27.5 C
Mogadishu
Saturday, June 21, 2025

Daawo: Xaadoole oo sheegay in uusan rabin kursi dambe oo xildhibaan hal sabab darteed

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Cismaan Xaadoole oo ka tirsan golaha shacabka ee baarlamaanka Soomaaliya ayaa sheegay in xildhibaanimada uu ku soo lugo’ay, isla markaana uusan hadda kadib kursi xildhibaan raadsa doonin.

Xaadoole wyaa sheegay in cid ka amar qaadaneysa xildhibaanka aysan jirin, isla markaana uu rabi lahaa inuu u taliyo dad ka amar qaata oo wax bedeli kara.

Isagoo shacab badan la hadlaayey maanta ayuu yiri, “Aniga ha i dooranina hadda kadib, xildhibaan dambe ma rabo, xildhibaanimo wax aan madax-xanuun aheyn kama helin.”

Xaadoole ayaa sheegay in dhaqaale badan uusan ku heysan kursigaan, “aniga waxaan rabaa inaan go’aan qaada karo oo wax qaban karo subaxdii markii aan sariirteyda ka soo kaco maxaan qabanaa? War xildhibaanimadu shaqo fiican maaha,” ayuu yiri.

Sidoo kale, Xildhibaan Xaadoole ayaa sheegay in wasiirrada lasoo magacaabay xitaa ay yasaan xildhibaanada oo aysan waqti siinin, taas oo bahdil ku ah, sida auu hadalkiisa u dhigay.

“Xildhibaan waxaan ku soo qaba karay waan ku qabtay, hadda kadibna ma rabo, waxaan u soo jeesanaa dagaalka, Kabakutukade dadkeena ma gumeysa karo, waan iska dhicineynaa, waana geleynaa dagaalka, iska fadhi meyno,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Xildhibaan Xaadoole.

Xildhibaanka ayaa aad uga hadlay dhibaatooyin ay Al-Shabaab ku hayaan dadkiisa reer Shabeellaha Dhexe, “dagaalka hala galo ciidan naguma yaree,” ayuu yiri isagoo xisaabinaya sida beelaha Abgaal ay u kala degan yihiin.

Halkaan ka daawo

Xog: Somaliland iyo Itoobiya ‘oo dib u billaabaya’ wada-hadallada heshiiskii BADDA

Hargeysa (Caasimada Online) – Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Cabdillaahi Cirro, ayaa la filayaa inuu dhowaan safar rasmi ah ku tago magaalada Addis Ababa, halkaas oo uu kulan heer sare ah kula yeelan doono Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed, sida ay xog ku heshay Caasimada Online.

Xogta aan helnay ayaa sheegeysa in kulankaas diiradda lagu saari doonaa heshiiskii muranka dhaliyay ee Badda (MoU) ee la saxiixay 1-dii Janaayo 2024, balse aan illaa iyo hadda la dhaqan gelin.

Ilo-wareedyo ka tirsan Madaxtooyada Somaliland ayaa sheegay in Madaxweyne Cirro uu doonayo “wadahadal toos ah” oo uu la yeesho Ra’iisul Wasaare Abiy si ay uga arrinsadaan heshiiskaasi, kaasoo la saxiixay xilligii madaxweyne Muuse Biixi Cabdi.

Heshiiska MoU-ga, oo ay hore u kala saxiixdeen Itoobiya iyo Somaliland, wuxuu Itoobiya siinayaa kiro 50 sano oo ah qaybo ka mid ah xeebta Somaliland ee ku taal Gacanka Cadmeed, taa beddelkeedna ay Itoobiya aqoonsi siiso madax-bannaanida Somaliland — tallaabo ay si adag uga hor timid dowladda federaalka Soomaaliya.

“La’aanta aqoonsi buuxa oo caalami ah, madaxweynuhu ma aqbali doono wax ka hooseeya,” ayuu yiri la-taliye madaxweynaha ka tirsan oo codsaday in aan la magacaabin. “Wuxuu doonayaa in arrimaha la kala caddeeyo oo uu si toos ah ula hadlo hoggaanka Itoobiya kahor inta uusan tallaabo dambe qaadin.”

Heshiiska MoU-da oo aan wali dhaqan gelin, ayaa noqday udub-dhexaadka dadaallada diblomaasiyadeed ee Cirro tan iyo markii uu xafiiska la wareegay.

Bishii hore, intii uu ku sugnaa safar rasmi ah oo uu ku tagay dalka Jabuuti, Madaxweyne Cirro waxa uu wadahadallo la yeeshay diblomaasiyiin Itoobiyaan ah oo uu hoggaaminayay ku-xigeenka Safiirka Itoobiya ee Jabuuti, Kebede Abera Ido.

Wadahadalladooda waxa ay diiradda saareen arrimaha amniga gobolka, marin-biyoodka Badda Cas, xoojinta ganacsiga, iyo fursadaha maalgashi ee labada dhinac.

“Waxa uu madaxweynuhu la falanqeeyay safiirrada horumarinta dhaqaalaha gobolka, fursadaha maalgashi, fududeynta ganacsiga, horumarinta kaabeyaasha, iyo kordhinta gargaarka bani’aadannimo,” ayuu yiri Xuseen Aadan Cige, afhayeenka Madaxtooyada Somaliland, war-saxaafadeed uu soo saaray bishii May.

Ku-xigeenka safiirka Itoobiya, Kebede, ayaa dhankiisa xaqiijiyay in Itoobiya ay xiisaynayso xoojinta iskaashiga ay la leedahay Somaliland, gaar ahaan dhinacyada ganacsiga iyo amniga.

Itoobiya oo aan lahayn marin badeed ayaa muddo dheer raadineysay waddooyin kale oo badeed si ay u horumariso awooddeeda dhoofinta iyo soo dejinta badeecadaha.

Madaxweyne Cirro, oo xoojinaya dadaallada diblomaasiyadeed ee caalamiga ah, ayaa sidoo kale toddobaadkii hore kula kulmay diblomaasiyiin shisheeye magaalada Nairobi. Kulankaas ayuu mar kale ku adkeeyay baaqii Somaliland ee ahaa in la helo aqoonsi caalami ah.

“Ma nihin dad u yimid Nairobi si ay u baryaan,” ayuu Cirro u sheegay ka qaybgalayaashii kulanka. “Ma raadinayno deeq; waxaan halkaan u nimid inaan dhisno iskaashi dhab ah oo aan la yeelanno dowlado, maalgashadayaal, iyo hay’ado fahamsan qiimaha ay leedahay faa’iido wadaag.”

Dadka Somaliland badankood waxay weli rajo weyn ka qabaan in wada-shaqaynta Itoobiya ay horseedi karto aqoonsi caalami ah — himilo Somaliland ay ku taamaysay tan iyo markii ay ku dhawaaqday gooni-isu-taaggeeda 1991.

Somaliland oo shaaca ka qaaday waqtiga shidaal qodista ay bilaabeyso

Hargeysa (Caasimada Online) – Xukuumadda Somaliland ayaa shaacisay goorta rasmiga ah ee ay bilaabeyso shidaal qodista deegaannadeeda, kadib muddo ay soo waday sahmin lagu xaqiijiyay in Somaliland uu ku jiro shidaal.

Wasiirka Tamarta iyo Macdanta Somaliland Injineer Axmed Jaamac Barre oo wareysi gaar ah siiyay warbaahinta St.Vincent Times ayaa sheegay in shidaal qodista ay bilaabi doonaan horraanta sanadka soo socda ee 2026-ka, ayna sameyn doonaan laba shirkadood oo caalami ah, kuwaas oo kala ah Genel Energy (UK) iyo RAK Gas (UAE).

Injineer Axmed Jaamac ayaa sidoo kale tilmaamay in rajo wayn ay ka qabaan in Somaliland ay ku guuleysato shidaal qodisteeda, isla markaana sahanka la sameeyay uu muujinayo in Somaliland uu ku jiro shidaal ay ka faa’iideysan karto, kulana baayac tami karto caalamka.

Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay in haatan lasoo dhammeeyay daraasado farsamo oo ballaaran, oo ay ku jiraan sahanno casri ah oo muujinaya fursado badan oo saliid iyo gaas ah oo ay leedahay Somaliland.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in la xoojiyay nidaamka sharciyada batroolka, heshiiska qaabka wadaagga wax-soo-saarka (PSA) iyo siyaasadaha taageeraya howlgallada shiidaalka.

Wasiirka Tamarta iyo Macdanta Somaliland oo hadalkiisa sii wata ayaa xusay in Somaliland ay haatan diyaar u tahay maalgashi caalami ah iyo inay la macaamisho aduun weynaha.

Dhinaca kale, Somaliland ayaa hadda wadda qorshe kale oo dib loogu sii amba qaadayo heshiiskii Itoobiya ee muranka dhaliyay ee la saxiixaay 1-dii Janaayo 2024, balse aan illaa iyo hadda la dhaqan gelin.

Warar soo baxaya ayaa sheegaya in haatan Madaxweyne Cabdiraxmaan Cabdillaahi Cirro uu qorsheynayo inuu u safro magaalada Addis Ababa, halkaas oo uu kulan heer sare ah kula yeelan doono Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed, si uu ugala hadlo heshiiska badda.

Heshiiska MoU-ga, oo ay hore u kala saxiixdeen Itoobiya iyo Somaliland, wuxuu Itoobiya siinayaa kiro 50 sano oo ah qaybo ka mid ah xeebta Somaliland ee ku taal Gacanka Cadmeed, taa beddelkeedna ay Itoobiya aqoonsi siiso madax-bannaanida Somaliland — tallaabo ay si adag uga hor timid dowladda federaalka Soomaaliya.

Somaliland, Ethiopia to hold talks on controversial MoU

HARGEISA, Somalia — Somaliland President Abdirahman Abdillahi Irro is preparing to travel to Addis Ababa for high-level talks with Ethiopian Prime Minister Abiy Ahmed, aiming to revive a stalled agreement over access to the Red Sea that has drawn regional controversy and diplomatic tensions.

According to sources within Somaliland’s presidential office, Irro is seeking a direct meeting with Abiy to clarify Ethiopia’s position on a memorandum of understanding (MoU) signed on January 1, 2024.

The deal, which has not yet been implemented, offers Ethiopia a 50-year lease on parts of Somaliland’s coastline along the Gulf of Aden in exchange for formal recognition of Somaliland’s independence.

“The president will not accept anything less than full international recognition,” said a senior adviser to Irro, speaking on condition of anonymity. “He wants a frank conversation with Prime Minister Abiy before taking any further steps.”

Deal at the center of diplomatic strain

The MoU, signed under former president Muse Bihi Abdi, has faced strong opposition from the Somali federal government, which insists Somaliland remains an integral part of its territory. Mogadishu has condemned the agreement as a violation of Somalia’s sovereignty and has called on the international community to reject it.

The pact has become the focal point of President Irro’s foreign policy since he assumed office in January. His administration has adopted a more measured diplomatic approach, contrasting with his predecessor’s unilateral engagement with Addis Ababa.

During a visit to Djibouti last month, Irro held preliminary discussions with Ethiopian officials, including Kebede Abera Ido, Ethiopia’s deputy ambassador to Djibouti. Talks focused on regional security, Red Sea maritime routes, and expanding trade and investment ties between the two sides.

Landlocked Ethiopia has long sought alternative access to the sea to diversify its trade routes, which currently rely almost entirely on Djibouti. The deal with Somaliland would offer Ethiopia direct access to the Gulf of Aden—a crucial maritime corridor linking the Red Sea to global shipping lanes.

Kebede confirmed Ethiopia’s interest in deepening ties with Somaliland, particularly in the areas of commerce and security.

“Ethiopia views cooperation with Somaliland as a strategic priority,” he reportedly told Somaliland officials during the meeting in Djibouti.

Somaliland Presidential Spokesman Hussein Adan Igeh added that discussions also covered regional economic integration, infrastructure development, and humanitarian coordination.

“The president emphasized investment opportunities, trade facilitation, and infrastructure partnerships,” Igeh said in a May press release.

Somaliland’s quest for recognition

Somaliland declared independence from Somalia in 1991 following the collapse of the Siad Barre regime, but no country has formally recognized its statehood. Leaders in Hargeisa see potential Ethiopian recognition as a breakthrough that could open the door to broader international acceptance.

Public sentiment in Somaliland remains hopeful that stronger ties with Addis Ababa will advance this goal. However, the agreement has alarmed regional bodies, including the African Union and the Intergovernmental Authority on Development (IGAD), which have warned of potential instability.

Irro, seeking to strengthen Somaliland’s international profile, also visited Nairobi last week, where he met with Western diplomats and foreign representatives. There, he reiterated Somaliland’s message that it is not seeking handouts but meaningful partnerships.

“We didn’t come to Nairobi to beg,” Irro told participants. “We are not looking for donations—we came to build genuine cooperation with governments, investors, and institutions that understand the value of mutual benefit.”

While Somaliland pushes forward, Somalia continues to assert its legal authority over the entire Somali territory. The federal government has repeatedly called the Ethiopia-Somaliland MoU illegitimate and warned that any implementation would escalate regional tensions.

“Any bilateral deal involving Somali territory without federal consent will only inflame tensions,” said a Somali diplomatic source in Mogadishu.

 

Soomaaliya oo wajahaysa cawaaqibka isku tuur-tuurka Mareykanka iyo YURUB

Nairobi (Caasimada Online) – Dowladda Mareykanka ayaa ku adkaysaneysa in dalalka Afrika iyo Yurub ay si dhab ah uga qeyb qaataan maalgelinta Howlgalka Taageerada iyo Xasilinta Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM), halkii culayskaas si gaar ah loo saari lahaa Mareykanka.

Taliyaha Taliska Mareykanka ee Afrika (AFRICOM), General Michael Langley, oo ka jawaabayay su’aal laga weydiiyay arrintaas intii uu socday Shirka Taliyeyaasha Ciidamada Afrika 2025 oo uu si wadajir ah ula shir guddoomiyay dowladda Kenya, ayaa sheegay in dalalka Afrika ay tahay inay qaataan mas’uuliyadda amniga gobolladooda, isagoo xusay muhiimadda “la wadaagista culayska.”

“Maaddaama khayraadka caalamka dib loo miisaamayo, waxaa lagama maarmaan ah in dhammaan saaxiibada caalamka — oo ay Afrika ku jirto — ay si dhab ah u qaataan masuuliyadda amniga gobolka iyo kan qaaradda,” ayuu yiri Langley.

“Waan ogahay in Midowga Afrika iyo Qaramada Midoobay ay dadaal ugu jiraan xallinta caqabadaha jira, balse aniga oo ka hadlaya dhinaca amniga iyo hawlgalka, waxaan jeclaan lahayn in la xaqiijiyo xasilooni waarta oo Soomaaliya ka dhalata. Mareykanku wuxuu taageeraa dhismaha awoodda amni ee Soomaaliya, aniguna halkaas ayaan ka shaqeeyaa.”

“Waxaan ku dadaaleynaa in la hirgeliyo mas’uuliyad la wadaago oo ay qeyb ka yihiin dhammaan saaxiibada si Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed ay u gaaraan himilooyinkooda amni,” ayuu raaciyay hadalkiisa.

Diidmada Congress-ka Mareykanka

Senator Jim Risch (R-Idaho), guddoomiyaha Guddiga Arrimaha Dibadda ee Senate-ka Mareykanka, ayaa isna ka hadlay arrinta maalgelinta AUSSOM, isagoo sheegay in Mareykanku uusan diidin taageerada howlgalka AU, balse uu doonayo in saaxiibadiisu ay qeyb libaax ka qaataan.

“…Kaliya waxaan ku adkeyneynaa in Yurub iyo Afrika ay ka soo dhalaalaan waajibaadkooda. Qaababka maalgelinta sida Qaraarka UNSCR 2719 (2023) ee Golaha Ammaanka waxay dadka kale ka siinayaan fursad ay kaga baxsadaan kharashaadka, iyagoo culayska dusha ka saaray shacabka Mareykanka, QM ay ka weecato eedeymaha fashilkeeda,” ayuu yiri Talaadadii.

Risch wuxuu intaas ku daray in Mareykanku uusan ka harayn taageerada uu siiyo Danab — cutub khaas ah oo ka tirsan Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed oo uu Mareykanku tababaray.

“Taageeradii Danab waxay bilaabatay in ay jaranto 2024, kaddib markii hoggaamiyeyaashoodu lunsadeen raashiinkii ciidanka, dowladda Soomaaliyana aysan wax tallaabo ah qaadin. Ma ahan in canshuur bixiyeyaasha Mareykanku ay sii maalgelinayaan musuq-maasuqa. Danab ayaa mas’uul ka ah fashilkaas,” ayuu yiri.

Hoggaamiyeyaasha Afrika ayaa muddo dheer cadaadinayay in la helo maalgelin rasmi ah oo loo maro qoondada Qaramada Midoobay si loo taageero AUSSOM. Qaraarka Golaha Ammaanka ee 2719 (2023) ayaa oggolaanaya in UN-ku si kiiska-kiis ah u maalgeliyo howlgalka AU ilaa 75% oo ah qarashaadka, iyadoo loo marayo qoondada dhaqaalaha ee UN-ka.

Madaxweynayaasha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, iyo Kenya, William Ruto, ayaa bishii Oktoobar ee la soo dhaafay dalbaday in la kordhiyo taageerada amniga, kahor wareejinta mas’uuliyadda AUSSOM ee billaabatay Janaayo. Waxay ku nuuxnuuxsadeen muhiimadda ay leedahay in AUSSOM si buuxda loo maalgeliyo, iyagoo ku baaqay in la sahmiyo dhammaan ilaha suurtagalka ah ee maalgelinta.

Bishii Abriil, shir degdeg ah oo ay yeesheen madaxda dalalka ciidamada keena, oo ka dhacay Entebbe, Uganda, ayaa lagu muujiyay walaac weyn oo ku saabsan yaraanta maalgelinta AUSSOM, waxaana lagu boorriyey hirgelinta qaraarka UNSC 2719.

Taageerada la marsiinayo qoondada Qaramada Midoobay waxay daboolaysaa dhammaan kharashaadka howlgalka AU — oo ay ku jiraan kharashaadka iyo magdhawga ciidamada iyo booliiska — iyadoo la raacayo heshiisyada u dhexeeya dalalka tabaruca, AU, iyo UN.

Si kastaba ha ahaatee, Mareykanku wuxuu hor istaagayaa maalgelintaas. Gen. Langley ayaa sheegay in shirkii ACHOD uu fursad u noqday “in si daacad ah looga hadlo arrinta culays la wadaaga.”

In kasta oo uu xusay in AU iyo UN ay isku dayayaan xallinta caqabadaha, haddana wuxuu qiray in “dhibaatooyinka dhaqaale ee ka jira AUSSOM ay si gaar ah u muujinayaan caqabadaha ay Soomaaliya ka hortimid.”

“Anigu faah-faahintaas toos uma gelayo, balse waxaan rabaa in la ogaado in haddii la xalliyo arrimahaas, ay fure u noqon karto sii socoshada howlgallada ay wadaan Ciidamada Qaranka Soomaaliyeed ee ka dhanka ah al-Shabaab. Waan ogahay in Mareykanku uu weli la shaqeynayo daneeyeyaasha gudaha, saaxiibada, iyo dalalka dariska ah si loo xoojiyo iskaashiga lagula tacaalayo cadowgan halista ah,” ayuu yiri.

Qaraarka xanibaadda maal-gelinta 

Bishii May 2-deedii, Senator Jim Risch, Ted Cruz (R-Texas), iyo Rick Scott (R-Florida), ayaa soo bandhigay hindise sharciyeed la yiraahdo Xeerka Xannibaadda Maalgelinta AUSSOM 2025, ujeeddadiisuna tahay “in lagu ilaaliyo lacagta canshuur bixiyeyaasha Mareykanka la lana xisaabtamo AU iyo UN.”

Senator Risch ayaa sheegay in ay jiraan isku dayo ay waddamada Yurub ku doonayaan in ay kaga baxsadaan waajibaadkooda dhaqaale ee AUSSOM iyagoo adeegsanaya nidaam cusub oo caddaalad darro ah, culayskuna si gaar ah ugu dhacayo Mareykanka.

“Arrintaasi lama ogolaan karo. Hindisahan sharciyeed wuxuu xannibayaa ka qaybqaadashada Mareykanka ee maalgelinta AUSSOM, ilaa ay AU iyo UN muujiyaan in ay si mas’uuliyad leh u maareynayaan lacagaha jira, kana hortagaan in Mareykanku si joogto ah u maalgeliyo nidaam musuq ah oo aan hufneyn,” ayuu yiri Risch.

Senator Cruz wuxuu sheegay in xeerka uu difaacayo lacagta shacabka Mareykanka, isla markaana uu ka hortagayo in laga faa’iideysto si aan u adeegayn danaha amniga qaran ee Mareykanka.

Senator Scott isaguna wuxuu ku raacay, isagoo sheegay in Mareykanku uusan ogolaan doonin in lacago canshuur laga lunsado, halka ay saaxiibadiisu ka baaqsadaan bixinta qaybtooda — “gaar ahaan marka howlgalka aan laheyn hufnaan ama daahfurnaan.”

Senatorrada waxay intaas ku dareen in AU aysan weli buuxin shuruudihii ay Mareykanku codsadeen, taasoo muujineysa in aan la tixgalin lacagta canshuur bixiyeyaasha Mareykanka.

Doodda is-eedeynta ah waxay imaaneysaa xilli al-Shabaab ay sii wadaan weerarro joogto ah oo ka dhacaya qaybo badan oo ka mid ah Soomaaliya, iyadoo ciidamadii shisheeye ay dalka ka baxayaan.

Cali Jeyte oo beeniyey sheegasho ay sameysay DF + Arrinta muranka dhalisay

Beledweyne (Caasimada Online) – Ergayga Madaxweyne Xasan Sheekh ee arrimaha ciidamada difaaca deegaanka ee macawiisleeyda Cali Jeyte Cismaan ayaa beeniyay in dowladda Soomaaliya iyo saaxiibada Caalamka ay duqeyn ku dileen Horjoogihii ugu halista badnaa Al-Shabaab ee deegaanada Galmudug iyo Hirshabeelle Nuur Cabdi Rooble (Nuunuule) oo shalay la xaqiijiyey geeridiisa.

Cali Jeyte ayaa sheegay in ciidamada deegaanka ee gobolka Hiiraan ay ninkaas ku dileen weerar dhabagal ah oo ka dhacay aagga deegaanka Ceelhareeri oo hoos taga degmada Moqokori.

Sidoo kale, Cali Jeyte ayaa nasiib darro weyn ku tilmaamay in dowladda Soomaaliya ay dafirto doorka dagaalka Macawiisleeyda iyo dilka ay u geysteen horjoogahii Al-shabaab ee gobolada Hiiraan, Galgaduud, Mudug, iyo Shabeellaha Dhexe.

“Horjooge Nuunaale iyo horjooge kale waxa dilay ciidanka Macawiisleeyda weerar jidkal ku sameeyay, cid kale ma dilin, mana ahan in la xaqiro doorkooda, iyagoo maalin walba dhiig u daadinaya difaaca dalka, waa nasiib daro weyn,” ayuu yiri.

Me. Jeyte ayaa sidoo kale xusay in Macawiisleyda gobolka Hiiraan ay hayaan howshii looga baahna Soomaalida oo dhan, balse ay muuqato in guushii ay gaareen lasii xaqiraayo, sida uu hadalkiisa u dhigay.

“Soomaaliweyn waxaan leeyahay waad nagu fiirsateen dagaalka, Macawiisleyda Hiiraan waxay hayaan talaabadii laga rabay Soomaaliweyn oo dhan, waxaan leeyahay dadka Soomaaliyeed yaan nalagu fiirsan cadawga, hadii nalagu sii fiirsadana wax walba way dhamaan doonaan, waxaana qormeysa taariikh,” ayuu yiri Cali Jeyte.

Hadalka Cali Jeyte ayaa burinaya warkii Wasiirka Gaashaandhigga Axmed Macalin Fiqi oo shalay sheegay in dowladda Soomaaliya oo kaashaneysa saaxiibada caalamka ay duqeyn ku dishay Nuur Cabdi Rooble Nuunuule.

Telefishinka Dowladda ayaa soo bandhigay muuqaalka gantaalkii lagu dhuftay Nuunuule iyo maleeshiyaadkii la dhintay, kaas oo haleelay bartilmaameed sax ah oo khasaare culus u geystay Al-Shabaab, sida lagu cadeeyey warbixinta.

Ciidamada DANAB oo laayey horjoogayaal Al-Shabaab ah

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Guutada Danab ee Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed ayaa hawlgal ka fuliyay tuulada Gaalware oo 4 KM dhanka bari kaga beegan deegaanka Sabiid iyo Caanoole ee gobolka Shabeellaha Hoose.

Hawl-galkan ayaa lagu khaarijiyay in ka badan 25 ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab, oo ay ku jireen saddex horjoogayaal sare.

Sidoo kale, ciidamada ayaa gacanta ku dhigay hub fara badan oo ay kooxdu adeegsanayeen, oo ay kamid yihiin; lix qori oo nooca PKM ah, labo RPG iyo 17 AK-47, waxaana halkaas lagu burburiyey dhagartii ay abaabulayeen kooxdaas.

“Dowladda Federaalka Soomaaliya waxaa had iyo goor ka go’an ciribtirka Khawaarijta iyo sugidda amniga guud ee dalka, iyada oo kaashaneysa Ciidanka Qalabka Sida iyo shacabka Soomaaliyeed,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya.

Geesiyaasha xoogga iyo kuw deegaanka ayaa maalmihii lasoo dhaafay howl-gallo culus qaaday, iyadoo Hiiraan jab culus lagu gaarsiiyay Al-Shabaab, waxaana weli sii soconayo halganka ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka.

Inta ay socdeen howl-galladan waxaa lagu dilay horjoogayaal sar sare oo uu kamid yahay Nuur Cabdi Rooble Nuunuule oo sidoo kale ahaa nin halis badan oo ka qayb-galay dagaallo kala duwan oo ka dhacay Galmudug iyo HirShabelle.

Ninkan ayaa qayb weyn ku lahaa abaabulka kooxda ka waddo Shabeellaha Dhexe oo kooxda ka qabsatay deegaanno dhowr ah.

Si kastaba, dagaalka Al-Shabaab ayaa sii laba kacleynaya iyada oo dowladda Soomaaliya ay haatan qorsheyneyso inay qaado gulufkii ugu dambeeyay oo kooxda looga xoreynayo deegaannadii u dambeeyay ee ay qabsatay.

Sababta gantaalada difaaca hawada sare loo geeyay magaalada Makkah?

0

Makkah (Caasimada Online) – Wasaaradda Difaaca ee Sacuudi Carabiya ayaa si cad u muujisay sida ay uga go’an tahay sugidda amniga magaalada barakeysan ee Maka, xilli lagu guda jiro xajka sanadlaha ah.

Muuqaallo ay baraha bulshada ku baahisay wasaaraddu ayaa muujinaya diyaarado nooca Helicopter ah iyo nidaamyo casri ah oo difaaca hawada ah oo la geeyay agagaarka Masjidka Xaramka. Wasaaraddu waxay qoraalkeeda ku sheegtay in ciidanka difaaca cirka ay “isha si aan libiqsi lahayn uga hayaan” amniga martida Ilaahay.

Nidaamka Patriot oo lagu arkay Makkah

Mid ka mid ah sawirrada la baahiyay ayaa si gaar ah u muujinaya nidaamka difaaca gantaalaha ee American Patriot MIM 104 oo la dhigay meel u dhow xarunta Sacudiga Clock Tower, taasoo ka ag dhow Masjidka Xaramka.

Diyaarad Helicopter ah ayaa sidoo kale lagu arkay iyadoo dul wareegaysa hareeraha masjidka, taasoo ah qayb ka mid ah korjoogteynta cirka ee magaalada barakeysan. Tallaabadan ayaa ku soo beegmaysa xilli dad lagu qiyaasay hal milyan iyo bar ay kasoo qeyb-galeen xajka sanadkan, taasoo sare u qaaday baahida loo qabo sugidda amniga guud ee Maka.

Nidaamka Patriot MIM 104 oo ay soo saareen shirkadaha Raytheon iyo Lockheed Martin, ayaa ah mid si gaar ah loogu talagalay ka hortagga weerarada cirka sida gantaallada ballistic-ga, cruise-ka iyo duqeymo kasta oo hawada ah.

Raadaarkiisa casriga ah ayaa awood u leh inuu bartilmaameedyo badan hal mar go’aamiyo, isla markaana si deg-deg ah uga falceliyo khataraha soo food saara goobaha muhiimka ah.

Xaqiijinta amniga xujeyda xilliga Xajka

Warbixin laga helay shir jaraa’id oo ay qabatay Wasaaradda Arrimaha Gudaha ee Boqortooyada Sacuudiga ayaa lagu sheegay in la diyaariyay nidaam amni oo dhammeystiran si loo sugo nabadda xujeyda.

Agaasimaha guud ee Amniga, Sarreeye Guud Maxamed Al-Bassami, ayaa sheegay in Sacuudi Carabiya ay dadaal badan ku bixisay in xujeyda ay helaan deegaan ammaan ah, habeysan, oo ay si nabad ah ku gutaan waajibaadka diimeed.

Amniga xajka ayaa waxaa lagu saleeyay maareynta dadka, taraafikada, xaaladaha degdegga ah iyo kala dambeynta guud. Dowladda Sacuudiga waxay sidoo kale shaacisay in la kordhiyay tirada ciidamada suga ammaanka iyo qalabka ay adeegsanayaan si loola socdo dhaq-dhaqaaqyada lagu garto khataraha suurta-galka ah.

Arrimahan ayaa dooddo ka dhaliyay baraha bulshada, iyadoo su’aallo laga keenay sababta dhabta ah ee keentay in Makkah la geeyo nidaamyada difaaca culus xilliga Xajka. Dadka qaar ayaa waxay sheegeen in tani la xiriirto cabsi laga qabo weerarro ka yimaada dagaal-yahannada Xuutiyiinta Yemen.

Inkasta oo Xuutiyiintu ay iska fogeeyeen eedeymaha weerarada Makkah, haddana Sacuudigu hore ayuu ugu eedeeyay inay weerarro horey u qorsheeyeen.

Si kastaba, Tallaabadan difaac ee Makkah ayaa muujinaysa sida ay Dowladda Sacuudiga uga go’an tahay sugidda ammaanka goobaha barakeysan ee Muslimiinta iyo ilaalinta martida Ilaahay.

Dowladda Mareykanka oo taageertay dadaalka Itoobiya ay ugu jirto helitaanka BAD

0

Washington (Caasimada Online) – Dowladda Itoobiya ayaa shaacisay in Dowladda Mareykanka ay si buuxda u taageertay dadaallada ay ku doonayso in ay ku hesho marin badeed, iyadoo doorbidaysa in arrintan loo maro waddooyin nabadeed iyo diblomaasiyadeed.

Sida ay baahisay wakaaladda wararka Itoobiya (ENA) Safiirka Mareykanka ee Itoobiya, Ervin Massinga ayaa muujiyay sida ay Dowladda Mareykanka u fahamsan tahay muhiimadda uu marin badeed u leeyahay Itoobiya.

Wuxuu sheegay in Mareykanku uu si dhab ah u garab taagan yahay hammiga Itoobiya, isagoo arrintaas ku tilmaamay mid muhiim u ah horumarka dhaqaale ee dalka iyo xasiloonida guud ee gobolka.

Danjire Massinga ayaa hoosta ka xarriiqay in waddan weyn oo sida Itoobiya ah, oo leh koboc dhaqaale oo xawli ah iyo dad aad u badan, aysan suurtagal ahayn inuu horumar gaaro la’aanta marin badeed. Wuxuu tilmaamay in helidda deked rasmi ah ay tahay lama huraan, maadaama ay si toos ah ugu xiran tahay awoodda dalkaasi u leeyahay inuu ganacsi la yeesho dunida inteeda kale.

Safiirku waxa uu sidoo kale muujiyay sida Mareykanka uga go’an tahay inuu Itoobiya ku taageero waddooyin kala duwan oo ay ku gaari karto yoolkeeda. Taageeradaasi waxay ka mid yihiin iskaashi ganacsi, mid diblomaasiyadeed iyo mid nabadeed — taasoo muujinaysa xiriirka dhow ee labada dal iyo sida ay u wadaagaan danaha ku aaddan nabadda iyo horumarka gobolka.

Itoobiya ayaa muddooyinkii dambe si xooggan ugu hawlanayd sidii ay u heli lahayd marin badeed rasmi ah, iyadoo arrintaas saldhig uga dhigtay heshiiskii ay sannadkii 2024 la gashay Somaliland. Heshiiskaas oo muran dhaliyay ayaa sababay xiisado diblomaasiyadeed oo u dhexeeya Itoobiya iyo Soomaaliya, taasoo sare u qaaday dooda ku saabsan suurtagalnimada heshiis deked la wadaago.

Hadalka Massinga ayaa imanaya xilli Itoobiya ay si firfircoon u xoojinayso xiriirrada ay la leedahay dalal ku yaalla badda Cas sida Jabuuti, Kenya iyo Imaaraadka Carabta. Tani waxay muujinaysaa sida Itoobiya ay u dardar gelinayso siyaasaddeeda dibadda si ay u xaqiijiso yoolkeeda helida marin badeed.

Sawirro: Iska hor-imaad xooggan oo ka socda magaalada Los Angeles

Los Angels (Caasimada Online) – Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa amray in Ciidanka Ilaalada Qaranka (National Guard) loo diro magaalada Los Angeles oo ay ka socdaan rabshado, tallaabo dhif ah oo lagu wado inay dhacdo Axadda maanta, inkasta oo uu si cad uga horyimid barasaabka gobolka California.

Go’aankan ayaa yimid kadib mudaharaadyo rabshado wata oo lagaga soo horjeeday howlgalada socdaalka ee lagu bartilmaameedsanayo dadka aan sharciga haysan.

Trump ayaa la wareegay awoodda federaalka ee ciidamada gobolka si uu ugu suurtageliyo in askarta la geeyo magaalada labaad ee ugu weyn Mareykanka, arrin ay warbaahinta Mareykanka ku tilmaantay mid aan dalka laga arkin tan iyo tobannaan sano. Guddoomiyaha gobolka California, Gavin Newsom, ayaa go’aanka ku sifeeyay mid “si ula kac ah u hurinaya xiisadda.”

Tallaabadan ayaa timid kadib laba maalmood oo ay jireen isku dhacyo u dhaxeeyay ciidamada federaalka iyo dad mudaharaadaya, kuwaas oo ka careysnaa xarigga muhaajiriin badan oo lagu qabtay magaalada ay ku badan yihiin dadka asalkoodu Latino yahay.

“Annaga ayey nagu tahay inaan u istaagno dadkeenna,” ayay tiri haweeney Los Angeles degan, oo aan rabin in magaceeda la shaaciyo, iyadoo xustay in waalidiinteed yihiin muhaajiriin.

“Haddii nala dhaawaco, haddii nala gubiyo ama nala sumeeyo, kama noqonayno. Waxa kaliya ee nagu haray waa codkeenna,” ayay u sheegtay AFP iyadoo nalalka xaaladda deg-degga ahi ka ifayeen meel u dhow.

Sawir-qaade AFP ah ayaa arkay dab iyo bambooyin inta lagu guda jiray isku dhacyada, halkaas oo qof sitay calanka Mexico uu istaagay agagaarka baabuur gubtay oo lagu qoray farriin ka dhan ah Hay’adda Socdaalka iyo Fulinta Sharciga (ICE).

Afhayeenka Aqalka Cad, Karoline Leavitt, ayaa sheegtay in “Madaxweyne Trump uu saxiixay amar madaxweyne oo lagu dirayo 2,000 oo askari si ay u xakameeyaan xadgudubka sharci ee si sahlan loogu dulqaadanayay,” iyadoo eedda dusha uga tuurtay madaxda Dimoqraadiga ee California oo ay ku tilmaantay kuwo “karti darran.”

“Maamulka Trump waxa uu leeyahay siyaasad eber dulqaad ah marka la eego dambiyada iyo rabshadaha, gaar ahaan kuwa lala beegsado saraakiisha fulinaya waajibaadkooda,” ayay raacisay.

Trump ayaa habeenkii Sabtida, wax yar ka hor saqda dhexe, bartiisa Truth Social ku bogaadiyay Ciidanka Qaranka isagoo sheegay inay “si heer sare ah shaqadooda u gutaan.”

Hase yeeshee, Duqa Magaalada Los Angeles Karen Bass ayaa ku sheegtay barteeda X (hore Twitter) in ciidamada wali aan la geyn magaalada, iyadoo weriyeyaasha aysan illaa iyo haatan arkin wax ciidan ah oo dhulka jooga.

Trump ayaa dhaleeceeyay Bass iyo Newsom, isagoo qoraalkiisa ku sheegay inaysan “lahayn karti ay ku xalliyaan xaaladda,” isla markaana tusaale u soo qaatay dabkii dhimashada lahaa ee magaalada ku dhufay bishii Janaayo.

– Tallaabo xiisad hurineysa –

Ciidanka Ilaalada Qaranka Mareykanka, oo ah ciidan kayd ah, waxaa inta badan loo adeegsadaa xaaladaha musiibooyinka dabiiciga ah, sida dabkii LA ka kacay, ama mararka qaar marka ay dhacaan rabshado gudaha ah. Hase yeeshee, xaaladahaas waxaa guud ahaan lala kaashadaa madaxda deegaanka.

Barasaabka California ayaa si kulul uga hor yimid go’aanka Trump, isagoo sheegay in uu yahay “mid si ula kac ah u hurinaya xiisadda oo kordhin kara gacan-ka-hadalka.”

“Dowladda federaalka waxay rabtaa muuqaal rabshado wata. Ha siinina. Ha isticmaalina rabshad. U hadla si nabad ah,” ayuu Newsom ku yiri bartiisa X.

Wasiirka Gaashaandhigga Trump, Pete Hegseth, ayaa isna ku hanjabay in ciidanka rasmiga ah ee ku sugan xerada Camp Pendleton la hawlgelin doono haddii rabshaduhu sii socdaan.

“Haddii rabshaduhu sii socdaan, ciidanka badda ee Marines ee Camp Pendleton waa diyaar, waxayna ku jiraan feejignaan sare,” ayuu ku qoray baraha bulshada.

Professor Jessica Levinson, oo ah khabiir sharciyeed, ayaa sheegtay in hanjabaadda Hegseth ay u muuqato mid astaamo muujineysa maadaama ay jiraan xadidaad sharciyeed oo guud ahaan ka mamnuucaya adeegsiga ciidanka rasmiga ah ee Mareykanka gudaha dalka haddii aysan jirin kacdoon.

“Ciidanka Qaranku waxa ay samayn karaan ugu badnaan taageero dhanka qalabka iyo shaqaalaha,” ayay tiri Levinson.

– Howlgallada ICE –

Tan iyo markii uu xafiiska la wareegay Janaayo, Trump wuxuu ballanqaaday inuu si adag u wajahayo dadka sharci-darrada ku jooga Mareykanka, kuwaasoo uu marar badan ku sifeeyay “makhluuqyo” iyo “xayawaan.”

Wasaaradda Ammaanka Gudaha ayaa sheegtay in howlgaladii ICE ee toddobaadkan ka dhacay Los Angeles ay horseedeen xarigga “118 qof oo shisheeye ah, oo ay ku jiraan shan xubnood oo burcad ah.”

Iskahorimaadkii ugu weynaa ee Sabtidii ayaa ka dhacay xaafadda Paramount, halkaasoo mudaharaadayaal ay isugu tageen xarun la tuhunsanaa inay ahayd mid uu isticmaalayay maamulka federaalka, sida uu sheegay duqa deegaankaasi.

Shaqaalaha socdaalka oo wejiyada qarsaday oo hubeysan ayaa Jimcihii qaaday weerarro lagu bartilmaameedsaday goobo shaqo oo kala duwan oo magaalada ku yaalla, taasoo keentay caro dadweyne iyo is-hor istaagyo saacado socday.

Fernando Delgado, oo 24 jir ah, ayaa sheegay in howlgaladaasi yihiin “cadaalad-darro,” isagoo xusay in dadka la xiray ay yihiin “dad bani’aadam ah sida qof walba oo kale.”

“Annagu waxaan nahay Spanish, waxaan caawinaa bulshada, waxaan qabanaa shaqooyinka dadka kale aysan rabin,” ayuu u sheegay AFP.

Duqa magaalada Los Angeles, Bass ayaa qirtay in dad badan oo deggan Los Angeles ay dareemayaan “cabsi” kadib howlgalada socdaalka ee dowladda dhexe.

“Qof walba wuxuu xaq u leeyahay in uu si nabad ah u mudaharaado, balse aan caddeeyo: rabshad iyo burbur lama aqbali karo, cid kasta oo ka dambeysaana waa lala xisaabtami doonaa,” ayay tiri Bass.

Ku-xigeenka Agaasimaha FBI, Dan Bongino, ayaa sheegay in dad badan la xiray kadib rabshadihii dhacay Jimcaha.

“Sharciga iyo kala dambeynta baa guuleysan doona,” ayuu ku qoray bartiisa X.

Wasiir Fiqi oo xog cusub ka shaaciyay diyaaraddii u gacan gashay Al-Shabaab

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Axmed Macallin Fiqi ayaa markii ugu horreysay si faah-faahsan uga hadlay diyaaraddii milatari ee dhowaan ku dhacday deegaanka Xawaadley ee gobolka Shabeellaha Dhexe, kadibna ay la wareegeen Al-Shabaab.

Wasiirka ayaa beeniyay sheegashada Al-Shabaab ee ah inay soo rideen diyaaraddaasi oo ay lahaayeen ciidamada AUSSOM, gaar ahaan kuwa Burudi oo dhowaan ka baxay Xawaadley waxaase uu tilmaamay in diyaaradda ay soo wajahday cilad, sidaasna ay ku dhacday.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in aanu jirin khasaare nafeed oo ka dhashay shilkan, marka laga reebo burburka diyaaradda oo ay la wareegeen maleeshiyaadka Al-Shabaab.

“Diyaaraddii ku dhacday Xawaadley cilad farsamo ayaa ku timid, Shabaab sooma ridin wax khasaare ahna kama dhalan,” ayuu yiri Wasiika Gaasnaadhigga Xukuumadda Soomaaliya.

Dhinaca kale, wuxuu soo hadal qaaday dagaalka ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab, isaga oo wacad ku maray in dhowaan ay bilaabi doonaan howlgallo dib loogu xoreynayo deegaannada ay soo galeen ee koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya, si looga saaro dhulkaasi.

“Waxaan wadnaa qoshe Wasaaradda Gaashaandhiga iyo Taliska Ciidanka, si dib loogu qabto deegaannada ay ku sugan yihiin Al-Shabaab, howlgallada hadda waxay ka socdaan inta badan gobolada dalka sida Hirshabeelle, Jubaland iyo Koofur Galbeed,” ayuu raaciyay Fiqi.

Diyaaraddan ayaa dhacday xilli ciidamada AUSSOM ee howlgalka Midowga Afrika laga daad-gureynayay deegaanka Xawaadle, kaddib markii ay ku dhufteen roobab iyo daadad ba’an.

Howl-galka AUSSOM ayaa sheegay in intii ay socotay daad-gureynta ciidanka, mid ka mid ah diyaaradaha qumaatiga u kaca uu la kulmay cillad farsamo, balse wuxuu howlgalku tilmaamay in duuliyeyaasha ay si xirfad leh ugu dejiyeeen ciidanka dhul ammaan ah oo ay joogaan ciidamada dowladda Soomaaliya

Waxaa kale oo uu howlgalku intaasi kusii daray in aanay jirin wax khasaare nafeed ah oo ka dhashay cilladdaas farsamo ee sababtay in diyaaraddooda ay ku dhacdo aagga Xawaadley.

Sanadihii la soo dhaafay deegaanka Xawaadley oo u dhow degmada Balcad wuxuu martigeliyay dagaallo culus oo ay ku dhinteen boqolaal askari iyo saraakiil ciidan, taasoo muujineysa muhiimadda istiraatiijiyadeed ee deegaankaas ay u leedahay labada dhinac.

Xog: Mucaaradka oo la shiraya Axmed Madoobe iyo Saciid Deni + Qorshaha

Nairobi (Caasimada Online) – Warar soo baxaya ayaa sheegaya in haatan la qaban qaabinayo shir xasaasi ah oo ay yeelan doonaan xubnaha siyaasiyiinta mucaaradka iyo madaxweynayaasha maamulada Jubaland iyo Puntland oo kasoo horjeeda dowladda dhexe.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, shir ka dhaca Nairobi, una dhexeeyay Axmed Madoobe iyo xubno kamid ah mucaaradka ayaa lagu go’aamiyay in dhinacyadan ay si deg-deg ah isugu yimaadaan, si looga tasho xaaladda cakiran ee dalka iyo khilaafka haatan taagan.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in shirka mucaaradka iyo labada maamul ee Jubbaland iyo Puntland uu dhici doono kahor 20 bishaan June, isla markaana uu ka qabsoomi doono magaalada Kismaayo amaba Garoowe oo ay isugu tegi doonaan dhinacyada ballamay.

Xogta ayaa sidoo kale sheegeysa in Axmed Madoobe iyo Deni ay go’aan ka gaari doonaan maalinta rasmiga ah ee la qabanayo shirka iyo ajendaha guud ee looga hadlayo oo ku aadan xaaladda siyaasadeed ee dalka, is mariwaaga taagan iyo sida looga gudbi karo.

Kulankan ayaa ah mid liddi ku ah kan uu ku baaqay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo gogol u fidliyay mucaaradka iyo madax goboleedyada, taas oo la fuliyo inay qabsoonto wixii ka dambeeyay 15-ka June, iyada oo la tashi laga sameyn doono xaaladda guud ee dalka.

Mucaaradka ayaa horay Muqdisho ugu qabtay shirweyne ballaaran oo ay ku dhiseen madal ay ugu magac dareen Samatabixinta Soomaaliyeed, si ay ugu wajahayaan Villa Soomaaliya oo weli ku adkeysaneyso qorshaheeda ku aadan sidii dalka looga qaban lahaa qof iyo cod.

Dhaq-dhaqaaqa cusub ee mucaarada iyo labada maamul ee Puntland iyo Jubaland ayaa kusoo aadayo, iyada oo maalmo kahor Axmed Madoobe iyo Saciid Deni ay heshiis ku gaareen magaalada Dubai ee dalka Imaaraadka Carabta kadib muddo ay kala maqnaayeen.

Labada hoggaamiye ayaa heshiis isfaham ah waxa ay ka gaareen khilaafkii siyaasadeed ee ka dhashay doorashadii Soomaaliya, kadib kulamo gaar ah oo ay ku yeesheen gudaha Imaaraadka, waxayna hadda ku ballameen in mar kale ay isla jaan-qaadaan, maadaama ay mar labaad isku keentay daruuf isku mid ah oo kasoo wajahday dhinaca dowladda dhexe.

Waxaa kale oo ay labada madaxweyne isku raaceen in ay xoojiyaan wada-shaqaynta labada maamul iyo in ay mowqif mideysan ka yeeshaan xaaladda siyaasadeed ee dalka.

Si kastaba ha’ahaatee, Waxaa heshiiskan dhex-dhexaadiyey dowladda Imaaraadka Carabta, oo indhowaanahan faro-gelin qaawan ka wadday gudaha Soomaaliya, taasi oo labada dhinac u sahleysa inay iska kaashadaan danaha Imaaraadka ee gudaha Soomaaliya.

Xogta mas’uul caan ah oo lagu dilay degmada Dayniile

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dil xalay masuul ka tirsanaa maamulka degmada Dayniile loogu gaystay gudaha degmadaasi, kaas oo ay ka dambeeyeen kooxo burcad ah oo ku hubeysnaa qoryo, kadibna baxsaday.

Dika ayaa si gaar ah ga dhacay xaafadda Cali Boy, gaar ahaan Masjidka Macallin Ciise, iyada oo loo gaystay agaasimihii Dalxiiska ee degmadaas Marxuum Cabdalla Sheekh Ibraahim Jiisow.

Wararka ayaa sheegaya in agaasimaha oo ahaa nin dhalinyaro ah oo firifircoon, isla markaana caan ka ahaa degmada Dayniile uu markii hore dhaawac culus soo gaaray, bale uu mar dambe ku geeriyooday mid kamid ah isbitaallada ku yaalla magaalada Muqdisho.

Sidoo kale, ragga burcadda ah ayaa marxuumka horay uga sii qaatay mobile iyo bistoolad uu watay, iyaga si dhaqsi ah meesha uga cararay, sida ay sheegeen dadka deegaanka.

Waxaa sidoo kale goobta gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka dowladda Soomaaliya oo baaritaano kooban ka sameeyay xaafadda uu dilku ka dhacay, balse sooma qaban eedeysanayaasha oo weli baxsad ah laamaha amniga iyo cadaaladda.

Dilkan ayaa kusoo aadaya, xilli maalmihii u dambeeyay ammaanka degmada Dayniile uu ahaa mid deggan, isla markaana ay wada shaqeynayeen shacabka iyo laamaha amniga, taas oo keentay in dowladda ay si gaar ah u amaanto, sida ay uga shaqeeyeen ammaanka.

“Waxaan ku amaanayaa Dayniile lixdii bilood ee ugu dambeysay hal madfac oo laga soo tuuray kuma soo dhicin magaalada Muqdisho, waana dadaal aad muujiseen” ayuu horay u yii wasiirka amniga gudaha Cabdulahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag) oo ka hadlayay isbeddalka amni ee Dayniile.

Waxyaabaha kale ee ay sameeyeen reer Dayniile waxaa kamid ah in marar kala duwan ay gacanta kusoo dhigeen xubno ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab oo ku howlanaa in dilal iyo qaraxyo ay ka gaystaan degmadaasi, iyaga oo kadib ku wareejiyay laamaha amniga.

Si guud Muqdisho ayaa hadda ku jirto xaalad deganaan ah, waxaana isbeddalka uu ku yimid qorshe ballaaran oo ay la timid dowlada dhexe, kaas oo ka hirgalay caasimada.

Villa Somalia iyo caqabado kale oo xanibay ku-milankii Soomaaliya ee ururka EAC

Muqdisho (Caasimada Online) – In ka badan sannad kadib markii Soomaaliya ay si rasmi ah ugu biirtay Ururka Bulshada Bariga Afrika (EAC), waxaa wali muuqda inay ku adag tahay sidii ay uga faa’iideysan lahayd xubinnimada ururkaas.

Kala-daadsanaanta dowladda iyo caqabadaha siyaasadeed ee gudaha ayaa la sheegay inay hortaagan yihiin ku-milanka dalka ee EAC, taasoo sababtay in shacabka Soomaaliyeed aysan wali helin faa’iidooyinkii laga filayay xubinnimada.

Inkastoo Soomaaliya ay bixisay khidmad dhan $3.5 milyan markii ay ku biiraysay ururka, haddana dadka haysta baasaboorka Soomaaliyeed ayaa wali wajahaya caqabado adag oo dhanka socdaalka ah. Sidoo kale, dowladda Soomaaliya ayaa ilaa hadda ku guul-darreysatay inay buuxiso jagooyin muhiim ah oo siyaasadeed iyo maamul oo kaga bannaan hay’adaha EAC.

Soomaaliya ayaa si rasmi ah uga mid noqotay ururka ka kooban toddobo dal ee EAC, taariikhdu markii ay ahayd 4-tii Maarso 2024, taas oo ahayd gunaanadka dadaal socday muddo 15 sano ah, iyadoo lagu guulaystay ka dib sannado badan oo dalka uu wajahayay caqabado dhinaca amniga iyo dhaqaalaha ah.

Dadaalka Soomaaliya ay ku doonaysay inay ku biirto ururka EAC ayaa si weyn waxaa hormuud uga ahaa maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud. Dowladda Soomaaliya ayaa ku dooday in sababta ugu weyn ay ahayd in dalka uu la jaanqaado horumarka dalalka gobolka ee dhanka ganacsiga, isu-socodka bulshada iyo iskaashiga dhaqaalaha.

Si kastaba ha ahaatee, faa’iidooyinka la taaban karo ee laga filayay ku biirista ururka ayaan wali si muuqata loo arag. Shacabka Soomaaliyeed oo ka mid ah kuwa ugu badan ee safarka ku taga gobolka ayaa filayay inay helaan fududeyn dhanka socdaalka ah, laakiin wali waxay la kulmayaan dhibaatooyin badan, sida inaysan wali helin fiiso la’aan ay ku galaan dalka Kenya—oo ah adeeg ay inta badan dalalka Afrika helaan marka laga reebo Soomaaliya iyo Liibiya oo keliya.

Arrintan ayaa culays dhaqaale iyo mid bulsho ku ah shacabka iyo ganacsatada Soomaaliyeed.

Ballanqaadyo siyaasadeed oo aan wali la fulin

Marka laga tago caqabadaha socdaalka, Soomaaliya ayaa sidoo kale ku guul-darreysatay inay si firfircoon uga qeyb-qaadato qaab-dhismeedka siyaasadeed iyo maamulka ee EAC.

Ururka EAC, oo la aas-aasay sannadkii 2000, ayaa leh baarlamaan (East African Legislative Assembly – EALA), gole fulineed (Secretariat), iyo maxkamad sare (East African Court of Justice), taas oo xarunteedu tahay magaalada Arusha ee dalka Tanzania.

Soomaaliya oo ah xubin rasmi ah ayaa xaq u leh inay u dirto sagaal xubnood oo matala baarlamaanka EALA, sidoo kalena waxay xaq u leedahay inay hesho mid ka mid ah sideedda xil ee ugu sarreeya maamulka ururka, sida Xoghayaha Guud ama Guddoomiyaha baarlamaanka EALA.

Baaritaan madax-bannaan oo aan sameynay ayaa muujinaya in Soomaaliya ay si aan la fahmi karin dib ugu dhigtay buuxinta jagooyinkan muhiimka ah. Dib-u-dhacan ayaa la sheegay inuu ka yimid dowladda Federaalka Soomaaliya, gaar ahaan madaxtooyada oo ku guuldarreysatay inay waqtigii habboonaa u gudbiso baarlamaanka liiska xubnaha loo soo xulay inay matalaan Soomaaliya ee EALA.

Hab-raaca caadiga ah ayaa ah inuu jiro tartan daahfuran oo musharraxiin badan ku tartamaan kuraastaas, kadibna baarlamaanka Soomaaliya uu si rasmi ah u ansixiyo liiska musharrixiinta.

Hase yeeshee, maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa la sheegay inuu diray liis xiran oo lagu saleeyay nidaamka awood-qaybsiga beelaha ee 4.5, isagoo si toos ah loogu gudbiyay xoghaynta EAC iyadoon la raacin nidaamyadii lagu heshiiyay ee ururka.

Liiskan ayaa isla markiiba laga soo celiyay dowladda Soomaaliya, wuxuuna muddo sannad ka badan ku xayirnaa gudaha dowladda, iyadoo xaaladda siyaasadeed ee hadda jirta ay adkeynayso inuu baarlamaanka ansixiyo liiskaas.

Kala-daadsanaan iyo fursado lumay

Dib-u-dhaca Soomaaliya ku yimid inay si buuxda ugu dhex milanto ururka ayaa inta badan lagu eedeeyay kala-daadsanaanta iyo hufnaan la’aanta ka jirta gudaha dowladda Federaalka Soomaaliya. Arrintan ayaa xannibtay fursado muhiim ah oo siyaasadeed, dhaqaale iyo bulsho oo Soomaaliya ka heli lahayd xubinnimada ururka EAC.

Dowladda Soomaaliya ayaa ilaa hadda bixin wax faahfaahin rasmi ah oo ku saabsan sababta ay u suurtageli weyday inay si buuxda uga faa’iideysato xubinnimada EAC, xilli ay dadaal badan gelisay sidii ay ku noqon lahayd xubin buuxda, islamarkaana ay bixisay lacagihii loo baahnaa.

Muwaadiniinta Soomaaliyeed ayaa wali rajaynaya inay dowladdoodu dib u xaqiijiso ujeeddooyinkii asalka ahaa ee Soomaaliya looga biiriyay ururka, si ay dadka Soomaaliyeed ugu dambayn u helaan xuquuq la mid ah tan muwaadiniinta kale ee dalalka EAC.

Ururka Bulshada Bariga Afrika (EAC) ayaa ujeeddadiisu tahay inuu sii xoojiyo isdhexgalka dhaqaale, siyaasadeed, bulsho iyo dhaqan ee dalalka xubnaha ka ah, si loo hagaajiyo tayada nolosha shacabka gobolka, iyada oo loo marayo kobcinta ganacsiga, maalgashiga iyo horumarinta dhaqaalaha.

Soomaaliya, oo kasoo kabanaysa colaado muddo dheer soo jiitamayay, waxay muhiimad gaar ah u leedahay inay si firfircoon uga faa’iideysato fursadaha dhaqaale iyo siyaasadeed ee ururka uu bixin karo. Si kastaba ha ahaatee, sida hadda muuqata, waxaa jira farqi weyn oo u dhexeeya himiladii Soomaaliya ka lahayd xubinnimada iyo rabitaanka siyaasadeed ee looga baahan yahay si loo hirgeliyo faa’iidooyinkaasi.

Dagaal culus oo maanta dib uga qarxay Ceelhareeri

Beledweyne (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya dagaal qaraar oo maanta dib uga qarxay deegaanka Ceelhareeri, kaas oo u dhexeeay Al-Shabaab iyo ciidamada isbaheysanayaa ee dowladda iyo Macawiiselyda gobolka Hiiraan.

Dagaalka ayaa yimid, kadib markii ciidamada huwanta ay weerar culus ku qaadeen fariisimo ay Al-Shabaab ku lahaayeen deegaankaasi, waxaana kadib sidaas ku qarxay dagaal foolka fool ah.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa innoo sheegay in dagaalka uu xoogan yahay, isla markaana labada dhinac ay isku adeegsanayaan hubka noocyadiisa kala duwan.

Saraakiil ka tirsan milatariga Soomaaliya oo bixiyay faah-faahin hordhac ah ayaa guulo wayn ka sheegtay dagaalka maanta, waxayna tilmaameen inay beegsadeen goobo ay isku uruursanayeen maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab, ayna gaarsiiyeen khasaare isugu jiro dhimasho iyo dhaawac.

Sidoo kale waxa ay intaasi kusii dareen in weli howlgalka uu sii socdo, isla markaana ay dib ka shaacin doonaan khasaaraha rasmiga ah ee loo gaystay argagixisada.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, waxaana labada dhinac ay helayaan gurmayo, taas oo sii kululeyneyso dagaalka ka socda deegaanka Ceelhareere gobolka Hiiraan.

Ceelhareeri ayaa waxaa labadii maalmood ee lasoo dhaafay ka dhacay howlgallo culus oo jab lagu gaarsiiyay Khawaarijta, waxaana weli sii soconayo halganka ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka.

Inta ay socdeen howlgalladan waxaa lagu dilay horjoogayaal sar sare oo uu kamid yahay Nuur Cabdi Rooble Nuunuule oo sidoo kale ahaa nin halis badan oo ka qayb-galay dagaallo kala duwan oo ka dhacay Galmudug iyo HirShabelle, wuxuuna hadda qayb ku lahaa abaabulka Al-Shabaab ka waddo Shabeellaha Dhexe oo kooxda ka qabsatay deegaanno dhowr ah.

Si kastaba, dagaalka Al-Shabaab ayaa sii laba kacleynaya iyada oo dowladda Soomaaliya ay haatan qorsheyneyso inay qaado gulufkii ugu dambeeyay oo kooxda looga xoreynayo deegaannadii u dambeeyay ee ay qabsatay.

Trump oo ‘cawaaqib culus’ ugu hanjabay Elon Musk

Washington (Caasimada Online) – Madaxweynaha Maraykanka Donald Trump ayaa Sabtidii si adag ugu hanjabay la-taliyihiisii hore, Elon Musk, inuu wajihi doono “cawaaqib culus” haddii maalqabeenka teknolojiyaddu isku dayo inuu ciqaabo xubnaha Jamhuuriga ah ee taageera hindise sharciyeedka miisaaniyadda dowladda ee muranka badan dhaliyay.

Trump ayaa arrintan u sheegay warbaahinta NBC News, iyadoo xiisadda ka dhexeysa ninka adduunka ugu awoodda badan iyo ninka adduunka ugu lacagta badan ay toddobaadkan cirka isku shareertay, taasoo soo jiidatay indhaha dadweynaha.

Khilaafka kulul ee labada dhinac ayaa inta badan ka dhacay baraha bulshada, wuxuuna cirka isku shareeray Khamiistii, kaddib markii Musk uu cambaareyn xoog leh u jeediyay hindisaha Trump uu ugu yeeray inuu yahay mid “weyn oo qurux badan,” kaas oo hadda horyaalla Golaha Congress-ka.

Xubnaha qaar ee Golaha, oo kasoo horjeeda sharcigan, ayaa Musk—oo ahaa mid kamid ah taageerayaashii ugu weynaa ee dhaqaale ahaan u taageeray Jamhuuriga doorashadii madaxtinimo ee sannadkii hore—ugu baaqay inuu maalgeliyo musharraxiin doorashooyin hordhac ah kula tartama xubnaha taageera sharcigaasi.

“Wuxuu wajihi doonaa cawaaqib culus haddii uu sidaas sameeyo,” ayuu yiri Trump oo sidoo kale Musk ku tilmaamay qof “aan xushmad lahayn.” Hase yeeshee, madaxweynuhu ma faahfaahin waxa cawaaqibtaasi ay noqon karaan.

Waxaa kale oo Trump caddeeyay inuusan haba yaraatee xiiso u qabin inuu hagaajiyo xiriirkiisa hoggaamiyaha shirkadaha Tesla iyo SpaceX ee asal ahaan kasoo jeeda dalka Koonfur Afrika, isagoo raaciyay inuusan qorsheynayn inuu dib ula hadlo.

Xiisadda labada dhinac ayaa si lama filaan ah u qaraxday, iyadoo Trump uu toddobaadkii hore Musk si diirran ugu ammaanay markii uu ka tagay shaqadiisii ku saabsanayd dhimista kharashaadka dowladda, gaar ahaan Waaxda Hufnaanta Dowladda (DOGE).

Hase yeeshee maalmo gudahood ayaa xiriirkoodu sii xumaaday, kaddib markii Musk uu ku tilmaamay hindise sharciyeedka Trump “mid fool-xun,” taasoo haddii la ansixiyo noqon karta astaan muhiim u ah muddada labaad ee Trump ee xafiiska.

Trump ayaa isagana uga jawaabay si caro leh isagoo hadal ka jeediyay xafiiska Oval-ka ee Aqalka Cad, taasoo keentay in xiisadda labadooda dhex taallay ay sii xumaato, magaalada Washington-na si weyn ugu fajacday khilaafka labada nin.

Inkasta oo ay jiraan khataro siyaasadeed iyo kuwo dhaqaale oo dhab ah oo ka dhalan kara khilaafkan, ayaa labada dhinac waxay Jimcihii u muuqdeen inay si taxaddar leh u qaboojinayaan xiisadda. Trump ayaa warbaahinta u sheegay, “Waxaan u rajaynayaa wanaag kaliya,” halka Musk uu isagana ku soo qoray barta X, “Sidoo kale.”

‘Arrin hore looga hadlay’ –

Trump ayaa mar kale waraysi uu siiyay NBC News Sabtidii ku soo hadal qaaday xiisadda ka dhalatay markii Musk uu tirtiray mid kamid ah eedaymihii ugu cuslaa ee uu soo jeediyay intii uu jiray khilaafkoodu.

Musk ayaa hore Trump ugu eedeeyay inuu xiriir la lahaa Jeffrey Epstein, maal-qabeenka fadeexadeysan ee is-dilay 2019 isagoo wajahaya eedeymo la xiriira ka ganacsiga galmada.

Musk ayaa sheegay in Trump uu ku jiro faylal qarsoon oo ku saabsan xiriiradii Epstein, wuxuuna intaa ku daray in arrintaasi tahay sababta dhabta ah ee loo qarinayo xogtaas.

Maamulka Trump ayaa horay u xaqiijiyay inuu dib-u-eegis ku hayo kumannaan dukumiintiyo ah, muuqaallo iyo caddaymo baariseed oo la xiriira Epstein, kuwaas oo taageerayaasha Trump ee dhaq-dhaqaaqa “MAGA” ay sheegaan inay kashifi doonaan siyaasiyiin iyo dad caan ah oo ku lug lahaa dambiyadii Epstein.

Trump ayaa horraantii sannadkan 2024 lagu xusay faylal iyo dukumiintiyo uu furay garsoore maxkamadda New York ka tirsan oo lala xiriiriyay Epstein. Madaxweynaha laguma soo eedayn wax dambi ah oo ku saabsan kiiskaas.

“Waxaa la joogaa waqtigii xogta weyn la shaacin lahaa: (Trump) wuxuu ku jiraa faylasha Epstein,” ayuu Musk ku soo qoray bartiisa X. “Waa sababta dhabta ah ee aan weli xogtaas loo shaacin.”

Si kastaba ha ahaatee, Musk ma caddeynin nooca faylasha uu ka hadlayay, sidoo kalena wax caddayn ah ma soo bandhigin. Wuxuu sii adkeeyey eedayntaas isagoo mar kale yiri, “Xusuuso qoraalkan mustaqbalka, runta ayaa soo bixi doonta,” balse Sabtidii subaxdii hore ayuu labadii qoraalba tirtiray.

Trump ayaa eedayntaasi ku tilmaamay “arrin hore looga hadlay,” isagoo intaas ku daray, “Xitaa qareenka Epstein ayaa sheegay inaan wax lug ah ku lahayn.”

Taageerayaasha Trump ee shirqoollada rumeysan ayaa inta badan ku dooda in dowladda iyo dad kale oo caan ah ay qariyeen lugtii ay ku lahaayeen dambiyadii Epstein.

Waxay inta badan farta ku fiiqaan xubnaha Dimoqraadiga iyo dadka Hollywood-ka caan ka ah, balse Trump kuma jiro dadka ay bartilmaameedsadaan. Illaa hadda ma jirto ilo rasmi ah oo xaqiijinaya in madaxweynuhu ku jiro xogta qarsoon ee aan weli la shaacin.

Trump ayaa la ogyahay inuu xiriir bulsho oo fog la lahaa Epstein, balse wuxuu beeniyay inuu waqti ku qaatay jasiiradda gaarka ah ee Little Saint James, oo ku taal Jasiiradaha Virgin ee Maraykanka, halkaas oo dacwad oogayaashu sheegeen inuu Epstein u isticmaalayay goob uu ugu tacadiyo galmo ahaan gabdho da’ yar.

“Nin wanaagsan ayuu ahaa,” ayuu Trump, oo Epstein deris kula ahaa Florida iyo New York, ku sheegay waraysi laga qaaday horraantii sannadihii 2000. “Wuxuu ahaa qof ay aad u xiiso badan tahay inaad la joogto. Waxaa la sheegaa inuu jeclaa haween qurux badan sida aan aniga u jeclahay, qaar badan oo kamid ahna ay yihiin kuwo da’ yar.” 

Faah-faahinta dil argagax leh oo ka dhacay Gaalkacyo

Gaalkacyo (Caasimada Online) – Wararka laga helayo magaalada Gaalkacyo ee xarunta gobolka Mudug ayaa sheegaya in xalay dhacdo argagax leh ay ka dhacday magaaladaasi, kadib markii si wadajir ah hal goob loogu dilay nin kamid ahaa dadka deegaanka iyo gabar a socotay.

Dilka ayaa si gaar ah uga dhacay agagaarka Kaamka Tawakal oo ku yaalla dhinaca ay maamusho Puntland oo ah waqooyiga magaalada Gaalkacyo, waxaana lasoo wariyay in dilka ay gaysteen maleeshiyaad hubeysan oo si deg-deg ah goobta uga baxsaday

Labada marxuum waxaa lagu kala magacaabi jiray Saciid Guure Cali iyo Canab Burhaan, waxaana xilliga la dilayay ay la socdeen gaari nooca raaxada ah, iyaga oo ku socdaan xaafad ka mid ah waqooyiga magaalada Gaalkacyo ee xarunta gobolka Mudug.

Saciid Guure Cali ayaa Taksiile caan ka ah magaalada, halkan gabadha ay kamid ah dhalinyaro deegaanka, waxayna xiligaas ka timid goob loo dalxiiso oo ku taalla halkaasi, hayeeshee waxaa waddada ku helay maleeshiyaadka oo rasaas huwiyay, kadibna cararay.

Intaas kadib waxaa goobta uu falku ka dhacay gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka ee maamulka Puntland oo howlgallo kooban sameeyay, balse illaa iyo hadda kama hadlin dhacdadan iyo natiijada laga gaaray howlgallada ay ka sameeyeen gudaha magaalada.

Wararka ayaa intaasi kusii daray in dilka labada marxuum uu salka ku hayo aanooyin qabiil oo ka taagan halkaasi, waxaana marar badan degmada ka dhacay dilal lasoo qorsheeyay.

Xaaladda ayaa saaka deggan, waxaana haatan soconayo qaban qaabada aaska ninka iyo gabadha xalay si gar darrrada ah loogu dilay xarunta gobolka Mudug ee Gaalkacyo.

Gaalkacyo ayaa waxaa marar badan ka dhacay dilal la xiriira aanooyin qabiil, waxaana magaaladaas muddo dheer ka taagan colaad beeleed, taas oo sanado badan qaadatay.

Si kastaba, dhacdadan cusub ayaa kusoo aadeyso, ayada oo muddooyinkii ugu dambeeyay gobolka Mudug ay dib uga qarxeen dagaal beeleedyo sababay khasaarooyin kala duwan.

Maxaad ka ogtahay kooxda Falastiiniyiinta ah ee Israel ay hubeyso iyo qorshahooda?

Gaza (Caasimada Online) – Israel ayaa hubaynaysa maleeshiyo Falastiini ah oo ku sugan Gaza, taasoo qayb ka ah dadaal ballaaran oo ay kula dagaallamayso ururka Xamaas ee gacanta ku haya gobolkaas, sida ay sheegeen mas’uuliyiin ka tirsan dowladda Israa’iil.

Kadib muran socday maalintii oo dhan, ayaa Ra’iisul Wasaare Benjamin Netanyahu wuxuu Khamiistii qirtay in dalkiisu uu wadashaqeyn la lahaa “qabaa’ilka Gaza.”

Laba mas’uul oo Israa’iili ah iyo qof kale oo xog ogaal u ah arrintan ayaa sheegay in maamulka Israa’iil uu taageero hubeyn ah u fidiyay Yasser Abu Shabab, oo ah hoggaamiye hubeysan oo caan ah kana madax ah maleeshiyada ku sugan koonfurta Gaza.

Abu Shabab ayaa la rumeysan yahay inuu hoggaamiyo koox hubaysan oo tiradoodu kooban tahay kuna sugan magaalada Rafah ee koonfurta Gaza. Wuxuu si weyn caan uga noqday gobolka sanadkii hore kadib markii lagu eedeeyay inuu dhacay oo dib u iibiyay gargaar bani’aadannimo oo loogu talagalay shacabka reer Gaza—eedaymahaas oo uu isagu beeniyay.

Mid ka mid ah dadka xogta bixiyay ayaa sheegay in tallaabada Israa’iil ay ahayd mid calaamadaysan, loogana gol leeyahay in ay muujiso in ururka Xamaas uu luminayo taageerada shacabka reer Gaza.

Wali ma cadda saamaynta ay tallaabada ay Israa’iil ku hubeysay maleeshiyadan yeelan karto dhinaca ammaanka Gaza. Balse go’aankan ayaa iftiiminaya sida Israa’iil ay ugu adkaatay inay hesho beddel kale oo lagu beddelo maamulka Xamaas, kadib dagaal socday muddo ka badan sannad iyo bar, iyo sida ay diyaar ugu tahay inay qaadato tallaabooyin laga yaabo inay khatar ku yihiin ammaanka mustaqbalka.

Qirashada Netanyahu

Netanyahu ayaa sheegay in Israa’iil ay “firfircoonaysay qabaa’ilka Gaza ee kasoo horjeeda Xamaas,” wuxuuna tallaabadaas ku tilmaamay mid “wanaagsan” oo badbaadisay nolosha askarta Israa’iil.

“Maxaa ka khaldan taas?” ayuu yiri isagoo muuqaal soo dhigay baraha bulshada, wuxuuna sheegay inuu tallaabadan oggolaaday kadib markii uu talo ka helay saraakiisha ammaanka. Si kastaba, wuxuu ka gaabsaday inuu sheego inay hub direen iyo in kale.

Abu Shabab ayaa dhinaciisa gebi ahaanba beeniyay sheegashada ah in kooxdiisu ay hub ka heshay Israa’iil. Qoraal uu soo dhigay baraha bulshada ayuu ku sheegay in arrintaasi tahay “eedo aan sal lahayn” oo loogu talagalay in lagu dhaawaco kooxdiisa oo uu sheegay inay si iskood ah u kacday, kuna kacday “ka hortagga dulmiga, dhac iyo musuq-maasuq.”

In ka badan sannad iyo bar, Israa’iil ayaa dagaal adag kula jirtay ururka Xamaas tan iyo weerarkii dhimashada badan sababay ee 7-dii Oktoobar 2023. Laakiin Israa’iil ayaa wali u muuqata mid ku jahwareersan sidii ay u heli lahayd maamulka beddeli kara Xamaas oo gacanta ku haysay Gaza laga soo billaabo 2007.

Netanyahu iyo saraakiisha sarre ee dowladda Israa’iil ayaa marar badan ku celceliyay inaysan aqbalaynin maamulka Falastiin (Palestinian Authority), oo taageero caalami ah haysta, inuu maamulo Gaza.

Netanyahu ayaa mar hore wareysi uu bixiyay sannadkii hore ku sheegay inay isku dayeen inay la shaqeeyaan qoysaska iyo qabaa’ilka awoodda leh ee Gaza, laakiin ay arrintaasi fashilantay kadib markii Xamaas ay dadkaas beegsatay oo “baabi’isay,” sida uu yiri.

Tallaabada Israa’iil ay ku taageerayso Abu Shabab ayaa u muuqata inay ka sii xoog badan tahay isku dayadii hore, laakiin wali ma cadda heerka awoodda hoggaamiyahan cusub uu ku leeyahay gudaha Gaza.

Xildhibaannada Israa’iil ayaa bishii Maarso sheegay in wali Xamaas ay haysato ciidamo gaaraya in ka badan 25,000 oo dagaalyahan.

Soo shaac-bixiddii Abu Shabab

Magaca Abu Shabab ayaa si weyn loo bartay intii uu socday dagaalkii Gaza kadib markii lagu eedeeyay inuu dhacay gawaarida gargaarka QM u waday shacabka reer Gaza sanadkii hore isaga iyo ciidamadiisu. Sarkaal ka tirsan UN-ka oo isku dayay inuu gargaar gaarsiiyo shacabka baahan ayaa Abu Shabab ku tilmaamay inuu yahay “nin awood sheegta oo gacanta ku haya bariga magaalada Rafah.”

Wareysi hore oo lala yeeshay ayuu Abu Shabab ku beeniyay eedahaas isagoo sheegay inuu u qaatay gargaarka si uu naftiisa iyo qoyskiisa u quudiyo. Balse dad goobjoogayaal ah ayaa sheegay sheeko ka duwan; mid kamid ah darawallada gawaarida gargaarka ayaa sheegay in Abu Shabab iyo ciidamadiisu ay xoog kaga qaateen gaari sida tan oo gargaar ah.

Xamaas ayaa markaa kadib weerar xooggan ku qaaday kooxda Abu Shabab iyadoo dishay walaalkiis, inkastoo uu isagu ka badbaaday weerarka. Warbaahinta Xamaas ayaa xiligaas sheegtay inay dileen 20 qof oo ay ku tilmaameen “tuugo dhacaysay gargaarka.”

Toddobaadyadii ugu dambeeyay, Abu Shabab ayaa billaabay olole baraha bulshada ah si uu sumcaddiisa u wanaajiyo. Toddobaadkan wuxuu ugu baaqay shacabka reer Gaza inay dib ugu soo laabtaan dhulka ku yaalla bariga Rafah, oo uu sheegay inuu isagu gacanta ku hayo, wuxuuna ballanqaaday inuu siin doono hoy iyo raashin.

Yossi Amrosi, oo hore uga tirsanaa sirdoonka Israa’iil ee u qaabilsan Gaza, ayaa sheegay in kooxda Abu Shabab aysan ahayn kuwa taageersan Israa’iil, balse taas aysan hadda ahayn arrinta ugu muhiimsan. Wuxuu ku qiyaasay awoodda kooxdan dhowr boqol oo dagaalyahan.

“Xilligan, waxaan wada leenahay cadow midaysan oo ah Xamaas,” ayuu yiri Amrosi. Wuxuuse uga digay Israa’iil inay si taxaddar leh ula socoto taageerada kooxdan si aysan tallaabadaasi u noqon mid ka soo horjeedda Israa’iil mustaqbalka.

Khilaafka gudaha Israa’iil ayaa soo ifbaxay kadib markii Avigdor Liberman, xildhibaan mucaaradka ah oo hore u ahaa wasiirka difaaca, uu ku eedeeyay Netanyahu inuu hub u diray koox dembiilayaal ah oo ku sugan Gaza.

Hoggaamiyaha mucaaradka Israa’iil Yair Lapid ayaa bartiisa bulshada ku sheegay in go’aanka Netanyahu uu “horseedi doono musiibo,” isagoo intaa ku daray in hubka loo dirayo Gaza ay ugu dambeyn Israa’iil ku soo jeedin doonaan.

Tallaabadan cusub ayaa dadka qaarkiis xasuusisay go’aankii Netanyahu uu lacagaha malaayiinta ah ee Qatar ugu oggolaaday in loo diro Gaza, lacagahaas oo mar dambe la sheegay inay u weeciyeen howlgallada milateri ee Xamaas.

Sidee ayuu Soomaalida u saameynayaa go’aanka uu ku dhowaaqay TRUMP?

Muqdisho (Caasimada Online) – Mamnuucidda safarka ee Mareykanku kusoo rogay dalal ay qeyb ka tahay Soomaaliya ayaa si weyn u saameyn doonta muwaadiniinta Soomaaliyeed ee raba inay u safraan dalkaas.

Mamnuuciddan, oo qeyb ka ah dadaal ballaaran oo ay dowladda Mareykanka ugu jirto in ay joojiso muhaajiriinta ka imaanaya dalal uu madaxweyne Trump ku tilmaamay kuwa ay si weyn uga jiraan halis argagixiso, ayaa sidoo kale ka mid ah siyaasadaha adag ee socdaalka ee maamulkaasi hirgeliyay.

Waxaa liiska lagu daray dhowr dal oo ay ka mid yihiin Burundi, Cuba, Laos, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan, iyo Venezuela. Muwaadiniinta dalalkan looma oggola inay Mareykanka ku galaan fiisayaal dalxiis ama ardaynimo, taasoo xaddidaysa fursadaha ay u heli karaan waxbarasho ama socdaal.

Soomaaliya ayaa ka mid ah dalalka si toos ah ay xayiraaddan u saameysay. Marka laga hadlayo jawaabta dowladda Soomaaliya, si degdeg ah ayay uga falcelisay xayiraadda, waxayna ballanqaadeen inay si dhab ah ula tacaali doonaan arrimaha keeni kara in muwaadiniintooda loo arko halis.

Muwaadiniinta Soomaaliyeed ee doonayay inay u safraan Mareykanka ayaa wajahaya caqabado badan, iyadoo meesha ka bixi doonaan fursadaha waxbarasho iyo adeegyadii kale ee waddankaasi loo aadi jiray.

Xayiraaddan ayaa sidoo kale si gaar ah u saameyneysa muwaadiniinta dalalka aan lahayn nidaamyo adag oo lagu baari karo dadka doonaya inay u safraan Mareykanka. Tani waxay qeyb ka tahay walaaca dowladda Mareykanka ee la xiriira ammaanka iyo hubinta xogta dadka soo galaya.

Inkastoo xayiraaddan aysan ahayn mid gebi ahaanba xiran, waxaa jira shuruudo gaar ah oo haddii ay dadkaasi buuxiyaan, ay u oggolaan karto dowladda Mareykanka inay gudaha u galaan, inkastoo ay weli la kulmayaan caqabado sharciyeed iyo kuwo farsamo.

Madaxweynihii hore Joe Biden, oo xisbiga Dimuqraadiga ka tirsan islamarkaana beddelay Trump, ayaa xayiraadda socdaalka laalay sanadkii 2021, isagoo ku tilmaamay “dhibic madow oo ku taal damiirka qarankeena,” balse haatan waxaa dib usoo celiyay maamulka Trump.

Somalia’s EAC accession faces internal roadblocks

MOGADISHU, Somalia — Over a year after its official entry into the East African Community (EAC), Somalia is struggling to fully capitalize on its membership. Governmental opacity and internal political hurdles reportedly impede the nation’s integration and deny its citizens anticipated benefits.

Despite an initial membership fee of $3.5 million, Somali passport holders still face significant travel restrictions within the bloc, and the country has yet to fill crucial political and administrative roles within EAC institutions.

Somalia’s full accession to the seven-member EAC on March 4, 2024, marked the culmination of a 15-year endeavor, overcoming decades of security and economic challenges.

The push for membership was notably championed by President Hassan Sheikh Mohamud’s administration, which cited the desire to align Somalia with the regional bloc’s progress in trade, free movement of people, and economic cooperation.

However, the tangible advantages for ordinary Somalis remain elusive. Somali citizens, among the most frequent travelers within East Africa, had hoped for eased immigration procedures.

Yet, they continue to encounter travel impediments, including the absence of visa-free entry to Kenya, a privilege extended to most other African nations, with the exceptions of Somalia and Libya. This disparity places an added burden on Somali citizens and businesses.

Unfulfilled promises of political representation

Beyond travel woes, Somalia’s participation in the EAC’s political and administrative structures appears severely hampered.

The EAC, established in 2000, comprises a legislative arm (the East African Legislative Assembly – EALA), an executive body (the Secretariat), and a judicial organ (the East African Court of Justice in Arusha, Tanzania).

As a full member, Somalia can send nine representatives to the EALA and has a right to one of the eight top administrative positions within the bloc, such as Secretary General or EALA Speaker.

Independent investigations by Somali Stream indicate that Somalia has inexplicably delayed filling these vital positions. This inaction has been attributed to the Federal Government, particularly the presidency, for failing to submit a list of EALA nominees for parliamentary approval promptly.

The standard procedure requires a transparent process where multiple candidates compete for each seat before parliamentary endorsement.

Instead, President Mohamud’s administration reportedly submitted a closed list based on the clan-based 4.5 power-sharing formula directly to the EAC Secretariat without adhering to the bloc’s established protocols.

This list was subsequently rejected and returned to the Somali government. More than a year later, the list remains stalled, and given the current political climate, it is unlikely to pass through the Somali Parliament.

Opacity and missed opportunities

The delay in Somalia’s full integration is primarily attributed to a lack of transparency within the Somali government. This opacity is actively preventing the country from capitalizing on the significant political, economic, and social opportunities that EAC membership offers.

There has been no official explanation from the Somali government regarding why, after such a concerted effort to join the EAC and pay the required fees, it has failed to unlock the inherent benefits.

Somali citizens await the government’s commitment to the original objectives of joining the bloc, hoping to eventually enjoy the same privileges as their counterparts in other EAC member states.

The EAC aims to deepen economic, political, social, and cultural integration to improve the quality of life for the people of East Africa through increased competitiveness, value-added production, trade, and investments.

For Somalia, a nation rebuilding after decades of conflict, full and active participation in such a bloc is critical for its economic recovery and regional stability. However, the current trajectory suggests a significant disconnect between the aspiration of membership and the political will to enact its full potential.