24.9 C
Mogadishu
Wednesday, September 24, 2025

Puntland oo dhisaysa ciidan cusub oo loogu talogalay…

0

Garoowe (Caasimada Online) – Maamulka Puntland ayaa shaaciyey qorshe lagu aas-aasayo cutub ciidan cusub, kaasi oo si gaar ah loogu talagalay ilaalinta deegaanka.

Dhismaha ciidankan cusub ee Puntland ayaa ujeedkiiu yahay sidii wax looga qabto xaalufka iyo burburka kheyraadka dabiiciga ah.

Madaxweyne ku-xigeenka Puntland, Ilyas Osman Lugatoor oo shaaciyay dhismaha ciidankan ayaa sheegay in uu qayb ka yahay istiraatiijiyad lagu mideynayo amniga iyo adkaysiga deegaanka.

“Puntland waxay tababar ku soo dhammeystay 1,000 askari, kuwaas oo kala bar yihiin jaamiciyiin. 180 askari ayaa loo xilsaaray ilaalinta deegaanka iyo ka hortagga xaalufka,” ayuu yiri Lugatoor, isaga oo ka hadlayay furitaanka shirka nabadda ee sanadlaha ah ee Garoowe, kaasi oo halku-dhiggiisu yahay: cimilada, nabadda, iyo amniga: dhisidda mustaqbal nabdoon iyo adkaysi leh.

Dhinaca kale, Madaxweyne ku-xigeenka Puntland ayaa khudbada uu ka jeediyay shirkaan uga hadlay khilaafka siyaasadeed ee dalka, isagoo qiray in khilaafka taagan uu saameyn dhaqaale ku yeeshay maamulkooda, wuxuuna dowladda dhexe ku eedeeyay inay ka goosatay qoondadoodii deeqaha caalamka.

Ilyaas Lugatoor ayaa xusay in xaalad adag uu ku jiro dalka, isla markaana haddii aan la helin badbaado deg-deg ah loo laaban doono burburkii iyo 1991-kii, sida uu hadalka u dhigay.

“Haddii wixii caalamka laga helay ay DFS cunaha-qabatay dadkii, oo hal dollar ka imaan waayay wax la qaban karaa way yaraaneysaa, haddii aan la badbaadina 1991 ayaa lagu noqonayaa,” ayuu yiri madaxweyne ku xigeenka maamul-goboleedka Puntand.

Hadalkaan ayaa kusoo aadayo, iyadoo haatan ay wada-hadallo u socdaan Madaxweyne Xasan iyo maamullada Jubbaland iyo Puntland, kuwaas oo lagu soo afjarayo khilaafkooda.

“Waxaan wada-hadal la wadnaa Puntland iyo Jubbaland, waxaana rajaynaynaa in arrinta Jubbaland la xalliyo ka hor inta aan la gaarin doorashooyinka deegaanka iyo kuwa qaranka, Wadahadalka iyo xiriirka waan sii wadaynaa, Puntland way ka warqabtaa arrintaas,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh oo dhawaan wareysi siiyay warbaahinta Al-Carabiya.

Sidoo kale wuxuu intaasi kusii daray in heshiiskaas uu horseed u noqon doono in doorasho hufan oo wada ogol ah ay ka dhacdo Soomaaliya, ayna ka shaqeyn doonaan madaxda heer federaal iyo heer dowlad-goboleed intaba.

Daawo: Mucaaradka Xasan Sheekh oo dalab culus uga dhawaaqay Muqdisho

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Hoggaamiyeyaasha mucaaradka oo maanta shirweyne xasaasi ah uga furay magaalada Muqdisho ayaa dalbaday in waqtigeeda lagu qabto doorashada madaxtinimada Soomaaliya.

Hoggaamiyaha Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed, Shariif Sheekh Axmed ayaa caddeeyay in dalkaan badbaadadiisu tahay doorasho dhacda afartii sanaba hal mar.

“Dalkan wuxuu ku badbaaday in afartii sanaba la qabto doorasho heshiis lagu yahay, qaabka ay doonto ha ahaato,” ayuu yiri Shariif Sheekh Axmed, Madaxweynihii hore ee dalka, haatana hoggaaminaya mucaaradka ku mideysan Madasha Samatabixinta.

Shariifka ayaa tilmaamay in geedi-socodka dowladnimadda uu soo maray marxalado kala duwan, isla markaana halkaan lagu soo gaaray wada-tashi iyo is-dhageysi, taas oo asal u ah dowladnimada Soomaaliya, sida uu hadalka u dhigay.

“Dastuurkeenna waxaa aas-aas u ah wadatashi iyo is-dhageysi. Shirkaan wuxuu ka dhashay baahidaas oo muuqata, talladii oo meesha ka baxday iyo baqdi badan oo dadka waxgaradka ah ay qabaan siday hada wax ku socdaan kusii socdaan xaggee wax ku dambeyn doonaan, taas marka waxay u baahan tahay ra’yi kala duwan,” ayuu yiri Shariifka.

Madaxweynihii hore ee dalka ayaa caddeeyay in khilaafka siyaasiga ah ee taagan uu ka bilowday wax ka beddelkii dastuurka, oo uu sheegay in hanaan aan sax aheyn loo maray, taas oo uu xusay inay sii fogeysay wax walbax isla markaana dalka ku hoggaaminaysa xaalad halis ah.

“Arrintaas markii laga waacday, dadka halkaan fadhiya in badan oo kamid ah waxay bilaabeen walwal, waxay bilaaneen tallooyin inay madaxweynaha iyo dowladda inteeda kale u jeediyaan, nasiib darro laguma guuleysan,” ayuu yiri

Waxa uu intaas kusii daray “Waxaa ka dhashay arrintaas marka khilaaf ku yimaada hanaanka doorashooyinka, maxaa yeelay sida aan wada ognahay dalkaan waxyaabaha uu kusoo caano maalay afartii sanaba in doorasho la isku waafaqsan yahay oo laga tashaday, sida ay doonto ha ahaatee natiijadeeda la wada aqbalaayo ay ka dhacdo dalka.”

Madaxweynihii hore ee dalka, Shariif Sheekh Axmed oo horkacay mucaaradka dowladda ayaa muujiyay halka ay ka taagan yihiin doorashada qof iyo cod ee haatan ay wado dowladda federaalka, oo uu sheegay in aysan ku imaan hanaankii lagu yaqaanay doorasho dadweyne.

“Waxa yaabka leh waxa waaye in laga hadlo wax fiican, haddana aan laga shaqeynin. Waxa la yiraahdo qof iyo cod waa wax aad u fiican laakiin waxay u baahan tahay shaqo, waxay u baahan tahay nabad-gelyo, heshiis iyo is-faham, intiiba ma jiraan,” ayuu yiri Shariif Sheekh Axmed.

Hoos ka daawo muuqaalka

Markab u rarnaa ganacsato reer Puntland ah oo gubtay

0

Boosaaso (Caasimada Online) – Markab xamuul oo kasoo baxay magaalada Jamnagar ee gobolka Gujarat ee dalka Hindiya, kuna sii jeeday magaalada Boosaaso ee gobolka Bari ayaa dab weyn ku qabsaday xeebaha Gujarat.

Markabka ayaa sidey shixnado ganacsi oo ka koobnaa 950 tan bariis ah iyo 100 tan sonkor ah, sida ay sheegayaan xogaha hordhaca ah ee la helayo.

Badeecadaha saarna markabkaasi ayaa waxay u rarnaayeen oo lahaa ganacsato Soomaaliyeed oo reer Puntland ah, kuwaas oo dalka keena raashinka.

Sawirro iyo muuqaal ay faafiyeen warbaahinta Hindiya ayaa muujinaya holac iyo qiiq madow oo ka baxaya markabka dushiisa, waxaana ay sheegeen in uu dabku ku sii fidayo markabka, balse uu socdo gurmad Samata-bixin ah.

Maamulka markabka ayaa sheegay in saddex gaari dab-damis ah, ambalaasyo iyo ciidamo boolis ah loo diray goobta si ay uga qayb qaataan daminta dabka iyo gurmadka degdegga ah.

Markabkan ayaa waxaa maamuleysay shirkadda HRM oo fadhigeedu yahay Jamnagar ee Hindiya, hase yeeshee illaa hadda lama oga sababta keentay dabkan.

Shilalka noocan oo kale ah oo ay la kulmaan doonyaha iyo maraakiibta shixnadaha ganacsiyada usoo rara Boosaaso ayaa marar badan soo noqnoqda.

Sababta ugu weyn ayaa lagu tilmaamaa taxadar la’aanta xilliyada bad-xiranka ee u dhaxeeya bisha May ilaa September, markaas oo baddu khatar badan leedahay.

22-kii April ee sanadkaan 2025 ayey aheyd markii markab shidaal siday oo ku wajahnaa Imaaraadka Carabta uu dab qabsaday, isagoo dhex marayay Badweynta Hindiya, meel ka baxsan xeebaha Soomaaliya.

Markabkaas oo si gaar ah ugu jeeday magaalada Fujairah ee dalka Isutagga Imaaraadka Carabta, ayaa watay calanka Jasiiradda Marshall Islands.

Ciidamada badda ee dalka Hindiya oo ku sugnaa meel u dhow goobta uu markabku ku xanibmay ayaa si deg-deg ah uga jawaabay baaqa gurmadka.

Dagaal culus oo maanta ka dhacay Raaskambooni

0

Kismaayo (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay dagaal maanta ka dhacay deegaanka Raaskambooni ee gobolka Jubbada Hoose, kaas oo u dhexeeyay ciidamo ka wada tirsan kuwa maamul-goboleedka Jubbaland.

Dagaalka ayaa ayaa yimid kadib markii ay isku dhaceen laba garab oo ka wada tirsan Daraawiishta Jubbaland, waxaana ka dhashay khasaare leh dhimsho iyo dhaawac.

Wararka ayaa sheegaya in dagaalkan uu salka ku hayo aanooyin qabiil iyo muran dhul oo ka taagan halkaas oo ay ciidamadu isku qabteen.

Inta la xaqiijiyay ugu yaraan 2 askari ayaa ku dhintay dagaalkan, waxaana ku dhaawacmay tiro kale oo ka kala tirsan labada dhinac ee ku wada dagaalamay halkaasi.

Xaaladda deegaanka ayaa ah mid aad u kacsan, waxaana ka socda dhaq-dhaqaaqyo iska soo horjeedo oo ay wadaan ciidamada Jubbaland oo ku wada dagaalamay magaalada.

Dhanka kale, ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay Jubbaland oo ku aadan dagaalkan ka dhex qarxay ciidamadeeda ee sababay khasaaraha dhimashada iyo dhaawaca, intaba.

Deegaanka Raaskambooni ayaa horay u martigeliyay dagaallo hex-maray ciidamada dowladda iyo kuwa Jubbaland, kaas oo sababay khasaare xooggan oo isugu jiro dhimasho, dhaawac iyo in ciidamo ka tirsan kuwa dowladda ay firxad ku galaan gudaha dalka Kenya.

Jubbaland ayaa haatan waxaa ka jira xiisado xooggan, waxaana ugu daran midda gobolka Gedo oo mar kale soo rogaal celisay, waxaana saaka dagaal u dhexeeyay ciidanka Jubaland iyo kuwa Xoogga dalka uu ka dhacay gudaha degmada Garbaharey ee xarunta gobolkaasi.

Dagaalkaas ayaa si gaar ah u dhex-maray ciidamada dowladda ee ku sugan magaalada iyo kuwa kale oo taabacsan wasiir ku xigeenka wasaaradda ganacsiga Jubbaland oo dhinac ka dagan magaaladaasi, iyada oo uu ku dhintay hal askari oo ka tirsanaa ciidamada dowladda, waxaana dhaawacyo kale ay soo kala gaareen askar kale oo labada dhinac ah.

Si kastaba, dagaalkan ayaa kusoo aadaya, iyada oo haatan ay socdaan wada-hadallo u dhexeeya Muqdisho iyo Kismaayo, sida uu xaqiijiyay madaxweyne Xasan Sheekh, kuwaas oo ujeedkoodu yahay in xal waara lagu gaaro kahor doorashooyinka Soomaaliya ee 2026.

Dil argagax leh oo maanta ka dhacay Muqdisho + Sababta

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helaya dil argagax leh oo barqanimadii maanta ka dhacay duleedka Muqdisho, kaas loo gaystay mid kamid darawalada ka shaqeeya gaadiidka isaga kala goosha Muqdisho iyo gobollada dhexe.

Marxuumka oo lagu magacaabi jiray Carabow Cali Yoolif ayaa wade ka ahaa gaari Layla Calaawi ah, waxaana lagu dilay barkoontarol ku taalla halka loo yaqaano Sheekh Cali Cabdulle oo ka tirsan degmada Gubadley ee gobolka Banaadir.

Mid kamid ah ehellada marxuumka oo lagu magacaabo Cabdicasiis ayaa ka warbixiyay sida ay wax u dhaceen, waxaana uu Telefishinka SMS u sheegay in marxuumka uu dilay askari ka tirsan ciidanka Boolis Milataaro oo ku sugan koontaroolka uu dilku ka dhacay.

“Walaal waxaan kaala hadlayaa meel ay ku kala baxaan degmooyinka Kaaraan iyo Gubadley oo la yiraadho Sheekh Cali Cabdulle oo ay joogaan ciidanka la yiraahdo Boolis Milataaro meeshaas ayuu askari ku dlay wiil aan ilmo adeer nahay” ayuu yiri Cabdicasiis.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in maxuumka loo dilay hal dollar dartiis oo uu waydiisatay taliyaha ciidanka xukumayay oo uu si gaar ah ugu eedeeyay toogashada.

“Walaalkey wuxuu ahaa darawal kaxeeya gaadiidka u kala goosha gobollada dhexe iyo magaalada Muqdisho, shaqadiisa caadiga ah ayuu iska watay lacag ayay waydiisteen nimanka oo hal dollar ayay u dileen marxuumka” ayuu mar kale yiri Cabdicasiis.

Waxaa kale oo uu hoosta ka xariiqay in marxuumka uu ahaa Aabe u shaqeysanayay carruurtiisa iyo qoyskiisa, isla markaana ay ka naxeen dilka argagaxa leh ee loo gaystay.

“Dareenkeenna aad ayaa u murugeysanahay dhibaato badan ayaa na haysato askartii loogu talagalay inay ammaanka ilaaliyaan inay wax ka yar 30 kun oo shilin Soomaali ah u dilaan qof dhan oo reer mas’uul ka ah, waddankiisana ka shaqeysanayay”.

Ugu dambeyn wuxuu farriin u diray dowladda Soomaaliya oo uu ka codsaday inay soo qabato eedeysanaha si cadaaladda loo horkeeno askariga dilka gaysatay oo baxsaday.

Dilkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo bilooyinkii lasoo dhaafay laga nastay dilalka ay askarta ka gaysato gudaha caasimada, kuwaas oo mar ahaa joogto ama kuwa soo laa laabta, balse hadda yaraaday, kadib tallaabooyin dheeraad ah oo ay qaadan dowladda Soomaaliyeed.

Soomaaliya oo ka jawaabtay warkii ka soo baxay Masar

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Soomaaliya ayaa soo dhoweysay ballanqaadka cusub ee Masar ee isgarab-taagga iyo taageerada, iyadoo war-saxaafadeedkii ugu dambeeyay ee ka soo baxay Qaahira ku tilmaantay mid muujinaya walaaltinimo qotodheer iyo dhiirigelin muhiim ah oo lagu xoojinayo dadaallada lagu xasilinayo Soomaaliya.

War-saxaafadeed ay Axaddii soo saartay, Wasaaradda Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga ah ee Soomaaliya ayaa “mahadcelin iyo qaddarin ballaaran” u dirtay dowladda Masar, kaddib bayaan ay maalin ka hor soo saartay Qaahira, oo ay ku adkeysay sida ay uga go’an tahay inay taageerto madax-bannaanida, nabadda iyo horumarka Soomaaliya.

Muqdisho waxay sheegtay in farriinta Masar ay ka tarjumayso “xiriirka taariikhiga ah ee walaaltinimo” ee labada dal, iyadoo hoosta ka xarriiqday in taageerada Qaahira ay imaanayso xilli xasaasi ah. Soomaaliya waxay ku jirtaa dagaal ka dhan ah argagixisada, iyadoo dhanka kalena horay u wadda dadaallada dowlad-dhiska iyo mashaariicda horumarinta.

Dowladda Soomaaliya waxay adkeysay in bayaanka Masar uu hoosta ka xarriiqayo sida ay diyaar ugu tahay inay garab istaagto madax-bannaanida Muqdisho, xasiloonida gobolka, iyo dadaallada la-dagaallanka argagixisada. Waxay sidoo kale tilmaantay doorka Masar ee abaabulidda taageerada heer gobol iyo heer caalami, gaar ahaan dhanka xoojinta sarreynta sharciga iyo horumarinta amniga.

Soomaaliya waxay xustay in kaalmada firfircoon ee Masar ay ka bixiso howlgalka nabad-ilaalinta Midowga Afrika (AUSSOM) ay gacan la taaban karo ka geysatay xasiloonida iyo amniga dalka. Taageerada Qaahira, ayaa lagu yiri bayaanka, waxay gacan ka geysaneysaa abuuridda xaalado u saamaxaya Soomaaliya inay ku tallaabsato mustaqbal deggan oo barwaaqo ah.

Wasaaraddu waxay dib u xaqiijisay go’aanka Soomaaliya ee ah inay ka faa’iideysato dhiirigelintan, iyadoo ballaarinaysa iskaashiga istiraatiijiyadeed ee kala dhexeeya Masar ee dhinacyada siyaasadda, amniga, dhaqaalaha, iyo dhaqanka. Iskaashiga noocan oo kale ah, ayay sheegtay Muqdisho, wuxuu u adeegi doonaa danaha ay wadaagaan labada dal, wuxuuna sii xoojin doonaa nabadda gobolka.

Bayaanka Masar

Masar ayaa bayaankeeda soo saartay 20-kii Sebtembar, iyadoo hoosta ka xarriiqday “qotodheerida xiriirka taariikhiga ah” ee kala dhexeeya Soomaaliya, waxayna ballanqaadday inay sii wadi doonto taageerada ay siiso “shacabka walaalaha ah ee Soomaaliyeed.”

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Qaahira waxay sheegtay inay si adag u garab taagan tahay Soomaaliya xilli ay jiraan loolanno waaweyn oo heer gobol ah, iyadoo ku dhawaaqday inay taageerayso dadaallada Muqdisho ee lagu xoojinayo sarreynta sharciga, la-dagaallanka argagixisada, iyo tayeynta amniga qaranka.

“Masar waxay dib u xaqiijinaysaa isgarab-istaaggeeda buuxa ee shacabka Soomaaliyeed iyo taageeradeeda joogtada ah ee dadaallada lagu gaarayo amniga iyo xasiloonida Soomaaliya,” ayaa lagu yiri bayaanka. Waxa uu sidoo kale iftiimiyay in ka-qaybgalka Qaahira ee howlgalka AUSSOM uu yahay caddayn muuqata oo ku aaddan sida ay uga go’an tahay arrintan.

Wasaaraddu waxay carrabka ku adkeysay in xasiloonida iyo barwaaqada Soomaaliya ay udub-dhexaad u yihiin horumarka ballaaran ee gobolka. Waxay sheegtay in Masar ay ka go’an tahay inay gacan ka gaysato abuurista xaaladaha ku habboon ee u sahlaya Soomaaliya inay hanato himilooyinkeeda ku aaddan mustaqbal ammaan iyo xasillooni leh.

Qaahira waxay sidoo kale tilmaantay heshiiskii guud ee iskaashiga istiraatiijiyadeed ee lagu gaaray booqashadii Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uu ku tagay Masar bishii Janaayo 2023. Heshiiskaas, ayaa la sheegay, inuu weli yahay laf-dhabarta iskaashiga siyaasadeed, amni, dhaqaale, iyo dhaqan.

Ugu dambayn, Masar waxay xaqiijisay sida ay diyaar ugu tahay inay qaaddo tallaabooyin dheeraad ah oo lagu sii qotodheereynayo iskaashiga istiraatiijiyadeed ee Soomaaliya, iyadoo sheegtay in xiriir adag uu keeni doono faa’iidooyin labada dhinacba gaara, isla markaana uu xoojin doono xasiloonida gobolka iyo danaha labada shacab.

Labada dowladood ayaa is-dhaafsiga bayaanadan ku macneeyay inay qayb ka yihiin dadaal ballaaran oo lagu xoojinayo xiriirka istiraatiijiyadeed. Soomaaliya waxay sheegtay in isgarab-istaagga Masar uu xoojinayo madax-bannaanideeda iyo la-dagaallanka argagixisada, halka Masar ay dhankeeda adkeysay xiriirka taariikheed iyo dhaqan ee aasaaska u ah iskaashiga labada dhinac.

Diblomaasiyiintu waxay sheegeen in farriimahan isku-wakhtiga ah ay hoosta ka xarriiqayaan aragti mideysan, xilli ay Geeska Afrika ka jirto xaalad hubanti la’aan ah oo sii kordheysa, ayna Soomaaliya weli u nugushahay khataraha amni, kuna tiirsan tahay taageerada dibadda ee nabad-ilaalinta iyo horumarka.

Khiyaanadii Mareykanka ee Qatar oo dhashay cawaaqib aysan fileynin Washington

Riyadh (Caasimada Online) – Sacuudi Carabiya iyo Pakistan ayaa saxiixday heshiis is-difaac oo istiraatiiji ah kadib toban sano oo xiriirkoodu ahaa mid is-bedbeddelayay, taasoo dhalisay su’aalo ku saabsan sababta ay Riyadh hadda ugu jeesatay Islamabad iyo in gardarradii Israel ee ka dhanka aheyd Qatar ay dardargelisay heshiiska.

Xiriirka labada dal ayaa si weyn isu beddelayay tobankii sano ee la soo dhaafay. Xiisaddu waxay cirka isku shareertay sannadkii 2015 markii ay Pakistan diidday codsi uga yimid Sacuudiga oo ahaa inay ku biirto dagaalka Yemen.

Sannadkii 2018, Riyadh waxay ku cadaadisay Islamabad inay soo celiso dayn dhan hal bilyan oo dollar kahor waqtigeedii. Sannad kadib, madaxda Sacuudigu waxay taageeradii kala noqdeen Pakistan arrinta Kashmir kadib markii ay Hindiya ka laabatay maqaamkii gaarka ahaa ee gobolkaas.

Si kastaba ha ahaatee, qabowgii xiriirka ayaa bilaabay inuu yaraado markii Sacuudigu uu markale soo farageliyay isagoo wata taageero dhaqaale oo soo nooleyn ah. Sannadkii 2021, Riyadh waxay saddex bilyan oo dollar dhigtay bankiga dhexe ee Pakistan, waxayna siisay badeecooyin shidaal oo la sifeeyay oo qiimahoodu dhan yahay 1.2 bilyan. Sannadkii xigay, Sanduuqa Horumarinta Sacuudiga (Saudi Fund for Development) ayaa kordhiyay muddada deyntaas oo ahayd saddexda bilyan, taasoo sii xoojisay weji cusub oo taageero dhaqaale ah.

Heshiis is-difaac oo labada dhinac ah

Tallaabo dib u qaabeynaysa muuqaalka amniga ee gobolka, Sacuudi Carabiya iyo Pakistan waxay heshiis is-difaac wadaag ah saxiixdeen Sebteembar 17, 2025, toddobaad uun kadib markii gardarradii Israel ee ka dhanka ahayd Doha ay gilgishay diblamaasiyadda Bariga Dhexe.

Sebteembar 9, Ciidanka Israel waxay sheegteen mas’uuliyadda weerar lagu beegsanayay hoggaamiyeyaasha Xamaas ee caasimadda Qatar. Gardarradaas oo lagu fuliyay iyadoo Washington ay horay ula socotay, ayaa dhalisay muran kadib markii Madaxweyne Donald Trump uu markii dambe ku adkeystay in Ra’iisul Wasaaraha Israel Benjamin Netanyahu uu keligii go’aansaday in la duqeeyo Qatar.

Heshiiskan ayaa yimid kadib wadahadallo heer sare ah oo ka dhacay Riyadh, kuwaasoo dhex maray Dhaxal-sugaha Mohammed bin Salman iyo Ra’iisul Wasaaraha Pakistan Shehbaz Sharif, halkaasoo ay labada dhinac kaga wada hadleen sii-qotodheeraynta iskaashigooda istiraatiijiga ah, isla markaana ay dib u eegeen isbeddellada degdegga ah ee ka socda gobolka iyo caalamka.

Heshiiska ayaa dhigaya in weerar lagu qaado mid ka mid ah labada dal loo arki doono weerar lagu qaaday labadaba, iyadoo ujeeddada cad ee ah in la xoojiyo awoodda is-hortaagga iyo horumarinta nabadda iyo amniga gobolka. Bayaan wadajir ah oo la soo saaray ayaa lagu sheegay inuu yahay ballanqaad lagu ballaarinayo iskaashiga difaaca laguna xoojinayo amniga ay wadaagaan.

Muuqaallo laga soo duubay telefishinnada Pakistan ayaa muujinayay Sharif iyo bin Salman oo hab isa siiyay kadib saxiixa heshiiska, waxaana goobjoog ahaa taliyaha awoodda badan ee ciidanka Pakistan, General Asim Munir, oo muddo dheer ku boorrinayay dalalka Islaamka inay ka midoobaan qabsashada Israel.

Munir ayaa bishii Juun ka digay in gardarrada “Israel” ee ka dhanka ah Yemen, Iran, iyo Falastiin ay muujisay baahida loo qabo difaac wadareed, isagoo caddeeyay in aamusnaanta iyo kala qeybsanaantu ay dunida Muslimka oo dhan ka dhigi doonto mid nugul.

Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha ayaa sheegay in heshiisku uu ka tarjumayo go’aan ay wadaagaan oo ah in la ilaaliyo amniga iyo xasilloonida labada dal iyadoo la dhisayo habab awood is-hortaag leh.

In kasta oo ay jireen sanado xiisad ah, labada dal waxay muddo dheer lahaayeen xiriir militari, iyadoo ku dhowaad 2,000 oo askari oo Pakistani ah ay ku sugan yihiin boqortooyada, kuwaasoo bixiya tababar iyo taageero farsamo, oo ay ku jirto kaalmeynta ciidamada dhulka iyo kuwa cirka ee Sacuudiga.

Mar la weydiiyay in Pakistan hadda lagu qasbi doono inay Sacuudiga siiso dallaayad nukliyeer ah, sarkaal sare oo Sacuudiyaan ah ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee Reuters, “Kani waa heshiis difaac oo dhameystiran, kaasoo koobaya dhammaan awoodaha militari.”

Heshiiskan wuxuu ahaa natiijada wadahadallo socday sannado badan, ayuu sarkaalka Sacuudiga ah yiri mar la weydiiyay waqtiga heshiiska. “Kani kama jawaabayo dalal gaar ah ama dhacdooyin gaar ah, laakiin waa nidaamin lagu sameynayo iskaashi qotodheer oo soo jireen ah oo dhex maray labadeena dal,” ayuu sarkaalku raaciyay.

Isku dheellitirka awoodda is-hortaagga

Marka la eego sababta ay Riyadh ugu jeesatay Islamabad si ay heshiis is-difaac ula saxiixato xilligan, Jeneraal-ka howlgabka ah ee Suuriya, Abdullah al-Asaad, ahna madaxa Xarunta Daraasaadka Istiraatiijiyadda ee Rasd, ayaa sheegay in Sacuudigu uu farriin u dirayo Washington iyo Tel Aviv oo ah inuu haysto waddooyin kale oo aan ahayn Mareykanka.

Isagoo la hadlayay Al-Estiklal, al-Asaad wuxuu ku dooday in madaxda Sacuudigu ay ogaadeen in dallaayadda Mareykanku aysan difaacin dalalka Khaliijka, isagoo tusaale u soo qaatay aamusnaantii Washington markii Ciidanka Qabsashada Israel ay duqeeyeen Doha. “Maamulka Trump wuxuu dalalka Khaliijka ula dhaqmaa sidii lo’ maalaad ah oo la lisayo, halka Israel ay tahay ilmihiisa la koolkooliyay ee garaaci kara cid kasta oo ay doonto,” ayuu raaciyay.

Al-Asaad wuxuu heshiiska lala galay Pakistan ku tilmaamay tallaabo loo qaaday jihada saxda ah, taasoo kaliya ma ahan xusuusin loo dirayo Ciidanka Qabsashada Israel oo ah in dunida Carabtu ay muhiim tahay, balse sidoo kale waa farriin ballaaran oo muujinaysa in dunida Islaamku ay ka dambeyso Riyadh.

Jeneraalku wuxuu sheegay in gardarrada “Israel” ee ka dhanka ah Qatar, iyo diidmada Mareykanka ee ah inuu ka jawaabo, ay u ekaatay khiyaano ku riixday Sacuudiga inuu dardargeliyo la-xiriirkiisa Pakistan.

“Pakistan waxay ahayd doorashada dabiiciga ah sababtoo ah waa dal awood nukliyeer leh oo miisaan ku leh dunida Muslimka, lehna go’aan qaadasho madax-bannaan.” Wuxuu xusuustay sida Islamabad ay ugu adkaysatay mowqifkeeda intii ay socdeen isku dhacyadii hore ee Hindiya, iyadoo diidday inay u hoggaansanto cadaadis dibadeed.

Xiisadda u dhaxeysa Hindiya iyo Pakistan ayaa kor u kacday bishii Abriil 2025 kadib markii rag hubeysan ay rasaas ku fureen dalxiisayaal ku sugnaa qeybta Jammu iyo Kashmir ee ay Hindiya maamusho, halkaasoo ay ku dileen 26 qof. Maajo 6, Hindiya waxay gantaallo ku weerartay dhulka Pakistan, oo ay ku jirto Azad Kashmir. Pakistan waxay si adag uga jawaabtay, iyadoo beegsatay xarumaha taliska Hindiya ee xudduudda, gantaallo kale riday, soona ridday shan ka mid ah toban diyaaradood oo dagaal oo Hindiya leedahay, kahor inta aysan labada dhinac ku heshiin xabbad-joojin Maajo 10.

Maanta, Pakistan ayaa weli ah dalka keliya ee Muslimka ah ee haysta hubka nukliyeerka, wuxuuna leeyahay ciidanka ugu weyn dunida Islaamka, awoodaas oo ay si isdaba joog ah ugu nuuxnuuxsato inay si toos ah ugu wajahan tahay ka-hortagga Hindiya oo ah dalka ay ku xafiiltamaan dhanka nukliyeerka.

Maal-gashiga Nukliyeerka

Warbixinno ka soo baxay sirdoonka Reer Galbeedka iyo warbaahinta ayaa in ka badan toban sano tilmaamayay maalgashi aamusan oo Sacuudigu ku sameeyay barnaamijka hubka nukliyeerka ee Pakistan.

Sebteembar 2015, wargeyska The Sunday Times wuxuu kashifay faahfaahin uu sheegay inay ka timid saraakiil Mareykan ah, taasoo tilmaamaysay in Riyadh ay isu diyaarinayso inay si toos ah madaxyada nukliyeerka uga iibsato Islamabad, iyadoo ka digtay tartan hubka nukliyeerka ah oo ka dhalan kara. Wargeysku wuxuu xusay in Sacuudigu uu maalgeliyay qeybo badan oo ka mid ah dadaalkii nukliyeerka ee Pakistan muddo soddon sano ah, iyo in is-bahaysigan sii kordhaya uu ku soo beegmay xilli ay dalalka Khaliijku ka xanaaqsanaayeen heshiiskii nukliyeerka Iran ee uu taageerayay Obama, kaasoo ay ka cabsi qabeen inuu aakhirka u oggolaan doono Tehran inay samaysato bam.

Laba sano kahor, BBC-du waxay warisay in Sacuudigu uu lacag badan ku bixiyay mashaariicda nukliyeerka ee Pakistan isagoo filayay inuu heli karto hub atoomik ah goor kasta oo ay doorato. Ilo wareedyo ka tirsan sirdoonka NATO ayaa xitaa u sheegay shabakadda in madaxyo nukliyeer ah lagu sameeyay Pakistan si gaar ahna loogu talagalay Sacuudiga, ayna diyaar u yihiin in la geeyo.

Amos Yadlin, oo ahaa madixii hore ee sirdoonka militariga Israel, ayaa shir ka dhacay Sweden ka sheegay in haddii Iran ay hesho bamka, “Sacuudigu ma sugi doono hal bil. Horey ayay u bixiyeen lacagta bamka; waxay aadi doonaan Pakistan, wayna keensan doonaan waxay u baahan yihiin inay keenaan.”

Tilmaamaha ka imaanaya Riyadh waxay ahaayeen kuwo is-daba joog ah. Xitaa sannadkii 2009, Boqorkii geeriyooday ee Abdullah wuxuu uga digay ergeygii Mareykanka Dennis Ross in Sacuudigu uu yeelan doono hub nukliyeer ah haddii Iran ay ka gudubto xadkaas. BBC-du waxay markii dambe soo xigatay dokumiintiyo gudaha Sacuudiga ah oo laga soo bilaabo 2003, kuwaasoo qeexayay saddex doorasho oo ay boqortooyadu haysatay: inay samaysato hub u gaar ah, inay difaac ka hesho quwad nukliyeer oo jirta, ama inay ku riixdo in Bariga Dhexe laga dhigo mid ka caaggan hubka nukliyeerka.

Digniinahaas waxay heleen dardar cusub Sebteembar 2023 markii Dhaxal-sugaha Mohammed bin Salman uu u sheegay Fox News in haddii Iran ay ku guuleysato inay hesho bam, Sacuudigu uusan lahayn doorasho aan ka ahayn inuu la mid noqdo. Wuxuu arrinta u dhigay mid ku saabsan amni iyo isku-dheellitirka awoodda Bariga Dhexe, inkastoo uu ku adkeystay in boqortooyadu ay doorbidi lahayd inaan la arag hubka nukliyeerka oo ku fida gobolka. 

Halkuu marayaa qorshaha wax ka beddelka dastuurka Soomaaliya? + Sawirro

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddiga la socodka iyo dib u eegista dastuurka ee labada aqal ee Baarlamaanka Soomaaliya iyo guddiga madaxa-bannaan ee dib u eegista iyo hirgelinta dastuurka ayaa maanta wuxuu kulan uga furmay magaaladda Muqdisho.

Kulankan oo socon doona laba maalmood ayaa waxaa ka qeyb-galay Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe iyo Guddoomiyaha Aqalka Sare, Cabdi Xaashi, sidoo kalena waxaa ku wehlinayay Guddoomiye Ku-xigeenka labaad ee Golaha Shacabka Cabdullaahi Cumar Abshirow iyo Guddoomiye Ky-xigeenka labaad ee Aqalka Sare.

Mas’uuliyiinta kale ee ka qeybta ahaa waxaa ka mid ahaa guddoonka labada guddi, habdhowrka iyo xoghayeyaasha guud ee labada aqal ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya.

Kulanka ayaa qeyb ka ah qorshaha uu guddoonka baarlamaanka ku dardar-gelinayo dib u eegista iyo dhammaystirka dastuurka, si Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya loogu gudbiyo cutubyada harsan isla markaana uu uga guto waajibaadkiisa dastuuriga.

Kulankan ayaa sidoo kale qayb ka ah diyaarinta kal-fadhiga 7-aad ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya oo la filayo inuu furmo 29-ka bishan, kadib markii uu dib u dhac ku yimid furitaanka baarlamaanka.

Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud ayaa guddoonka baarlamaanka ka codsaday in dib loo dhigo furitaanka baarlamaanka, kaasi oo uu ka jeedin doono khudbadda dastuuriga ah.

Dowladda ayaa qorsheynaysa in kalfadhigan la meelmariyo wax ka beddelka cutubyada dhiman ee dastuurka KMG ah, iyadoo hay’addaha u qaabilsan dib-u-eegista Dastuurka Soomaaliya ay soo gaba-gabeeyen la-tashiyo ku saabsan wax ka beddelka cutubyada 10 ilaa 15 ee Dastuurka, oo ay gadaal ka riixayso Villa Soomaaliya.

Ansixinta afarta cutub ee ugu horreeya ee Dastuurka ayey weli taagan tahay dood, gaar ahaan cutubka 4-aad ee ku saabsan nidaamka doorashooyinka, taas oo qaar kamid ah mucaaradka iyo qaar ka mid ah dowlad-goboleedyadu ka muujiyeen walaac.

Madaxweyne Xasan Sheekh iyo siyaasiyiinta mucaaradka oo shirar dhowr ah ku yeeshay magaalada Muqdisho ayaa ku kala tagay arrimaha wax ka beddelka dastuurka iyo doorashada.

Si kastaba, arrimahan ayaa imanaya xilli Madaxweyne Xasan Sheekh iyo qeyb ka mid ah mucaaradka oo ka baxay Madasha Samatabixinta ay wada gaareen heshiis xal looga gaarayo khilaafka siyaasadeed ee dalka, iyadoo dhinacyadu isla qaateen hanaan doorasho oo ka gedisan midkii ay Villa Somalia muddooyinkii dambe ka shaqeynaysay.

Xubnahan oo xilal kala duwan kasoo qabtay dalka ayaa saaxiibadooda ka wada tirsanaayeen Madasha isku seegeen in xalka laga gaarayo muranka doorasho ee taagan.

Heshiiskaas oo weji cusub u yeelay xaaladda siyaasadeed ee dalka, ayaa Madaxweyne Xasan Sheekh ku ogolaaday in la isla aado teendhada Afisyoone, oo horey loogu soo doortay.

Inkastoo Madaxweynaha ku adkeystay qodobada qaar ee doorashada qof iyo cod ku adkeystay, sida in golayaasha deegaanka, baarlamaanka iyo labada aqal ay noqdaan kuwa loogu tartamo doorasho dadweyne.

Xildhibaannada ayaa ku imanaya doorasho qof iyo cod, iyadoo xubnaha baarlamaanka lagu soo saaran doono ururro, taas oo ka dhigaysa “ururrada xubno badan soo saarta in ay noqon doonaan xisbiyo qaran.”

Heshiiskaas ayaa dhigaya in doorashooyinka dalka lagu saleeyo xeerka doorashooyinka 2024 islamarkaana si dhakhso ah loo qabto doorashooyinka heer deegaan, heer dowlad-goboleed iyo heer federaal.

Fahad Yaasiin oo ‘ceeb qaran’ ku tilmaamay go’aankii DF ee ka dhanka ahaa dalka…

Mogadishu (Caasimada Online) – Taliyihii hore ee sirdoonka Soomaaliya Fahad Yaasiin, ayaa si kulul u dhaliilay go’aanka dowladda Soomaaliya ee ugu biirtay dalalka taageeray in dib loogu soo celiyo cunaqabateynta Qaramada Midoobay ee saaran Iiraan.

Fahad ayaa qoraal uu soo dhigay Twitter ku tilmaamay tallaabadaasi “ceeb qaran” iyo “baal madow oo ku raagi doona taariikhda siyaasadda arrimaha dibadda ee Soomaaliya.”

“Dal Muslim ah in la cunaqabateeyo inay Soomaaliya taageerto maahan qaraar lagu matalayo dareenka iyo danaha umadda Soomaaliyeed,” ayuu yiri, isaga oo ku eedeeyey dowladda in ay garasho gaab ku dhaqantay.

Wuxuu ku daray: “Haddii aadan dal Muslim ah u hiilin karin, ugu yaraan ka aamus oo dhib iyo dheef midna ha u gaysan.” Fahad ayaa tusaale u soo qaatay dowladaha Algeria iyo Pakistan oo inkasta oo xiriir dhow la leh reer galbeedka, haddana “ilaashaday qiyamka.”

Go’aanka Golaha Ammaanka

Dhaliisha Fahad ayaa timid kaddib markii Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay uu Jimcihii cod ku diiday in si joogto ah loo qaado cunaqabataynta saaran Iiraan, taas oo la xiriirta barnaamijkeeda nukliyeerka.

Soomaaliya oo hadda ku fadhida kursiga aan joogtada ahayn ee golaha ayaa ka mid noqotay dalalkii ku biiray Denmark, France, Greece, Panama, Sierra Leone, Slovenia, UK iyo Mareykanka, kuwaas oo taageeray in dib loo soo celiyo cunaqabateynta.

Ruushka, Shiinaha, Algeria iyo Pakistan ayaa dhanka kale u codeeyey in la sii wado habkii khafiifinta cunaqabataynta, halka laba dal ay ka aamuseen.

Go’aankan ayaa dhaqaajinaya nidaamka “snapback” oo dhigaya in dhammaan cunaqabateyntii ka hor heshiiskii 2015 dib loogu soo rogo Iiraan marka la gaaro 28-ka Sebtembar, haddii xal diblomaasiyadeed aan la gaarin.

Tehran ayaa arrintan ku tilmaantay mid siyaasadaysan oo sharci darrro ah, halka dalalka reer galbeedka taageeray qaraarka ay ku doodeen in barnaamijka nukliyeerka Iiraan uu khatar ku yahay nabadda iyo ammaanka caalamiga.

“Ficilka maanta la qaaday waa mid degdeg ah, aan loo baahnayn, isla markaana sharciga baal marsan. Iiraan wax waajib ah kama saarna in ay fuliso,” ayuu yiri Amir Saeid Iravani, danjiraha joogtada ah ee Iiraan u fadhiya Qaramada Midoobay.

Heshiiska JCPOA – oo ay saxiixeen Iiraan, Mareykanka, Shiinaha, Ruushka iyo Midowga Yurub – ayaa Tehran ku ogolaatay in ay xaddido barnaamijkeeda nukliyeerka si ay uga hesho ka-qaadista cunaqabateynta.

Laakiin heshiiskaasi wuu burburay sannadkii 2018, kadib markii Madaxweynaha Maraykanka Donald Trump uu ka baxay xilligii mudda xileedkiisii koowaad, isagoo dib u soo rogay cunaqabatayn uu si gaar ah Mareykanku u saaray.

Maxay ka wada-hadleen Cirro iyo wafdiga Mareykanka?

0

Hargeysa (Caasimada Online) – Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi (Cirro) ayaa maanta kulan gaar ah xafiiskiisa kula qaatay wafdi culus oo ka socda dowladda Mareykanka, gaar ahaan taliska AFRICOM oo gaaray magaalada Hargeysa.

Labada dhinac ayaa ka wada-hadlay arrimo muhiim ah, sida xoojinta xiriirka Hargeysa iyo Washington, nabadgelyada Geeska Afrika, iskaashiga iyo adkaynta wada shaqaynta u dhexeysa labada dhinac.

Cabdiraxmaan Cirro ayaa ka hadlay muhiimadda istiraatiijiyadeed ee ay Somaliland u leedahay mandaqadda iyo doorka ay ka qaadato ilaalinta nabadda iyo xasilloonida gobolka.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in Somaliland tahay saaxiib la isku hallayn karo iyo dawlad mas’uul ah oo muddo ka badan 30 sano si joogto ah ugu shaqaynaysay arrimaha amniga, dimuqraadiyadda, horumarka bulshada iyo nabad ku wada noolaanshaha shucuubta iyo dalalka Bariga Afrika.

Sidoo kale, madaxweynaha Somaliland ayaa uga mahadceliyay goleyaasha sharci dajinta Mareykanka taageerada qadiyadda Somaliland iyo isbeddelka ku yimid siyaasadda Arrimaha Dibedda Mareykanka, gaar ahaan arrimaha khuseeya Somaliland iyo Soomaaliya.

Dhankooda saraakiisha ka socotay Mareykanka ee tegay Hargeysa ayaa boggaadiyay amniga, xasiloonida iyo kaalinta ay Somaliland ka qaadato sugidda amniga iyo nabadgelyada xaga dhulka iyo xaga badeedba, iyaga oo ballan qaaday in ay sii dardar gelin doonaan wada shaqaynta labada dhinac ee xagga amniga, tababarrada iyo taageerada farsamo.

Hoos ka akhriso warsaxaafadeed dhameystiran oo Madaxtooyada Somaliland kasoo saartay kulanka labada dhinac:-

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland Mudane Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi (Cirro) ayaa maanta kulan muhiim ah oo istiraatiiji ah la yeeshay Saraakiil sare oo ka tirsan Ciidamada Mareykanka ee arrimaha amniga Bariga Afrika.

Madaxweynuhu waxa uu Saraakiisha uga mahad naqay booqashada ay ku yimaadeen Somaliland, waxana uu kala hadlay arrimo muhiim ah oo la xidhiidha xoojinta nabadgelyada Gobolka Geeska Afrika, iskaashiga iyo adkaynta wada shaqaynta u dhaxaysa Somaliland iyo Mareykanka.

Madaxweynuhu waxa uu hoosta ka xariiqay muhiimadda istiraatiijiyadeed ee ay Jamhuuriyadda Somaliland u leedahay mandaqadda iyo doorka muhiimka ah ee ay ka qaadato ilaalinta nabadda iyo xasilloonida Gobolka Geeska Afrika.

Madaxweynuhu waxa uu sheegay in Somaliland tahay saaxiib la isku hallayn karo iyo Dawlad mas’uul ah oo muddo ka badan 30 sano si joogto ah ugu shaqaynaysay arrimaha amniga, dimuqraadiyadda, horumarka bulshada iyo nabad ku wada noolaanshaha shucuubta iyo dalalka Bariga Afrika.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland waxa uu Goleyaasha Sharci Dejinta ee Mareykanka uga mahad naqay taageerada qadiyadda Somaliland iyo isbeddelka yididiilada leh ee ku yimid siyaasadda Arrimaha Dibedda ee Mareykanka, gaar ahaan arrimaha khuseeya Somaliland iyo Soomaaliya.

Iyaguna dhankooda, Saraakiisha Sare ee Ciidamada Mareykanka ee Bariga Afrika waxa ay Somaliland ku bogaadiyeen amniga,  xasiloonida iyo kaalinta ay Somaliland ka qaadato sugidda amniga iyo nabadgelyada xag dhulka iyo xag badeedba, iyaga oo ballan qaaday in ay sii dardar gelin doonaan wada shaqaynta labada dhinac ee xagga amniga, tababarrada iyo taageerada farsamo.

Faah-faahinta dagaal maanta ka dhex-qarxay ciidamada DF iyo kuwa Jubaland

0

Garbahaarey (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya Gedo ee koonfurta dalka ayaa sheegaya in maanta ciidamada dowladda Soomaaliya iyo kuwa maamul-goboleedka Jubbaland ay ku dagaalameen gudaha degmada Garbahaarey ee xarunta gobolkaasi.

Israsaaseyn kooban aya dhex-martay labada ciidan, waxaana ka dhashay khasaare isugu jiro dhimasho iyo dhaawac, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo dadka deegaanka ah.

Sida ogaatay Caasimada Online, dagaalka ayaa si gaar ah u dhex-maray ciidamada Xoogga dalka ee ku sugan gudaha magaalada Garbahaarey iyo kuwa kale oo taabacsan wasiir ku xigeenka wasaaradda ganacsiga Jubbaland oo dhinac ka dagan magaaladaasi.

Dagaalka ayaa ka dhacay guri uu halkaasi ka dagan yahay wasiir ku xigeenka, iyada oo kadib ilaaladiisa ay isku dhaceen ciidamada federaalka ee ka howlgala Garbahaarey.

Ugu yaraan hal askari oo ka tirsanaa ciidamada dowladda ayaa ku dhintay dagaalka, iyada oo dhaawacyo kale ay soo kala gaareen askarta labada dhinac.

Xaaladda ayaa weli ah mid kacsan, waxaana xiisad la xiriirta dagaalkan laga dareemaaa gudaha magaalada Garbahaarey, taas oo cabsi ay ka muujinayaan dadka deegaanka.

Dhanka kale, ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay Dawladda Federaalka iyo Jubbaland oo ku aadan dagaalka mar kale ku dhex-maray qaybo kamid ah gobolka Gedo ee Koonfurta Soomaaliya.

Xaaladda gobolka ayaa maalmahan daganeyd, kadib markii laga adkaaday ciidamada Jubbaland, gaar ahaan kuwooda ku sugnaa degmada Beledxaawo, waxayna u firxadeen gudaha Kenya, kadib markii Janan iyo ciidamada dowladda ay qabsadeen magaaladaasi.

Dowladda Soomaaliya ayaa haatan qorshe ballaaran ka wadda gobolka, waxayna dooneysaa in la gaarsiiyo qorshaheeda ku aadan doorashooyinka qof iyo codk ah.

Si kastaba, dagaalkan ayaa kusoo aadaya, iyada oo haatan ay socdaan wada-hadallo u dhexeeya Muqdisho iyo Kismaayo, sida uu xaqiijiyay madaxweyne Xasan Sheekh, kuwaas oo ujeedkoodu yahay in xal waara lagu gaaro kahor doorashooyinka Soomaaliya ee 2026.

Xamza oo arrimo cusub ka shaaciyay hanaanka looga guurayo nidaamka 4.5

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre ayaa mar kale ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan qorshaha xukuumaddiisaee qabashada doorashooyinka qof iyo codka ah ee ay haatan ku howlan tahay dowladda.

Ugu horreyn Xamza ayaa bogaadiyay nidaamka cusub ee loo guuray, gaar ahaan xisbiyada badan, si  fursad loo siiyo shacabka, loogana guuro nidaamka 4.5 ee wax lagu qaybsado.

Sidoo kale, wuxuu intaasi ku daray in nidaamka cusub ee loo guurayo uu dalka u horseedi doono cadaalad iyo horumar waara oo ay ku tallaabsato dowladda Soomaaliyeed.

“Waxaan boorrinayaa in siyaasadda Soomaaliya lagu saleeyo aragti cad, hadaf qaran iyo qorshe mideeya bulshada, si looga gudbo qabyaaladda iyo siyaasadda ku dhisan qabiilka oo caqabad weyn ku noqotay dowladnimada Soomaaliyeed, Waa in aan u gudubnaa siyaasad ku dhisan sinaan, caddaalad iyo wadajir, taas oo horseedi doonta horumar waara iyo dowlad xooggan” ayuu yiri Xamza Cabdi Bare.

Sidoo kale wuxuu ka hadlay qorshayaasha dowladda ee ku aadan doorashooyinka qof iyo codka ah, isaga oo sheegay in ay tahay horumar wayn oo la gaaray. Waxaa kale oo uu hoosta ka xariiqay in xukuumadda DanQaran ay ku dadaali doonto hirgelinta qorshahan, si talada ay wax ugu yeeshaan shacabka Soomaaliyeed.

“Hirgalinta nidaamka xisbiyada badan ee dalkeennu aaday waa astaan muujinaysa biseyl siyaasadeed iyo in bulshada Soomaaliyeed ay diyaar u yihiin in ay ka qayb qaataan dhismaha dowladnimada casriga ah” ayuu sii raaciyay.

Hadalkan ayaa Ra’iisul wasaaraha waxa uu ka sheegay munaasabad lagu soo dhaweynayay guddoomiyaha maamulka gobolka Banaadir, ahna Duqa Muqdisho Mudane Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) oo xalay ku biiray xisbiga Xasan Sheekh ee Cadaaladda iyo Wadajirka (JSP).

Muungaab oo isna goobta ka hadlay ayaa sheegay inuu ku faraxsanyahay ku biirista xisbiga JSP, wuxuuna sheegay in xisbiyo la furto ay xoojineyso himilada shacabka ee ku aaddan dhismaha nidaam dimuqraadi ah.

“Waxa aan u mahadcelinayaa dhammaan Madaxda Qaranka, Madaxda iyo Xubnaha Xisbiga Cadaaladda iyo Wadajirka ee JSP, iyo marti-sharaftii qiimaha lahayd ee ka soo qaybgashay munaasabaddii  caawa la iigu soo dhaweeyey  Xisbiga Cadaaladda iyo Wadajirka (JSP). Soo dhoweyntiinna waxa ay ahayd mid aan ku garwaaqsaday kalsooni iyo dhiirrigelin, taas oo xoojinaysa himilada shacabka Soomaaliyeed ee ku aaddan dhismaha nidaam dimuqraadi ah oo ku saleysan tartan xisbiyo iyo cod shacab” ayuu yiri Duqa magaalada Muqdisho.

Sidoo kale wuxuu  mahadceliyay madaxweynaha “”Waxa aan rabaa in aan si gaar ah ugu mahadceliyo Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, oo ii oggolaaday in aan mar kale dalkeyga iyo dadkeyga ugu adeego hoggaamin aragti ku dhisan” .

Sawirro: Muungaab oo qaaday tallaabo uu ku xoojinayo kalsoonida Xasan Sheekh

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha maamulka gobolka Banaadir, ahna duqa Muqdisho Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa haatan qaaday tallaabo uu ku xoojinayo kalsoonida madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, wuxuun toos ugu biiray xisbigiisa.

Muungaab ayaa xalay soo dhaweyn ballaaran oo uu ka qayb-galay Ra’iisul wasaare Xamza loogu sameeyay xarunta xisbiga Cadaaladda iyo Wadajirka ee JSP, oo uu haatan kamid noqonayo hoggaankiisa, kaas oo sidoo kale ay ku jiraan madaxda sare ee dalka iyo qaar kamid ah kuwa maamul-goboleedyada.

Duqa Muqdisho oo goobta ka hadlay ayaa sheegay inuu ku faraxsanyahay ku biirista xisbiga JSP, wuxuuna sheegay in xisbiyo la furto ay xoojineyso himilada shacabka ee ku aaddan dhismaha nidaam dimuqraadi ah.

“Waxa aan u mahadcelinayaa dhammaan Madaxda Qaranka, Madaxda iyo Xubnaha Xisbiga Cadaaladda iyo Wadajirka ee JSP, iyo marti-sharaftii qiimaha lahayd ee ka soo qaybgashay munaasabaddii  caawa la iigu soo dhaweeyey  Xisbiga Cadaaladda iyo Wadajirka (JSP). Soo dhoweyntiinna waxa ay ahayd mid aan ku garwaaqsaday kalsooni iyo dhiirrigelin, taas oo xoojinaysa himilada shacabka Soomaaliyeed ee ku aaddan dhismaha nidaam dimuqraadi ah oo ku saleysan tartan xisbiyo iyo cod shacab” ayuu yiri Duqa magaalada Muqdisho.

Sidoo kale wuxuu u mahadceliyay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo horay ugu magacaaay xilka uu hayo ee gobolka Banaadir, isagoo sheegay inuu gudanayo waajibkiisa.

“Waxa aan rabaa in aan si gaar ah ugu mahadceliyo Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, oo ii oggolaaday in aan mar kale dalkeyga iyo dadkeyga ugu adeego hoggaamin aragti ku dhisan” ayuu sii raaciyay.

Guddoomiyaha gobolka ayaa sidoo kale ka hadlay qorshaha Villa Somalia ee ku aadan qof iyo cod, wuxuuna sheegay in fursad u tahay shacabka, si ay usoo doortaan hoggaankooda.

“Soomaaliya waxa ay joogtaa Isgoys aysan dib uga noqon karin, kala-bayrkaasina waa in Muwaadiniinta ay codkooda ku ciil baxaan, oo ay ku doortaan qofka ay kartida ku ogyihiin. Sanduuqa Codbixinta ayaa noo madal ah! Soomaaliya ha guulaysato! ayuu mar kale yiri.

Xasan Maxamed Xuseen (Muungaab) ayaa markii hore mucaarad ku ahaa madaxweyne Xasan, wuxuuna sidoo kale ku jiray xisbiga Sheekh Shariif ee Himilo Qaran, kaas oo haatan isaga soo baxay, wuxuuna ku biiray kooxda madaxweynaha oo ay isku siyaasad noqdeen.

Xubno Shabaab ah oo lagu laayay howlgal ka dhacay…

0

Dhuusamareeb (Caasmada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa faah-faahin ka bixisay howlgal culus oo ay ciidamada dowladda iyo saaxibada caalamiga ah ay si wadajir ah 20-kii bishaan uga fuliyeen deegaanka lagu magacaabo Nooleye oo ka tirsan gobolka Galguduud.

Qoraal kasoo baxay wasaaradda gaashaandhigga ayaa waxaa lagu sheegay in howlgalka uu ahaa bartilmaameed, isla markaana khasaare culus lagu gaarsiiyay kooxda Al-Shabaab.

Wasaaradda ayaa sidoo kale sheegtay in weerarkan lagu beegsaday saldhigyo ay ku sugnaayeen maleeshiyo ka tirsan Al-Shabaab, laguna dilay illaa 4 xubnood.

Sidoo kale waxa ay intaasi kusii dartay in howlgalkan uu qayb ka yahay dagaalka lagu ciribtirayo argagixisada ee ka socda gudaha dalka.

“Ugu yaraan 4 ka tirsan maleeshiyaadka argagixisada Khawaarijta Al-Shabaab ayaa lagu dilay howlgalka. Howlgalkan ayaa qeyb ka ah dadaallada joogtada ah ee lagu ciribtirayo kooxaha argagixisada si loo xaqiijiyo amniga iyo xasilloonida dalka” ayaa lagu yiri qoraalka.

Howlalkan waxaa ka horreeyay dagaal kale oo dhawaan lagu jabiyay kooxda Al-Shabaab, kaas oo ka dhacay degmada Ceedheer ee isla gobolka Galgaduud.

Khasaaraha dhimashada ee kooxda Al-Shabaab ayaa gaaray illaa 70 xubnood, halka ay dhaawacmeen 50 kale, sida uu horay u shaaciyay Wasiirka Gaashaandhigga Axmed Macallin Fiqi oo faahfaahin ka bixiyay khasaaraha dagaalkii shalay ka dhacay Ceeldheer.

“Khasaaraha dagaalka kusoo gaaray kooxda Khawaarijta, qiyaastii meydadka hadda la hayo waa soddomeeyo, laakiin waxay qaateen oo la hubaa maydad kale iyo dhaawacyo kale, illaa 60 ayuu gaaraya khasaarahooda dhimashada, dhaawacoodana illaa 50 ayuu kor u dhaafay,” ayuu yiri Wasiir Fiqi.

Dowladda Soomaaliya ayaa sidoo kale abaal-marisay ciidamada jilibka u dhiga argagixisada ee guusha wayn kasoo hooyay dagaalkii Ceeldheer ee cashirka loogu dhigay Khawaarijta.

Sawirro: Ujeedka shir xasaasi oo ka dhacay xarunta taliska…

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka Sarreeye Gaas Odowaa Yuusuf Raage ayaa maanta xarunta Taliska Xoogga ee Wasaaradda Gaashaandhigga kusoo dhaweeyay Taliyihii hore ee Hay’adda Nabadsugidda iyo Sirdoonka Qaranka (NISA), General Cabdiraxmaan Maxamed Tuuryare.

General Cabdiraxmaan Tuuryare ayaa haatan ah yahay Wakiilka Soomaaliya u fadhiya Isbahaysiga Ciidamada Wadamada Islaamka ee La-dagaallanka Argagixisada (IMCTC).

Kulanka ayaa lagu falanqeeyay doorka muhiimka ah ee Ciidanka Xoogga Dalka, iyadoo diirada lagu saaray iskaashiga caalamiga ah ee lagu ciribtirayo khataraha argagixisada.

Kulanka ayaa lagu adkeeyay wada-shaqeynta ka dhaxaysa ciidamada qaranka iyo saaxiibada caalamiga ah, si looga miro-dhaliyo degganaanshaha guud ee gobolka iyo xasilloonida Soomaaliya.

General Cabdiraxmaan Maxamed Tuuryare ayaa Taliyaha la wadaagay warbixin faahfaahsan oo saabsan howlaha Isbahaysiga IMCTC iyo kaalinta uu ku leeyahay taageerada dagaalka ka dhanka ah kooxaha argagixisada.

Wuxuu xusay in isbahaysigu xoogga saaro burburinta fikirka xagjirka ah iyo ciribtirka ilaha dhaqaale ee argagixisada, taas oo qayb muhiim ah ka qaadanaysa dadaallada Dowladda Federaalka Soomaaliya ay ugu jirto xaqiijinta amniga, nabadda iyo xasilloonida dalka.

Dowladda Soomaaliya ayaa dardar-gelinaysa dagaalka Al-Shabaab oo bilihii lasoo dhaafay uu gaabis ku yimid, iyadoo ciidamadu bilaabeen howl-gallo culus oo ka dhan ah kooxda, xilli ay muddooyinkii dambe kooxdu dib u qabsatay deegaano iyo degmooyin muhiim ah oo xoreyntooda ay ku baxeen geesiyaal naftood hurayaal ah.

Xalay unbey aheyd markii duqeymo illaa afar gaaraya lagu gaaray Shabaabka ku sugan gobollada Jubbada Dhexe, Shabeellaha Hoose iyo Baay, kuwaas oo si gaar ah loogu beegsaday horjoogayaal iyo maleeshiyaad ka tirsan kooxda.

Duqeymahan ayaa lagu laayay saraakiil ajaaniib ah oo tababar siin jiray maleeshiyaadka A-Shabaab, kuwaas oo ka kala yimid dhowr dal. Sida aan xogta ku helnay saraakiisha ajaaniibta ee la laayay ayaa kala ahaa Abuu Fahad Suudaani, Abuu Saleebaan oo Pakistan u dhashay, Abuu Jacfar oo Morocco u dhashay iyo Abuu Maalik oo isna aan la sheegin dalka uu kasoo jeedo.

Sidoo kale waxaa Kunyabarrow lagu burburiyay qalab casri ah oo yiilay goobta la beegsaday, kaas oo ay Al-Shabaab ka heleen Xuutiyiinta Yemen, sida laga soo xigtay ilo sirdoon oo ka tirsan dowladda Soomaaliya.

Duqeymahan ayaa qeyb ka ah howl-gallada la doonayo in lagu cuuryaamiyo awoodda Al-Shabaab ee koonfurta Soomaaliya, halkaas oo ay sidoo kale ka socdaan howl-gallo ay wadaan ciidamada xoogga dalka iyo kuwa maamullada Jubbaland iyo Koonfur Galbeed Soomaaliya.

Si kastaba, Dowladda Federaalka ayaa mar kale sii laba jibaaraysa dagaalka argagixisada, waxaana haatan howl-gallo ay ka socdaan HirShabelle, Galmudug, Koonfur Galbeed iyo Jubbaland.

Somalia welcomes Egypt’s reaffirmation of support

0

MOGADISHU, Somalia – Somalia has welcomed Egypt’s renewed pledge of solidarity and support, describing Cairo’s latest statement as a sign of enduring brotherhood and a vital boost to ongoing efforts to stabilize the Horn of Africa nation.

In a press release on Sunday, Somalia’s Ministry of Foreign Affairs and International Cooperation expressed “deep gratitude and appreciation” for the Egyptian government’s declaration, issued a day earlier in Cairo, that reaffirmed its commitment to Somalia’s sovereignty, peace, and development.

Mogadishu said Egypt’s message reflected “the historic and brotherly ties” between the two countries, stressing that Cairo’s support comes at a critical moment. Somalia is engaged in a battle against terrorism, while also pushing forward with state-building and development initiatives.

The Somali government emphasized that Egypt’s statement underscored its readiness to back Mogadishu’s sovereignty, regional stability, and anti-terrorism efforts. It also pointed to Egypt’s role in mobilizing regional and international support, particularly in strengthening the rule of law and advancing security.

Somalia noted that Egypt’s active contributions through the African Union peacekeeping mission (AUSSOM/ATMIS) had provided tangible assistance to its stability and security. Cairo’s backing, it added, helps create the conditions for Somalia to pursue a stable and prosperous future.

The ministry reaffirmed Somalia’s determination to build on this momentum by expanding strategic cooperation with Egypt in political, security, economic, and cultural fields. Such collaboration, Mogadishu said, would serve the shared interests of both countries and reinforce regional peace.

Egypt’s statement

Egypt had issued its declaration on September 20, underscoring the “depth of historical relations” with Somalia and pledging to continue supporting its “brotherly Somali people.”

Cairo’s foreign ministry stated that it stands firmly with Somalia amid significant regional challenges, vowing to support Mogadishu’s efforts to uphold the rule of law, combat terrorism, and enhance national security.

“Egypt reaffirms its full solidarity with the Somali people and its ongoing support for efforts to achieve security and stability in Somalia,” the statement read. It highlighted Cairo’s engagement within AUSSOM as a clear expression of its commitment.

The ministry stressed that Somalia’s stability and prosperity were crucial for wider regional progress. It said Egypt was committed to helping create the right conditions for Somalia to achieve its aspirations for a secure and stable future.

Cairo also pointed to the framework of strategic partnership agreed during President Hassan Sheikh Mohamud’s visit to Egypt in January 2023. That agreement, it said, remains the cornerstone of cooperation across political, security, economic, and cultural fields.

Egypt concluded by affirming its readiness to take further steps to deepen the strategic partnership with Somalia, saying stronger ties would deliver mutual benefits, reinforce regional stability, and advance the interests of both nations.

Both governments framed the exchange of statements as part of a broader effort to consolidate strategic ties. Somalia said Egypt’s solidarity reinforced its sovereignty and fight against terrorism, while Egypt underlined the historical and cultural bonds that underpin the relationship.

Diplomats note that the synchronized messaging underscores a shared vision at a time of heightened uncertainty in the Horn of Africa, where Somalia remains vulnerable to security threats and dependent on external support for peacekeeping and development.

From Colombia to Bosaso — Mercenaries in Sudan’s civil war

KHARTOUM, Sudan — On the scorched plains of Sudan, battered military trucks roll across the desert as vallenato folk songs — a sound more familiar to Latin America than East Africa — play from a car radio. The unlikely soundtrack belongs to Colombian mercenaries, whose growing role in Sudan’s civil war has now become a global scandal.

Khartoum recently lodged a formal complaint at the UN Security Council, accusing the United Arab Emirates (UAE) of financing and deploying Colombian mercenaries to fight alongside the Rapid Support Forces (RSF), the powerful paramilitary faction battling Sudan’s national army. 

Sudanese authorities said they had “extensive evidence” of a systematic campaign by Abu Dhabi to undermine Sudan’s sovereignty. The UAE rejected the allegations.

The dispute escalated after Sudan’s air force shot down a UAE aircraft in Darfur on 7 August. On board were 40 Colombian mercenaries and a shipment of weapons allegedly bound for the RSF. All were killed. Abu Dhabi again denied involvement, while Colombia’s foreign ministry stayed silent.

Although shocking, Colombian participation in Sudan was already confirmed earlier this year in a UN expert report. Their presence is part of a murky global industry of hired guns.

Sudan has been engulfed in conflict since April 2023, when long-simmering rivalries between the army and the RSF erupted into all-out war. 

Estimates suggest between 20,000 and 150,000 people have been killed. More than 14 million have been displaced, famine looms in several regions, and the International Criminal Court is probing atrocities ranging from mass killings to sexual violence.

From Colombia to Bosaso: The Pipeline

The mercenary industry is notoriously hard to track, but Colombian outlet La Silla Vacía estimates as many as 380 Colombians have been recruited since 2024 to join the RSF. Most belong to a battalion known as the Desert Wolves, split into four companies and led by retired soldiers.

“Colombians are excellent value,” said Sean McFate, a US defense scholar. “They’re disciplined, battle-tested, and cost a fraction of what an American would.”

Decades of conflict with guerrillas and cartels left Colombia with thousands of combat-hardened veterans. But many survive on modest pensions of $400–$600 a month. By contrast, mercenary work pays $2,600–$6,000, often promoted through WhatsApp groups.

“When a government doesn’t provide opportunities, soldiers look elsewhere,” said Jose Angel Espinosa, a retired sergeant who now runs a veterans’ association. “We leave the force with a war mindset — it’s the only thing we know.”

Since President Gustavo Petro took office in 2022, more than 22,000 members of Colombia’s security forces have retired, partly due to friction with his government after he replaced the entire military leadership. Analysts say the discontent has fueled the supply of mercenaries.

Most recruits are hired through Colombian private security firms working for Emirati companies. Operations have even been led by a retired Colombian general based in Dubai. Many fighters were misled — told they would guard oil facilities or train troops — only to find themselves pushed into Sudan’s frontlines.

Travel routes reveal just how global this trade has become. At first, mercenaries flew from Abu Dhabi to Benghazi in Libya, where their passports were confiscated before they were dispatched to Sudan. However, as that pathway became treacherous, new routes emerged.

One of them ran directly through the Horn of Africa. Fighters departed Madrid for Ethiopia, traveled onward to the Somali port city of Bosaso, then flew to Chad’s capital, N’Djamena, before finally arriving in Nyala, Darfur — an RSF stronghold.

“Things are ugly here, we’re being held captive,” a Colombian recruit said in an audio recording obtained by La Silla Vacía. Another added bluntly: “This is human trafficking. We were hired for one job and forced into another.”

A global pattern, with no easy solutions

Colombians have appeared on foreign battlefields before. About 20 were involved in the 2021 assassination of Haitian president Jovenel Moïse. Others are fighting in Ukraine, and previously served in Iraq, Afghanistan, and Libya. The UAE itself once contracted hundreds of Colombians to battle against Yemen’s Houthis in 2015.

“The UAE is one of the world’s biggest consumers of mercenaries,” said McFate. “They have money, geopolitical ambitions, and mercenaries are a cheap way to pursue them. Sudan provides demand, the UAE provides financing, and Colombia provides supply.”

After the Emirati plane was shot down, President Petro pledged to introduce legislation banning Colombian mercenary recruitment abroad and launched an investigation. He denounced the practice as “a trade in men turned into commodities to be killed.”

Yet experts warn such efforts won’t solve the underlying drivers. “The law doesn’t address why soldiers accept these jobs — poor pay, lack of reintegration, and the psychological scars of war,” said political analyst Katherin Galindo.

McFate agreed: “This industry is almost impossible to regulate. The UN has proven powerless on mercenaries.”

The use of Colombian fighters highlights how foreign interests deepen Sudan’s agony. Mercenaries give states like the UAE plausible deniability while keeping conflicts alive, making accountability for atrocities even harder.

For Colombian veterans, meanwhile, poverty and neglect at home push them into faraway wars — even through places like Bosaso — where they are treated less as soldiers than as expendable commodities.

Kadib safarka madaxweyne Xasan Sheekh ee Mareykanka saddex arrin oo soo ifbaxay

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya ayaa ka hor inta uusan haatan u safrin dalka Mareykanka kasoo laabtay dalka Itoobiya oo uga qeyb-galay munaasabadda furitaanka biyo-xireenka Itoobiya wabiga Nile-ka, kaasi oo xukuumadda Abiy ay dhameystirtay buuxintiisa.

Inkasta oo Madaxweyne Xasan muujiyay niyad wanaag iyo is-afgarad uu la leeyahay Itoobiya, haddana damaca Itoobiya ee ku aaddan inay hesho marin badeed wuxuu sii xoogeysanayaa maalinba maalinta ka dambeysa.

Waxaa jirta cabsi isa soo taraysa oo ku saabsan in Itoobiya isku daydo inay ku fiddo biyaha Soomaaliya ama Eritrea, kadib hadallada qalafsan ee kasoo yeeraya madaxda iyo saraakiisha Itoobiyaanka.

Haddii ay taasi dhacdo, waxay ku soo beegmi doontaa xilli Soomaaliya ay lumisay isbahaysigii saddex geesoodka ahaa ee horay uga hor yimid damacaas, kaasi oo ay ku mideysnaayeen Masar, Eritrea iyo Soomaaliya.

Wada-hadallada Jubbaland ‘oo sii adkaanaya’

Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud ayaa dadaal xooggan ugu jira sidii ula heshiin lahaa Jubbaland, oo ay xiisad siyaasadeed kala dhaxeyso, isagoo dhawaan shaaciyay inay heshiis gaarayaan ka hor doorashada.

Dadaallada lagu wada hadashiinayo Madaxweyne Xasan Sheekh iyo Madaxweynaha Jubbaland, Axmed Madoobe oo ay garwadeen ka tahay Kenya ayaa weli sameyn horumar muuqda, iyadoo ay soo baxayaan warar sheegaya in uu baaqday kulan la qorsheynayay in ay yeeshaan labada mas’uul ka hor safarka Xasan Sheekh ee Mareykanka, halkaasi oo uga qeyb-galayo shirka Qaramada Midoobay.

Wararka ayaa sheegaya in Axmed Madoobe uu dib uga joogsaday kulan toos ah oo si dhaqso leh u dhexmara Xasan Sheekh, xilli uu mucaaradka ka dhageystay tallooyin la xiriira wada-hadallada dowladda dhexe, uuna ka baaqsaday kulankaasi.

Villa Somalia ayaa loo arkaa mid doonaysa in kulanka u adeegsato muuqaal siyaasadeed oo lagu tuso caalamka in khilaaf siyaasadeed oo baaxad leh uusan dalka ka jirin. Mucaaradka ayaa horey ugu eedeeyay Madaxweynaha in aysan dhab ka aheyn wada-hadalladii uu hore ula qaatay Xasan Sheekh, taas oo ku yimid cadaadiska beesha caalamka.

Sidoo kale, waxaa soo baxaya shakiga in dhawaaqa wada-hadallada dowladda dhexe iyo Jubbaland lagu abuurayo shaki u dhaxeeya Saciid Deni iyo Axmed Madoobe, kuwaas oo dhawaan heshiis gaaray kadib khilaaf muddo dheer ka dhex aloosnaa.

Dhanka mucaaradka, Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed oo iyadu u muuqata mid ka sastay garabkii mucaaradka ee uu Madaxweyne Xasan Sheekh kala go’ay ayaa si buuxda uga hortagaysa kulanka.

Masar oo weli u aragta Soomaaliya goob istiraatiiji ah

Kadib ka qeyb-galka Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh ee furitaanka biyo-xireenka Wabiga Nile-ka, dowladda Masar ayaa muujisay muhiimadda istaraatiiji ee Soomaaliya u leedahay. Masar ayaa sii wada dhameystirka qorshaha ciidamada ku keenayso dalka, iyadoo dadaallada socda uusan isbeddelin ku keenin tallaabooyinkii u dambeeyay ee hoggaanka dowladda.

Wargeyska ugu weyn ee dowladda taageersan, Al-Ahraam ayaa qoray in Masaaridu ay Soomaaliya u aragto goob muhiim ah oo culays laga saari karo Itoobiya.

Sidoo kale waxaa intaas dheer in wargeysku xusay in xiriirka taariikhiga ah ee ka dhexeeya labada dal uu dhiirri-gelinayo in shacabka Soomaaliyeed loo muujiyo taageero iyo garab istaag.

Isku soo wada duubo, Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sida muuqata ku jira xaalad siyaasadeed oo cakiran oo ka dhalatay siyaasaddiisa, iyadoo dalku wajahayo caqabado adag oo la xiriira siyaasadda gudaha, deriska iyo loollanka juqraafiyeed ee cusub ee Masar ku soo biirtay.

Caqabadda ugu weyn ayaa ah in iyadoo muddo-xileedka Madaxweynaha uu dhammaad yahay, aysan weli jirin tub qaran oo la isku raacsan yahay oo lagu wajaho kala-guurka iyo doorashooyinka.

Mucaaradka ayaa dhankooda sii wada tallaaboyinka ay cadaadiska ku saarayaan Madaxweynd Xasan Sheekh, iyadoo Madasha Samatabixinta ay maalinta berri ah ku qabanayso magaalada Muqdisho shir muhiim ah oo noqon doona midkii ugu horreeyay shirar taxane ah oo qeyb ka ah cadaadiska Xasan Sheekh ee ku aqbalo hannaan siyaasadeed oo lagu gaaro doorasho heshiis lagu yahay.

Si kastaba, arrintan ayaa sii adkaynaysa xaaladda taagan, maadaama aysan muuqan ifafaalo ay dhinacyadu ku gaari karaan heshiis wada-ogol ah, isla markaana uu hoggaanka dalka ku dhagan yahay hanaankiisa doorasho ee qof iyo cod.

Muxuu yahay heshiiska ay SOOMAALIYA maanta ku saxiixday Dubai? + Sawirro

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta heshiis cusub ku saxiixday magaalada Dubai ee dalka Imaaraadka Carabta, halkaasi oo uu ka socdo shirweynaha ururka boostada adduunka.

Wasiirka Isgaarsiinta iyo Tiknoolajiyada Soomaaliya, Maxamed Aadam Macallim (Soomaali) ayaa si rasmi ah u saxiixay dhammaan heshiisyada iyo shuruucda wax ka beddelka lagu ansixiyey shirweynaha 28-aad ee ururka boostada adduunka.

Qodobada uu Wasiirka uu qalinka ku duugay ayaa waxaa kamid ah: 

  1. In Soomaaliya door muuqda ku yeelato bulshada boostada caalamiga.
  2. In adeegyada boostada gudaha loo qaabeeyo si ay ula jaanqaadaan nidaamka caalamiga ah.
  3. Iyo in la dardargeliyo qorshaha dowladdu ku horumarinayso adeegyada dhijitaalka iyo isku xirka bulshada.

“Go’aankan wuxuu daliil cad u yahay sida ay Soomaaliya uga go’an tahay in ay dhisto adeegyo casri ah oo isku xira bulshada, kobciya ganacsiga, isla markaana soo jiita fursadaha dhaqaalaha caalamiga ah,” ayuu yiri Wasiir Maxamed Soomaali.

Saxiixa Wasiirda ayaa ahaa tallaabadii rasmiga ahayd ee lagu soo xiray Shirweynihii 28aad ee UPU, kaas oo intii uu socday lagu doortay hoggaanka cusub ee ururka, isla markaana lagu meel mariyey isbeddello sharci iyo heshiisyo cusub oo ay dalalka xubnaha ahi ku mideysan yihiin.

Wasaaradda ayaa ku tilmaamtay heshiiska ay saxiixday mid kamid ah guulaha diblomaasiyadeed iyo farsamo ee dowladda Soomaaliya ay ku muujineyso hoggaamin iyo ka-qaybgal firfircoon oo ku wajahan isbeddellada ka socda bulshada boostada caalamka.

Si kastaba, Soomaaliya ayaa tallaabadan ku xaqiijisay ka go’naanteeda ku aaddan in si buuxda loogu dhaqmo heshiisyada caalamiga ah ee boostada, taas oo ka tarjumeysa istiraatiijiyadda dowladda ee ku wajahan casriyeynta adeegyada boostada iyo kuwa gaarsiinta (courier), si kor loogu qaado ganacsiga, e-commerce-ka, iyo koboca dhaqaalaha bulshada.

UK, Australia iyo Canada oo maanta ku dhowaaqay go’aan taariikhi ah oo la xiriira Falastiin

London (Caasimada Online) – Britain, Australia iyo Canada ayaa Axadda maanta ah si rasmi u aqoonsaday dawlad Falastiini ah, taasoo ah isbeddel weyn oo gilgilay siyaasaddii arrimaha dibadda ee Reer Galbeedka ee tobannaan sano soo jirtay, tallaabadaas oo si degdeg ah uga caraysiisay Israel.

Portugal ayaa sidoo kale lagu waday inay aqoonsato dawladnimada Falastiin goor dambe oo Axadda ah, xilli ay Israel la kulmayso cadaadis caalami ah oo xooggan oo ku saabsan dagaalka ay kula jirto Xamaas ee Gaza iyo xaaladda bini’aadannimo ee aadka u daran ee ka taagan dhulkaas go’doonsan.

“Maanta, si loo soo nooleeyo rajada nabadda ee Falastiiniyiinta iyo Israa’iiliyiinta, iyo xalka labada dawladood, Boqortooyada Midowday waxay si rasmi ah u aqoonsanaysaa Dawladda Falastiin,” ayuu Ra’iisul Wasaaraha UK, Keir Starmer, ku yiri farriin uu soo dhigay barta X.

Saddexdan waddan ayaa noqday xubnihii ugu horreeyay ee ka tirsan Ururka Waddamada Todobada ah ee ugu Dhaqaalaha Weyn (Group of Seven) ee qaada tallaabadan, iyadoo la filayo in Faransiiska iyo quruumo kale ay ku dayan doonaan inta uu socdo shirka sanadlaha ah ee Golaha Guud ee Qaramada Midoobay oo Isniinta ka furmaya New York.

“Canada waxay aqoonsan tahay Dawladda Falastiin waxayna u fidinaysaa iskaashi aan kaga wada shaqayno dhisidda ballanqaadka mustaqbal nabadeed,” ayuu Ra’iisul Wasaaraha Canada, Mark Carney, ku qoray barta X.

Ra’iisul Wasaaraha Australia, Anthony Albanese, ayaa sheegay in tallaabada Canberra ay tahay “mid lagu aqoonsanayo himilada sharciga ah ee muddada dheer soo jirtay ee shacabka Falastiin ay u qabaan inay yeeshaan dawlad u gaar ah”.

Madaxweynaha Falastiin, Maxmuud Cabbaas, ayaa ku ammaanay aqoonsiga Axaddii inuu yahay “tallaabo muhiim ah oo lagama maarmaan u ah sidii loo gaari lahaa nabad caddaalad ah oo waarta oo waafaqsan sharciga caalamiga ah.”

Laakiin Ra’iisul Wasaaraha Israel, Benjamin Netanyahu, ayaa tallaabadan ku tilmaamay “wax aan macquul ahayn” wuxuuna sheegay inay “halis gelin doonto” jiritaanka Israel.

Waa xilli taariikhi ah oo wax kala saaraya oo u soo hoyday Falastiiniyiinta iyo hamigooda dawladnimo, maadaama waddamada Reer Galbeedka ee ugu awoodda badan ay muddo dheer ku doodayeen in aqoonsigu uu yimaado oo keliya isagoo qayb ka ah heshiis nabadeed oo laga wada xaajoodo oo lala galo Israel.

Inkastoo ay tahay tallaabo u badan astaan, waxay haddana waddamadan ka hor keenaysaa Maraykanka iyo Israel.

Madaxweynaha Mareykanka, Donald Trump, ayaa toddobaadkii hore sheegay kaddib wadahadallo uu la yeeshay Starmer, booqasho rasmi ah oo uu ku joogay UK in “mid ka mid ah khilaafyada yar ee naga dhexeeya” ay ahayd arrinta dawladnimada Falastiin.

Tiro sii kordhaysa oo ah xulafada muddada dheer la soo saaxiibka ahaa Israel ayaa beddelay mowqifyadoodii hore, xilli ay Israel xoojisay duullaankeeda Gaza, kaasoo billowday ku dhawaad laba sano ka hor weerarkii Xamaas ee Oktoobar 7, 2023.

Marinka Gaza waxaa soo gaaray burbur baaxad leh, iyadoo ay sii kordhayso qaylodhaanta caalamiga ah ee ka dhalatay tirada dhimashada ee cirka isku sii shareeraysa ee ka jirta dhulkaas xeebta ah ee go’doonsan.

‘Culays gaar ah’

Dawladda UK waxay la kulantay cadaadis dadweyne oo sii kordhaya oo ku aaddan inay tallaabo qaaddo, iyadoo kumanaan qof ay isugu soo baxaan waddooyinka bil kasta. Codbixin ay soo saartay hay’adda YouGov Jimcihii ayaa muujisay in saddex-meelood laba meel dadka British-ka ah ee da’doodu u dhaxayso 18-25 sano ay taageersan yihiin dawladnimada Falastiin.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka, David Lammy, ayaa bishii Luulyo ka qiray Qaramada Midoobay in “Britain ay saaran tahay mas’uuliyad gaar ah oo ay ku taageerto xalka labada dawladood”.

UK waxay door muhiim ah ka ciyaartay aasaaskii horseeday abuuritaanka Dawladda Israel iyadoo loo marayo Axdigii Balfour ee 1917.

Saddex-meelood afar meelood xubnaha Qaramada Midoobay ayaa horay u aqoonsan dawladnimada Falastiin, iyadoo in ka badan 140 ka mid ah 193-da waddan ay tallaabadaas qaadeen.

Starmer wuxuu bishii Luulyo sheegay in dawladdiisa Xisbiga Shaqaalaha ay damacsan tahay inay aqoonsato dawlad Falastiini ah, haddii aysan Israel qaadin tallaabooyin “muuqda” oo ay ka mid yihiin in la gaaro xabbad-joojin Gaza, in gargaar badan la geliyo dhulkaas, iyo inay xaqiijiso inaysan ku darayn Daanta Galbeed.

Waxa uu Axaddii sheegay in Britain ay u dhaqaaqayso “si wax looga qabto xaaladda argagaxa leh ee sii kordhaysa ee Bariga Dhexe”.

Xisbiga Shaqaalaha ayaa cusboonaysiiyay baaqyadiisa xabbad-joojinta wuxuuna mar kale dalbaday in dagaalyahannada Falastiiniyiinta ay sii daayaan la haystayaashii ay ku qabsadeen weerarkoodii 2023 ee Israel.

Isagoo Xamaas ku tilmaamay “urur argagixiso oo arxan daran”, Starmer wuxuu sidoo kale xaqiijiyay qorshayaal lagu kordhinayo cunaqabataynta saaran dagaalyahannada, isagoo beeniyay in aqoonsigu yahay “abaalmarin” loo siiyay kooxda.

‘Qaab-dhismeed nabadeed’

Weerarkii Xamaas ee 2023-kii ee koonfurta Israel wuxuu sababay dhimashada 1,219 qof, oo u badnaa rayid, sida lagu sheegay tirokoob ay samaysay wakaaladda wararka ee AFP oo ku salaysan tirooyin rasmi ah.

Ololaha aargoosiga ah ee Israel ayaa lagu dilay ugu yaraan 65,208 qof, oo sidoo kale u badnaa rayid, sida ay sheegeen tirokoobyo ka soo baxay wasaaradda caafimaadka ee Gaza oo ay maamusho Xamaas, kuwaasoo ay Qaramada Midoobay u aragto kuwo la isku halleyn karo.

Portugal waxay sheegtay inay sidoo kale si rasmi ah ugu dhawaaqi doonto aqoonsigeeda magaalada New York maalinta Axadda ah.

“Markaan hadda tallaabo qaadnay … waxaan noolaynaynaa suurta-galnimada in la helo laba dawladood,” ayuu yiri Madaxweynaha Portugal, Marcelo Rebelo de Sousa.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee UK ayaa sheegtay in aqoonsiyadani ay qayb ka yihiin “dadaallo caalami ah oo isku dubaridan” oo lagu dejinayo qaab-dhismeed nabadeed si “wax looga qabto arrimaha maamulka, amniga, iyo helitaanka gargaarka bini’aadantinimo” iyo sidoo kale dhisidda xalka labada dawladood.