska Puntland.

Waxaa kale oo lagu yiri warsaxaafadeedka ” Warbixin dhameystiran oo ku saabsan natiijada baaritaanka ayaa laga soo saari doonaa marka la dhammeeyo hawlaha baarista”.

Sidoo kale taliska Booliska ayaa farriin u dira shacabka Garoowe, wuxuuna ugu baaqay inay kala shaqeeyaan nabad-gelyada, si looga hortego wax kasta oo halis ku ah.

“Ciidanka Booliska Puntland wuxuu shacabka ugu baaqayaa in ay si buuxda ula shaqeeyaan laamaha amniga, gaar ahaan marka ay jiraan dhacdooyin culus oo sidaan oo kale ah, si loo sugo amniga iyo xasiloonida guud ee dalka” ayaa lasii raaciyay.

Falalka dilka ah ayaa cabsi iyo walaac ku abuuray bulshada ku dhaqan magaalada Garoowe, kuwaas oo marar badan soo wajahday dhacdooyin la xiriira amni-darro.

Si kastaba, Puntland ayaa haatan qaaday tallaabo deg-deg ah, si wax looga qabto dhacdooyinka dilalka ah ee soo kordhay ee ka dhacaya magaalooyinka maamulkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Cabdisalaan Dhabancad oo ka tirsan golaha shacabka ayaa ku taliyey in wadahadal lala furo kooxda Al-Shabaab, isagoo sheegay in dagaalka Al-Shabaab uu ka soo gaaray dhaawac uu weli ka soo kabsa la’yahay, balse nimanku ay yihiin wiilal Soomaaliyeed.

Xildhibaan Dhabancad ayaa ku dhaawacmay deegaanka Laasgacamey oo u dhow magaalada Bacaadweyne ee gobolka Mudug, halkaas oo qarax lagu weeraray isaga, Qoor Qoor iyo Cabdi Qeybdiid, waxaana ayaga dhan ka soo gaaray dhaawacyo fudud.

“Dad badan ayaa yiraahda Al-Shabaab waxaa hoggaamiya xubno ajanebi ah, meelo badana ajanebiga waa lagu arkay, laakiin waxaan qabaa hadii kuwa talinaya ay Soomaali yihiin in loo yeero oo wadahadal lala furo, kuwa ajanebiga ah waa in la dilo, laakiin kuwa Soomaalida ah waxaan jeclaan lahaa in Ilaahey soo hanuuniyo oo la wadahadlo,” ayuu yiri Xildhibaan Cabdisalaan Dhabancad.

Xildhibaanka oo wareysigaan siiyey TV-ga Shabelle ayaa la weydiiyey sida uu u arko fashilka dowladda ka heysta dagaalka Al-Shabaab iyo deegaanada muhiimka ah ee dib ay u qabsadeen.

“Waxaan maqlayaa in dadka qaar ay deegaanadoodii uga soo carareen cadowga, kuwa Kalena weli waa hortaagan yihiin oo waa la dagaalamayaan, laakiin waxaan qabaa in siyaasad ay soo dhexgashay dagaalka,” ayuu yiri.

Sidoo kale, Xildhibaan Dhabancad ayaa sheegay inuu maqlay in dadka qaar ay diidan yihiin dowladda, isla markaana ay door bideen inay Shabaab-ka wax la farsameystaan oo la noolaadaan, sida uu hadalkiis u dhigay.

Sidoo kale, Xildhibaanka ayaa wareysigaan uga hadlay dhul boobkii ay maalmo ka kor ku eedeeyeen dowladda federaalka iyo shaqada baarlamaanka oo kulamadii ugu dambeeyey uu buuq hareeyey.

Hoos ka daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Cabdirisaaq Cabdullaahi Ciid oo ka tirsan Golaha Shacabka ayaa madaxda dowladda federaalka ku eedeeyey in dagaalka Al-Shabaab laga ganacsado, taasina ay cadowga u fududeysay inay dib u qabsadaan dhul muhiim ah.

Xildhibaanka ayaa wax aad loola yaabo ku tilmaamay sababta ganacsatada qaadka ay u joogaan furimaha dagaalka iyo sababta saraakiisha aan loogu xisaabin jabka ciidamada.

“Dagaalka waxaa cuuryaaminaya siyaasadda, maxaa nin qaadka ka ganacsada dhex geeyey ciidanka iyo furimaha dagaalka, muxuu ku soo kordhinayaa?” ayuu yiri.

Xildhibaan Ciid ayaa sheegay in Shabaab aysan wax tiro ah ku soo kordhin, balse ay ka faa’iideysteen dayaca iyo maamul xumada dowladda, isagoo tusaale u soo qaatay weerarkii ay kula wareegeen Aadan-yabaal.

“Wiilal baahan oo kaba la’aan socda ayaa ciidankeenii u jebinaya si aysan u qalmin, tusaale Aadan-yabaal iyagoo inta gees ah ka soo degay ayaa loo gurma waayey ciidankii joogay, awood yari kama ahan dowladda ee waa dayac jira,” ayuu yiri.

Xildhibaanka ayaa sheegay in goobihii lagu jebiyey ciidamada qaranka ay maanta difaac uga jiraan Ciidamada Macawiisleyda gobolka Hiiraan, oo maalin ka hor halkaas ku laayey Khawaarijtii soo weerartay.

“Anigu waxaan qabaa jabka ciidamadeena soo gaaray laga soo bilaabo Cawsweyne, in dad loo dilo, dad loo xiro, dad shaqada looga eryo, dadna loo maxkamadeeyo, madax, saraakiil ama wasiir waa in la helaa qof qaata masuuliyadda jabka dhacaya,” ayuu yiri Xildhibaan Ciid.

Sidoo kale, Xildhibaanka ayaa beeniyey in dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh ay si gaar ah u taageerto macawiisleyda reer Hiiraan.

“Dadka reer Hiiraan waa lagu hagraday dagaalka, xitaa Madaxweynuhu wuxuu naga diiday in ciidanka macawiisleyda ah uu noo qarameeyo, wax kale oo la siiyo ma jiraan, ilaa hadda dadka Kalena ee Shabaab hortaagan waa ayaga,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Xildhibaan Cabdirisaaq Ciid.

Hoos ka daawo wareysiga oo dheer

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha degmada Xamarweyne ee Maamulka Gobalka Banaadir Cisman Muriidi Cali ayaa madaxda gobalka ku eedeyay takoor, faquuqid iyo cadaalad darro ay kula kaceen degmada Xamarweyne.

Mashruuc uu bixiyey Bangiga Adduunka oo dhismaha waddooyinka degmada Xamarweyne ahaa ayaa loo leexiyay degmada Dayniile, halkaas oo maanta laga dhagax dhigay laami cusub.

Caasimada Online, waxay heshay farriimo cabasho ah oo Guddoomiyaha degmada Xamarweyne uu ku qoray Group WhatsApp ay ku wadajiraan masuuliyiinta maamulka gobolka Banaadir.

Guddoomiyaha Xamarweyne ayaa arrintaas toos ugu eedeeyey waaxda howlaha guud ee maamulka gobolka Banaadir, balse waxaa u jawaabay guddoomiye ku xigeenka waaxdaas oo u sheegay in amarka lagu leexiyey mashruucaas uu iyaga ka sareeyo.

Isla qoraalkaas Guddoomiye Howlaha Guud ee Gobalka Banaadir wuxuu Guddoomiyaha degmada Xamarweyne ku amray in uu raali gelin bixiyo, isagoo sheegay in mashruucaas ay Dayniile u leexiyeen madax ka sarreysa iyaga.

Eedeynta waaxda howlaha guud ayaa toos ugu socota  Guddoomiyaha Gobalka Banaadir, ahna duqa Muqdisho Maxamed Axmed Amiir oo bulshada reer Xamarweyne dhaafiyey mashruucii ay ka heleen dhismaha laamiyada Muqdisho.

Mashruuca uu duqa Muqdisho ka dhax dhigay Dayniile waxaa soo diyaariyay Guddoomiye Madaale, waxaana loo diyaariyay degmada Xamarweyne, wuxuu qorshuhu ahaa in lagu dhiso ilaa 4 waddo, balse waxaa loo weeciyay Dayniile.

Maamul xumada ka jirta Gobalka Banaadir ayaa gaartay ilaa heer ay masuuliyiinta gobolka isugu jawaabaan Group-yada shaqada iyo in loo hanjabo Guddoomiyaha degmada Xamarweyne oo raali gelin lagu qasbayo, iyadoo mashruuc muhiim u ahaa degmadiisa laga dhacay.

Guddoomiyaha degmada Xamarweyne ayaa qoraalkiisa cabashada ah ku sheegay inuu u dacwoonayo madaxda sare ee dalka, isla markaana uusan aqbali doonin waxa dhacay, sidoo kale wuxuu qoraalkiisa ku sharaxay muhiimada ay degmadiisa wadadaasi u laheyd.

Hoos ka eeg farriimaha la isku dhaafsaday Group-yada maamulka gobolka Banaadir

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha maamulka degmada Kaaran, Faarax Cadaani oo galabta shir jaraa’id ku qatay xafiiskiisa ayaa mar kale ka hadlay khudbad carro xooggan dhaliyay oo uu maanta jeediyay, isaga oo bixiyay raallgelin buuxda.

Guddoomiye Cadaani ayaa goor sii horreysay si toos ah weerar ugu qaaday xubnaha mucaaradka, isaga oo amar ku bixiyay in lagu weeraryo guryahooda, taas oo abuurtay xasaasiyad wayn.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in ay u adeegaan argagixisada, ayna kasoo horjeedaan horumarka iyo dowladnimada dalka, sida uu hadalka u dhigay.

“Qofka mucaarad ku ah Dowladda Gurigiisa ku weerara, Dila maqaro u qaata waad u fasaxan tihiin, argagexiso ayaa soo dirtay, lafaha ka tuma, Degmada Karaan ma degna ruux sidaas oo kale ah hadii ay dhacdadana waa inaad soo xirtaan oo saldhiga keentaan aadna garaacdaan” ayuu goor sii horeysay yiri Guddoomiyaha Degmada Kaaraan.

Intaas kadib guddoomiyaha oo mar kale soo hadlay ayaa raalligelin rasmi ah ka bixiyay hadalkiisa, wuxuuna ka cudur daartay khaladka maanta ka dhacay.

“Waxaan rabaa inaan ka hadlo oo maanta waddo xarig jar ah oo khudbad aan ka jeediyay oo si kale loo dhigay waxaan caddeynaa haddii ay khaladaad ahayd inaan raalligelin ka bixiyo dhammaan wax allaale iyo wixii dhib loo arkay” ayuu yiri Cadaani.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray “Cid aan ula jeeday ma jirto cid gooni aan u dulminaayana ma jirto waxaan mar labaad iyo mar saddexaad leeyahay in hadalkaas oo dhibka loo arkay inaan raalligeli ka bixshay”.

Cadaani ayaa horay qayb uga ahaa doorashadii hoore ee May, 2022-kii, waxaana lagu xasuustaa in isaga oo ahaa taliyaha saldhigga Booliska degmada Yaaqshiid inuu ku biiray ciidankii Badbaado Qaran, kadibna uu kasoo jeestay aagga Miranaayo halkaas oo ay ku sugnaayeen ciidamo badan oo xilligaas kasoo horjeestay madaxweynihii hore Farmaajo.

Muqdisho (Caasimada Online)  – Wakiilada Beesha Caalamka ee fadhigoodu yahay magaalada Muqdisho ayaa haatan wada dadaallo dheeraad ah oo ku aadan xal u helidda muranka siyaasadeed ee ka taagan dalka, gaar ahaan hannaanka doorashooyinka.

Beesha Caalamka ayaa si gaar ah cadaadis ugu haysa qaar kamid ah madaxda maamul goboleedyada, si ay u yimaadaan magaalada Muqdisho, uguna qayb-galaan shirka uu ku baaqay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ee looga hadlayo xaaladda dalka.

Dadaallada socda ayaa waxaa hoggaaminayo Ergayga gaarka ah ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya, James Swan oo maalmihii u dambeeyay booqashooyin ku tegay magaalooyinka Dhuusamareeb, Baydhabo iyo Boosaaso, halkaas oo uu kula soo kulmay madaxda maamulada, si uu uga dhageysto aragtiyadooda ku aaddan amniga iyo doorashooyinka.

Maamullada Jubbaland iyo Puntland ayaa hadda maqan, kuwaas oo uu khilaaf xooggan kala dhexeeyo Villa Soomaaliya, iyada oo meeshii uu ka baxay xiriirkii kala dhexeeyay Dowadda federaalka.

Sidoo kale dadaallada Beesha Caalamka ayaa waxaa qayb ka ah xal u helidda xiisadda taagan, si looga gudbo khilaafaadka hareeyay doorashooyinka dalka ee 2026.

Dhankooda siyaasiyiinta mucaaradka ayaa iyaguna si weyn u diiday qorshaha madaxda dowladda ee ku aadan doorashooyinka qof iyo codka ah oo haatan diiwaanlgelintooda ay ka socoto magaalada Muqdisho, taas oo lasoo gabagabeynayo dhammaadka Juun, 2025.

Si kastaba ha’ahaatee berri oo ay ku beegan tahay 5-ta May ayaa qorshuhuu yahay inuu Muqdisho ka furmo Shirka Golaha Wadatashiga Qaran, waxaana markii ugu horreysay ka qayb-galay hoggaamiyaha maamulka SSC-Khaatumo oo shalay soo gaaray caasimada.

Soomaaliya ayaa haatan ku jirto marxalad siyaasadeed oo cakiran, waxaana usii dheer halista Al-Shabaab oo haatan culeys soo saartay gobollada Shabeellooyinka oo daris la ah magaalada Muqdisho.

Lama oga sida ay wax noqon doonaan, waxaase laga war sugayaa natiijada kasoo baxda shirka haatan loo ballansan yahay oo ku soo aaday, xilli xasaasi ah oo loo baahnaa.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya oo warsaxaafadeed soo saartay ayaa sheegtay in duqeyn ay iska kaashadeen iyada iyo Mareykanka ay ka dhacday aagga buuraha Calmiskaad ee gobolka Bari, halkaas oo ay ka socdaan howlgallo culus ka dhan ah kooxda Daacish.

Wasaaradda Gaashaandhigga dalka ayaa shaaca ka qaaday in duqeynta lala beegsaday bartilmaameedyo ay ku sugnaayeen maleesshiyaadka Daacish,iyada oo sheegtay in la gaarsiiyay jab culus.

Sidoo kale waxa ay Wasaaraddu intaasi ku dartay in xubno badan lagu laayay, laguna dhaawacay weerarka cirka ah ee ka dhacay buuraha gobolka Bari ee Puntland.

“Subixii hore annaga oo kaashaneyno taliska ciidamada Mareykanka ee AFRICOM, waxaan duqeymo ka fulinay Puntland, goob ay ku sugnaayeen Daacish, khasaare ayaa ka dhashay weerarka” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay Wasaaradda Gaashaandhiga.

Waxaa kale oo ay Dowladda Federaalka boggaadiyay iskaashiga milatari ee haatan kala dhexeeya Mareykanka, iyada oo ballan qaaday inay sii ballaarin doonto, si ay usii socdaan howlgallada wadajirka ah ee ay ugu qaadaan kooxaha Al-Shabaab iyo Daacish.

“Wasaaradda Gaashaandhigga waxay bogaadinaysaa iskaashigan, waxayna xaqiijinaysaa sida ay nooga go’an tahay in aan ka adkaano argagixisada” ayaa mar kale lagu yiri.

Weerarkan ayaa kusoo aadayo, saacado uun, kadib markii shalay ciidamada Puntland ay ka hortageen weerar ismiidaamin ah oo ay kooxda Daacish ku qaaday fariisimo ay ku leeyihiin aagga aagga Ceelka GuryoSamo oo aad ugu dhow deegaanka Dhasaan, waxaana kadib xigay dagaal toos ah oo u dhexeeyay labada dhinac.

Xubnaha weerarka soo qaaday ayaa qaarkood waxa ay isku qarxiyeen bannaanka xerada, halka kuwii kale ay toogteen ciidamada, sida uu sheegay sarkaal sare oo u hadlay Daraawiishta Puntland.

“Tiro kamid ah argagixisada ayaa is qarxiyay ka hor inta aysan soo gaarin difaacyadii hore ee ciidamada, waxaana ciidamadu toogasho ku dileen dhammaan intii soo hartay oo isku dayay in ay weerar toosa fuliyaan, kuwaasi oo meydadkooda la soo bandhigay markii waagu baryo” ayuu yiri sarkaal ka tirsan guutada labaad ee ciidamada difaaca Puntland ee ku sugan Dhasaan.

Horay sidaan oo kale Puntland ayaa uga hortegtay weerar is-miidaamin ah oo ay soo abaabushay kooxda Daacish, kaas oo ay la damacsaneyd ciidamadii la wareegay  Togga Miraale, waxaana la fashiliyay weerarkaas,, iyada oo la laayay xubnihii abaabulayay/

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha degmada Kaaraan ee gobolka Banaadir oo maanta hadal kulul jeediyay ayaa soo saaray amar culus oo ka dhan ah siyaasiyiinta mucaaradka ee ku sugan gudaha magaalada caasimada ah ee Muqdisho.

Faarax Cadaani ayaa shacabka degmada Kaaraan faray inay beegsadaan dadka mucaaradka ah ee degmadaas ku sugan, isaga oo kula taliyay inay tallaabo ka qaadaan.

Guddoomiyaha ayaa tilmaamay in dadkaasi ay u adeegaan argagixisada, ayna kasoo horjeedaan horumarka iyo dowladnimada dalka, sida uu hadalka u dhigay.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in shacabka ay u fasaxan yihiin inay weeraraan oo ay guryaha ugu daataan, ama ay kusoo xiraan saldhigga degmada.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Degmada Kaaraan nin dowladda mucaaradaayo oo been sheegaayo haddii uu deganaado mas’uuliyadda idinka ayaa qaadaayo shacabka,”.

Dhinaca kale, wuxuu wax laga xumaado ku tilmaamay in la diido diiwaan-gelinta ka socda degmooyinka gobolka oo uu xusay inay tahay fursad muhiim ah oo awoodda loogu soo celinayo shacabka Soomaaliyeed, si ay usoo doortaan dadka berri hoggaaminaya.

Cadaani ayaa horay qayb uga ahaa doorashadii hoore ee May, 2022-kii, waxaana lagu xasuustaa in isaga oo ahaa taliyaha saldhigga Booliska degmada Yaaqshiid inuu ku biiray ciidankii Badbaado Qaran, kadibna uu kasoo jeestay aagga Miranaayo halkaas oo ay ku sugnaayeen ciidamo badan oo xilligaas kasoo horjeestay madaxweynihii hore Farmaajo.