Muqdisho (Caasimada Online) — Xubno sarre oo ka tirsan beesha Samaroon (Gadabuursi) ayaa ku eedeeyey Wasiirka Maaliyadda dowladda Federaalka Soomaaliya Mudane Cabdirahman Ducaale Bayle inuu bixiyey lacag laaluush ah si uu saameyn ugu yeesho doorashada kursiga xildhibaannimo ee ka bannaan beeshaas.

Cabdirahman Ducaale Bayle ayaa lagu eedeeyey inuu bixiyey lacag ku dhow 80 kun oo dollarka Mareykanka ah, wuxuuna lacagtaas ku taageereyaa musharrax uu isagu wato.

Waxaa la aaminsan yahay in lacagtaan loo dhiibay guddi olole oo taageersan Wasiir Bayle si ay ugu guuleystaan kursiga ka bannaan beesha Samaroon (Gadabuursi), halka uu jiro shaki laga qabo in loo goodiyey qaar ka mid ah Guddiga Madaxa Bannaan ee Doorashooyinka Qaranka.

Ujeedka Wasiir Bayle wuxuu yahay in Guddiga Madaxa Bannaan ee Doorashooyinka Qaran ay doorashadaan ka reebaan shaqsiyaadka lagu kalsoon yahay in ay kusoo bixi karaan kursigan – si kooxdiisa iyo isaguba ay guusha u qaataan.

Beesha Gadabuursi ayaa ugu baaqday Madaxda sar-sarre ee dalka inay tallaabo dastuurka waafaqsan ka qaadaan Wasiir Bayle maadaama uu ku hayo farogelin sharci darro ah.

Ugu dambeyntii, warar hoose ayaa intaas ku daraya in la handaday Ergada  dooranaysa Musharaxiinta kursiga Beesha Habar Cafaan.

Caasimada Online

Xafiiska Moqdisho

[email protected]

Muqdisho (Caasimada Online)-Ereyga Parliament oo ah erey asalkiisu yahay Franciis macnihiisana noqonayo “Hadal ama dood” ayaa waqtiyadan casriga ah loo macneeyaa inuu yahay “Sharci-Dejiye”. Marka laga hadlayo qaabdhismeedka Dawladda ee soo jireenka ah, Baarlamaanku waa qayb ka mid ah saddexda qaybood oo ay dawladdu ka koobanto. Labada kale waa Fulinta iyo Garsoorka.

Sababta ugu weyn ee dawladda loogu qaybiyey laamahan ayaa lagu sheegaa inay tahay “Is-Dheeli-tirid” ama waxa afka qalaad lagu yiraahdo “Check and Balance” taas oo haddaan si fudud u sheegno ka dhigan in shuruucda lagu dhaqmayo ay dejiyaan Baarlamaanka, Xukuumadana ay fuliso halka Garsoorkana uu hubiyo in sharciga loogu dhaqmo sida waajibka ah.

Shaqooyinka Baarlamaanada wadamada caalamka inta badan waa isku dhow yihiin, inkastoo ay ku kala duwan yihiin saameynta ay ku leeyihiin xukuumadda oo haddii nidaamka wadan u degsan uu yahay mid Baarlamaani ah ay Xukuumaddu toosin iyo u igmasho shaqo ay Baarlamaanka uga danbeyso. Guud ahaan shaqooyinka Baarlamaanka waxaa ugu waaweyn shan shaqo oo kala ah:

• Kormeerka iyo toosinta shaqada Xukuumadda (ayagoo Guddiyo isu qaybinaya),

• Ansixinta Barnaamijka Xukuumadda oo ay ku jirto Miisaaniyadda,

• Sameynta iyo wax ka beddelka Shuruucda oo uu ku jiro Dastuurka,

• Matalaadda Shacabka iyo deegaan doorashada iyo

• Ka doodidda arrimaha muhiimka ah ee maalin laha ah ee dalka ka jira
Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya waxaa ay leedahay Baarlamaan Federaal ah oo ka kooban laba Aqal (Golaha Shacabka iyo Aqalka Sare) oo leh awoodo iyo shaqooyin la mid ah kuwa Baarlamaanada addunka ee kor ku xusan.

Ujeedada labada Aqal oo inta badan loo sameeyo wadamada Federaalka ayaa ah in la helo dheelli-tirnaan dhanka shaqada sharci dejinta iyo matalaad shacab iyo siyaasadaba leh.

Dastuurka sida KMG loo ansixiyey 2012 ayaa qodobadiisa 69aad iyo 71aad ku cadeynaya waajibaadka Aqal walba uu gaarka u leeyahay iyo midka ay wadaagaan (Inkastoo aaney u kala cadeyn si fiican habraaca wada-shaqeynta balse la filayo in Dastuurka dib u eegistiisa lagu saxo wixii mugdi ku jira).

Hadaba, sidee ayuu Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya u qabtaa waajibaadka Dastuuriga ee loo igmadey?

Waxaan qirayaa anigoo ka tirsan Baarlamaanka Federaalka gaar ahaan Aqalka Sare in waajibaadka na saaran aanan sidii loogu talo-galey u gudaneynin. Waxaa laga yaaba in saaxiibo badan oo igala tirsan Baarlamaanka aaney igu raacin in shaqada Baarlamaanku si fiican u soconin, balse waxaan uga gol-leeyahay in su’aasha la is waydiiyo qiimeyna la isku sameeyo. Tusaale hadaan ka soo qaato mid ka mid ah waajibaadka Baarlamaanka oo ah sharci-jedinta, waxaan dhihi karaa waxay ku socotaa si gaabis ah. Sida ku xusan qodobka 80aad ee Dastuurka, sharci qabyo ah oo heer qaran ah (marka laga reebo miisaaniyadda sanad laha) waxaa curin kara:

• Xukuumada: Wasiirka ayaa soo jeediya kadibna Golaha Wasiirada ayaa ansixiya,

• Golaha Shacabka: Ugu yeraan 10 xubnood oo ka tirsan Golaha Shacabka,

• Aqalka Sare: Ugu yeraan hal wakiil oo ka socda Dawladaha xubnaha ka ah Federaalka ama Guddi kasta oo ka mid ah Aqalka Sare ee Baarlamaanka Federaalka.

Hadaba sababta aan u leeyahay gaabis ayaa jira ayaa ah in aanu jirin xubin ka tirsan Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya oo curineysa sharci qabyo kana faa’ideysaneysa waajibaadka Dastuuriga.

Ilaa hada inta aan ka warqabo, xataa Baarlamaanadii hore, waxaa curin sharci laga sugaa xukuumadda oo u soo gudbisa Baarlamaanka si looga dooda loona ansixiyo.

Tusaale ahaan, inkastoo uusan ahayn is-barbar dhig ku habboon, John McCain oo ka tirsan Senateka Mareynkanka ayaa curiyey ilaa 2,683 sharci oo keligiis ah, halka ay dadka kale oo shaqo wadaag yihiin isla curiyeen ilaa 4,569 sharci.

Sidoo kale dhaqanka ilaa hadda an ku arkey labada Aqal muddadii sanadka ahayd ee aan ku jirey ayaa ah in aanan wax weyn laga bedelin waxa ay xukuumaddu soo gudbiso oo faaqidaad, falanqayn iyo doodo wax ku ool ah lagama sameeyo shuruucda la ansixiyo.

Taas, anoo wax badan u deynaya in shacabka ay qiimeyn sameeyaan, hadana aniga aragtideyda waxaa ay tahay in qaabka sharci curinta iyo ansixinta ee Baarlamaanka federaalka Soomaaliya ay wax igala qaldan yihiin loona baahan yahay in aan wax ka beddelno.

Ka warama haddii laga hadlo in xukuumadda la kormeero lalana xisaabtamo? Aniga waxaan dareemayaa in la xisaabtan dhab ah oo ku saleysan dan-guud iyo in diiradda la saaro waajibaadka gaar ka ah ee wasaaradi leedahay aanu Baarlamaanku diiradda saarin.

Marka laga reebo soojeedin (motion) siyaasadeysan oo dano gaar ah ka dhex guuxeyso, waa ay yer tahay soojeedimada xubnaha labada aqal ee la xiriira danta guud ee dalka.

Maxaa laga fuliyaa waajibaadyada kale Baarlamaaniga ah sida matalaadda shacabka gaar ahaan deegaan doorashada?

Xildhibaankee inta uu tago deegaanka dadkiisu ku badan yihiin la wadaaga akhbaar ku saabsan howlaha dawladda iyo siyaasadda guud, ka dhegeysta tabashadooda, si sax ah u soo ururiya afkaartooda islamarkaana ka gada Xukuumadda, Soomaalida kale iyo Beesha Caalamkaba? Sidoo kale, xildhibaankee intuu daraaseeyo arrimaha muhiimka ee socda, sida tan hadda taagan ee canshuuraha, mowqif ka yeesha oo qoraal ah iskuna daya inuu xalka wax ka galo si ku meel gaar ah, mustaqbal ahaana uga fikira sidii sharci adag looga soo saar lahaa?

Waxaa laga yaabaa inaad is weydiisaan su’aalo ay ka mid tahay Xuseen soo asagaba xildhibaan ma ahan oo howshan uma taalo? Maxaase ku kalifey inuu arimahan ka hadlo? Anigoo xildhibaan ah ayaan hadana sheegayaa si anigaba ay si fiican iiga dhaadhacdo islamarkaana saaxiibadey kale ee labada Aqal aan ula wadaago in shaqadeena aan si sax u gudano si aan Madaxweynaha iyo Xukuumaduba ula xisaabtano.

Qodobka kale ee igu kalifey ayaa ah in shacabka Soomaaliyeed qayb badan oo ka mid aaney fahamsaneyn doorka iyo waajibaadka xildhibaanka ay soo doorteen sidaa darteed ay ku wareersan yihiin halbeegga ay isticmaalayaan marka ay la xisaabtamayaan xildhibaankooda.

Waxaan ka cudur daaranayaa in qoraalkeygan uu kooban yahay sidaa darteedna laga yaabo in si fiican aanu u faahfaahinin waxyaabo badan oo muhiim u ahaa shaqada Baarlamaan si gaar ahnna wadciga ama xaaladda Soomaaliya iyo Baarlamaankeeda uu u shaqeeyo.

W/Q. Senator Xuseen Sheekh Maxamud

Caasimada Online

Xafiiska Muqdisho

[email protected]

Muqdisho (Caasimada Online)-Golaha Wasiirrada Xukuumadda Federaalka ayaa maanta cod aqlabiyad leh ku ansixiyay Maareeyaha Hay’adda Isgaarsiinta Qaranka oo loo magacaabay Mudane Cabdi Sheekh Axmed, oo ah khabiir dhinaca isgaarsiinta iyo teknoolojiyada ah.

TAARIIKHDA MAAREEYAHA CUSUB EE MAGACAABAN 

Mudane Cabdi Sheekh waa khabiir aqoon iyo waayo-aragnimo dheer u leh arrimaha la xiriira isgaarsiinta, teknoolojiyada iyo maamulka. Wuxuu muddo ka badan 23 sano la shaqeynayay mid ka mid ah shirkadaha isgaarsiinta ugu waaweyn dalka Mareykanka oo la yiraahdo Verizon Communications, halkaasoo oo uu ka soo qabtay xilalka kala duwan oo heer maamul sare ah.

Laga soo billaabo Nofeember 2012-kii – kolkaasoo uu dalka ku soo laabtay – wuxuu la-taliye sare ka ahaa Xafiiska Ra’iisul-wasaaraha, isagoo la soo shaqeeyay ra’iisul wasaareyaal kala duwan. Intuu uu xafiiska Ra’iisul wasaaraha ka shaqeynayay laga soo billaabo 2013-kii wuxuu dareemay baahida loo qabo in la aasaaso waax qaabilsan dhisidda awoodda hay’adaha dawladda (capacity development), taas oo uu Ra’iisul wasaare Saacid ku magacaabay wareegto. Si arrintaas loo fuliyo wuxuu kala shaqeeyay Bankiga Adduunka iyo UNDP sidii loo sameyn lahaa mashruuc ballaaran oo lagu horumarinayo awoodda hay’adaha dawladda (Capacity Injection Program), kaas oo haatan hirgalay, ayna ku kacayso $53 milyan oo doolar.

Laga soo billaabo bishii Abriil 2017, wuxuu ka shaqeynayay Wasaaradda Boostada, Isgaarsiinta iyo Teknoolojiyada, isagoo gacan weyn ka geystay ansixintii Sharciga Isgaarsiinta Qaranka, dhismaha awoodda Wasaaradda iyo xiriirka ay Wasaaraddu la leedahay dalalka iyo hay’adaha horumarinta ka shaqeeya oo ay ka mid tahay Hay’adda Isgaarsiinta Caalamiga ah (ITU), wuxuuna ka shaqeeyay in xiriirkii Wasaaradda ee heer caalami uu sare u kaco.

Dhinaca aqoonta, Mudane Cabdi Sheekh wuxuu shahaadada koowaad ku qaatay cilmiga kumbutarka ee jaamacadda Houston, isagoo shahaadada heerka labaad ee Master of Science (specialization in Information Systems) iyo Maamulka Hawlaha (MBA) uu ka kala qaatay ee jaamacadaha Denver iyo North Carolina oo dhammaantood ku yaalla dalka Mareykanka.

Caasimada Online

Xafiiska Muqdisho

[email protected]

Muqdisho (Caasimadda Online) – Golaha Wasiirrada Xukuumadda Federaalka ayaa maanta cod aqlabiyad leh ku ansixiyay Maareeyaha Hay’adda Isgaarsiinta Qaranka oo loo magacaabay Mudane Cabdi Sheekh Axmed, oo ah khabiir dhinaca isgaarsiinta iyo teknoolojiyada ah.

Tallaabadan ayaa aasaas u ah dhismaha Guddiga Sare ee Hay’adda Isgaarsiinta oo lagu hawlanaa tan iyo markii uu madaxweynaha dalka uu saxiixay Xeerka Isgaarsiinta Qaranka 2dii Oktoobar 2017, isla markaana ay ku soo baxday faafinta rasmiga ah 20-kii bishii Nofeembar eeisla sanadkaas.

Wasiirka Boostada, Isgaarsiinta iyo Teknoolojiyada, Mudane Eng Cabdi Cashuur Xasan oo soo dhoweeyay ansixintan ayaa uga mahad celiyay Golaha Wasiirrada ansixinta Maareeyaha Hay’addani oo noqoneysa tii ugu horreysay ee nooceeda ah ee uu dalku yeesho.

“Farxad ayay noo tahay inaan dhismaha hay’addan ku soo gabagabeyno 90-kii cisho ee uu sharciga na siinayay oo ka billaabaneysay saxiixa madaxweynaha iyo faafinta rasmiga. Waxa ugu muhiimsan ee uu sharcigu dhigayay waxay ahayd dhismaha Hay’addan oo qaban doonta dhammaan hawlaha la xiriira nidaaminta isgaarsiinta dalka,” ayuu yiri wasiir Cashuur.

“Ballan baan ku qaadnay in ansixinta sharciga aysan noo ahayn hadaf haddii aysan la socon fulintiisa. Maantana waa tallaabo kale oo taariikhi ah oo loo qaaday hirgelinta sharcigan oo muhiim u ah dalka,” ayuu yiri wasiirku.

Taariikhda Maareeyaha Cusub

Mudane Cabdi Sheekh waa khabiir aqoon iyo waayo-aragnimo dheer u leh arrimaha la xiriira isgaarsiinta, teknoolojiyada iyo maamulka. Wuxuu muddo ka badan 23 sano la shaqeynayay mid ka mid ah shirkadaha isgaarsiinta ugu waaweyn dalka Mareykanka oo la yiraahdo Verizon Communications, halkaasoo oo uu ka soo qabtay xilalka kala duwan oo heer maamul sare ah.

Laga soo billaabo Nofeember 2012-kii – kolkaasoo uu dalka ku soo laabtay – wuxuu la-taliye sare ka ahaa Xafiiska Ra’iisul-wasaaraha, isagoo la soo shaqeeyay ra’iisul wasaareyaal kala duwan. Intuu uu xafiiska Ra’iisul wasaaraha ka shaqeynayay laga soo billaabo 2013-kii wuxuu dareemay baahida loo qabo in la aasaaso waax qaabilsan dhisidda awoodda hay’adaha dawladda (capacity development), taas oo uu Ra’iisul wasaare Saacid ku magacaabay wareegto. Si arrintaas loo fuliyo wuxuu kala shaqeeyay Bankiga Adduunka iyo UNDP sidii loo sameyn lahaa mashruuc ballaaran oo lagu horumarinayo awoodda hay’adaha dawladda (Capacity Injection Program), kaas oo haatan hirgalay, ayna ku kacayso $53 milyan oo doolar.

Laga soo billaabo bishii Abriil 2017, wuxuu ka shaqeynayay Wasaaradda Boostada, Isgaarsiinta iyo Teknoolojiyada, isagoo gacan weyn ka geystay ansixintii Sharciga Isgaarsiinta Qaranka, dhismaha awoodda Wasaaradda iyo xiriirka ay Wasaaraddu la leedahay dalalka iyo hay’adaha horumarinta ka shaqeeya oo ay ka mid tahay Hay’adda Isgaarsiinta Caalamiga ah (ITU), wuxuuna ka shaqeeyay in xiriirkii Wasaaradda ee heer caalami uu sare u kaco.

Dhinaca aqoonta, Mudane Cabdi Sheekh wuxuu shahaadada koowaad ku qaatay cilmiga kumbutarka ee jaamacadda Houston, isagoo shahaadada heerka labaad ee Master of Science (specialization in Information Systems) iyo Maamulka Hawlaha (MBA) uu ka kala qaatay ee jaamacadaha Denver iyo North Carolina oo dhammaantood ku yaalla dalka Mareykanka.

DHAMMAAD

Caasimada Online
Xafiiska Muqdisho
[email protected]

Muqdisho (Caasimadda Online) – Taliyaha Nabadsugidda ayaa Maanta loo magacaabay  Xuseen Cusmaan Xuseen kadib markii looga dhawaaqay shirkii deg deg ahaa oo ay yeesheen Golaha Wasiirada

Haddaba Caasimadda Online ayaa heshay Taariikhda Taliyaha cusub oo dhameystiran, waxaadna ka akhrisan kartaa halkaan hoose

WAXBARASHADIISA

• 2016 ilaa hadda wuxuu gacanta ku hayyaa diyaarinta shahaadada Ph.D ee Jaamacadda

Technical University of Nairobi, Isagoo wax ka qoraya siyaasadaha iyo qaababka loola

dagaalami karo xagjirnimada ee gobalka IGAD.

• 2008 ilaa 2010 Wuxuu shahaaadada labaad Dublamaasiyad (Masters of Arts in

Diplomacy) kaga qaatay Jaamcadda Nairobi University

• 1997 ilaa 2003 Wuxuu shahaadada koobaad ku qaatay xisaabiye (CGA, Certified General

Accounting) Camosun College ee gobalka Victoria ee dalka Canada

• 1996- 2000 wuxuu shahaado maamulka Ganacsiga ah kaga Camosun College, gobalka

victoria ee dalka Canada

• Sanada 1988 ilaa 1990 wuxuu shahaadada labaad ku qaatay culuumta sayniska beeraha

(Masters of Science in agriculture) jaamacadda University of Agronomic Science and

Veterinary Medicine ee magaalada Bucharest ee dalka Romania

• Sanada 1984 ilaa 1988 wuxuu culuumta sayniska ee beeraha shahadaada koobaad kaga

qaatay jaamacadda University of Agronomic Science and Veterinary Medicine ee

magaalda Burcharest ee dalka Romania

KHIBRADDA SHAQO

• Sanadka 2017 ilaa 2018-wuxuu noqday wasiirka ku xigeenka caafimaadka.
• Sanadka 2012 – 2018 wuxuu xubin ka noqday Golahasha Shacabka Soomaaliyeed
• Sanadka 2004 ilaa 2012 wuxuu xubin ka noqday, Golaha shabacka ee kumeel gaarka

ahaa.

• Sanadka 2006 ilaa 2007 Wuxuu wasiir ka noqday wasaaradda beeraha ee Soomaaliya.
• Sanadka 2004 ilaa 2006 wuxuu noqday wasiirka kuxigeenka wasaaradda Amniga

Qaranka.

• Sanadka 2003 ilaa 2003 wuxuu ka qaybqaatay shirkii dib u heshiisiinta, asagoo

gudoomiye ka noqday gudiga xallinta khilaafaadka.

• Sanadka 1997 ilaa 2000, wuxuu maamule ka ahaa shirkadda Valley Cable Vision ee laga

leeyahay Wadanka Canada, kuna taala gobalka Victoria, asagoo masuul ka ahaa

hoggaanka iyo waxqabadka guud ee shirkadda.

• Sanadka 1996 ilaa 1997, wuxuu ahaa cilmi baare xagga culuumta beeraha oo degen

wadanka Canada.

• Sanadka ilaa 1998 wuxuu noqday xubin katirsan guddiga Immigrant & Refugee Council

of Manitoba (IRCOM) ee magaalada Winnipeg ee dalka Canada.

• Sanadka 1994 ilaa 1998 wuxuu xubin ka ahaa gudiga iskaashiga Soomaalida ee

magaalada Winnipeg, dalka Canada.

• Sanadka 1982 ilaa 1991 wuxuu ahaa xubin ka mid ah ciidanka qalabka sida ee

Soomaaliyeed , asagoo si gaar ah loogu tababaray mukhaabaraadka milatari (Military

intelligence). Wuxuu ciidanka ku gaaray kornayl.

LUUQADAHA

Wuxuu ku hadlaa luuqadaha kala ah, luuqadiisa hooyo ee Af-soomaaliga, Ingriis, luuqada

Romania, iyo talyaaniga.

Muqdisho (Caasimadda Online) – Taliyeyaasha Booliska, Nabadsugida iyo Asluubta ayaa goor dhow la magacaabay, kaddib shir degdeg ah oo ay goor dhow yeesheen Golaha Wasiirada.

Haddaba halkaan hoose ka akhriso Liiska iyo magacyada Saraakiisha la magacaabay iyo beelaha ay kasoo kala jeedaan:

Bashiir Maxamed Jaamac Bashiir Goobe ayaa mar kale loo magacaabay Taliyaha Asluubta. oo kasoo jeedo Beesha Madhibaan

Taliyaha Booliska ayaa loo magacaabay Bashiir Cabdi Maxamed oo kasoo jeedo Beesha Majeerteen

Taliyaha Nabadsugida loo magacaabay Xuseen Cusmaan Xuseen, oo kasoo jeedo Beesha Digir iyo Mirifle

Magacaabistaan ayaa noqotay mid si weyn loola yaabay kadib markii xilalka loo dhiibay shakhsiyaad aan aheyn kuwii la hadal hayey.

Magacaabiddan waxaa ay timid ku dhawaad afar bil kaddib markii xilka laga qaaday Taliyayaashii Booliska iyo Jilatariga kaddib markii ay Qaraxyo ka dhaceen Muqdisho.

Muqdisho (Caasimadda Online) – Taliyeyaasha Booliska, Nabadsugida iyo Asluubta ayaa goor dhow la magacaabay, kaddib shir degdeg ah oo ay goor dhow yeesheen Golaha Wasiirada.

Haddaba halkaan hoose ka akhriso Liiska iyo magacyada Saraakiisha la magacaabay:

1. Bashiir Maxamed Jaamac Bashiir Goobe ayaa mar kale loo magacaabay Taliyaha Asluubta.
2. Taliyaha Booliska ayaa loo magacaabay Bashiir Cabdi Maxamed
3. Taliyaha Nabadsugida loo magacaabay Xuseen Cusmaan Xuseen.

Magacaabistaan ayaa noqotay mid si weyn loola yaabay kadib markii xilalka loo dhiibay shakhsiyaad aan aheyn kuwii la hadal hayey.

Magacaabiddan waxaa ay timid ku dhawaad afar bil kaddib markii xilka laga qaaday Taliyayaashii Booliska iyo Jilatariga kaddib markii ay Qaraxyo ka dhaceen Muqdisho.

Muqdisho (Caasimadda Online) – Ra’isalwasaare ku xigeenka Dalka Turkiga Hakan Çavuşoğlu ayaa la filayaa in maalinta Arbacada ah ee soo socota uu booqasho ku yimaado Magaalada Muqdisho.

Hakan Çavuşoğlu,waxaa uu booqashadiisa Afrika ka soo billaabayaa Dalka Suudaan halkaas  oo uu kula kulmayo dhiggiisa Suudaan, Bakri Xasan Saalax.

Labada Masaajid oo kala ah Al Xanafi iyo Al shaafici,kuwaas oo ay dhistay Dowladda Cusmaaniyiinta,waxaana hadda dayactir ku sameysay Hay’adda TIKA ee Turkiga.

Sidoo kale waxaa uu booqan doonaa Jasiiradda Suakin oo dhawaan Suudaan ku wareejisay Turkigamtaas oo 261 Maayl uun I jirta Magaalada Jiddah oo ah tan labaad ee ugu weyn Sucuudiga,halkaas oo dowladdii Cusmaaniyiinta ay ka difaaci jirtay Gobolka Xijaaz ee galbeedka Sucuudiga dhaca.

Ra’isalwasaare ku xigeenka Turkiga ayaa Dalka Suudaan xarigga ka jari doona dhismayaasha labo Masaajid,Kastamada Canshuuraha.

Warbaahinta Turkiga ayaa sidoo kale faafisay in Hakan Jaush Ogolo uu inta uu joogo Soomaaliya uu la kulmi doono Madaxweynaha Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo madax kale.

Ujeedada uu Soomaaliya u imaan doono Ra’iisul Wasaare ku xigeenbka Turkiga ayaa lagu sheegay in uu  kormeer ku sameyn doona Saldhiga Turkiga uu ka dhistay Muqdisho oo Ciidamo ka tirsan dowladda lagu tababaro iyo sidoo kale kormeer kale uu ku tegi doono dhul Maamulka gobolka Banaadir uu ku wareejiyay kaas oo laga dhisayo Xarun lagu tababaro Ciidamada kaas oo ku yaalla deegaanka Jaziira.

Caasimada Online
Xafiiska Muqdisho
[email protected]

Muqdisho (Caasimadda Online) – Golaha Wasiirada Soomaaliya ayaa maanta la kulan gaara ku yeelanaya magaalada Muqdisho, kaasoo la sheegay in lagu magacaabi doono taliyeyaasha ciidamada Booliska iyo Nabadugidda.

Wararka laga helayo Xafiiska Ra’iisal Wasaaraha ayaa sheegaya in kulankan looga hadli doono magacaabidda iyo ansixinta labada taliye oo muddo ka badan saddex bilood ahaa kuwo maran oo aan lagu guuleysan in la buuxiyo.

Xogta aanu heleyno ayaa sheegaya in Taliyaha Hay’adda nabadsugidda iyo Sirdoonka NISA loo magacaabo Cabdi Jiinow Calasow oo hore u soo noqday Maareeyaha Dekeda Muqdisho iyo Guddoomiyaha Gobolka Shabeellaha Dhexe, iyadoo muddo dheer arrintan is mari waa ka taagnaa lagu asoo afjaray kulano is daba joog ah oo ka dhacay Madaxtooyada.

Taliyaha Booliska ayaa la isku hayaa laba sarkaal oo kasoo kala jeeda beesha Daarood, waxaana al sheegay in saaka laga gaarayo go’aankii ugu danbeeyay oo ay u badan tahay in loo magacaabo beesha sarkaal kasoo jeeda Beesha Ogaadeen.

Caasimada Online
Xafiiska Muqdisho
[email protected]

Muqdisho (Caasimada Online)-Wararka naga soo gaaraya xarunta Villa Somalia ayaa sheegaya in xal Siyaasadeed laga gaaray Khilaaf hoose oo waayadan ka dhex aloolsanaa Ra’isul wasaaraha Xukuumada Somalia Xasan Kheyre iyo Guddoomiyaha baarlamaanka Maxamed Sheekh Cusmaan Jawaari.

Khilaafka oo taagnaa muddo ku dhow afar bil ayaa waxaa la xaqiijiyay in dadaalka lagu xaliyay ay iska kaashteen Madaxweynaha dalka Farmaajo iyo Xildhibaano ku dhow dhow laba mas’uul.

Khilaafka ayaa la sheegay xalintiisa in looga maarmi waayay qaboojinta Mooshino iyo Kacdoon Siyaasadeed oo ay wadaan Xildhibaanada mucaaradka ee ka tirsan baarlamaanka waxaana saacadihii ugu danbeeyay lagu guuleystay xal u helida khilaafka Kheyre iyo Jawaari.

Illo wareedyo ka tirsan Xafiiska Ra’isul wasaare Kheyre ayaa inoo xaqiijiyay in Khilaafka Gudoomiyaha iyo Ra’isul wasaaraha uu dhashay kadib markii Xasan Cali Kheyre si latashi la’aan ah u xaliyay dhibaatooyin taagnaa oo heerkooda gaarsiisanaa in la horgeeyo baarlamanaka Somalia.

Jawaare ayaa Ra’isul wasaare Kheyre ku eedeeyay inuu faragalin ku hayo shaqooyinka baarlamaanka, waxa uuna farta ku goday inuu banaanka ku xaliyo howlaha khuseeya baarlamaanka.

Labada mas’uul ayaa waxaa iminka Khilaafkooda loo  xaliyay si looga hortago mooshin la sheegay inay wadaan Xildhibaanada mucaaradka ee doonaaya inay cuuryaamiyaan shaqooyinka Xukuumada.

Geesta kale, Ra’isul wasaare Kheyre iyo Jawaari ayaa maalmahan si wada jira uga wada shaqeyn doona talaabo waliba oo lagu fashilinaayo Mooshinka ay maleegayaan Xildhibaanada qaswadayaasha.

Caasimada Online

Xafiiska Muqdisho

[email protected]

Muqdisho (Caasimadda Online) – Golaha Wasiirada xukuumadda Soomaaliya ayaa goor dhoweyd shir uga bilowday magaalada Muqdisho.

Shirkan oo aan caadi ahayn ayaa looga hadlayaa arrimo muhiim ah oo ay ka mid yihiin ansixinta taliyeyaasha ciidamada Booliska iyo Nabadsugidda Soomaaliya oo uu soo magacaabay Madaxweyne Maxamed C/llaahi Farmaajo, kadib markii ay bannaanaadeen muddo ka badan 3 bilood iyo Bar.

Taliyaha NISA ayaa la sheegay in loo magacaabayo Cabdi Jiinow Calasow oo hore us oo noqday maareeyaha dekadda Muqdisho iyo Guddoomiyaha Gobolka Sh/Dhex, iyadoo ay isku dhaceen dowladii KMG ahayd ee Shariif Sheekh Axmed markii ay ka qaaday xilka maareeyaha Dekadda Muqdisho.

Taliyaha Booliska ayaa la sheegay in loo magacaabayo Jen. Axmed Taajir oo ka tirsanaa saraakiisha ciidamada Booliska oo taliye ku xigeen soo noqday xilligii dowladii C/llaahi Yuusuf.

Caasimada Online
Xafiiska Muqdisho
[email protected]

Kismaayo (Caasimada Online)-Hogaamiyaha maamulka Jubbaland Axmed Madoobe ayaa si qoto dheer uga hadlay wadahadalka dhowr sano kadib u bilowday dowladda Ehtiopia iyo Jabhadda ONLF.

Axmed Madoobe, waxa uu sheegay inaanu marka hore jirin wadahadal fashilmay, waxa uuna tilmaamay in wadahadalka hadda socda uu aad uga duwan yahay wadahadaladii hore.

‘’Ma jiro wadahadal fashilmay ee wadahadalka waa mid socda inkastoo xiisadaha ka jira Ethiopia iyo Iscasilaada Ra’isul wasaaraha uu saameeyay dibna loo furi doono’’

Axmed Madoobe ayaa sheegay in tilaabada wadahadaladaasi ay ku bilowdeen ay tahay mid muhiim ah oo dhameystir u baahan si looga dhabeeyo hadafka dadka Soomaalida ee ku nool kilinka shanaad ee ismaamulka Soomaalida ee dalka Ethiopia.

Waxa uu Axmed Madoobe sheegay in ka maamul ahaan ay dultaagnaan doonaan wadahadalka inta laga gaaro guul, waxa uuna cod dheer ku sheegay in Mowqifka Jubbaland uu yahay in leysku geeyo dowlada Ethiopia iyo ONLF oo uu sheegay inay aad u kala fogyihiin marka la’eego dhanka Khilaafka.

Axmed Madoobe waxa uu intaa raaciyay in hannaanka wadahadalada labada dhinac ay u socdan ay tahay si wanaagsan oo natiijo fiican laga filikaro, wuxuuna carab dhabay in wadahadalka uu saameyn ku yeeshay xiisada ka taagan Ethiopia.

Sidoo kale, Axmed Madoobe oo la hadlaayay warbaahinta ayaa sheegay in dhinac waliba ay u furan tahay ka qeybqaadashada sii socoshada wadahadalka labada dhan, waxa uuna ku baaqay in laga wada shaqeeyo midowga.

Hadalka Axmed Madoobe ee ku saabsan wadahadalada labada dhinac ee Ethiopia iyo ONLF uga socday Nairobi ayaa imaanaya iyadoo wali wadahadaladaasi aysan ka soo bixin wax natiija ah oo ku saabsan wixii looga wada-hada hadlay.

Caasimada Online

Xafiiska Kismaayo

[email protected]

Muqdisho (Caasimada Online)-Waxaa maalintii labaad xiran Ganacsigii Suuqa weyn ee Bakaaraha kadib Shaqa Joojin ay Ganacsatadu ku dhawaaqeen maalin ka hor.

Shaqa Joojinta Ganacsatada ayaa ka danbeysay kadib go’aankii ganacsatada ay ku gaareen inay joojinayaan shaqada suuqa, haddii aan wax laga qaban canshuurta la soo kordhiyay.

Inkastoo uu socdo dadaalo arrintaasi xal looga gaarayo ayaa hadana maanta waxaa gebi ahaanba xiran Goobaha Ganacsi ee ku yaalla Bakaaraha, waxaana la arkayaa Ganacsatada oo hordhoobay Goobahooda Ganacsi.

Xirnaanshaha Suuqa ayaa waxa ay abuurtay xaalad cakirnaan ah oo soo food saartay dadka ganacsatada ah ee Suuqaasi ku shaqeysa, oo maalintii labaad aanan shaqeysan.

Ganacsatada ayaa ka gadoodsan canshuur kordhin ay sameysay Wasaaradda Maaliyadda Somaliya, waxayna sheegayaan ganacsatada inaysan awoodin bixinta canshuurtaasi.

Dhinaca kale, Dowladda Somalia ayaa u muuqata inay ku fashilantay canshuur kordhintaan ay sameysay Wasaaradda Maaliyadda Somaliya oo wali aanan dhaqangalin, abuurtayna xaalad cakirnaan ah.

Caasimada Online

Xafiiska Muqdisho

[email protected]

Muqdisho (Caasimada Online)-War qoraal ah oo ka soo baxay Wasaaradda Caafimaadka Xukuumadda Somalia, ayaa waxaa lagu amray laamaha amaanka dowlada.

Qoraalka Wasaarada ayaa waxaa laamaha amaanka lagu faray inay xiraan dadka ka ganacsada raashinka loogu tallo galay Barakacayaasha.

Waxaa lagu qeexay warqada Wasaarada caafimaadka in Suuqyada Magaalada Muqdisho lagu iibiyo raashin loogu talo galay dadka barakacayaasha ah.

Sidaasi awgeedna muhiim ay tahay in tallaabo laga qaado dadka noocaasi ah, isla markaana la horgeeyo sharciga.

Garoowe (Caasimada Online) – Warar soo baxaaya ayaa sheegaya inuu xanuunsan yahay Hogaamiyaha Daacishta Somalia Cabdulkhaadir Muumin oo uu Saldhigiisu yahay Buuraaleyda Galgala ee dhulka Puntland.

Hogaamiyaha ayaa la xaqiijiyay in muddo ku dhow laba asbuucuu yahay mid la il daran xanuuno isbiirsaday oo inta badan ku dhaca dadka da’da ah.

Ilo ku dhow dhow Hay’adaha amaanka maamulka Puntland ayaa inoo xaqiijiyay in Hogaamiyaha uu yahay mid itaal gabay, waxa ayna xaqiijiyeen in xanuunada haya ay kamid tahay Macaanka.

Waxa ay sheegen in dhibta ugu badan ee xiligaan heysata Hogaamiyaha ay tahay dabiib la’aan, waxaana xusid mudan in dawooyinka uu ku heysto Buuraha ay tahay mid aan ku filneyn.

Hogaamiyaha Daacishta Somalia Cabdulkhadir Muumin ayaa iminka ku go’doonsan Buuraaleyda Galgala oo Saldhig u ah Maleeshiyada, waxaana lasoo warinayaa inay dul heehaaban diyaarado nooca aanu isha qaban ee isugu jira basaaska iyo duqeynta.

Sidoo kale, ciidamada amaanka maamulka ayaa wixii ka danbeeyay xogtaan aad u adkeeyay xeebaha maamulka ee laga cabsi qabo in Hogaamiyaha laga safriyo.

Docda kale, waxaan la ogeyn sida uu noqon doono xaalka Hogaamiyaha Muumin oo u muuqda mid ay daashadeen cuduro ku dhaca dadka da’da ah.

Caasimada Online
Xafiiska Garoowe
[email protected]

Iyadoo la filayo in bilowga bisha March wadanka Jabuuti wadahadalo ku yeeshaan Madaxweynaha dowada Federaalka Soomaaliya Maxaamad Cabdulahi Farmaajo iyo Somaliland Muuse Biixi ayaa waxaa warar dheraad ah kasoo baxayaan dhinacyada ku lug leh qabsoomida kulankaan.

Wadahadalkaan ayaa waxaa sahlaya hay’ad laga leeyahay dalka Switzerland oo la yirahado “The Centre for Humanitarian Dialogue’s (HD)”.

Hay’adaan oo madaxdeeda uu kamid yahay Wasiirkii hore ee Wasaarada arimaha dibada Somaliland Maxamad Cabdulahi Cumar ayaa sida xogtaan sheegeyso udub dhexaad u ah diyaarinta kulankaan.

Maxamad Cabdulahi Cumar oo saldhigiisu yahay Nairobi ayaa waxaa wayadaan dambe xiriir dhow uu la lahaa dowlada Federaalka Soomaliya gaar ahaan Siyasiyiinta Somaliland ee xilalka ka haysa Muqdisho.

Wasiirkii hore ee Wasaarada arimaha dibada Somaliland ayaa sidoo kale aad ugu dhow Madaxweynaha cusub ee Somaliland isagoo dhinaca kale isku xira beesha caalamka iyo Muuse Biixi.

Lama yaqaan ajandaha wadahadalkaan oo gogoshooda hore uu dhigey Madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geele balse waxaa hubanti ah in maamulka Muuse Biixi aad u raadinayo in dib loo bilaabo wada-xaajoodkaan.

Dowlada Turkiga ayaa horey u qaban jirtey wadahadalada u dhexeyn jirey Dowlada Soomaaliya iyo Somaliland balse waxay noqdeen kuwo aan natiijo ka soo bixin.

Lama oga ajendaha looga hadlayo kulamadan hadii ay dib u furmaan balse wax la rumeysan yahay in siyaasiyiinta xillalka ka haya Muqdisho ee kasoo jeeda Somaliland raadinayaan inuu kasoo baxo heshiis ka duwan nooca Federaalka ee ka jira Soomaaliya maanta. Siyaasiyiintaan ayaa qabta in dalka Soomaaliya lagu saleeyo awood qaybsi ku saleysan Koonfurta Soomaaliya iyo Woqooyiga iyadoo Somaliland la siinayo madax banaani maamul oo ka awood badan midda nidaamka Fedraalka we hadda jirta.

Waxaa mudo ku dhaw laba asbuuc xiran dekeda weyn ee magalaada muqdisho iyado hawlihi ka socdey dhamaantod ay wadda istaagen taas o sababtey in taayirki dhaqaalaha ee xooga ku socdey u hakad galo, sidoo kale xirnaan-shiyaha dekeda muqdisho waxey saameyn ku yeelatey ilaha dhaqaale ee magala iyadoo saakay gebi ahaanba uu xiran yahey suuqa weyn ee bakaaraha ka dib markii ay amar lama filaan ah ku soo rogeen ganacsatada gobalka banaadir iyagoo ka cabaanaya canshuuro siyaado ah oo lagu kordhiyey badeecadihi iyo alaabti ay dekeda  kala so degi jireen taas o aad u saameysay nolosha shacab badan ayna kaw ka yihiin dadka quutul yawmka ka raadsan jirey suuqa weyn ee bakaaraha.

Cabashada ganacsatada ayaa timid ka dib marki laba asbuuc ka hor uu wasiirka maaliyada Dawlada Federaalka ah ee Somaliya Mudane C/raxmaan Ducaale Bayle u so rogey amar ah in la kordhiyo canshuuraha laga qaado badeecada ka so dega dekeda muqdisho , iyago sheegay ganacsatu ineysan diidaneyn iney baxshaan canshuuraha laga rabo hase yeeshe aysan suurta gal aheyn qiimaha intaas laeg ee lagu kordhiyey , sido kale waxey tusaale u so qaaten iney cadaalad dari tahey in dekeda muqdisho lagu so rogo qiima aad uga sareeya dekedaha kale ee dalka.

Waa maxey canshuur?

Canshuurtu wa hab ama nidaam lacageed oo loogu tala galey in sanduuqa guud ee dawlada lagu rido kharashaadka ay dawladu ka qaado dadka shirkadaha iyo xarumaha ganacsi iyado ula jeedadu tahey in lagu socodsiiyo hawlaha dawlada ay masuulka ka tahey sida:waxbarashada , caafimaadka , gaashandhiga , asaaska hoose e hayadaha dawlada , bixinta musharadka ciidamada militaryga iyo poliska iyo waxyaabo kalo badan.

Dawlada iyo canshuurta

Xukuumada federaalka ah ee somaliya iyado ka duuleysa xaalada adag  ee dalku ku sugan yahey iyo tabar darida heysta laamaha kala duwan ee dawlada , iyadoo xukuumadu la socoto deymaha aadka u badan ee dalka lagu leeyahey , sidoo kale ogaatey in kaalmada shisheeye aysan dalka horumar dhaqaale ka siqeyn , ayey waxey garawsatey in ay kordhiso lacagta canshuuraha ee laga qaado dadka ganacsatada ah , iyado taasi dalka ay faaido badan u keeneyso ayna ka mid tahey in sanduuqa IMFtu dawladda ay ka dhaafto deymaha badan ee lagu leeyahay , sido kale dawladu ay la tisqaado dawladaha kale ee caalamka ka jira.

Iyado dawladu arinkaas ka tis qaadaneysa ayey waxey dadka weydiisey iney baxshaan sadex jaad o canshuurta ka mid ah iyado asal ahaan ay cashuurta dunida ka jirtaa ay tahey 16 nooc.

Saddexdas cashuur oo kala ah

1. Mid kowad waxa weeyan in qofka wax so dagsadda laga qaado cashuur , iyadoo waxa la so dajinaayo aysan ku jirin waxyaabaha asaasiga ah sida (Burka Bariiska Sonkorta Saliida i.w.m) e cashuurta laga rabo alaabta kamaaliyadka ah e dheeri ahaa la isaga baahan yihin sida (Taleefanada Camerada Computerda Gawarida Bullet Proofka ah Gawarida xarakda i.w.m) iyado sida sharcigu dhigaayo ay tahey in wax kasta o so daga laga qaado lacag dhan $5 tusaale in $100 laga jaro lacag dhan $5 iyado arinkaasi ay dawladu aad u yareysay , o waxa jira in kortoonka weyn e ay ku jiraan taleefoono lacagtoodu gaareyso $800,000.00 ay dawladu cashuur ahaan uga qaadi jirtey $3 , hadase dawladu waxey codsatey in lacagta cadad ahaan dhan  $8000 ay canshur ahan uga qaado $5 taas o noqneysa $1600.

2) Mida labaad waxa weeyan in dadka baayac mushtarka ah e wa weyn marka ay sanadka dhameystaan o ay xisaab xir sameeyan kharajkana ka jaraan haddi markaas ay faaido sameeyan in laga qaado lacag canshuur ah o ay tahey inay bixiyan sida u sharcigu dhigaayo.

3) In cid kasta o shaqeysa laga qaado canshuur gaar ahaan dadka mushaharkoodu ka sareeyo lacag dhan $200 halka dadka intaas ka hooseya aan wax cashuur ah laga rabin.

Dhamaan lacagaha canshuurta ah bixintoodu wa waajib saaran qeybaha kala duwan ee bulshada sida ay dhigayaan xeerarka iyo qawaaninta caalamiga ah , isla waqti ahaantaasna uusan ka sugeyn wax badiil ah  o ay dawladu u qabato lacagta ay ka qaadey awgeed.

Maxa ganacsatada somaliyed ka dhigey Maangaabyo?

Qofka ganacsada ah sida la og yahey wa halbawlaha dhaqaalaha , wa qof mar walba heegan ugu jira in umadu waxey u baahan tahey ka haqab tiro, waxey dantuna mar walba ay ugu jirta in badeecad jaban ay bulshada u gudbiyaan si ay horey faaido uga helan , inkasto arinkaasi u jiro haddana ganacsatada soomaliyeed waxey aalaba caada ka dhigtaan cabasho iyo deyro badan dhibna ku keenta iyaga o ay alaabtoodi waxay mudo ku xayirantaa dekeda , waxey sido kale mar kasta ka hor yimadan goaanada dawlada iyago og tabar darida xukuumada , waxey sido kale dhiig miirad ku hayaan shacabka soomaliyeed iyago mar walba wax qaaliya ka gada taya wanaagsana aan laheyn , waxa hadana dad badan ay aad ula yaaban sababta keentay in ganacsatadu ay halki Tan e patrol ah ay dekedaha qaar sida tan Mombasa ay baxshaan lacag dhan $450, dekeda muqdishana laga la’ayahey bixinta lacag dhan $45 , ma waxey ka tahey maangaabnimo iyo garaad xumi , mise tabar darida dawladey is leeyahin ka macaasha o ma doonayan iney xukumadu ku dhiirato iney ganacsigooda kantaroosho , mase oga miyaa in lacagta cashuurta ah e iyaga laga qaaday dalka iyo dadkaba wax loogu qabanayo o ay dawladu lacgtooda ku shaqeyneyso?

W/Q: Maxamed Ahmed Muhiyadin

Afeef: Aragtida qoraalkan waxa ay ku gaar tahay qofka ku saxiixan, kamana tarjumeyso tan Caasimada Online. Caasimada Online, waa mareeg u furan qof kasta inuu ku gudbiyo ra’yigiisa saliimka ah. Kusoo dir qoraaladaada [email protected] Mahadsanid

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Cadaalada Somalia Abuukaate Xasan Xuseen Xaaaji, ayaa shaaca ka qaaday inayweli jiraan xadgudubyo lagu hayo Maxaabiista ku jirta Xabsiyada qaar ee ku yaal magaalada Muqdisho.

Wasiirka waxa uu sheegay in Xabsiga Dhexe ee Xamar uu ka dareemaayo inay jiraan isbedelo dhanka Cadaalada ah, balse waxa uu cadeeyay in dhibaatooyinka ugu badan weli lagu hayo dadka aan laheyn cido ka danbeeya.

Waxa uu Wasiir Abuukaate Xasan Xuseen Xaaaji sheegay in lama huraan ay tahay in Garsoorka ay si siman u helaan dhammaan dadka u xiran danbiyada waxa uuna farta ku goday inaanu dib u hirgali doonin kala sareeysiinta shacabka danbiilayaasha ah.

‘’Xabsiyada waa in loogu arxamaa maxaabiista ku jirta waxa ay shaqadeenu tahay kama xishoon doono Xabsigii ama Saldhigii aan ku helnaa xadgudub dhanka Maxbuuska ah waxaanu la tiigsan doona sharciga’’

‘’Qorshaheenu waa inaan helnaa cadaalad ay u wada siman yihiin dhammaan muwaadiniinta ma aqbali doono in shacabka lagu kala sareysiiyo Xabsiyada’’

Waxa uu tilmaamay in dacwada ugu badan ay kaga imaado dhanka dadka aan heysan dhaqaalaha lagu bixiyo qareenada u dooda dadkooda, waxa uuna ballanqaaday in mudada uu sii heyn doono xilka ay xooga saarayaan sida xal dhanka qareenada ah loogu raadin lahaa dhibanayaasha ay ku furantahay dacwada.

Sidoo kale, wasiirka ayaa tilmaamay in ay muhiim tahay in la daryeelo Maxaabiista Soomaaliyeed oo uu sheegay inay dhibaato ugu filan tahay waxa ku dhex heysta Xabsiyada.

Dhianaca kale, Wasiirku waxa uu xusay in Wasaaradda Cadaaladu ay ka go’an tahay sidii wax loogu qaban Maxaabiistaasi ku jira Xabsiyada isla markaana ay wadaan baaritaano la xiriira Kiisaska ay u xiran yihiin Maxaabiista.

Caasimada Online
Xafiiska Muqdisho
[email protected]

Muqdisho (Caasimada Online)-Habeenkaa Hargeysa dadka aan kula kulmay waxaa ka mid ahaa Cabdullaahi Maxamed Nuur “Kolombo” oo aan Radio Muqdisho ka wadashaqeynay laakiin loo soo beddelay Radio Hargeysa.

Wuxuu ii kaxeeyay in uu i soo baro dhallinyaro reer Hargeysa ah.  Waxaan tagnay guri aan ka fogeyn Hoteelka Maaweel oo aan ku soo degey. Halkii ayaan ku sheekeysannay. Miyuusik ayaan dhegeysannay.  Dhallinyarada qaar way qayilayeen qaarna sheekada uun ayay ku jireen.

Maaddaama aan yara daallanaa, howlaheyga berrito in aan u diyaar garoobana aan u baahan ahay, waxaan u sheegay dhallinyaradii in aan u hoyanayo Hoteelkeygii.   Waxaa la ii sheegay in aan la bixi karin oo ay bandow tahay.  Hadde ogow Hoteelkeygu waa meel ii muuqata.

Arrintaasi dhibaato ayay igu noqotay.  Inkasta oo aanan si buuxda u xusuusan, waxaan u maleynayaa in aan habeenkii seexday isla guriga.

Aroortii waxaan xusuustaa in aan arkay dad lagu sido baabuur shabaqle ah, kuwaas oo markii aan meelaha wareystay la ii sheegay in ay yihiin dad xalay ku xadgudbay bandowga.

Nin aan magaciisa Cali ku soo koobayo ayaan u xil saarnay in uu waraaqaha maxaabbiista ku raadiyo qoysaskooda.  Si kale haddii aan u dhigo, waxaan u sheegnay in uu wakiil naga ahaan doono, xataa marka aan Muqdisho tagno in aan isaga la soo xiriiri doonno.

Cali iyo waxaan isbaray Xasan – Kuuriya oo ah madaxa Idaacadda Hargeysa. Xasan wuxuu ballanqaaday in uu gacan siiyo Cali, haddii uu isgaarsiin u baahdana uu aniga igu soo xiro ama farriintaasa i soo gaarsiiyo.

General Morgan 

Aniga iyo Beatrix waxaan u tagnay General Morgan, Taliyaha qeybta 26^aad oo shir kula jira Generaallo Xamar uga yimid oo malahayga kormeer ah.

Qol yar oo iska caadi ah oo salooto yari taallo oo aan qiyaasi karo in aanuu ahayn Xafiiskiisa rasmiga ah ayaa nala fariisiyay.

Ma jecleysan arrinkaas.  Waxaan u qaatay mar haddii uu shir kula jiro wafdi Muqdisho uga yimid in ay suurta gal tahay in uu farriin noo soo faro cudur daar ah.  In aan berri u soo laabanno in naloo sheego.  Waxaa kale oo iyadana aan baqdin ka qabay in ay dhici karto in aan galno sugitaan aan natiijadiisa la hubin oo wakhti badan naga qaata.

Laakiin in yar ka dib, General Morgan ayaa noogu yimid qolkii aan fadhinnay.  Halkaas ayaan shirkeennii ku qaadannay. Si wanaagsan ayuu u aqbalay arrinka aan u soconnay.

Waxaan ugu soconnay in uu saddex waxyaabood gacan naga siiyo.

In waa marka horee uu la socdo oo naga warqabo in aan degaanka joogno, howsha aan fulineynana waan u fasirnay.

Marka labaad in xeryaha ciidanka haddii aan u baahanno aan tegi karno oo aan magacyada maxaabbiista u sheegi karno.

Ugu dambeyn waxaan weydiisannay in Cali oo naga wakiil ah oo aan waraaqaha uga tagi doonno uu dusha ka ogaado, wax dhibaato ahna aan howshaas loogu geysan.

Xusuusnow, Maxaabbiista ehelkooda la raadinayo waa rag ka tirsan Xoogga Dalka Soomaaliyeed.

General Morgan si wanaagsan ayuu u soo dhoweeyay howsha aan wadno, dalabkeenna si buuxa ayuu nooga aqbalay.

Markii uu shirku noo dhammaaday, isla markiiba kuma uu laaban Generaalladii uu ka yimid.  Annaga ayuu na sagootiyay.  Wuxuu nagula lugeeyay koriddoor dheer.  Aniga ayuu garabkayga gacanta saartay sidii ciyaalka xaafadda.  Wuxuu ii sheegay in uu shir kula jiray Saraakiil Muqdisho ka yimid, laakiin marka lagu wargeliyay in aan nimid uu iyaga u sheegay in uu u soo laaban doono.  Waan uga mahadceliyay arrintaas.  Wuxuu ku jawaabay in ay waajib ku ahayd maaddaama uu isagu nala ballamay.

Gaarigeenna markii uu na ag geeyay oo waan is macsalaameynay.  Beatrix oo la yaabtay sida uu Generaalku noo soo dhoweeyay iyo sida uu iila kaftamay ama uu garabka ii haystay oo kalsoonida uu iigu muujiyay waxay i weydiisay in aan Morgan wax isu nahay.  Waxaan u sheegay in aynaan wax gooniya isu ahayn.  Ka dibna waxay i weydiisay in aan isku qabiil nahay.  Sidii oo kale ayaan mar labaad ugu jawaabay.

Kalsoonida uu maalintaa ii muujiyay ayaa keentay in horraantii 1995 aan General Morgan oo Warlord ah oo Kismaayo haysta, General Caydiid oo duullaan ku ahina uu Goobweyn u fadhiyo, in aan ku dhiirrado in aan dayaaradaha qaadka Nairobi ka raaco oo aan Kismaayo ugu tago.

Dad badan ayaa iiga digay safarkaas, laakiin General Morgan oo fooneeye East Leigh yaalla aan ku sii wargeliyay imaatinkeyga, wuxuu iga doonay airporka Kismaayo oo aad uga baxsan magaalada inkasta oo aan is dhaafnay.

Xaruntiisa markii aan tegey ayaa la ii sheegay marti u imaaneysa in uu airporka ka doonay. Markaas ayaan tegey Isbitaal ay MSF maamusho aniga oo dhakhaatiirtii wareysanaya ayuu Isbitaalka iiga daba yimid.

Dhowrkii maalmood oo aan Kismaayo joogayna, inta badan wuu ila socday.  Xataa Hargeysa ayuu iga wareystay.

Markii aan shirka Morgan soo dhammaysannay, aniga iyo Beatrix waxaan Cali, oo ah wiilkii aan howsha u xilsaarnay, u sheegay in haddii ay dhibaato kala soo gudboonaato ciidanka uu Xasan – Kuuriya u sheego si uu Generalka u wargeliyo.

Xasan – Kuuriya isagana waxaan ka codsaday in Cali haddii culeys ay hey’adaha amnigu soo saaraan uu wargeliyo General Morgan.

Magaalada inta aan joogay waxaan ku arkay Saraakiil Sare oo Jaamacadda aan isku soo gaarnay qaarnay.

Berigaas waxaa caadi ahayd in saraakiil sare oo militeri ama nabadsugidda ahi ay Jaamacdda soo galaan si ay u dhammaytaan aqoontooda heer digrii Jaamacdeed.  Waxay u badnaayeen Kulliyadaha Injineerinka, Sharciga iyo Dhaqaalaha.

Marka ay qalin jebiyaanna waxay ku laaban jireen howlahoodii Militeriga.

Hargeysa markii ay howsha badankeeda nooga dhammaatay waxaan u gudubnay Gebileey.

W/Q. Yuusuf Garaad

Caasimada Online

Xafiiska Muqdisho

[email protected]