25.5 C
Mogadishu
Monday, June 23, 2025

Xogta duqeyn culus oo Mareykanka uu ka fuliyay Puntland + Bartilmaameedka

0

Boosaaso (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa duqeyn culus oo xalay Mareykanka uu ka fuliyay aagga buuraha Calmiskaad ee gobolka Bari, taas oo lala beegsaday maleeshiyaad ka tirsan kooxda Daacish ee ku sugan halkaasi.

Duqeynta ayaa si gaar ah uga dhacay koonfurta halka loo yaqaano Togga Miraale oo shalay uun laga xoreeyay argagixisada Daacish.

Qoraal kooban oo kasoo baxay Puntland ayaa waxaa lagu sheegay in weerarkan cirka ah lala helay firxad maleeshiyada Daacish ee isaga cararay halkaasi, isla-markaana la gaarsiiyay khasaare culus.

“Qaar ka mid ah firxadkii Argagixisada ee ka cararay Togga Miiraale, waxaa duqeeyay saaxiibada Dowladda Puntland ee Maraykanka, waxaa la beegsaday iyagoo cararaya meel koonfurta uga beegan Miiraale” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay maamulka Puntland.

Xaaladda ayaa weli kacsan, waxaana soconayo tirkoob ay waddo Puntland oo ku aadan khasaaraha kooxda Daacis lagu gaarsiiyay duqeyntan iyo howlgalladii u dambeeyay.

Shalay ayaa ciidamada ammaanka Puntland ee howlgallada ka wada gobolka Bari waxa ay guul wayn kasoo hoyeen dagaalka ay kula jiraan kooxda Daacish, waxaana sidoo kale soo dhamaaday wajiga saddexaad ee howlgalkooda.

Puntland ayaa sheegtay in Sabtidiid ay qaaday howlgal dhulka iyo cirka ah, kaas oo ay ciidamadu ku qabsadeen fariisimo ay kooxda ku lahayd aagga Togga Miiraale.

Saraakiisha hoggaamineysay ayaa shaaca ka qaaday in cagta la mariyay goobo ay ku dhuumaaleysanayeen firxadka argagixisada, isla markaana ay cashir u dhigeen.

Togga Miraale ayaa Daacish u ahaa saldhig muhiim ah oo ay muddo dheer ku sugnayd, waxaa haatan cagta mariyay ciidamada oo kusii siqaya buuraha hoostooda ee gobolka Bari.

Si kastaba ha ahaatee, Marka loo eego warbixinnada ka imaanaya goobaha dagaalka, wejiga saddexaad ee hawl-galka buuraha Calmiskaad ayaa lasoo sheegayaa inuu soo dhammaaday isla markaana ciidamadu ay ku xoreeyeen dhul ballaaran oo buuraley ah.

Shabakad Al-Shabaab u qaabilsaneyd qaraxyada iyo dilal oo xukun adag lagu riday

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ayaa maanta xukuno kala duwan oo xabsi ah ku ridday shabakad ka tirsan kooxda Al-Shabaab oo qaabilsaneyd dilalka qorsheysan ee gaadmada iyo weerarada qaaxyada ee caasimadda.

Maxkamadda ayaa xabsi u dhexeeya 3 sano illaa 10 sano ku xukuntay 4 xubnood oo ka tirsanaa shabakaddan oo ay horay usoo qabatay NISA, iyada oo dhanka kalena lasii dyaayay Xasan Cali Ciire Kuuloow oo lagu waayey wax dambi ah

Makxmadeynta raggan ayaa soo martay marxalado kala duwan, waxaana ugu dambeyn maanta laga gaaray go’aan kama dambeys ah.

Hoos ka akhriso:-

Eedeysaneyaasha kala ah Maxamed Nuur Cali, afgarashadiisuna tahay Cabdimajiid, Cabdullaahi Xuseen Maxamed iyo Deeqoow Aadan Barre Balse kooxda dhaxdeeda loogu yeero Cumar oo dhamaantood isku wada tabbabar ah, Ayaa Shabakadaan uga wakiil ahaa Dilalka qorsheysan ee Gaadmada ah.

Nissa oo ku duulaysa xogo sirdoon ayaa samaysay Holwgallo Qorsheysan oo ka hortag  ah seddex Goboodna ka kala dhacay, waxayna ku soo qabatay Eedeysaneyasha iyo Hub ka kooban Seddex  Bastooladood iyo laba Bam F1 Sideed iyo Tobankii Bishii August 2024.

Cabdishakuur Cabdiqaadir Maxmed  Webka, ayaa lagu  eedeeyay in uu si gaara Shaqadiisu aheyd Qeybta Qaraxyada, waxaana galkiisa laamaha amniga ku jira in Qarax nooca Miinada Dhulka lagu aaso ah ka fuliyay laamiga dheer ee Degmadda Kaxda, qaraxaasi oo ay ku geeriyoodeen tiktokers muuqaalo ku duubaayey laamiga hareerihiisa, Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad sugida Qaranka, ayaana qabatay isagga labadiisa Horjooge ee Yaasir iyo Guuleed  oo uu u kala gudbinaya Subag.

Farxaan Aadan Xassan, ayaa Qoryoolay uu ku dhashay uga soo cararay dugsi Diidnimo, waxaana laga diiwaan geliyay Safka Khawaarijta, Gaar ahaan Qeybta Dilalka qorsheysan iyo Qaraxyada.

Xassan Cali Ciire Kuuloow, ayaa isna lagu  eedeeyay in uu  shaqo suga u ahaa shabakadaan, waxaana uu gacan galay kadib tilmaam laga helay eedeysane Farxaan oo ay isku shaqa ahayeen.

Baaris dheer ka dib xafiiska Xeer ilaalinta Ciidamada QS, ayaa codsaday Mudeynta Kiiskaan, waana laga aqbalay.

Garsoorka Maxkamadda Ciidamada Qalabka sida oo waqti ku filan siiyey dhinacyadda dacwadda ayaa ugu dambeyn maanta ku kala xukuntay.

  • Maxamed Nuur Cali, Cabdulaahi Xuseen Maxamed iyo Deeqoow Aadan Barre ayey Maxkamadu ku xukuntay min Toban Sano oo Xabsi Argagixiso ah.
  • Cabdishakuur Cabdiqaadir Maxmed Webka, ayaa lagu xukumay Sadax sano oo Xabsi argagixiso ah.
  • Farxaan Aadan Xassan ayaa isna lagu xukumay Shan sano oo Xabsi Argagaxiso ah.
  • Halka Xassan Cali Ciire kuuloow dib loo siiyay Xuriyadiisa.

Sida uu warbaahinta u sheegay G/Sare Xasan Cali Nuur Shuute, Guddoomiyaha Maxkamadda Darajada Koowaad ee Ciidamada qalabka sida.

Golaha wasiirrada oo shir deg deg ah la isugu yeeray maanta + Xogta ajandaha

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa xalay ilaa saaka xoogaystay warar sheegaya in saacadaha soo socda dib loogu magacaabayo Agaasimihii hore ee Hay’adda Sirdoonka Qaranka ee NISA, Mahad Maxamed Salaad.

Caasimada Online ayaa heshay farriin xalay loo diray Golaha Wasiirrada, taas oo lagu wargeliyay in maanta 10:00 subaxnimo la isugu yimaado shir degdeg ah. Farriinta loo diray golaha ayaa u qorneyd sidan:

“Salaan Golaha Sharaf leh.
Iyadoo ay innagu soo food leeyihiin Munaasabadda Ciidda iyo xuska maalmaha Qarannimada ee Xorriyadda, waxaa Golaha loogu yeerayaa shir aan caadi ahayn oo diiradda lagu saarayo arrimaha amniga iyo xasillinta dalka. Berri – 1-da Juun 2025, 10:00 subaxnimo,. Goobta: Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha.”

Ilo wareedyo ka tirsan xafiiska Ra’iisul Wasaaraha ayaa Caasimada Online u sheegay in ajandaha maanta uu ka mid yahay magacaabista Mahad Salaad, taasoo marar badan dib u dhacday.

Mahad, oo seddex toddobaad ka hor uu xilka u magacaabay Madaxweyne Xasan Sheekh, ayaa la filayaa in maanta si rasmi ah loogu dhawaaqo, iyadoo uu Taliska NISA kala wareegayo Cabdullaahi Maxamed Cali “Sanbaloolshe”, oo horay xilkan uga qaaday.

Sanbaloolshe ayaa ka biyo-diiday in xilka laga qaado, isagoo Madaxweynaha iyo Ra’iisul Wasaaraha kula gorgortamay kursiga, maadaama aysan diyaar u ahayn in si toos ah dowladda uga saaraan.

Xil ka qaadista Sanbaloolshe ayey suurta-gal tahay in ay ka careysiiso beeshiisa, oo muhiim u ah dagaalka dowladda ay kula jirto kooxda Al-Shabaab, inkasta oo ay suurta-gal tahay in si kale ama xilal kale lagu qanciyo.

Kenya delists Somaliland office, backs Somalia’s unity

NAIROBI, Kenya – In a move aimed at safeguarding its diplomatic relations with Somalia, Kenya has formally removed Somaliland from its updated list of accredited foreign missions, reaffirming its unwavering support for Somalia’s sovereignty and territorial integrity.

The decision came after public outcry over a Ministry of Foreign Affairs document circulating on social media, which had listed “The Republic of Somaliland” as the 20th entry among foreign diplomatic missions in Kenya. The inclusion sparked a backlash in Kenya and Somalia, prompting the ministry to swiftly revise the list and eliminate any reference to the self-declared republic.

Somaliland, which unilaterally declared independence from Somalia in 1991, has long sought international recognition but remains unrecognized by any UN member state—including Kenya. The Federal Government of Somalia has consistently opposed any form of diplomatic acknowledgment of the breakaway region.

On May 29, Somaliland President Abdirahman Mohamed Abdullahi, known as “Irro,” formally inaugurated a liaison office in Nairobi. Somaliland publicly described the office as a “mission,” despite previous Kenyan statements rejecting any official diplomatic presence by Somaliland in the capital.

Kenya reaffirms Somalia’s sovereignty 

Kenya’s Ministry of Foreign Affairs responded promptly, reiterating that the government recognizes only the Federal Republic of Somalia as the sole legitimate authority over the entire Somali territory, including Somaliland.

“The Ministry of Foreign and Diaspora Affairs reiterates the Government of Kenya’s full recognition of the sovereignty and territorial integrity of the Federal Republic of Somalia,” read the statement. It added that Kenya has not sanctioned or formally supported the opening of the Somaliland office.

The ministry emphasized that any interaction with Somaliland must be conducted strictly through the Federal Government of Somalia, underscoring Nairobi’s commitment to diplomatic norms and regional stability.

Despite the Kenyan government’s formal disapproval, the office opening was attended by several high-ranking Kenyan officials, including Uasin Gishu Governor Jonathan Bii and Marsabit Senator Mohamed Said Chute—both of whom openly praised the move and expressed support for stronger ties with Somaliland.

Adding to the controversy, President Irro was received at Nairobi’s State House, where he held talks with Kenyan President William Ruto. Somaliland’s presidential spokesperson, Hussein Adan Igeh, later publicized the meeting, posting a photo of the two leaders together and describing their discussions as focused on trade, education, infrastructure, and regional security.

“We discussed ways to deepen bilateral relations, especially in areas such as trade, education, transportation, and economic development,” Irro said in a statement issued in Swahili. “We also addressed broader regional concerns, emphasizing peace and stability in the Horn of Africa.”

Notably, Kenya’s State House did not release any official statement or photographs regarding the meeting—an unusual departure from the protocol that has fueled speculation about Nairobi’s diplomatic intentions.

Somalia’s troubled relation with Kenya 

The Somali government, which has previously protested high-level contact between Kenyan officials and Somaliland representatives, has yet to issue a formal response. However, the development will likely provoke renewed tensions between Mogadishu and Nairobi.

In 2020, Somalia severed diplomatic ties with Kenya. It expelled its ambassador after then-President Uhuru Kenyatta held a public meeting with Somaliland President Muse Bihi Abdi. At the time, Mogadishu accused Kenya of “continued and direct interference” in its internal affairs.

Somaliland continues to operate independently, with its own government, currency, and security forces. However, it lacks formal recognition on the international stage. Nevertheless, it maintains informal ties with several countries, including Kenya, primarily in trade and security cooperation.

Kenya’s foreign ministry reiterated that such cooperation must be channeled exclusively through Somalia’s central government. “Any engagement with Somaliland must go through the Federal Government of Somalia,” the ministry emphasized, reaffirming its support for Somalia’s unity and international legal status.

Somalia opposition warns of Mohamud’s ‘authoritarian drift’

MOGADISHU, Somalia—A coalition of influential Somali opposition leaders issued a strongly worded joint statement on Friday, accusing President Hassan Sheikh Mohamud’s government of corruption, abuse of power, and failure to combat terrorism effectively.

The unprecedented statement was the outcome of a four-day summit held in Mogadishu from May 27–31 by the Somali Salvation Forum (Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed). The group comprises 13 presidential contenders, including former presidents, prime ministers, parliamentary speakers, and senior political figures.

The forum’s detailed criticism highlighted critical challenges facing Somalia, such as the ongoing insurgency by Al-Shabaab and ISIS-linked militants, constitutional conflicts, allegations of widespread corruption, political exclusion, illicit privatization of public land, and severe economic mismanagement.

Call for a unified approach against terrorism

In its declaration, the forum emphasized the necessity of presenting a united front against militant groups, particularly Al-Shabaab and ISIS affiliates. The opposition expressed firm support for the Somali National Army and local militias battling insurgents but sharply criticized President Mohamud’s administration for “strategic incompetence” and failing to support troops adequately.

“The government’s mismanagement and neglect of our frontline soldiers pose a direct threat to Somalia’s sovereignty and national unity,” the opposition statement declared.

Opposition leaders demanded immediate improvements in troop welfare and strategic planning to secure decisive victories against militant groups.

Accusations of authoritarianism and political marginalization

The opposition accused President Mohamud’s administration of undermining Somalia’s federal governance structure by orchestrating illegal term extensions in regional states, including Galmudug, Hirshabelle, and Southwest State.

“These unlawful extensions demonstrate President Mohamud’s authoritarian ambitions and attempts to rig future elections in his favor,” the forum said.

The statement further condemned the alleged “political marginalization and discriminatory practices” targeting the states of Puntland and Jubaland, cautioning that these actions risk exacerbating regional tensions and national fragmentation.

Corruption and mismanagement of national resources

Opposition figures accused Mohamud’s government of extensive corruption, nepotism, and the secretive privatization of national resources. They specifically demanded transparency and public accountability regarding agreements involving Somalia’s petroleum, mineral, and fishery resources.

“President Mohamud’s administration has facilitated wealth accumulation by a small group of cronies at the expense of ordinary Somalis,” the forum alleged.

They attributed a recent sharp decline in Somalia’s real estate market, capital flight, and stalled business activities to the administration’s economic mismanagement. Furthermore, the forum linked Somalia’s ongoing migration crisis—particularly recent tragedies involving young Somalis drowning at sea—to “economic despair and hopelessness driven by government failures.”

Condemnation of press freedom violations

The opposition expressed grave concern over what they described as systematic press freedom violations under President Mohamud’s administration. They accused government security forces of targeting independent media outlets and journalists critical of official policies.

“The persistent intimidation, harassment, and unlawful restrictions imposed on independent journalists and media organizations are unacceptable and fundamentally threaten Somali democracy,” the opposition warned.

Calls for inclusive political dialogue and electoral reform

Opposition leaders called for immediate inclusive dialogue involving federal and regional stakeholders to resolve mounting political tensions. They explicitly rejected any return to the indirect electoral system used in 2022, instead demanding transparent, universal suffrage elections in line with Somalia’s 2012 constitution.

Additionally, the forum urged resuming stalled dialogue between the federal government and Somaliland, warning against external interference to divide Somalis further.

Addressing the humanitarian crisis and youth migration

Opposition leaders also offered condolences to families who recently lost loved ones when Somali youth drowned attempting dangerous sea crossings between Algeria and Spain. They blamed the tragedy directly on economic mismanagement and the lack of opportunities in Somalia.

“These tragic losses highlight the urgent need to address Somalia’s internal crises. Our youth deserve better opportunities and reasons to build their futures at home,” the forum emphasized.

Acknowledgement of the international community and public support

Concluding their statement, opposition leaders expressed gratitude for the sustained support from the Somali public and international partners. They notably recognized the Jazeera Hotel for hosting their summit. They commended the international community’s ongoing role in Somalia’s peacebuilding and state-building processes.

Signatories included prominent political figures such as former presidents Sharif Sheikh Ahmed and Hassan Ali Khaire; former prime ministers Omar Abdirashid Ali Sharmarke and Mohamed Hussein Roble; and leading opposition figure Abdirahman Abdishakur Warsame.

This collective opposition stance reflects deepening political challenges for President Mohamud’s administration as Somalia navigates intensifying security threats, economic instability, and heightened political uncertainty ahead of critical upcoming elections.

Daawo: Rooble oo kashifay sir uu ka hayo Xasan Sheekh iyo arrin uu u sheegay

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble ayaa shaaciyey hadal yaab leh oo Xasan Sheekh uu ku yiri mar ay ka wadahadlayeen arrimaha doorashada iyo isku wareejinta xukunka.

Rooble ayaa sheegay in Xasan Sheekh uu si cad ugu sheegay in xukunka uu xoog ku heysa doono oo sidii Farmaajo uusan iska wareeji doonin.

“Madaxweyne Xasan Sheekh waxaa iigu dambeysay 28-kii September, xiligaas waxaa laga joogaa hal sano, waana la taliyey, laakiin waxaan kala kulmay jawaab aadnaa jecleysa doonin, anigana iga yaabisay,” ayuu yiri Rooble.

Rooble ayaa sheegay in Xasan Sheekh uu talo ugu tegay intii aan la dooran iyo markii la doortay kadib, balse uusan kala kulmin jawaab uu ku farxo.

“Talo walaalnimo ayaan siiyey Xasan Sheekh, waxaan kula taliyey afar sano in uusan maalin ku darsan oo dalka uu si nabad ah uga tago, dad wanaagsanna uu ku wareejiyo, laakiin markii la doortay waan la kulmay, wuxuuna igu yiri Madaxweyne Farmaajo xukunka isagoo awooda inuu heysto ayuu dhulka iska dhigay, ana doqon maahi oo usha waan heysanayaa,” ayuu yiri Rooble.

Wuxuu intaas ku sii daray “ Madaxweyne Xasan Sheekh afkiisa ayaan ka haayaa xukunkaas inuu rabo inuu sii heysto.”

Sidoo kale Rooble ayaa taageero u muujiyey Puntland iyo Jubbaland, isagoo sheegay in Xasan Sheekh ay ka siyaasad badan yihiin, kana soo hari doonaan.

“Madaxweyne Xasan caawa seexan maayo, waxaana leeyahay laf kaa weyn waa ku jebisaa oo Puntland iyo Jubbaland ayagaa soo haraya, adiga ayaa baxaya” ayuu yiri Rooble.

Rooble ayaa sheegay in si weyn uu Xasan Sheekh ugala taliyey dagaalka Puntland iyo Jubbaland, isagoo u cadeeyey in raggaas aan dagaal waxba looga qaadi karin oo ay tahay inuu la heshiiyo, balse uu ka dhega adeygay taladiisa.

Hoos ka daawo

Xogta wada-hadalkii Xasan Sheekh iyo Recep Erdogan

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa dhiggiisa Turkiga, Madaxweyne Recep Tayyip Erdogan, khadka taleefanka kula hadlay galabta.

Wadahadalka labada madaxweyne ayaa diiradda lagu saaray xiriirka laba geesoodka ah ee Soomaaliya iyo Turkiga, iyo arrimo ku saabsan gobolka iyo dunida inteeda kale.

Madaxweyne Erdoğan ayaa Madaxweyne Xasan u xaqiijiyey in Turkigu taageersan yahay himilada horumarineed ee Soomaaliya ee ku saleysan dimuqraadiyadda, isla markaana uu sii kordhin doono taageeradiisa dagaalka Soomaaliya kula jirto argagixisada.

Sidoo kale Madaxweynaha Turkiga ayaa xusay in iskaashi rajo badan leh uu ka dhexeeyo Turkiga iyo Soomaaliya, kaas oo ay ugu muhiimsan yihiin dhinacyada tamarta iyo kalluumeysiga.

Madaxweyne Xasan Sheekh, ayaa uga mahadceliyay dowladda Turkiga taageerada ballaaran ee joogtada ah ee ay siiso Soomaaliya.

Ugu dambeyntii, Madaxweyne Erdoğan, ayaa u diray salaan iyo bogaadin Madaxweyne Xasan Sheekh iyo guud ahaan shacabka Soomaaliyeed munaasabadda soo socota ee Ciidda Carafo (Ciidul Adxaa) awgeed.

Turkiga ayaa Soomaaliya ka wada shidaal baaris mareysa heer gabagabo ah, waxaana u badan qodobada ay labada Madaxweyne ka wadahadleen arrimaha shidaalka.

Markii lasoo gabagabeeyo baarista, Turkiga oo ku howlgelaya natiijada laga helo baaritaanka ayaa horay ka bilaabaya qoditaanka shidaalka, sida uu dhigayo heshiiska labada dal.

Mucaaradka oo soo saaray 11 qodob oo xasaasi ah

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa soo baxay war-saxaafadeedkii aadka loo sugaayey mucaaradka, kaas oo ka kooban 11 qodob oo si wadajir ah ay u soo saareen 13 musharax oo u taagan xilka Madaxweynaha Soomaaliya.

Hoos ka akhriso war-murtiyeedkaan xasaasiga ah:

Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed oo ay ka mid yihiin madax hore dalka uga soo qabtay xilka Madaxweynaha, guddoonka Baarlamaanka, madaxa Xukuumadda, wasiirro, iyo xildhibaanno ka tirsan Baarlamaanka Federaalka ayaa isugu yimid shir muddo afar maalin ah 27- 31 Maajo 2025, ku yeesheen magaalada Muqdisho ee caasimadda dalka.

Madasha oo wadatashiyo la yeelatay qaybaha kala duwan ee bulshada sida odayaasha dhaqanka, culimada, dhallinyarada, haweenka, warbaahinta, iyo madasha bulshada rayadka ah ayaa looga hadlay dagaalka lagula jiro kooxaha argagixisada Al-shabaab iyo Daacish,

midnimada iyo wadajirka dalka, khilaafka siyaasadeed ee ka dhashay dastuurkii dalka ee la beddelay, musuqa iyo eexda baahday, xaraashka dhulka danta guud, heshiisyada qarsoon ee lagu bixiyey khayraadka dabiiciga ah ee dalka, dhallinyarada ku dhammaatay badaha iyo

saxaraha geeri go’ankanka ah, duruufaha dhaqaale xumo iyo xaaladda qallafsan ee

bani’aadannimo.

Ugu horrayn Madashu waxay waaladiinta iyo shacabka Soomaaliyeed uga tacsiyeynaysaa dhallinyaradii Soomaaliyeed ee ku nafwaayey biyaha badda u dhexaysa Aljeeriya iyo Isbayn,

iyagoo ka qaxaya rajo la’aan iyo quus ay ka qabaan mustaqbalka dalkooda.

Madashu waxay soo saartay qodobbada soo socda;

1. Amniga iyo la dagallaanka argagexisada:

Madashu waxay hoosta ka xariiqday in meel looga soo wada-jeesto dagaalka kooxaha argagexisada ah ee Alshabaab iyo Daacish, si buuxdana loogu garab istaago dowladda, si loo badbaadiyo jirtaanka qarannimo iyo dowladnimada ee dalkeenna, iyadoo dhanka kale lagula xisaabtamayo hoggaanka dowladda

maamulka iyo istiraatiijiyad xumida dagaalka, dayaca iyo daryeel la’aanta geesiyada naftood hurayaalka ah ee Ciidanka Xoogga Dalka iyo halgamayaasha degaannada kala duwan.

2. Midnimada iyo Wadajirka Dalka:

Madashu waxay xoojinaysaa midnimada iyo wadajirka dalka, waxayna canbaaraynaysaa faquuqa siyaasadeed, kala irdhaynta iyo talo isku kali yeelka maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh ee lagu wiiqayo heshiisyadii siyaasadeed ee

saldhigga u ahaa Jamhuuriyadda Saddexaad ee dalka, kuwaasoo ka soo billaawday shirarkii 1Carta iyo Mbgathi.

3. Sharciyada Maamul Gobolleedyada: Shirku wuxuu walaac xoog leh ka muujinayaa muddo dhaafka xileed ee dowlad gobolleedyada Galmudug, Hirshabelle iyo Koonfur Galbeed,

taasoo khilaafsan dastuurka dalka iyo midka dowlad Gobolleedyada. Muddo kordhinta sharci darrada ah, ku biirista Xisbiga Madaxweynaha iyo burburinta Madashii Wadatashiga Qaran waxay tilmaam cad ka bixinayaan damaca kalitalis ee Madaxweyne Xasan Sheekh iyo qorshihiisa mudo kordhin iyo xaqiijinta doorasho kaligii ku guulaysan karo.

4. Ku Takrifalka awoodda, eexda iyo Musuqmaasuqa: Madashu waxay si adag u

canbaaraynaysaa ku takrifalka awoodda dowladda, musuqa iyo eexda baahday, xaraashka dhulkii dowladda ee danta guud, heshiisyada qarsoodiga ah ee ku aaddan khayraadka dabiiciga ah ee batroolka, macdanta, iyo kalluunka, u sinnaan la’aanta fursadaha shaqo, kunturaadaha, mashruucyada horumarineed ee dalka iyo adeeg la’aanta bulshada, kuwaasoo

sabab u noqday;

a) b) c) d) In dhaqaalihii dalka uu galo gacanta inyar oo xulafo la ah Madaxweynaha.

Qiime jab ku dhacay beeca dhulka, kaasoo khasaare baaxad leh u geystay dad badan oo dhulka maalgashaday.

Dhaqdhaqaaqii ganacsi oo istaagay, taasoo keentay in hanti badan oo balaayiin doolar ah dalka lagala baxo, dibaddiisana lagu maalgashado.

Rajo beel dhallinyaradii kaga dhacay dowladnimada, kuna qasbay in ay dalka ka cararaan oo hijro iyo qax hor leh galaan.

5. Xorriyadda siyaasadda iyo saxaafadda: Madashu waxay canbaaraynaysaa xadgudubka joogtada ah ee lagula kaco warbaahinta madaxbannaan ee dalka iyo jajuubka dadwaynaha lagu qasabayo is-diiwaan gelinta iyo ka qayb-qaadashada wax lagu sheegay doorasho, taasoo

aysan raali ka ahayn, xayiraadda safarrada siyaasiyiinta iyo xadgudubyada loo gaysto

suxufiyiinta warbaahinta madaxbannaan oo lagu afjigayo tebin dareenka ay shacabka ka qabaan maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh.

Haddaba Madashu waxay;

1. Adkaynaysaa midnimada iyo wadajirka dalka, ilaalinta heshiisyadii saldhigga u ahaa aasaaska Jamhuuriyadda saddexaad ee Soomaaliya ee;

a) Nanaanka Federaalka

b) Awood qaybsiga

c) Nidaamka Barlamaaniga ah

d) Doorashada afar sanadlaha ah

e) Wadar-oggol iyo isla-guddoon in lagu gooyo talada geedi-socodka dowlad-dhiska dalka.

2. Caddaynaysaa in ay si buuxda u garab tagaan tahay Ciidanka Qalabka Sida, Ciidanka Difaaca Puntland iyo halgamayaasha deegaanka ee maamulka Hirshabeelle, gaar ahaan Macawiislayda gobolka Hiiraan ee baacsanaya kooxaha xagjirka iyo argagexisada, waxayna ku baaqaysaa in hiil iyo hooba lala garab istaago geesiyada naftood hurayaalka ah.

Madashu waxay Hoosta ka xariiqaysaa in dastuurka la beddelay uu halis ku yahay geeddi-socodka dowlad-dhiska, midnimada iyo wadajirka.

Uga digaysaa Madaxweynaha faquuqa siyaasadeed ee uu maamulkiisa ku hayo

dowlad gobolleedyada Puntland iyo Jubaland, iyo ficillada xalka sii fogaynaya ee furinta siyaasadeed looga furayo Gobolka Gedo, waxayna ku baaqaysaa in la qaado cunaqabataynta saaran degaannada hoos yimaada dowlad gobolleedka Jubaland.

Canbaaraynaysaa xadgudubka iyo beegsiga warbaahinta madaxbannaan ka

imaanaya hay’adaha ammaanka dowladda federaalka, waxayna xoojinaysaa ilaalinta

xorriyadda saxaafadda, madaxbannaanida warbaahinta iyo kaalintooda lagama

maarmaanka u ah dimoqraadiyadda iyo isla-xisaabtanka sharciga ku dhisan.

Ugu yeeraysaa Madaxweynaha inuu degdeg u joojiyo iibinta dhulka danta guud inta ka harsan, shacabka Soomaaliyeedna u soo bandhigo dhammaan heshiisyadii uu ku bixiyay khayraadka dabiiciga ah ee dalka iyo hannaanka maaraynta dhaqaalaha ka soo xarooday heshiisyadasi.

Uga digaysaa ganacsatada Soomaaliyeed in aysan ku kadsoonin iibsashada dhulka

danta guud oo aan loo marin sifo sharci ah meel kasta oo uu ku yaallo.

Soo jeedinaysaa in saamileyda siyaasadeed ee dowladda federaadla, madaxda dowlad gobolleedyada iyo siyaasiyiinta mucaaraka kulan degdeg ah la isugu yimaado, si dalka laga samatabixiyo halista argagexisada, loona mideeyo awoodda iyo abaabulka looga hortago duullaankooda, xalna looga gaaro khilaafka siyaasadeed ee ka dhashay dastuurka la beddelay, doorashooyinka aan heshiiska lagu ahayn, maaraynta hannaanka dhaqaalaha iyo heshiisyada khayraadka dabiigiga ah.

Ka soo horjeeddaa in dib loogu laabto doorashadii dadbanayd ee sanadkii 2022,

waxay taageersantahay hannaan doorasho oo daahfuran oo heshiis lagu yahay,

looguna gogol-xaarayo qof iyo cod, kuna salaysan dastuurkii dadka Soomaaliyeed ku heshiiyeen ee 2012, iyo xeerarka xisbiyada iyo guddiga doorashada uu ansixiyey iyo Baarlamaankii sagaalaad ee sharcigii doorashada tooska ah ee uu meel-mariyay Baarlamaankii 10aad.

10. Waxay ku baaqaysaa in dib loo billaabo wadahadalladii u dhexeeyey Soomaaliya iyo Somaliland, si looga hortago ajandayaasha gurracan ee shisheeyuhu ku doonayaan kala qaybinta ummadda Soomaaliyeed.

11. Mashashu waxa ay u mahadcelineysaa guud ahaan shacabka Soomaaliyeed, gaar

ahaan qaybihii kala duwanaa ee bulshada ee talooyinka wax-ku-oolka ah ku biiriyay

shirka madasha, sidoo kale, waxay uga mahadcelinaysaa Hotel Jazeera martigelinta iyo maamuska sharfata leh, iyadoo beesha caalamka uga abaalhaysa taageerada joogtada ah ee ay u fidiyaan shacabka Soomaaliyeed iyo kaalintooda nabadda iyo dowlad-dhiska.

31. Shariif Sheekh Axmed

2. Shariif Xasan Sheekh Aadan

3. Maxamed Mursal Sh Cabdiraxmaan

4. Cabdi Faarax Shirdoon (Saacid)

5. Maxamad Xuseen Rooble

6. Cumar Cabdirashiid Cali Sharmarke

7. Xasan Cali Khayre

8. Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame

9. Axmed Ciise Cawad

10. Cabdulqaadir Cosoble Cali

11. Dr. Cabdinuur Sheekh Maxamed

12. Eng Cabdullahi Abuukar Xaaji (Cabdullaahi Carab)

13. Daahir Maxamuud Geelle

–Dhammaad–

Somalia at a perilous crossroads. – Part 1: The election and the call for national reflection

With just twelve months until Somalia’s presidential and parliamentary elections in May 2026, the nation once again stands at a familiar—and fateful—crossroads. Political divisions are hardening. The rules of the game remain unclear. Insecurity is on the rise, and international partners, weary from years of engagement, are showing signs of fatigue. Confidence in the process is waning. With the risk of state collapse looming on the horizon—and with all the painful consequences we have collectively endured not so long ago— Somalia stands at a perilous crossroads.

Meanwhile, Somali leaders are once again locked in disputes over how the next vote should be conducted. Will the long-promised transition to direct suffrage finally become a reality? Or will the country retreat to the clan-based, indirect electoral system that has long shaped its political landscape? Yet beneath these procedural questions lies something far more important: not just how we vote, but why we vote. What do we truly hope to achieve through this election? What kind of leadership can carry Somalia beyond the familiar cycles of crisis and compromise—toward a future rooted in justice, dignity, and a shared national vision? This moment demands more than political maneuvering. It calls for collective reflection—a reckoning with who we are as a nation and where we are determined to go.

A Call to Conscience: Why this moment matters for all Somalis

Whether we have a vote or not in this process, whether we support the federal government or oppose it, whether we live in Mogadishu, Somaliland, Puntland or areas beyond the federal government’s control— this moment concerns all Somali’s. For some, the current government is seen as illegitimate, symbolic, foreign-backed, or ineffective. Others see it as a necessary institution navigating impossible constraints. But whatever one’s perspective, the occupant of Villa Somalia remains a consequential figure—whose decisions, or indecision, will impact every corner of the Somali nation.

From our own turbulent history, and from the hard-learned lessons of nations like Afghanistan, Libya, Sudan, Iraq, Syria, or Yemen, we know the truth: leadership in fragile states can either guide societies through transitions—or plunge them into deeper chaos. It can foster pathways to stability or fuel further instability, contribute towards unity—or fuel fragmentation. It can become a source of hope—or a catalyst for despair.

And so, this article is not about endorsing a candidate or choosing between electoral models. It is a call to conscience. A call to rise above familiar cycles of loyalty and personality, and to confront the fundamental questions we too often ignore: What is the state of our nation? What kind of leadership do we need— ethically, strategically, morally—to heal, to build, and to move forward? This is a call for every Somali, regardless of region, clan, or political leaning, to pause and reflect. To think beyond the next election and toward the kind of nation we are trying to build. This is the duty we owe—to ourselves, to our children, and to the generations yet to come.

Understanding the cycle we’re in

Over the past three decades, the Somali people have lived through state collapse, civil war, fragmented authority, foreign interventions, and patchwork peace processes. Despite moments of relative calm, we remain trapped in a cycle that only deepens the layers of our crisis: o Conflicts remain unresolved, only morphing into new forms.

  • Reconciliation efforts lack ownership and sincerity, often orchestrated by elites while the public watches from the sidelines.
  • Economic hardship continues, especially among youth and marginalized communities. o Rampant corruption, loss of public trust, and the normalization of unethical behavior have eroded social cohesion.
  • Moral decay, including declining compassion and communal solidarity, has left many Somalis feeling alienated and fragmented from one another.
  • A weakened sense of collective identity, replaced by transactional loyalties and hyper-localized politics, has frayed the fabric of national unity.
  • State-building has stagnated, with institutions often designed more for appearance than function. o Geopolitical influences shift constantly, making national planning unpredictable.

These dynamics have not only perpetuated instability but created a deeper sense of national fatigue, confusion, and despair.

Reconciliation is not a ceremony – It’s a covenant

True reconciliation is not about elite summits or symbolic handshakes. It is about creating a moral, social, and political covenant among citizens—a shared understanding of how we coexist, respect one another, and build a future together. This is what political theorists and moral philosophers call a social contract. Without such a foundational agreement, no form of governance can be seen as legitimate. Legal systems do not emerge from thin air—they are born from shared social norms and values. If we do not know what justice means in our own context, how can we design or enforce just laws? A functioning government must rest on a clear social contract. And in Somalia today, we must rejuvenate and rebuild that contract—from the grassroots to the highest levels of leadership.

The leader Somalia needs – And the work that awaits

The complexity of Somalia’s current crisis demands a specific kind of leadership. Not just experienced politicians, but visionaries—those with the intellectual, moral, and spiritual clarity to lead with courage, humility, and foresight. What is required now is: o A radical yet pragmatic thinker, who can make sense of Somalia’s diverse realities and synthesize them into a coherent vision. o A diplomatic leader, skilled in building consensus and healing divisions through real consultation (shura), not backroom deals.

  • A reformer, capable of redesigning dysfunctional systems—not copying foreign models but creating structures that reflect Somali society and can be workable in the current context and realities.
  • A servant leader, who lays the foundation for the next generation instead of chasing personal, political, or financial gain.
  • Someone with the ability to return hope, by articulating a shared vision and making people part of it.
  • And crucially, a moral leader, who can renew our ethical compass—reinstating trust, compassion, and civic responsibility as foundational values of Somali public life.

This leader must be capable of not only building institutions but reviving our moral imagination—so that people once again believe in something greater than personal survival or clan loyalty. They must confront the normalization of corruption, fatalism, ethical relativism, and societal cynicism by living the example: transparent, accountable, trustworthy, compassionate. That is how social trust is restored. That is how hope is reawakened. And these goals cannot be just empty words, they must become the purpose and design of the entire government practised in every action, every single day —anchored in a clear five-year national roadmap and collective vision.

A spiritual responsibility

Only Allah is the possessor of all power, truth, and guidance. And in this era of uncertainty, our most sacred responsibility is not only civic—but spiritual. We must reflect. We must speak honestly. We must advise wisely. And above all, we must pray—for a just leader, guided by taqwa (God-consciousness), adl (justice), rahma (compassion), and hikmah (wisdom). A leader who brings people together.
A leader who reforms systems, not just rhetoric.
A leader who renews morality, social purpose and service, not just political discourse.
A leader who seeks divine approval more than political survival.
A leader who understands that history is shaped not just by victories, but by selfless vision, humility, and service.

Elections are not just a political choice—They are a national mirror

We are at a defining moment. Somalia needs more than an election—it needs deep introspection. More than a government—it needs true governance. More than a candidate—it needs a national covenant.

Let this not be just another political season of picking sides, but a moment to elevate the conversation. Choosing our leaders must go beyond dividing the spoils, debating federalism, or navigating the tensions between central authority and sub-national entities. It is a decision that shapes the very fabric of our society as a people—our social contract, our shared identity, and our way of life. Let this be a time for national reflection, for honest dialogue, and for moral clarity. Our future demands nothing less. And may Allah, the Most Wise and Most Just, guide us to a path of mercy, unity, and peace. Ameen.

By: Khaalid X. Xassan X. Mahamuud (Gadhweyne), is an economist with over 15 years of experience in institutional reform, local governance, and inclusive economic growth across the Horn of Africa. 

Mucaaradka oo sameystay isbaheysi u dhigma kan Xasan

Muqdisho (Caasimada Online) – Madasha Samata-bixinta ee xubnaha Mucaaradka oo maalmihii la soo dhaafay shir uga socday Hotelka Jazeera ay ku midoobeen ayaa doortay hoggaan ka kooban Guddoomiye, Saddex Ku xigeen, Xoghaye iyo Afhayeen KMG ah.

Qaab dhismeedka hoggaanka ayaa u dhigan hannaan awood qeybsi oo kale, inkastoo xubnaha hoggaanka aanay ku jirin xubin Beelaha Shanaad.

Mucaaradka ayaa la filayaa in saacadaha soo socda ay soo saaraan war-saxaafadeed ku saabsan xaalada dalka, kaas oo lagu saleynayo aragtiyihii ay isku dhaafsadeen shirkaan oo maalmo uga socday Muqdisho.

Qaabka loo dhisay Hoggaanka Madasha Mucaaradka ayaa u eg midda Xisbiga JSP ee ay ku mideysan yihiin madaxda dowladda federaalka iyo dowlad goboleedka.

Xisbiga hoggaamiya dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada qaar hoggaankiisa ayaa ka kooban Guddoomiye, Afar ku xigeen iyo Xoghaye oo la jaan-qaadaya hannaanka wax qeybsiga beelaha ee loo yaqaan 4.5.

Madasha cusub ee mucaaradka ayaa waxaa ku mideysan inta badan xubnaha ugu saameynta badan siyaasadda dalka ee banaanka ka jooga xeyndaabka dowladda ama aan xilalka ka heynin.

Xubnaha ka maqan ee muhiimka ah waxaa kamid ah Farmaajo, Cabdiweli Sheekh, Saciid Deni iyo masuuliyiin kale oo faro ku tiris ah, kuwaas oo dib uga soo biiri kara ama dhankooda ka abaabula kara qorshahooda siyaasadeed.

Dhaq-dhaqaaqa cusub ee mucaaradka ayaa cabsi weyn ku haya dowladda federaalka, waxaana la sugayaa warka ay ka soo saari doonaan shirka xasaasiga ah ee Muqdisho uga socda.

Hanaanka loo dhigayo doorashooyinka Soomaaliya iyo wax ka bedelka lagu sameeyey dastuurka ayey ka taagan tahay dooda ugu adag ee mucaaradka iyo dowladda dhex-taalla, sidoo kale guddiga doorashooyinka oo baarlamaanku ansixiyey ayey mucaaradku dood weyn ka qabaan.

 

Amniga aagga Jowhar oo la adkeeyay kadib xaalad…

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeellaha Dhexe ayaa sheegaya in si aad lo adkeeyay ammaanka deegaannada u dhow magaalada Jowhar ee caasimada dowlad goboleedka HirShabelle, sababo la xiriira weerarada Al-Shabaab.

Ciidamada dowladda iyo kuwa Burundi ayaa lasoo warinayaa inay isku fidiyeen deegaannada u dhexeeya Jowhar iyo Mahadaay, halkaas oo haatan ay ka socdaan abaabullo culus oo ka dhan ah ka hortagga Al-Shabaabka soo galay Shabeellaha Dhexe.

Guddoomiyaha maamulka degmada Mahadaay Axmed Xuseen Afrax oo la hadlay warbaahinta ayaa ka warbixiyay dhaq-dhaqaaqyada socda, waxaana uu tilmaamay in Mahadaay ay hadda nabad tahay, balse ujeedkoodu yahay inay ka hortagaan Al-Shabaabka ku sugan deegaannada Cadaale Cadaale iyo Ceel Baraf ee gobolka Shabeellaha Dhexe.

“Hadda degmada ayaan joognaa waa nabad qabnaa tuulooyinka nagu dhow dhowna marka laga reebo dhulkaas gadaale Caadle iyo Ceel Baraf halkaas oo ay joogaan nimankii iyaga ahaa, laakiin annaga hadda qorshaheynaa waa inaan ka hortagnaa” ayuu yiri Afrax.

Sidoo kale, wuxuu tilmaamay in haatan ay ku jiran difaac adag, haddii weerar loo baahdana ay qaadi doonaan, sida uu hadalka u dhigay.

“Waxaan ku sheegayaa difaac ayaan ku jirnaa ka degmo ahaan iyo wixii ciidan oo innoo jooga, haddii loo baahdana weerar dowladda federaalka ayaa ka war sugeynaa” ayuu raaciyay.

Guddoomiyaha ayaa sidoo kale xusay in degmada Mahadaay ay isku filan tahay, isla markaana ciidamada jooga ay diyaar u yihiin difaaca deegaankooda.

Xaaladda ayaa haatan ah mid kacsan, waxaana dadka deegaanka ay cabsi ka muujinayaan in arrintu isku rogto gacan ka hadal, uuna qarxo dagaal u dhexeeya labada dhinac.

Shabeellaha Dhexe ayaa waxaa haatan ka soconayo guluf dagaal oo ka dhan ah argagixisada, waxaana iska kaashanayaa dowladda federaalka iyo dadka deegaanka.

Mucaaradka ku shirsan Muqdisho oo war culus ka soo saaray maqnaashaha Farmaajo

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Xubnaha mucaaradka ee shirka ku yeeshay hoteelka Jasiira ee magaalada Muqdisho ayaa markii ugu horreysay si faah-faahsan uga hadlay maqnaashaha madaxweynihii hore ee dalka, Maxamed Cabdullaahi Maxamed (Farmaajo) oo aanu kasoo muuqan shirkaas oo si weyn looga soo horjeeday qorshaha Xasan Sheekh.

Afhayeenka isbaheysiga cusub ee ay ku dhowaaqeen mucaaradka Daahir Maxamuud Geelle ayaa si gaar ah uga hadlay arrinta Farmaajo, kadib markii ay wax ka waydiiyeen Wariyeyaasha.

“Madaxweyne Maxamed Cabdullahi Farmaajo waxaan rajeynayaa inuu yahay nin musharrax ah oo xukunka inuu kusoo noqdo raba waa madaxweyne dalka kasoo taliyay dadka qaar waa la fiicnaa, qaarna waa la qaldanaa, Baarlamaanka markii la’isugu tegeyna waxaa batay intii diidaneyd, intii ogoleydna waa yaraatay” ayuu yiri afhayeen Daahir Maxamuud Geelle.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in Farmaajo uu yahay shaqsi, isla markaana uu ku biiri karo isbaheysigooda ama uu diidi karo, iyaguna aanay u diidin madasha.

Waxaa kale oo uu qiray inuu yahay musharrax madaxweyne oo xaq u leh inuu tartamo, ciddii uu doonana uu ku biiri karo.

“Hadda haddii uu yimaado waa muwaadin Soomaaliyeed oo tartami karo aniga inta aan la socdo madasha qof loo diiday la’iima sheegin, inta aan imidna ma aanan maqlin laakin waa nin siyaasi ah oo dad ay wax isku darsan karaan oo dad ay wax isku diidi karaan inuu yahay ayaan ogahay” ayuu mar kale yiri afhayeenka isbaheysiga cusub ee mucaaradka.

Daahir Maxamuud Geelle ayaa sidoo kale ka hadlay ku biiristiisa mucaaradka, maadaama mucaaradka dowladda uuu isaga casilay xilkii la-taliyaha Madaxweynaha ee Arrimaha Carabta.

“Aniga sideydaba xilka aan dowladda ka hayo hadii aana si madax-banaan u guda karin, aragteydeydana aysan tix-gelin laheyn waan iska wareejiyaa shaqada,” ayuu yiri Daahir Geelle.

Wuxuu sheegay in khilaafka isaga iyo madaxda dowladda uu soo bilowday bishii October 2024, xiligaas oo Madaxweynaha uu ugu tegay Dhuusamareeb oo uu deganaa, kadibna uu kala taliyey qodobo markaas miiska u saaraa dowladda.

“Waxaa qodobadaas kamid ahaa in la joojiyo qorshaha lagu baabi’inayo xafiiska ra’iisul wasaaraha oo madaxweyne ku xigeen lagu bedeli rabay, waxaan xiligaas madaxeynaha kala soo hadlay in aysan munaasab ahayn in Soomaaliya ay qaadato nidaamka Madaxweyne iyo madaxweyne ku xigeen,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Geelle.

Soomaaliya ayaa haatan gashay marxalad cusub, waxaana sii laba kacleeyay xiisadda ka taagan hanaanka doorashada oo ay isk hayaan Villa Soomaaliya iyo xubnaha mucaaradka.

 

Somaliland oo ogolaatay in loo keeno Falastiiniyiinta laga soo barakicin rabo Gaza

Hargeysa (Caasimada Online) – Mas’uuliyiinta Somaliland ayaa sheegay inay diyaar u yihiin inay soo dhaweeyaan Falastiiniyiinta si khasab ah looga rarayo Gaza, kadib warar soo baxaya oo sheegaya in Israa’iil ay qorsheyneyso masaafurin ballaaran oo shacabkaas ah, xilli ay sii socdaan duqeymaha milatari ee ay waddo.

Inkasta oo aan weli la shaacin qorshe rasmi ah oo dib u dejin ah, haddana Madaxweyne Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi iyo saraakiil sare oo ka tirsan waaxda qaxootiga Somaliland ayaa xaqiijiyay in jamhuuriyadda iskeed madaxbannaanida ugu dhawaaqday ay diyaar u tahay inay martigeliso Falastiiniyiinta—iyagoo xusay taariikhda Somaliland ee martigelinta bulshooyinka barakacay.

“Falastiiniyiintu waa walaalaheen,” ayuu yiri Madaxweyne Cabdillaahi mar uu la hadlay The Guardian. “Haddii ay si iskood ah u doortaan inay yimaadaan, waxba nagama galin. Laakiin ma jiraan wadahadallo rasmi ah oo naga dhexeeya Falastiiniyiinta ama waddan kale.”

Hadalka madaxweynaha ayaa imaanaya xilli ay jiraan warar sheegaya in ra’iisul wasaaraha Israa’iil, Benjamin Netanyahu, uu soo jeediyay in gabi ahaanba la masaafuriyo shacabka Gaza, halka madaxweynaha Mareykanka, Donald Trump, uu si cad uga hadlay qorshe ah in Falastiiniyiinta la raro si dhulka Gaza loogu beddelo xarun ganacsi iyo dalxiis.

Caydaruus Cismaan Xuseen, ku-xigeenka agaasimaha waaxda qaxootiga Somaliland, ayaa sheegay in qoysas Falastiiniyiin ah ay deegaanka degeen tan iyo horaantii 2000-meeyadii. “Falastiiniyiintu waxay halkan imanayeen tan iyo 2004, 2005. Somaliland waa meel soo dhoweysa dhammaan qaxootiga,” ayuu yiri isagoo la hadlay The Guardian.

Xilligan, 12 qoys oo Falastiiniyiin ah ayaa ku nool Somaliland, iyagoo la nool kumannaan kale oo barakacayaal ah. Mas’uuliyiintu waxay sheegayaan inay diyaar u yihiin inay qaabilaan kuwo kale oo dheeraad ah, balse waxay carrabka ku adkeeyeen in aqoonsi caalami ah uu lama huraan u yahay ballaarinta dadaallada bani’aadannimo.

“Haddii Somaliland la aqoonsado, waxaan heli doonnaa gargaar iyo iskaashi caalami ah oo dheeraad ah,” ayuu yiri Xuseen. “Taasi waxay noo sahlaysaa inaan caawinno qaxooti intaan ka badan.”

Somaliland ayaa si aamusnaan ah ugu noqotay meel nabdoon oo ay ku nool yihiin ku dhowaad 23,000 oo qaxooti ah oo ka kala yimid dalal kala duwan—oo ay ku jiraan 2,875 qof oo yimid sannadkii hore oo keliya.

 In ka badan 300 oo qoys oo ka yimid Suudaan ayaa u soo qaxay gobolka tan iyo markii uu billowday dagaalka sokeeye ee halkaas, halka bulshada reer Suuriya ee deggan Somaliland—oo uu aas-aasay dagaalkii Suuriya—ay hadda gaarayaan ku dhowaad 2,000.

Mid ka mid ah qaxootiga reer Suuriya, Xasan, oo ka soo cararay magaalada Dimishiq sannadkii 2023, ayaa Hargeysa ku tilmaamay meel nabdoon oo si wanaagsan loogu soo dhaweeyo Muslimiinta. “Waxa iigu muhiimsanaa waxa uu ahaa ammaanka,” ayuu yiri isagoo ku sugnaa xarunta diiwaangelinta qaxootiga. “Dadka reer Somaliland waa Muslimiin. Waa meel ammaan ah oo qoyskayga u wanaagsan, bulshada deegaankuna waa furfuran tahay. Si fiican ayaan ula qabsanay.”

Deganaanshaha Somaliland, heerka amniga ee la isku halleyn karo, ayaa ka dhigay meel aad loogu doonto magan-galyo gobolka buuqa badan. Si kastaba ha ahaatee, mas’uuliyiintu waxay sheegeen in awooddooda ay xaddidan tahay ilaa ay helaan aqoonsi caalami ah iyo marin u helidda maalgelin bini’aadannimo.

“Waxaan qaban karnaa wax ka badan hadda, balse waxaan u baahanahay in dunidu ay noo aragto lamaane rasmi ah,” ayuu yiri Xuseen.

Cirro oo shaaca ka qaaday in Mareykanku aqoonsanayo iyo jawaabta Mareykanka

Hargeysa (Caasimada Online) – Madaxweynaha jamhuuriyadda iskeed ugu dhawaaqday madaxbannaanida ee Somaliland ayaa sheegay in aqoonsiga caalamiga ah ee dalkiisa uu marayo marxalad aad uga dhow sidii hore, iyadoo la rajeynayo in madaxweyne Donald Trump uu noqon karo hoggaamiyaha tallaabadaasi bilaaba.

Wareysi uu siiyay The Guardian oo ka dhacay madaxtooyada Hargeysa, Madaxweyne Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi Cirro ayaa sheegay in dadaalka muddada dheer ee Somaliland ugu jirtay in la aqoonsado uu haatan si dhab ah ugu dhow guul.

“Aqoonsigu waa soo dhow yahay,” ayuu yiri Cirro, oo xilka qabtay shan bilood ka hor. “Arrintu ma ahan mar dambe ‘haddii uu imaanayo’, balse waa goorma—iyo yaa noqon doona kii ugu horreeyay ee na aqoonsada.”

Somaliland waxay ku dhawaaqday madaxbannaanideeda 1991, kaddib markii ay burburtay dowladda dhexe ee Soomaaliya. Si kastaba ha ahaatee, weli dowlad caalami ah ma aqoonsan jiritaankeeda. Khubaro ayaa sheegaya in haddii Mareykanku aqoonsado Somaliland, ay arrintaasi beddeli karto saameynta juqraafi-siyaasadeed ee Geeska Afrika, isla markaana kiciso xiisado gobolka ah.

Mas’uuliyiinta Somaliland ayaa sheegay in wadahadallo heer sare ah ay ka socdaan Washington. Madaxweyne Cirro ayaa shaaca ka qaaday in saraakiil sare oo ka tirsan ciidamada Mareykanka, oo uu ku jiro taliyaha guud ee Geeska Afrika, ay dhowaan booqdeen Hargeysa si ay u qiimeeyaan dekedda istaraatijiga ah ee Berbera. Wafdi kale oo Mareykan ah ayaa la filayaa in uu sidoo kale booqdo halkaas.

Berbera, oo ku taalla Gacanka Cadmeed, ayaa si isa soo taraysa u kasbaneysa xiisaha caalamka, iyadoo ay sii kordhayaan walaacyada Mareykanka ee ku aaddan saameynta sii fidaysa ee Shiinaha ee dalka deriska la ah ee Jabuuti—halkaas oo uu ku yaallo saldhigga milatari ee kaliya ee rasmi ah ee Mareykanka ku leeyahay Afrika, Camp Lemonnier.

Qorshe siyaasadeed muran dhaliyay oo kasoo baxay xilligii Trump ku jiray ololaha doorashada loona yaqaan Project 2025, ayaa la sheegay inuu ku talinayo in Somaliland la aqoonsado si ay u noqoto istiraatiji si looga hortago hoos u dhaca saameynta Mareykanka ee Jabuuti.

“Waxaan nahay lammaane amni, dagaalka argagixisada, iyo sugidda badaha muhiimka u ah ganacsiga caalamka,” ayuu yiri Madaxweyne Cirro, isagoo xusay in safiirka Mareykanka u jooga Soomaaliya uu saddex jeer la kulmay bilooyinkii u dambeeyay.

Si kastaba, maamulka Trump ayaa weli kala qaybsan arrinta siyaasadda muddada dheer jirta ee “Soomaali mid ah”, taas oo Somaliland u aqoonsan qayb ka mid ah dawladda Soomaaliyeed ee mideysan. Horumarrada dhulka ee kooxda Al-Shabaab iyo nuglaanta dowladda dhexe ee Muqdisho ayaa sababtay in mas’uuliyiin Mareykan ah ay bilaabaan inay dib u eegaan siyaasaddooda.

“Waqti dhaw ayaa imaan doona oo ay khasab noqoneyso in Mareykanka iyo beesha caalamku dib u eegaan habka ay ula macaamilayaan Soomaaliya,” ayuu yiri Cirro.

Si rasmi ah, Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Mareykanka ayaa weli ku adkaysaneysa in ay “aqoonsan tahay madax-bannaanida iyo midnimada dhuleed ee Soomaaliya.” Bayaan kooban oo ay la wadaagtay The Guardian ayey ku sheegtay in aanay jirin “wada-xaajoodyo ku saabsan aqoonsi” oo u dhexeeya Mareykanka iyo Somaliland.

Dhinaca kale, wasiirkii hore ee Gaashaandhigga Britain, Gavin Williamson, oo si cad u taageera madaxbannaanida Somaliland, ayaa sheegay in saraakiil Mareykan ah ay muujinayaan in aqoonsigu uu hadda yahay arrin suurtagal ah.

“Waxay horeyba uga sii leexdeen siyaasaddii ‘hal Soomaali’,” ayuu Williamson u sheegay The Guardian. “Waxaan aaminsanahay in aqoonsigu iman doono ka hor 2028—xitaa waxaa laga yaabaa inuu yimaado sanadka soo socda.”

Imaaraadka Carabta, oo ah xulafo dhow oo Mareykan ah, ayaa in ka badan $442 milyan ku maalgeliyay casriyeynta dekedda Berbera iyo dhismaha waddooyin xiriiriya dekeddaas iyo Itoobiya, waxaana la sheegay inuu riixayo qorshaha aqoonsiga.

Addis Ababa, oo muddo dheer raadineysay marin badeed, ayaa la sheegay inay ogolaatay inay aqoonsato Somaliland si ay u hesho xuquuq deked—arrin si weyn uga careysiisay Soomaaliya iyo Masar, oo horeyba ugu muransanaa mashruuca biyo-xireenka wabiga Nile ee Itoobiya, inkasta oo weli heshiiskaas aan la dhaqan-gelin.

Inkasta oo Somaliland ay leedahay dad gaaraya ku dhowaad shan milyan, doorashooyin dimuqraadi ah oo joogto ah, iyo xasillooni siyaasadeed oo la isku halleyn karo, haddana ma jirto dowlad xubin ka ah Qaramada Midoobay oo aqoonsatay. Hase yeeshee, Madaxweyne Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi wuxuu ku adkeysanayaa in isbeddelkaasi uu hadda aad ugu dhow yahay.

 

Kenya oo war cusub ka soo saartay furitaanka xafiiska SOMALILAND ee Nairobi

Nairobi (Caasimada Online) – Wasaaradda Arrimaha Dibadda iyo Jaaliyadaha Dibadda ee Kenya ayaa mar kale ku celisay in dowladda Kenya ay si buuxda u aqoonsan tahay madax-bannaanida iyo midnimada dhuleed ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, iyadoo si cad u diidday xafiiska ay Somaliland dhowaan ka furtay magaalada Nairobi.

Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi (Cirro), ayaa Khamiistii, 29-ka May, si rasmi ah u furay xafiis cusub oo ay Somaliland ku sheegtay “Mission” ay ku yeelanayso caasimadda Kenya—tallaabo ay qaaday inkastoo Kenya horey u caddeysay inaysan oggolayn in xafiis noocaas ah laga furo magaaladaasi.

Iyadoo ka jawaabeysa dhacdadaas oo ay ka qeyb galeen mas’uuliyiin sare oo ka kala socday Somaliland iyo Kenya, ayaa Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Kenya sheegtay in mowqifkeedii hore uu weli taagan yahay, isla markaana aanay dowladdu si rasmi ah u taageerin furitaanka xafiiska Somaliland.

Dowladda Kenya ayaa horey u sheegtay in xafiis wakiil ah (liaison office) oo ay Somaliland ka furan karto Nairobi uusan u bixi karin heer diblomaasi rasmi ah, iyada oo xustay in Kenya ay weli ka go’an tahay ilaalinta midnimada dhuleed ee Soomaaliya.

Si kastaba ha ahaatee, Somaliland ayaa horey u guda gashay furitaanka xafiiskaasi, arrin loo arkay inay tahay tallaabo cusub oo ay uga gol leedahay inay horumariso dadaalka ay ugu jirto aqoonsi caalami ah.

Kenya ayaa mar kale si cad u sheegtay in ay u aqoonsan tahay Dowladda Federaalka Soomaaliya inay tahay hay’adda keliya ee sharciyan metesha dhulka Soomaaliyeed, oo ay ku jirto Somaliland.

“Wasaaradda Arrimaha Dibadda iyo Jaaliyadaha Dibadda waxay mar kale xusuusinaysaa in Dowladda Jamhuuriyadda Kenya ay si hufan oo ixtiraam leh u xaqiijineyso aqoonsigeeda joogtada ah ee madax-bannaanida iyo midnimada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya,” ayaa lagu yiri bayaan ka soo baxay wasaaradda.

Inkasta oo Kenya ay mar kale ku celisay mowqifkeeda rasmiga ah, haddana xafladdii furitaanka xafiiska Somaliland waxaa ka qeyb galay mas’uuliyiin Kenyan ah oo miisaan leh, oo ay ka mid yihiin Guddoomiyaha Ismaamulka Uasin Gishu, Jonathan Bii, iyo Senatarka Marsabit, Maxamed Siciid Chute—labaduba si cad u taageeray arrintaasi.

Sidoo kale, Madaxweynaha Kenya, William Ruto, ayaa la kulmay Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Cirro, taasoo su’aalo ka dhalisay mowqifka rasmiga ah ee Kenya ee ku aaddan aqoonsiga Somaliland.

Afhayeenka Madaxweynaha Somaliland, Xuseen Aadan Cigeh, ayaa bartiisa X kusoo bandhigay sawir ay wada muuqdeen labada Madaxweyne, isagoo sidoo kale faahfaahin ka bixiyay kulankooda, kaasoo dhacay isla maalintii la furay xafiiska Somaliland ee Nairobi.

Si ka duwan hab-dhaqanka caadiga ah, ma jiro wax war ah ama sawirro rasmi ah oo ay baahisay Madaxtooyada Kenya (State House) oo la xiriira kulankaasi.

Kulanka dhex maray Ruto iyo Cirro ayaa la filayaa inuu si weyn uga caro geliyo dowladda Soomaaliya, taasoo marar badan si kulul u cambaareysay xiriirka dhow ee Kenya la leedahay Hargeysa. Sannadkii 2020, Soomaaliya waxay dib ugu yeertay safiirkeedii Nairobi, waxayna dalka ka saartay safiirkii Kenya, kadib markii uu dhacay kulan dhex maray madaxweynayaashii hore ee Kenya iyo Somaliland, Uhuru Kenyatta iyo Muuse Biixi Cabdi.

Waqtigaas, Soomaaliya waxay Kenya ku eedeysay “faragelin toos ah oo joogto ah” oo ku aaddan arrimaheeda gudaha. Ilaa iyo hadda, Muqdisho kama aysan jawaabin horumarkan cusub.

Dowladda Kenya ayaa marar badan muujisay mowqif aan caddayn oo ku saabsan Somaliland, iyadoo si rasmi ah u sheegta in ay u aragto maamul goboleed ka tirsan Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya. Wasaaradda Arrimaha Dibadda ayaa mar kale adkaysay arrintaasi, iyadoo sheegtay in xiriir kasta oo lala yeesho Somaliland uu mari karo oo keliya dowladda dhexe ee Soomaaliya.

Somaliland, oo madax-bannaanideeda ku dhawaaqday sanadkii 1991, ayaa si madax-bannaan u maamuleysa arrimaheeda, iyadoo leh dowlad, lacag, iyo ciidan amni oo u gaar ah. Si kastaba, ilaa iyo hadda, ma jirto dowlad xubinta ka ah Qaramada Midoobay oo si rasmi ah u aqoonsatay—Kenya-na kuma jirto.

Si kastaba, Kenya waxay weli la leedahay Somaliland xiriir aan rasmi ahayn oo ku kooban ganacsiga iyo iskaashiga dhanka amniga.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Kenya ayaa mar kale xustay in wada-shaqeyn kasta oo lala yeesho Somaliland ay tahay in si toos ah loogu maro dowladda Federaalka Soomaaliya, taasoo muujineysa sida Kenya uga go’an tahay ilaalinta midnimada dhuleed ee dalkaas.

Dhanka kale, madaxda Somaliland ayaa furitaanka xafiiska ku tilmaamay guul diblomaasiyadeed oo muhiim ah oo qayb ka ah dadaalladooda lagu raadinayo aqoonsi buuxa.

Xog: Xubno Al-Shabaab ah oo tababar diyaaradeed ugu baxay waddan Carbeed

Sanca (Caasimada Online) – Caddeymo isa soo taraya ayaa muujinaya xiriir sii xoogeysanaya oo ka dhexeeya kooxda Al-Shabaab ee ka dagaalanta Soomaaliya iyo fallaagada Xuutiyiinta Yemen, taasoo si weyn u kordhineysa khataraha maraakiibta caalamiga ah iyo xasilloonida gobolka ee Badda Cas, Gacanka Cadmeed iyo badweynta Hindiya.

Warbixin faahfaahsan oo uu daabacay Xarunta Afrika (Africa Center) ayaa lagu sheegay in iskaashigan cusub uu kordhiyay awoodda labada kooxood ee ku aaddan carqaladeynta maraakiibta ganacsiga caalamiga ah iyo halista amni ee ka jirta marin-biyoodka istiraatiijiga ah ee gobolka.

Qaramada Midoobay ayaa xaqiijisay in kooxda Al-Shabaab ay heshay hub casri ah iyo tababarro farsamo oo ay ka heleen Xuutiyiinta intii u dhaxeysay bishii Juun ilaa September 2024. Hubkaasi ayaa la sheegay in loo adeegsaday weerarro ka dhan ah ciidamada Midowga Afrika ee ku sugan Soomaaliya intii u dhaxeysay September iyo November ee sanadkii hore.

Warbixin sirdoon oo Qaramada Midoobay soo saartay ayaa sidoo kale muujisay in tabaneeyo dagaalyahan oo Al-Shabaab ah loo diray Yemen, halkaas oo xubno ka tirsan Al-Qaacida Gacanka Carbeed (AQAP) ay ku siiyeen tababar ku saabsan adeegsiga diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, taasoo si weyn u ballaarisay awoodda dagaal ee kooxda.

“Iskaashigan sii fidaya ee ku saabsan hubka, teknoolajiyada iyo tababarka wuxuu khatar weyn ku yahay amniga marin-biyoodka Bab al-Mandeb,” ayaa lagu yiri warbixinta. Khubarada ammaanka ayaa sidoo kale ka digeen in xiriirkan cusub uu carqaladeynayo kormeerka xeeb dhirirkeedu gaarayo 1,800 mayl, taasoo ku fidsan Badda Cas, Gacanka Cadmeed iyo Badweynta Hindiya ee galbeedka.

Kooxda Al-Shabaab ayaa sanado badan u adeegsanaysay diyaaradaha aan duuliyaha lahayn (drones) in ay ururiyaan xogta sirdoonka, sameeyaan kormeer ciidan, isla markaana duubaan filimaan loogu talagalay ujeeddooyin barnaamijyo-propagando ah. Si kastaba ha ahaatee, ilaa hadda looma diiwaangelin in ay adeegsatay diyaaradaha weerar.

Khabiirro ayaa rumeysan in tani ay tahay bilowga adeegsiga hub casri ah oo lagu xiri karo diyaardaha drone-ka, kuwaas oo kooxda heli karto kadib tababarradii ay ka heshay Xuutiyiinta Yemen.

Sarkaal hore oo ka tirsanaa Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Mareykanka ayaa sheegay in sii socoshada ka bixitaanka Mareykanka ee Soomaaliya ay abuurayso fursado u sahlaya Al-Shabaab inay ballaariso hawlgalladeeda gudaha Kenya iyo Itoobiya, isla markaana ay sii adkeyso xiriirka ay la leedahay Xuutiyiinta.

“Arrintani ma ahan kaliya khatar gobolka ku eg—haddii aan si dhab ah loo joojin, waxay saameyn ku yeelan kartaa ganacsiga caalamiga ah iyo amniga badaha,” ayuu yiri sarkaalkaasi.

Kadib dhacdadii murugada laheyd, dowladda Spain oo soo bandhigtay Soomaali…

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Ciidamada ilaalada xeebaha ee dalka Spain ayaa soo badbaadiyay muhaajiriin Soomaali ah oo xaalad halis ah ku galay badda Mediterranean-ka, kuwaas oo ka baxay dalka Aljeeriya.

Wararka ayaa sheegaya in doonida ay saarnaayeen tahriibayaashan Soomaalida ah ay cilad soo wajahday, kadibna waxaa ka war helay ilaalada Spain oo gurmad deg-deg ah u fudiyay.

Sida ay Ogaatay Caasimada Online, tirada Soomaalida ee lasoo badbaadiyay ayaa ah 24 qof oo kala ah 19 rag ah, 3 dumar ah iyo ilmo yar, kuwaas oo la geeyay xarun gaar ah.

Wararka ayaa intaasi kusii daray in haatan muhaajirinta loo fidiyay daryeel caafimaad, maadaama laba maalmood ay ku dhex jireen biyaha badda, kadibna waxaa ugu dambeyn howlgal samata bixin ah kusoo badbaadiyay ciidamada ilaalada xeebaha ee dalka Spain.

Ujeedka muhaajirintan ayaa ahaa inay gaaraan waddada Yurub, iyaga oo raadinayo nolol ka wanaagsan midd ay ku haysteen dalkooda hooyo ee Soomaaliya.

Dhacdadan waxaa ka horreeyay musiibo kale oo maalin ka hor ka dhacday badda Mediterranean-ka, kadib markii dooni siday dhalinyarro Soomaaliyeed ay halkaas ku degtay, taasoo sababtay geerida in ka badan 20 qof.

Dhalinyarada ayaa u safrayay si ay u gaaraan Jaziiradda Palma ee dalka Spain, iyaga oo rajeynayay nolol ka wanaagsan midda ay ka tageen.

Doonta ayaa la sheegay inay la kulantay xaalad adag, waxaana la rumeysan yahay in rakaabka ay u dhinteen haraad, nafaqo-darro, iyo qabow daran. Waxaa la tuhunsan yahay in ay ku wareereen badweynta, maadaama doontu luntay maalmo badan, taasoo keentay in xaaladoodu si xawli ah u xumaato.

Badda Mediterranean-ka ayaa sii ahaaneysa marin halis badan oo ay tahriibayaal badan isticmaalaan, iyaga oo doonaya in ay gaaraan qaaradda Yurub. Qof walba oo safar halis ah gelaya waxa uu xambaarsan yahay rajo nololeed, balse mararka qaar rajooyinkaas waxa ay ku dhammaadaan geeri iyo go’doon.

Musiibadan waxay mar kale iftiiminaysaa baahida loo qabo xal waara oo ku saabsan tahriibka dhalinyarada, si looga hortago in noloshooda khatarta gelinayaan iyaga oo raadinaya nolol ka wanaagsan tan dalka. Dowladda, bulshada caalamka, iyo hay’adaha samafalka ayaa loo baahan yahay inay si wadajir ah u wajahaan arrinkan.

Kuraastii Khadiija Diiriye iyo Seeseey oo lasoo buuxiyay – Yaa kusoo baxay maanta?

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa maanta lasoo buuxiyay laba kursi oo ka banaanaa Baarlamaanka Soomaaliya, kuwaas oo ay horay uga geeriyoodeen Allaha u wada naxariistee Marxuumad Khadiija Maxamed Diiriye iyo Maxamuud Maxamed Seeseey.

Kuraastan oo doorashadooda lagu qabtay magaalada Jowhar ayaa waxaa soo buuxiyay wiil uu dhalay xildhibaan hore Seeyseey iyo nin kale la dhashay Khadiija Diiriye, kuwaas oo ku fariisan doono kuraasta kala ah Hop097 iyo Hop098.

Doorashada ayaa waxaa sidoo kale goobjoog ahaa xubno ka tirsan HirShabelle, bulshada rayidka iyo nabaddoonka beesha leh kuraasta bannaanaatay Axmed Maxamuud Cosoble.

Sidoo kale ergada doorashada ee kursaasta Hop097 iyo Hop098 ayaa waxaa soo xaadirtay 101 ergo, iyada oo ay doorashada u dhacday hab xasiloon ,waxaana guuleystay musharraxiinta kala ah :

Cabdikarin Maxamed Diriye oo helay 78 Cod, kuna guuleystay kursiga Hop097 iyo Cabdulqadir Maxamud Maxamed oo isna helay 90 Cod, kuna soo baxay kursiga Hop098, sida uu ku dhowaaqay Cabdi Caddow Maxamed oo ka socda Guddiga Doorashooyinka.

Musharaxiintan oo tiradoodu tahay afar, ayaa waxay kala yihiin: Cabdikarim Maxamed Diriye (#HOP097), Abdulqadir Maxamuud Maxamed (#HOP098), Maxamed Maxamuud Geeddi (#HOP097), iyo Axmed Aadan Muxyadiin (#HOP098).

Musharrixiinta guuleystay iyo kuwa laga guuleystay ayaa shalay lagu guddoonsiiyay shahaadooyinkii musharraxnimo magaalada Jowhar, taasoo u suurta-galineysa inay si rasmi ah ugu tartamaan kuraasta maanta lasoo buuxiyay

Labadaan kursi ayaa bannaanaday kaddib geeridii labada xildhibaan ee horey u matalayay. Wasiir Khadiija Maxamed Diiriye ayaa ku geeriyootay dalka Jabuuti bishii December 2023, halka Xildhibaan Seeseey uu geeriyooday bishii March ee isla sanadkaas.

Tan iyo xilligaas, kuraastaasi waxay ahaayeen kuwo bannaan, iyadoo Golaha Shacabkuna dhowaan ku dhawaaqay in loo baahan yahay in si degdeg ah loo buuxiyo.

Si kastaba, Doorashadan ayaa la filayaa in ay dardar cusub geliso howlaha Golaha Shacabka, iyada oo kuraastan si hufan oo nabad ah loo soo buuxiyay.

Guddiga Doorashooyinka ayaa muujiyay diyaar garow buuxa, waxaana la filayaa in iyana la qabto doorashada kuraasta kale ee ka banaan Baarlamaanka 11-aad ee dalka.

Sacuudi Carabiya oo farriin xasaasi gaarsiisay madaxda Iran: “Laba mid kala doorta”

Riyadh (Caasimada Online) – Wasiirka gaashaandhigga Sacuudiga ayaa bishii la soo dhaafay fariin toos ah u gudbiyay mas’uuliyiinta Iran, isagoo ku booriyay inay si dhab ah u qaataan dalabka Madaxweyne Donald Trump ee ku saabsan wadaxaajood nukliyeer ah, si looga hortago khatarta dagaal ay Israa’iil ku qaado Iran.

Iyadoo ay jirto cabsi laga qabo in gobolka sii xasillooni darnaado, Boqorka Sacuudiga, Salman bin Cabdulcasiis, oo 89 jir ah, ayaa u diray wiilkiisa, Amiir Khalid bin Salman, Tehran si uu fariintaasi uga gaarsiiyo Hogaamiyaha Sare ee Iran, Ayatollah Cali Khamenei.

Kulankaasi gaarka ah oo dhacay 17-kii April kuna qabsoomay xarunta madaxtooyada Iran, ayaa waxaa goobjoog ka ahaa Madaxweynaha Iran Masoud Pezeshkian, Taliyaha guud ee ciidamada Maxamed Baqeri, iyo Wasiirka Arrimaha Dibadda Cabbaas Caraaqchi, sida ay sheegeen ilo wareedyo la hadlay Reuters.

Inkastoo warbaahinta ay tabiyeen booqashada Amiirka 37 jirka ah, haddana fariinta gaarka ah ee uu sitay wali lama shaacin ilaa hadda.

Amiir Khalid, oo ahaa safiirkii Sacuudiga ee Washington intii lagu jiray xilligii ugu horreeyay ee Trump, ayaa uga digay mas’uuliyiinta Iran in Madaxweyne Trump uusan dulqaad badan u lahayn wadahadallo waqti dheer qaata, sida ay xaqiijiyeen afar ilo xog ogaal ah.

Trump ayaa si lama filaan ah toddobaadyo ka hor ugu dhawaaqay in ay socdaan wadahadallo toos ah oo lala leeyahay Tehran, kuwaasoo lagu doonayo in lagu xakameeyo barnaamijka nukliyeerka Iran, beddelkeedna laga yareeyo cunaqabateynta. Wuxuu sidaas ku sheegay shir jaraa’id uu la qabtay Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil, Benjamin Netanyahu, oo Washington u tegay si uu u helo taageero weerar milatari oo ka dhan ah xarumaha nukliyeerka Iran.

Intii uu kulanku socday, Amiir Khalid wuxuu u sheegay madaxda Iran in kooxda Trump ay doonayso in si dhakhso leh loo gaaro heshiis, isla markaana fursadda diblomaasiyadeed aysan furnaan doonin muddo dheer, sida ay sheegeen afarta ilo wareed.

Wuxuu uga digay Tehran in heshiis lala gaaro Mareykanka uu ka roonaan doono khatar weerar Israa’iil haddii wadahadalladu burburaan, sida ay sheegeen laba ilo wareed oo reer Khaliij ah.

Labaduba waxay intaas ku dareen, iyadoo ay la socdaan diblomaasi reer Galbeed ah, in Amiirka Sacuudiga uu sheegay in gobolka—oo durba la daalaa dhacaya dagaalladii Gaza iyo Lubnaan—uusan u adkeysan karin xiisad kale oo sii kororta.

Dowladda Iran kama aysan jawaabin codsi faallo oo ay Reuters u dirtay ka hor daabacaadda warbixintan. Hase yeeshee, kadib, afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Iran, Esmaeil Baghaei, ayaa si adag u beeniyay warbixinta, sida lagu sheegay war kasoo baxay wakaaladda Fars ee Iran. Sidoo kale, Sacuudiga kama aysan falcelin codsigaasi.

Booqashada uu Amiir Khalid ku tagay Tehran—oo ah walaalka ka yar dhaxal-sugaha Sacuudiga Maxamed bin Salman—ayaa ahayd tii ugu horreysay ee xubno sare oo reer boqor ah oo ka socda Riyadh ay booqdaan Iran muddo ku dhow labaatan sano.

Labada dal ayaa muddo dheer ahaa kuwo colaad siyaasadeed u dhexeeyso, marar badanna waxay taageereen dhinacyo iska soo horjeeda oo ku loolamaya dagaallo wakiilnimo ku dhisan, ilaa heshiis ay Shiinuhu dhexdhexaadiyeen sanadkii 2023 uu hoos u dhigay xiisaddii taagnayd, dibna u soo celiyay xiriir diblomaasiyadeed.

Saddex sano ee la soo dhaafay, saameynta gobolka ee Iran ayaa hoos u dhacday kaddib markii Israa’iil ay si xooggan u garaacday koxaha Xamaas ee Gaza iyo Xisbullah ee Lubnaan, halka xulufadooda ugu dhow ee Suuriya—diktatoor Bashaar Al-Asad—la riddo. Cunaqabateyntii reer Galbeedka ayaa sidoo kale si daran u saameysay dhaqaalaha saliidda ku tiirsan ee Iran.

Mohanad Hage Ali, khabiir ku takhasusay arrimaha Iran kana tirsan xarunta fikirka Carnegie Middle East Center ee Beirut, ayaa sheegay in daciifnimada Tehran ay siisay Sacuudiga fursad uu ku muujiyo saameyn diblomaasiyadeed si looga hortago dagaal goboleed oo hor leh.

“Waa hubaal in Sacuudiyaanku ay ka fogaadaan dagaal, sababtoo ah dagaal lala galo Iran wuxuu si toos ah u halis gelinayaa himilooyinkooda dhaqaale iyo yoolkooda mustaqbalka,” ayuu u sheegay Reuters.

Iran: Ma aqbalayno shuruudo aan la hubin

Reuters ma aysan xaqiijin karin saameynta ay fariinta amiirku ku yeelatay hoggaanka Iran, balse afarta ilo wareed ayaa sheegay in Madaxweyne Pezeshkian uu muujiyay rabitaanka Tehran ee heshiis, si cunaqabataynta looga qaado, dhaqaalahoodana loo kobciyo.

Si kastaba ha ahaatee, mas’uuliyiinta Iran waxay muujiyeen cabsi ku saabsan hab-dhaqanka “aan la saadaalin karin” ee maamulka Trump—oo hal mar oggolaanaya kobcin xadidan oo uraniyam ah, halka mar kalena uu dalbanayo in gebi ahaanba la joojiyo barnaamijkaasi.

Trump ayaa sidoo kale hanjabay in uu adeegsan doono awood milatari haddii dadaallada diblomaasiyadeed ee lagu xakameynayo hamiga nukliyeerka Iran ay guul dareystaan.

Mid ka mid ah ilaha Iran ayaa sheegay in Pezeshkian uu caddeeyay in Tehran ay dooneyso heshiis, balse aysan aqbali doonin in ay ka tanaasusho barnaamijkeeda kobcinta uraniyamka si keliya maxaa yeelay Trump uu doonayo heshiis degdeg ah.

Wadahadallada u dhexeeya Mareykanka iyo Iran ayaa maray shan wareeg, balse weli waxaa jira caqabado dhowr ah—kuwaasoo ay ugu culus tahay arrinta uraniyamka.

Reuters ayaa Arbacadii ku warrantay in Iran ay diyaar u tahay inay si ku-meelgaar ah u hakiso kobcinta uraniyamka haddii Mareykanka uu sii daayo lacagaha xayiran isla markaana uu si siyaasadeed u aqoonsado xaqa Iran u leedahay inay u isticmaasho uraniyamka ujeeddooyin nabadeed. Warbixintaasi waxaa beeniyay afhayeenka wasaaradda arrimaha dibadda ee Iran, sida ay qortay wakaaladda Fars.

Aqalka Cad kama uusan jawaabin su’aalihii Reuters ee ku saabsanaa in Mareykanku horey u ogaa digniinta Sacuudigu u diray Tehran.

Afhayeenka Aqalka Cad, Karoline Leavitt, ayaa sheegtay: “Madaxweyne Trump si cad ayuu u hadlay: heshiis samee ama la kulan cawaaqib halis ah. Dhammaan duniduna arrintaas si dhab ah ayay u qaadanayaan—sida ay ahaydba.”

Trump ayaa Arbacadii sheegay inuu Netanyahu uga digay toddobaadkii hore inuu qaado tallaabo kasta oo carqaladeyn karta wadahadallada, isagoo xusay in labada dhinac ee Mareykanka iyo Iran ay “aad isugu dhow yihiin xalka”.

Dowladda Israa’iil kama aysan jawaabin codsi faallo oo la xiriira arrintan.

Dhibaato hor leh oo laga digayo

Booqashadii afar-maalmood ahayd ee uu Trump ku tagay gobolka bishan ayaa Sacuudiga ku xardhay inuu yahay hoggaamiyaha cusub ee isbaheysiga dowladaha Sunniyiinta ee Bariga Dhexe, iyadoo laga buuxiyay booskii ay baneeyeen xulafadii Iran ee burburay. Intii lagu guda jiray safarkiisa, Amiir Maxamed Bin Salman ayaa dhexdhexaadiyay is-afgarad dhex maray Trump iyo hoggaamiyaha cusub ee Sunniyiinta Suuriya, Axmed al-Sharaa.

Saameynta gobolka ee Tehran ayaa sii daciiftay kaddib guuldarrooyin milatari oo gaaray xulafadeeda ku jira isbaheysiga Shiicada ee loo yaqaan Axis of Resistance, kuwaas oo ay ka mid yihiin Xamaas, Xisbullah, Xuutiyiinta Yemen iyo maleeshiyaadka Ciraaq.

Kulankaasi, Amiir Khalid wuxuu Iran ku dhiirrigeliyay in ay dib u eegto siyaasaddeeda gobolka, isagoo xusay in isbeddel noocaas ah si weyn loogu soo dhawayn doono, gaar ahaan Riyadh, sida ay sheegeen ilo xog ogaal ah.

Inkasta oo uusan si toos ah u eedeynin Iran, Amiir Khalid wuxuu muujiyay walaac ku saabsan in weerarro la mid ah kuwii diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee 2019 lagu qaaday xarumaha shidaalka Aramco ay soo noqdaan—kuwaas oo Sacuudiga uu ku eedeeyay Iran iyo xulafadeeda Xuutiyiinta, inkastoo Tehran ay diiday eedeyntaasi.

Mas’uuliyiinta Iran waxay sheegeen in Tehran ay saameyn ku leedahay Xuutiyiinta balse aysan si toos ah u maamulin ficilladooda.

Sanado badan oo colaad ah oo u dhaxeeyay Iran oo Shiico ah iyo Sacuudiga oo Sunni ah ayaa kacsanaan geliyay Khaliijka, waxayna kicisay dagaallo ka dhacay Yemen ilaa Suuriya. Heshiiskii dejinta xiisadda ee 2023, oo uu door weyn ku lahaa dhaxal-sugaha Sacuudiga, ayaa lagu saleeyay yoolkiisa dhaqaale iyo baahida xasillooni siyaasadeed.

Si kastaba, diblomaasiyiin iyo khubaro goboleed ayaa sheegaya in Sacuudiga iyo waddamada kale ee gobolka aysan weli u arkin Iran inay tahay lammaane lagu kalsoonaan karo marka la eego nabadda, waxayna ka cabsadeen in ficillada Tehran ay halis ku yihiin qorsheyaashooda horumarineed.

Ugu dambeyn, Amiir Khalid wuxuu Iran uga digay in iyadu ama xulafadeedu ay qaadaan tallaabooyin keeni kara caro kaga timaada Washington, isagoo si cad u sheegay in jawaabta Trump ay noqon doonto mid aad uga adag tii madaxda isaga ka horreysay sida Joe Biden ama Barack Obama.

Dhankiisa, wuxuu Tehran u ballanqaaday in Riyadh aysan oggolaan doonin in dhulkeeda ama hawadeeda laga adeegsado weerar kasta oo Mareykanka ama Israa’iil ay ku qaadaan Iran, sida ay sheegeen ilaha la hadlay Reuters.

Xog: Gaadiid qaraxyo usoo waday MUQDISHO oo…

0

Kismaayo (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa khasaaraha ka dhashay duqeymo diyaaradeed oo xalay Mareykanka uu ka fuliyay qaybo kamid ah gobollada Jubada Dhexe iyo Shabeellaha Hoose ee koonfurta dalka Soomaaliya.

Diyaaradaha duqeymaha fuliyay ayaa ku howlgalay xog sirdoon oo ay ka heleen dowladda federaalka, gaar ahaan hay’adda NISA, waxayna beegsadeen xarumo muhiim ah oo maleeshiyaadka Al-Shabaab ay ku leeyihiin labadaas gobol.

Wararka ayaa sheegaya in duqeymaha lagu garaacay magaalooyin ay kamid yihiin Sablaale, Hawaay iyo Kunyo-barrow, waxaana khasaare lagu gaarsiiyay Khawaarijta.

Saraakiil amni oo lagu kalsoonaan karo ayaa sheegay in horjoogayaal iyo maleeshiyaad ka tirsan argagixisada lagu dilay weerarkan dhanka cirka ah, balse ma shaacin tiradooda.

Sidoo kale duqeymaha ayaa mid kamid ah waxaa lagu beegsay xero tababar oo ay lahayd kooxda, taas oo dhulka lala simay,waxaana jira jab lagu gaarsiiyay Al-Shabaab.

Waxaa kale oo ay wararka intaasi kusii darayaan in la burburiyay gaadiid ay qaraxyo ku diyaariyeen Al-Shabaab, kuna soo wajahnaa magaalada Muqdisho, kuwaas oo lala eegtay duqeymaha ka dhacay gobolka Shabeellaha Hoose ee dowlad-goboleedka Koonfur Galbeed.

Ilaa iyo hadda ma jiro faah-faahin rasmi ah oo ay Soomaaliya iyo Mareykanka ka bixiyeen duqeymahaan sida gaarka ah uga dhacay gobollada Jubada Dhexe iyo Shabeellaha Hoose.

Maalmihii u dambeeyay ayaa lasii xoojiyay weerarada cirka ah iyo howlgallada ay wadaan ciidanka ee ka socda koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya, si loo wiiqo awoodda Shabaab.

Duqeyntan ayaa sidoo kale kusoo aaday, xilli haatan dowladda federaalka Soomaaliya ay qorsheyneyso inay qaaddo guluf culus oo ka dhan ah argagixisada, si ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa deegaanka ay db ugu laabteen deegaannadii ay horay uga soo baxeen.