Muqdisho (Caasimada Online) – Maamulka Gobolka Banaadir oo maanta qaaday tallaabo culus ayaa la wareegay dhismaha guri ku yaalla degmada Xamarjajab, kaas oo loo isticmaalay fal halis oo liddi ku ah amniga, kadib markii uu ka dhacay qarax culus.

Xeer uu soo saaray duqa magaalada Muqdisho ayaa waxaa warbaahinta la wadaagay afhayeenka gobolka, Saalax Carab, kaas oo sheegay in maamulka gobolka uu la wareegay gurigaas oo ku yaalla degmada Xamarjajab, gaar ahaan waaxda Gaheyr, waxaana lahayd haweeney lagu magacaabo Fahmo Warsame Kabayre.

Afhayeenka Gobolka ayaa shaaca ka qaaday in si dan-guud ahaan loola wareegay gurigan, kadib markii ay si wadajir ah usoo gudbiyeen halista gurigaas Wasaaradda Amniga Gudaha iyo Taliska Qaybta Quud Ee Booliska Gobolka Banaadir.

“Wuxuu duqa Muqdisho soo saaray xeerkan; Laga bilaabo maalinta xeerkan la saxiixo dowladda hoose ee Muqdisho waxaa dan guud ula wareegtay dhul ay leedahay muwaadin lagu magacaabo Fahmo Warsame Kabayr, kuna yaalla degmada Xamarjajab, waaxda Gaheyr, cabirkiisuna yahay 20 lagu dhuftay 15,” ayaa lagu yiri afhayeenku.

Sababta waxa uu ku sheegay in gurigan loo isticmaalay fal halis ah oo liddi ku ah amniga qaranka, ayna ka dambeysay haweeneyda guriga lahayd.

“Waxay guriga u isticmaashay ujeedo halis ah oo liddi ku ah amniga qaranka, welina ay taagan tahay khatarta gurigaas” ayuu mar kale yiri Saalax Carab.

Sidoo kale wuxuu intaaasi kusii daray “La wareegidda gurigaas ayaa loo cuksaday sharciyada iyo xeerarka sare ku xusan iyo warqadaha ay soo gudbiyeen Wasaaradda Amniga Gudaha iyo Taliska Qaybta Quud Ee Booliska Gobolka Banaadir”.

Tallaabadan ayaa kusoo aadeyso, iyada oo horay Dowladda Soomaaliya u sheegtay inay wareegi doonto guri kasta oo laga soo abaabulo fal lidddi ku aH amniga caasimada, si looga hortago weerarada hoobiyeyaasha iyo qaraxyada ka dhaca magaalada Muqdisho.

Indhowaanahan ayaa waxaa caasimada ka dhacayay weeraro u badan hoobiyeyaal, kuwaas oo laga soo tuurayay magaalada dhexdeeda, waxayna gaysteen khasaarooyin kala duwan oo isugu jiro dhimasho, dhaawac iyo sidoo kale burbur hantiyeed oo wayn.

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha Puntland, Saciid Cabdullaahi Deni, ayaa ka baaqday shir uu iclaamiyay Madaxweynaha Federaalka Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, kaasi oo la filayo inuu ka furmo magaalada Muqdisho, ayaa qorsheynaya qaban-qaabada shirweyne kale.

Shirka Golaha Wadatashiga oo muhiim u ahaa wadatashiga siyaasadeed ee dalka, ayaa lagu waday in ay ka soo qeyb-galaan madaxda dowlad-goboleedyada, balse Madaxweyne Deni ayaa si cad u diiday in uu ka qeyb-galo.

Madaxweyne Deni ayaa qaar kamid ah mas’uuliyiinta dowladdiisa u sheegay in uusan Muqdisho u safrayn, isagoo beeniyey wararka sheegaya in cadaadis uga yimid beesha caalamka si uu uga qeyb-galo shirkaasi. Wuxuu tilmaamay in aysan jirin wax qorshe ah oo uu Muqdisho ugu ambabaxayo.

Sida ay sheegayaan illow wareedyo ka agdhaw madaxweynaha, Deni ayaa bedelkii shirka Muqdisho bilaabay qaban-qaabada shir kale oo uu isagu wado, kaasoo ku saabsan badbaadinta Soomaaliya.

Shirkaas ayaa la filayaa inuu ka dhaco magaalada Garoowe ee xarunta maamulka Puntland, waxaana uu noqonayaa mid la doonayo in lagu dhiso isbahaysi siyaasadeed oo cusub.

Shirka uu wado Madaxweyne Deni ayaa loogu yeerayaa dhammaan siyaasiyiinta mucaaradsan Villa Somalia, xildhibaannada labada Aqal ee Baarlamaanka Federaalka ah, iyo sidoo kale madaxda dowlad-goboleedka Jubaland. Tani waxay muujinaysaa inuu Madaxweyne Deni doonayo inuu horkaco hannaan kale oo siyaasadeed oo lid ku ah dowladda dhexe.

Arrintan ayaa si weyn u muujinaysa kala aragti duwanaanta u dhaxaysa Villa Somalia iyo Puntland, iyadoo sidoo kale tilmaamaysa xiisadda sii kordheysa ee u dhaxeysa dowladda dhexe iyo qaar ka mid ah dowlad-goboleedyada. Waxaa la saadaalinayaa in shirka Garoowe uu noqon karo mid saamayn ku yeesha jihada siyaasadeed ee Soomaaliya.

Taipei (Caasimada Online) – Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Taiwan, Lin Chia-lung, ayaa amar ku bixiyay in la bilaabo mashruuc gaar ah oo lagaga hortagayo waxa uu ku tilmaamay “dagaal sharciyeed” oo Shiinuhu si khaldan u fasirayo Qaraarka Qaramada Midoobay ee lambarkiisu yahay 2758, sida uu sheegay sarkaal ka tirsan wasaaradda arrimaha dibadda.

Arbacadii, Hay’adda Duulista Rayidka ee Soomaaliya ayaa, sida lagu sheegay warbixintaas, tixraacday Qaraarka 2758 iyo taageerada dowladda Soomaaliya ee mabda’a “Hal Shiinaha” marka ay mamnuucday in dadka wata baasaboorrada ama dokumentiyada safarka ee Taiwan ay galaan ama sii maraan gudaha Soomaaliya.

Warbixin uu soo saaray Ururka Caalamiga ah ee Gaadiidka Hawada (IATA) ayaa caddeysay in muwaadiniinta wata baasaboorka Taiwan laga mamnuucay inay galaan ama transit ahaan uga gudbaan Soomaaliya. Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Taiwan ayaa si adag uga hortimid go’aankan, waxayna ugu digtay muwaadiniinteeda inaysan u safrin Soomaaliya ama Somaliland illaa dowladda Soomaaliya ay ka laabato tallaabadaas, sida lagu sheegay warbixinta.

Intii lagu guda jiray shir jaraa’id, Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Shiinaha ayaa si buuxda u taageertay go’aanka Soomaaliya ee lagu xayiray baasaboorrada Taiwan, iyadoo sheegtay in arrintani ay caddeyneyso saameynta Shiinaha ee ku jirta go’aankaas.

Taiwan ayaa ku dooday in Beijing ay sanadihii dhowaa si isdaba joog ah u qalloocisay micnaha Qaraarka 2758 si ay u wiiqdo ka-qaybgalka Taiwan ee masraxyada caalamiga ah. Warbixinta ayaa xustay in sanadkii hore, dowladda Koonfur Afrika ay qaraarkaasi u adeegsatey sababta ay u xirtay xafiiskii Taiwan ee Pretoria.

Si kastaba ha ahaatee, Taiwan waxay weli ku adkeysanaysaa mowqifkeeda, iyadoo ay garab taagan yihiin dalal reer galbeed ah. Inkastoo labo waqti oo kala guur ah la siiyay, xafiiska Taiwan ee Pretoria wuxuu weli u shaqeeyaa si caadi ah, sida lagu sheegay warbixinta.

Iyadoo ka falcelinaysa xayiraadda ay Soomaaliya saartay, dowladda Taipei ayaa qorsheyneysa inay kaalmo ka raadiso hay’adaha caalamiga ah ee saaxiibka la ah Taiwan, iyadoo sidoo kalena doonaysa inay ka hortagto dadaallada Shiinaha ee lagu wiiqayo sumcadda caalamiga ah ee jasiiradda, sida uu sheegay sarkaalkaasi.

Intii lagu jiray kulan uu Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay yeeshay bishii hore, wakiil ka socday Mareykanka ayaa ku eedeeyay Shiinaha inuu si qaldan u adeegsado Qaraarka 2758 si uu u go’doomiyo Taiwan, isla markaana uu u leexiyo siyaasadaha dowladaha kale, taasoo xaddideysa xulashooyinkooda, sida uu hadalka u dhigay sarkaalka wasaaradda. (ANI)

Muqdisho (Caasimada Online) – Agaasimihii hore ee Hay’adda NISA, Fahad Yaasiin ayaa si weyn u dhaliilay Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud oo uu sheegay inuu ka beddelay wax walba sidii loogu dhiibay.

Fahad ayaa sheegay in dhamaadka Xasan Sheekh uu noqon doono sida kii madaxweynihii ka horeeyay ee Farmaajo, oo ugu dambeyntii ku qasbanaaday inuu qabto doorasho wada-ogol ah, taas oo hoggaanka dalka lagu dhaafiyay.

“Waxay ku soo wada dhammaan doontaa, hal subax inuu soo miyirsado oo waxaas oo dhan uu halmar wada daadiyo. Iga indho adag nin dhagax la hardamay!,” ayuu yiri Fahad Yaasiin.

Hoos ka aqriso qoraalka Fahad oo dhameystiran:

Nin baa bari magaalo usoo adeeg doontay. Badeeca walba qiimihii uu ku ogaa waxbaa lagu sii daray. Markii uu adeeggii soo dhammaystay buu Masjid soo galay iyada oo Taraawiix la tukanayo. Markii lasii marayay 8 rakcadood buu ka baxay masjidkii.

Baadiyihii kolkuu ku laabtay ayaa la yiri, magaalo ka warran? Wuxuu yiri, wax walba sidii aad ku ogaydeen waa la baddalay, xitaa salaaddii cishaha iyada oo 8 rakcadood sii dhaaftay baan ka soo tagay.

Haddeer, Madaxweyne Xasan wax walba sidii loogu dhiibay wuu beddalay. Dastuurkii heshiiska lagu wada ahaa wuxuu ku beddalay mid kala dhantaalan.

Maamulladii sharciga ku joogay wuxuu ku beddalay IDMANAYAAL. Soomaali heshiis ah, dunidana heshiis la ah wuxuu ku beddalay loo joojin maayo iyo yaa jeenan noo haya.

Doorasho heshiis lagu yahay, wuxuu ku beddalay Xisbi weyn iyo kaligay baa isla tartamaya. Golihii Madasha Qarankana, wuxuu ku beddalay Golaha Sare ee Kacaanka.

Waxay ku soo wada dhammaan doontaa, hal subax inuu soo miyirsado oo waxaas oo dhan uu halmar wada daadiyo. Iga indho adag nin dhagax la hardamay!.

Kismaayo (Caasimada Online) – Ilyaas Beddel Gaboose oo ahaa musharax si weyn ula loollamayay Axmed Madoobe, balse ay albaabadu kasoo xirmeen kadib doorashadii isu-caano-shubka aheyd ee ka dhacday Kismaayo ayaa soo hadlay xilli muddo ka badan lix bilood ah uu u xiran yahay hoggaamiyaha haatan ka taliya maamulka Jubbaland.

Axmed Madoobe ayaa daba-yaaqadii November ee sanadkii hore ayaa doorasho ku qabsaday magaalada Kismaayo, taas oo guddigii uu u xilsaaray sheegen inuu mar saddexaad ku guuleystay madaxtinimada Jubbaland.

Gaboose iyo xubnaha mucaaradka ah ee kasoo horjeeday Madoobe ayaa markaas kadib dhankooda Kismaayo ku qabsaday doorasho, taasoo madaxweyne loogu doortay Ilyaas Beddel Gaboose.

Tan iyo markaas, Ilyaas ayaa dhibane u noqday cadaadis siyaasadeed, iyadoo lagu hayo xabsi-guri sharci darro ah. Ilyaas ayaa markii u horeysay soo hadlay maanta, isagoo ku adkeystay inuu yahay madaxweynaha sharciga ah ee Jubbaland.

“Madaxweyenaha Jubbaland ee sharciga ah waaa aniga,” ayuu yiri Ilyaas Gaboose, isagoo sheegay inuu si sharci darro ah ugu xiran yahay Kismaayo, uuna sidii magafaha ugu afduuban yahay Axmed Madoobe.

Waxa uu intaas kusii daray “Waxaan muddo 6 bilood ah guri ugu xidhanahay oo ciidamo wata gawaarida gaashaaman, oo Nabad-sugid, Daraawiish oo Boolis leh afarta koone nooga fadhiyaan, waad naga ra’yi duwan tahay oo keliya.”

Ilyaas ayaa sheegay in xarigga uusan keligiisa aheyn ee xabsiga guriga ay kula jiraan siyaasiyiin kale oo kasoo horjeeda Axmed Madoobe, iyo sidoo kale dhalinyaro yar-yar oo qasab loogaga hortaagan yahay qoysaskooda.

“Caafimaadka ma fiicno dad 30 dhan oo guri ku jira, oo musqulahooda aad garan kartaan, oo biyo nadiif ah sida ay u heli karaan garan kartaan, iyo sida ay u kala seexan karaan 30 qof oo guri aan ka badneyn 4-5 qol ku jira oo askar badan daadsan tahay.”

Waxa uu intaas kusii daray: “Hadda calaacal ma rabno, laakiin xaalad noocaas ah waa garan kartaan. Anagu waa afduubanahay, nin baa u afduubanahay oo wixii dadku lahaa oo ciidan ahaa ee la wada dhisanayay si qaldan u isticmaalay. Xaaladayadu sidaas weeyi.”

Jowhar (Caasimada Online) – Madaxweynaha Dowlad-goboleedka Hirshabeelle, Cali Guudlaawe ayaa si weyn u eedeeyay Xildhibaan Xaadoole oo ka tirsan Golaha Shacabka, isagoo ka hadlayey munaasabadda furitaanka kalfadhiga Baarlamaanka Hirshabeelle.

Madaxweynuhu wuxuu sheegay in Xildhibaanku uu yahay qof dhibaato ku haya maamulka Hirshabeelle, kana shaqeynaya hagardaamada maamulka, xilli uu dhawaan dhaliilo xooggan u jeediyay dowladda iyo maamulka uu hoggaamiyo.

Guudlaawe ayaa waxa laga xumaado ku tilmaamay hadallada Xaadoole ee ku saabsan maamulka Hirshabeelle, kuwaas oo uu sheegay inay iska horkeenayaan shacabka iyo maamulka. Wuxuu xusay in 38 Xildhibaan oo laga soo doortay maamulka ay ka tirsan yihiin labada Aqal ee BF, kaliya Xaadoole uu ka shaqeeyo dhanka dhibaatooyinka, halkii uu ka taageeri lahaa horumarka iyo wada shaqeynta maamulka, sida uu hadalka u dhigay.

Sidoo kale wuxuu Xildhibaan Xaadoole ugu baaqay inuu ka fiirsado tallaabooyinka uu qaadayo, isagoo ku dhaliilay in taariikhdiisa siyaasadeed ay noqon karto mid xun haddii uu sii wado arrimahan. Wuxuuna sheegay in hadalladiisa xanafta leh ay wax u dhimi karaan naftiisa, isla markaana uu ka fiirsado waxa uu ka tirsan yahay iyo cida uu u adeegayo.

Guudlaawe ayaa sheegay in bulshada Hirshabeelle aysan aqbali doonin hab-dhaqanka noocaas ah, wuxuuna ka digay in isbaaro loo dhigto shacabka, taas oo uu ku eedeeyay xildhibaan Xaadoole.

“Kaama aqbali doono isbaaro dadka loo dhigto, ceeb ayay nagu tahay Hirshabeelle inay shacabka nagu yiraahdaan waxaan taaganahay isbaaradii Cismaan Xaadoole, waxaana rajeynayaa inuu iska dhaafi doono waxyaabaha kale ee uu ku fakarayo, waxaana uu matalaa degaanadii diinta loo doonan jiray ee Balcad, Warshiikh iyo Raage Ceelle, wixii qaldanna aqbali meeyno,” ayuu yiri Madaxweyne Cali Guudlaawe.

Xildhibaan Xaadoole ayaa horay si weyn u weeraray maamulka Guudlaawe oo uu ku tilmaamay mid la dagay maamulka Hirshabeelle, isagoo sheegay in maamulkaasi uusan shaqeynayn oo aan wax horumar ah ka jirin.

Sidoo kale, Xaadoole wuxuu maamulka ku dhaliilay dagaalka Al-Shabaab, oo uu sheegay in uu ka gaabiyay sidii looga hortagi lahaa kooxdaas. Si kastaba ha ahaatee, madaxweynaha Hirshabeelle ayaa sheegay in xaalad kasta oo jirta, maamulka uu ka go’an yahay in uu la dagaalamo kooxaha argagixisada, isla markaana uu hagaajiyo xaaladda amni ee maamulka.

Sida muuqata, is-qabsiga siyaasadeed ee u dhexeeya Xildhibaan Xaadoole iyo Madaxweynaha Hirshabeelle ayaa sii xoogaysanaya, iyadoo labada dhinac ay ku kala aragti duwan yihiin hannaanka ay ku wajahayaan siyaasadda iyo horumarka maamulka.

Madaxweynuhu wuxuu u muuqdaa inuu si xooggan uga hortagayo dhaqanka Xildhibaan Xaadoole, isagoo ku adkaysanaya in maamulka Hirshabeelle uu u adeegayo shacabka si wanaagsan, halka Xaadoole uu u arko in maamulkaas uu yahay mid aan wax horumar ah ka sameynin deegaanka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Shirkii Golaha Wadatashiga Qaranka ee horey u shaacisay Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa mar kale dib u dhacay, sida ay xaqiijiyeen ilo-wareedyo xog-ogaal ah. Tani waxay noqoneysaa markii labaad ee dib loo dhigo shirkan muhiimka ah.

Shirka, oo markii hore lagu balansanaa inuu qabsoomo 1–2-da May, ayaa dib loogu dhigay maanta oo ah Isniin, 5-ta May. Balse warar ay Caasimada Online ka heshay ilo xog-ogaal u ah madaxda dowlad-goboleedyada qaarkood ayaa muujinaya in qabsoomidda shirku weli shaki ku jiro. Beesha caalamka ayaa si dhow ula socota xaaladda, iyadoo laga cabsi qabo in faragelin dibadda ah timaado.

Puntland iyo Jubbaland ayaa horey u qaadacay shirka, iyagoo ku sababeeyey khilaafaad siyaasadeed oo muddada dheer kala dhaxeeya Dowladda Federaalka ee Muqdisho. Hadda, saddex dowlad-goboleed oo horey u taageeri jiray Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa iyaguna diiday ka qaybgalka, taasoo sii adkaynaysa jahwareerka siyaasadeed.

Warar lagu kalsoonaan karo ayaa sheegaya in dib u dhaca shirku uu salka ku hayo labo arrimood oo waaweyn:

1- Khilaaf la xiriira qaybsiga awoodda oo ka dhashay dib-u-habeynta siyaasadeed ee madaxweynaha, 2- Iyo muran ka taagan ka-qaybgalka maamulka cusub ee la aqoonsaday ee SSC-Khaatumo.

Khilaafka awood qaybsiga is-bahaysiga cusub  

Dadaalka Madaxweyne Xasan Sheekh ee ku wajahan hirgelinta nidaamka doorasho toos ah oo ah “hal qof, hal cod” ayaa sababay in taageerayaashiisa ay dhisaan xisbi cusub oo mideysan, taasoo meesha ka saartay xisbiga hore ee UPD.

Ilo xog-ogaal ah ayaa sheegaya in madaxda federaalka ee la safan madaxweynaha ay taageereen in xisbiga cusub lagu soo daro xubno cusub, halka madaxda dowlad-goboleedyada taageersan ay soo jeediyeen in magaca xisbiga la beddelo iyo in hoggaankiisa dib loo qaabeeyo.

In kasta oo Galmudug iyo HirShabelle ay weli taageersan yihiin Madaxweyne Xasan, haddana heshiis hore oo uu la galay Madaxweynaha Koonfur Galbeed, Cabdicasiis Laftagareen, ayaa dhigaya in dib loogu laabto qaab-dhismeedka xisbiga cusub. Guddoomiyaha Golaha Shacabka, Sheekh Aadan Madoobe, ayaa lagu soo waramayaa in loo xil saaray inuu dhex-dhexaadiyo wada-hadallada xasaasiga ah ee la xiriira arrimaha Koonfur Galbeed.

Waxaa sidoo kale la sheegay in hannaanka hoggaamineed ee la soo jeediyay uu yahay in madaxweyne Xasan Sheekh noqdo musharraxa madaxweynaha, Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre noqdo guddoomiyaha xisbiga, halka Cabdiraxmaan Xuseen Odowaa loo magacaabay xoghayaha guud.

Koonfur Galbeed ayaa lagu wargeliyay in la siin doono xilka guddoomiye ku xigeen, balse hoggaanka gobolkaas ayaa arrintaas u arkay mid aan ahayn miisaan siyaasadeed oo ku filan, taasoo ay u arkaan in la sii xoojinayo awoodda beelaha haysta madaxweynaha iyo ra’iisul wasaaraha.

Muranka ka-qaybgalka maamulka SSC-Khaatumo

Caqabadda labaad ee weyn ayaa ah qorshaha ay Dowladda Federaalka ku dooneyso in maamulka dhawaan la aqoonsaday ee SSC-Khaatumo uu shirkan ka qayb galo. Tani ayaa si weyn uga soo horjeestay madaxda dowlad-goboleedyada lagu casuumay madasha.

Hoggaamiyaha SSC-Khaatumo, Cabdulkaadir Axmed Firdhiye, ayaa Axaddii soo gaaray Muqdisho, isagoo u yimid ka-qaybgalka shirka kadib wada-hadallo uu la yeeshay dowladda. Si kastaba, warar hoose ayaa muujinaya in ka-qaybgalka SSC-Khaatumo uu dhaliyay muran hor leh oo u dhexeeya madaxda dowlad-goboleedyada kale.

Maamulka Koonfur Galbeed ayaa cabsi ka muujiyay in oggolaanshaha SSC-Khaatumo uu wax ka beddeli karo saamiga awood qeybsiga madasha, iyadoo aan wax metelaad ah lagu kordhin beelaha ay matalaan.

Galmudug ayaa iyaduna kasoo horjeedda in SSC-Khaatumo la siiyo xuquuq go’aan gaaris buuxda, iyagoo ka baqaya in taasi ay horseedo xasillooni darro mustaqbalka ka dhacda waqooyiga Galgaduud, taasoo wiiqi karta midnimada gobolka.

Sidoo kale, HirShabelle ayaa la rumeysan yahay inay cabsi ka qabto in tallaabadan ay dhiirrigeliso dhaq-dhaqaaqyo is-maamul doon ah oo ka socda gobolka Hiiraan, gaar ahaan magaalada Beledweyne oo wali ay ka jiraan kacdoonno ka dhan ah maamulka gobolka.

Dib u dhaca shirkan Golaha Wadatashiga Qaranka oo ay ka maqan yihiin shan ka mid ah lixda maamul ee ugu waaweyn dalka – haddii SSC-Khaatumo loo aqoonsado xubin rasmi ah – ayaa dhabar-jab weyn ku ah Dowladda Federaalka, wuxuuna iftiiminayaa khilaafka siyaasadeed ee ballaaran ee haatan ka jira gudaha Soomaaliya.