27 C
Mogadishu
Saturday, June 21, 2025

Muqdisho: Sarkaal sare oo si arxan darro ah loogu dhex-dilay gurigiisa

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dil argagax leh oo xalay sarkaal sare loogu gaystay magaalada Muqdisho, gaar ahaan degmada Hodan ee gobolka Banaadir.

Afhayeenka Booliska Soomaaliya oo ka hadlay dhacdadan ayaa xaqiijiyay dilka sarkaalka oo Gaashaanle Sare ahaa, laguna magacaabi jiray Cabdulqaadir Xuseen Cigaal.

Cabdifitaax Aadan Xasan ayaa sheegay in marxuumka lagu dhex-dilay gurigiisa, isla-markaana loola dhaqmay si ka baxsan bani’aadanimada. Sidoo kale, afhayeenka ayaa xaqiijiyay in lasoo xiray 5 eedeysane oo lagu tuhmayo dilka arxan darrada ee loo gaystay marxuum Cabdulqaadir Xuseen Cigaal,

“Xalay 10:00 habeenimo waxaa si arxan darro ah oo bani’aadanimada ka baxsan gurigiisa dhexdiisa loogu dilay Gaashaanle Sare marxuum Cabdulqaadir Xuseen Cigaal, waxaana loo hayaa illaa 5 eedeysane oo 100% la tuhmaayo inay ku lug leeyihiin,” ayuu yiri afhaayeenku.

Dhanka kale, Afhayeenka Booliska Soomaaliyeed ayaa faah-faahin dheeri ah ka bixiyay dhacdooyin kale oo ka dhacay Xamarjajab, wuxuuna sheegay in saaka rag burcad ah ay isku rasaaseeyeen degmada Xamarjab, ayna iska dileen mid kamid ah, halka uu dhaawac soo gaaray mid kale.

Cabdifitaax ayaa sheegay in ragga dagaalamay ay isku qabteen taleefoono ay kasoo dhaceen dad shacab ah, kadibna iyaga dhexdooda ay isku gaysteen dil iyo dhaawac.

“Saaka aroortii marka saaladda subax laga soo baxay kadib waxaa saddex eedeysane oo lagu raadjoogay oo dhacay moobeello ay leeyihiin muwaadiniin Soomaaliyeed iyo isla iyagii oo sarqaansan, iskuna khilaafsan wixii ay soo dhaceen kadibna is rasaaseyn ka dhex-bilaabatay waxaana halkaas lagu dilay mid kamid ah, halka uu dhaawacmay mid kale oo gacanta lagu hayo,” ayuu yiri afhayeenka booliska Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu ka hadlay dil kale oo ka dhacay isla degmada Xamarjajab, kaas oo loo gaystay marxuum Mahad Cabdiraxmaan Axmed, wuxuuna sheegay in loo soo qabtay afar eedeysane. Dilkaas wuxuu tilmaamay inuu ka dhacay aagga iskuulka Raage Ugaas, uuna ka dhashay khilaaf soo kala dhex-galay 4 eedeysane, kadibna uu kusoo dhamaaday dilka marxuumka.

“Isla Xamarjajab sagaalka May abaare 1:00 habeen saq-dhexe waxaa eeriyada Raage Ugaas khilaaf ku bilowday afar eedeysane oo hubeysan qaarkood oo shacab ah muran dhex-maray wuxuu kusoo dhamaaday in uu ku geeriyoodo marxuum Mahad Cabdiraxmaan Axmed, gacan ku dhiiglihii iyo eedeysanayaashii kale waa lasoo xiray,” ayuu sii raaciyay.

Mucaaradka oo soo saaray go’aan 7 qodob ah, kadib tallaabadii Xasan

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Siyaasiyiinta mucaaradka oo goordhow soo saaray bayaan culus ayaa ka hadlay tallaabadii u dambeeyay ee uu qaaday madaxweyne Xasan Sheekh, gaar ahaan dhsimaha xisbiga Cadaaladda iyo Wadajirka ee xalay lagu dhowaaqay.

Mucaaradka oo mideysan, ayna ku jiraan madaxweynayaal iyo ra’iisul wasaareyaal hore ayaa soo saaray go’aan ka kooban 7 qodob oo ay uga hadleen xaaladda siyaasadeed ee dalka iyo arrimaha doorashooyinka ee 2026.

Ugu horreyn waxa ay sheegeen in la burburiyay Madashii wadatashiga qaran, kadib dhismaha xisbiga cusub ee Xasan Sheekh, waxayna tilmaameen in loo beddalay kooxeysi.

Sidoo kale waxa ay dalbadeen in la’isugu yimaado wadatashi deg-deg ah oo laga soo qayb-gelinayo bulshada, kaas oo ay ugu yeereen in lagu samata bixinayo dalka.

Madaxweynaha ayay sidoo kale ku booriyeen inuu ka waantoobo inuu dagal ku wajaho Jubaland, maadaama haatan ay soo kordheen xaalado cusub oo labada dhinac ah.

Waxaa kale oo ay xubnaha mucaaradku soo dhoweeyeen go’aankii Mareykanka uu ku diiday qodobadii kasoo baxay shirkii golaha wadatashiga qaran ee ka dhacay magaalada Muqdisho, kaas oo sii huriyaya xiisadda siyaasadeed ee ka taagan dalka.

Dhinaca kale, waxay farriin deg-deg ah u direen madaxda Koonfur Galbeed, HirShabelle iyo Galmudug oo ay ugu baaqeen inay xurmeeyaan shacabka, ayna qabtaan doorashada, maadaama uu ka dhamaaday muddo xileedka.

Ugu dambeyn waxay ka hadleen musuq ay sheegeen inuu ka dhex jiro hay’adaha dowladda iyo dhul boobka socda, iyaga oo QM ugu baaqay inay dabagal ku sameyso arrimahaasi.

“Kalitalisnimada, ku takrifal awoodda, musuqa iyo maamul-xumida baahsan, faquuqista siyaasadeed iyo caddaalad-darrada waxay shacabka ku ridday quus iyo rajo la’aan sababtay in ay lunto kalsoonidii ay ku qabeen dowladda, waxayna nuxuusisay taageeradii beesha caalamka, iyadoo fursad u abuurtay kooxaha argagixisada ah” ayaa lagu yiri bayaanka.



Xogta iska horimaad iyo dilal qorsheysan oo maanta ka dhacay Muqdisho + Video

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Taliska Ciidamada Booliska Soomaaliyeed oo maanta shir saxaafadeed u qabtay Wariyeyaasha ayaa ka hadlay dilal qorsheysan iyo iska imaad maanta ka dhacay gudaha magaalada caasimada ah ee Muqdisho

Afhayeenka Booliska Soomaaliyeed, Cabdifitaax Aadan Xasan oo faah-faahin dheeri ah ka bixiyay dhacdooyinkan ayaa sheegay in saaka rag burcad ah ay isku rasaaseeyeen degmada Xamarjajab, ayna iska dileen mid kamid ah, halka uu dhaawac soo gaaray mid kale.

Cabdifitaax ayaa sheegay in ragga dagaalamay ay isku qabteen taleefoono ay kasoo dhaceen dad shacab ah, kadibna iyaga dhexdooda ay isku gaysteen dil iyo dhaawac.

“Saaka aroortii marka saaladda subax laga soo baxay kadib waxaa saddex eedeysane oo lagu raadjoogay oo dhacay moobeello ay leeyihiin muwaadiniin Soomaaliyeed iyo isla iyagii oo sarqaansan, iskuna khilaafay wixii ay soo dhaceen kadibna is rasaaseyn ka dhex-bilaabatay waxaana halkaas lagu dilay mid kamid ah, halka uu dhaawacmay mid kale oo gacanta lagu hayo” ayuu yiri afhayeenka booliska Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu ka hadlay dil kale oo sagaalkii bishan ka dhacay isla degmada Xamarjajab, kaas oo loo gaystay marxuum Mahad Cabdiraxmaan Axmed, wuxuuna sheegay in loo soo qabtay afar eedeysane.

Dilkaas wuxuu tilmaamay inuu ka dhacay aagga iskuulka Raage Ugaas, uuna ka dhashay khilaaf soo kala dhex-galay 4 eedeysane, kadibna uu kusoo dhamaaday dilka marxuumka.

“Isla Xamarjajab sagaalka May abaare 1:00 habeen saq-dhexe waxaa eeriyada Raage Ugaas khilaaf ku bilowday afar eedeysane oo hubeysan qaarkood oo shacab ah muran dhex-maray wuxuu kusoo dhamaaday in uu ku geeriyoodo marxuum Mahad Cabdiraxmaan Axmed, gacan ku dhiiglihii iyo eedeysanayaashii kale waa lasoo xiray” ayuu raaciyay.

Waxaa kale oo uu soo hadal qaaday dil kale oo ka dhacay degmada Heliwaa, gaar ahaan agagaarka Shaneemo Cabdi-waayeel, kaas oo oo loo gaystay wiil dhalinyaro ahaa oo lagu magacaabi jiray Faysal Cabdullahi Takar, wuxuuna xaqiijiyay in lasoo qabtay ninkii dilay.

Afhayeenka booliska ayaa tilmaamay in inta badan ragga gaystay dilalkan iyo dhaca ay yihiin dambiilayaal horay loo xukumay, balse lagu soo daayay wada-hadallo iyo heshiis dhex-maray dhinacyda dacwadda, hadane ay markale ku laabteen isla falalkii hore.

DF oo war ka soo saartay guusha uu gaaray Erdogan

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya oo bayaan soo saartay ayaa ka hadashay guusha ee uu Isniintii gaaray madaxweynaha dalka Turkiga Recep Tayyip Erdogan, taas oo la xiriira hubka dhigista uu sameeyay ururka PKK ee dalkaasi.

Soomaaliya ayaa sheegtay inay soo dhoweyneyso go’aanka ururka PKK ee ay hubka ku dhigeen, taas oo meesha ka saareysa dagaalka ay muddada dheer kula jireen dowladda.

Warsaxaafadeed kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibads Soomaaliya ayaa waxaa  lagu sheegay in tallaabadan ay tahay mid gacan ka geysaneysa xoojinta nabadda, xasilloonida iyo horumarka dhaqaale ee Turkiga iyo guud ahaan gobolka.

Sidoo kale Dowladda Federaalka ayaa taageero waynu muujiyay madaxweyne Erdogan, gaar ahaan dadaalladiisa ku aadan xoojinta wada-hadallada nabadda eed dalkaasi.

“Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya waxay taageero buuxda u muujineysaa dadaallada lagu xoojinayo wadahadalka nabadeed, midnimada shacabka Turkiga, iyo xasilloonida guud ee gobolka,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Si kastaba, Xisbiga Shaqaalaha Kurdistan (PKK) ayaa Isniintii todobaadkan ku dhawaaqay inuu is-burburiyey, isagoo sheegay inuu soo afjaray halgankii hubeysnaa ee uu kula jiray dowladda Turkiga, taasoo dhammaatay kadib afartan sano oo kacdoon dhiig badan ku daatay.

Ururka PKK, oo uu aasaasay Abdullah Ocalan dabayaaqadii 1970-meeyadii, ayaa qaatay hub sannadkii 1984, halkaas oo uu ka bilaabay weerarro ka dhan ah dowladda Turkiga kuwaas oo sababay in ka badan 40,000 oo dhimasho ah.

“Shirkii 12-aad ee PKK wuxuu go’aamiyey in la burburiyo qaab-dhismeedka ururka lana joojiyo halgankii hubeysnaa,” ayaa lagu sheegay bayaan ay baahisay wakaaladda wararka ee u ololeysa Kurdish-ka, ANF.

Dhanka kale, tallaabadan ayaa si diirran waxaa u soo dhoweeyey xisbiga AKP ee Madaxweyne Recep Tayyip Erdogan, oo ku tilmaamay “tallaabo muhiim ah,” balse xusay in habraaca loo “kormeerayo si dhow” oo joogto ah.

Go’aanka taariikhiga ah ayaa yimid kadib baaq uu Ocalan bishii 27-ka Febraayo ka diray xabsiga Imrali ee magaalada Istanbul, halkaas oo uu ku xiran yahay tan iyo 1999, kuna booriyey dagaalyahanadiisa inay hubka dhigaan oo ay ururka kala diraan.

Puntland oo shaacisay halis ka dhalan karta xisbiga cusub ee madaxweyne Xasan

0

Garoowe (Caasimada Online) – Maamul-goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland ayaa si adag uga hadlay ku dhowaaqista Urur Siyaasadeedka Caddaaladda iyo Wadajirka (JSP) oo ay ku mideysan yihiin madaxda Dowladda Federaalka iyo qaar kamid ah kuwa Dowlad-goboleedyada dalka, kaas oo uu sameeyay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Wasiirka arrimaha gudaha maamulka nPuntlad oo ka hadlay dhismaha xisbigaan siyaasadeed ayaa tilmaamay inuu lamid yahay kii kacaanka, sida uu hadalka u dhigay.

Sidoo kale wuxuu ku eedeeyay madaxweyne Xasan Sheekh in dalka uu dib u celiyay, isla markaana tallaabooyinka uu qaadayo ay yihiin kuwa halis ah oo mugdi galinaya Soomaaliya.

“Xsibiga Xasan Sheekh iyo 3 sano kadib: Xisbiga siyaasadeed la mid ah kii KACAANKA oo aan ilo lahayn waa xilli soo dhammaatay” ayuu yiri wasiirka arrimaha gudaha Puntland.

Waxaa kale oo uu intaasi ku daray in madaxweyne Xasan Sheekh uu dalka dib ugu celiyay kumeergaarnimadii, isla markaana uu dib usoo celiyay caqabado horay looga soo gudbay.

“Tani waxa ay Soomaaliya ku hoggaamin doontaa xilligii kumeelgaarka. Maxaa xoog Doofaar lagu eryay?” ayuu mar kale yiri wasiir Juxa.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo xalay magaalada Muqdisho looga dhowaaqay Urur Siyaasadeedka Caddaaladda iyo Wadajirka (JSP), waxaana guddoomiyaha iyo musharraxa xisbiga ah madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Sidoo kale Ra’iisul wasaare Xamza, madaxweynaha Koonfur Galbeed Cabdicasiis Lafta-gareen, guddoomiye ku xigeenka koowaad ee baarlamaanka Sacdiya Yaasiin iyo ra’iisul wasaare ku xigeenka dalka Saalax Axmed Jaamac ay ka yihiin ku xigeenno, halka xoghayaha guud-na loo magacaabay Xildhibaan Cabdiraxmaan Maxamed Xuseen Odowaa.

Waxaa kale oo xisbigan ku jiro madaxweynayaasha maamul goboleedyada HirShabelle, Galmudug, SSC-Khaatumo iyo guddoomiyaha maamulka gobolka Banaadir oo xalay kasoo muuqday xafladda oo ka dhacday hoolka Sahal ee magaalada Muqdisho.

Soomaaliya ayaa haatan isku diyaarineyso doorasho qof iyo cod ah oo uu muran ka taagan yahay, kadib markii ay diideen Jubbaland, Puntland iyo xubnaha mucaaradka ee dalka.

Qaab dhismeedka xisbiga Xasan oo loo qeybsaday habka 4.5 + Liiska magacyada

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya, waxaa xalay ka qabsoomay munaasabad si rasmi ah loogu daah-furay Urur Siyaasadeedka Caddaaladda iyo Wadajirka (JSP) oo ay ku mideysan yihiin madaxda Dowladda Federaalka iyo qaar kamid ah kuwa Dowlad-goboleedyada dalka.

Xisbigan oo uu hoggaamin doono madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xalay sameeyay bandhig wayn, waxaana ka qayb-galay ergo ka badan 2700 oo ka kala timid daafaha dalka isla markaana ka mid ah Xubnaha Rasmiga ee Urur Siyaasadeedka JSP. Waxaa sidoo kale la shaaciyay hoggaanka saree ee xisbiga, iyada oo lagu kala qaybsaday 4.5.

Guddoomiyaha Xisbiga iyo musharraxa waa madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, halka Ra’iisul wasaare Xamza, madaxweynaha Koonfur Galbeed Cabdicasiis Lafta-gareen, guddoomiye ku xigeenka koowaad ee baarlamaanka Sacdiya Yaasiin iyo ra’iisul wasaare ku xigeenka dalka Saalax Axmed Jaamac ay ka yihiin ku xigeenno, halka xoghayaha guud-na loo magacaabay Xildhibaan Cabdiraxmaan Maxamed Xuseen Odowaa.

Hoos ka akhriso bayaan laga soo saaray ku dhowaaqista Urur Siyaasadeedka Caddaaladda iyo Wadajirka (JSP).

Shirwaynaha oo ay ka soo qaybgaleen ergo ka badan 2700 oo ka kala timid daafaha dalka isla markaana ka mid ah Xubnaha Rasmiga ee Urur Siyaasadeedka JSP, ayaa lagu ansixiyay Dastuurka iyo Xeerhoosaadyada Ururka iyada oo sidoo kale la doortay Xubnaha Guddiga Fulinta iyo Guddoomiyaha ahna Musharraxa Ururka.

Shirweynaha waxaa kale oo hadaljeedin ka sameeyay Madaxwaynaha Dowlad Goboleedka Koonfur Galbeed Mudane Cabdicasiis Xasan Maxamed ahna Guddoomiye Ku-xigeenka Ururka, Madaxwaynaha Dowlad Goboleedka Galmudug Mudane Axmed Cabdi Kaariye, Madaxwaynaha Maamul Goboleedka Hirshabeelle Mudane Cali Cabdullaahi Xuseen, Hoggaamiyaha SSC-Khaatumo Mudane Cabdiqaadir Axmed Aw-Cali iyo Guddoomiyaha Gobolka Banaadir Mudane Maxamed Axmed Amiir.

Gunaanadkii, xubnaha uu Shirwaynaha u doortay Guddiga Fulinta ayaa kala ah:

  1. Md. Dr. Xasan Sheekh Maxamuud, Guddoomiyaha Urur Siyaasadeedka ahna Musharraxa
  2. Md. Xamza Cabdi Barre, Guddoomiye Ku-xigeenka Arrimaha Siyaasadda, Istaraatiijiyadda iyo Qorsheynta
  3. Md. Cabdicasiis Xasan Maxamed (Laftagareen), Guddoomiye Ku-xigeenka Arrimaha Amniga iyo Dowlad Goboleedyada
  4. Md. Saalax Axmed Jamac, Guddoomiye Ku-xigeenka Arrimaha Dibadda iyo Dhaqaalaha
  5. Marwo Sacdiyo Yasiin Samatar, Guddoomiye Ku-xigeenka Arrimaha Horumarinta Bulshada iyo Wacyigalinta
  6. Md. Cabduraxmaan Maxamed Xuseen (Odowaa), Xoghayaha Guud ee Ururka JSP

Shirqool: Soomaaliya oo la rabo in la hoos geeyo Itoobiya

Istiraatiijiyadda Isdhexgalka IGAD ee 2021–2025 ee la sheegayo wax kale ma aha ee waa ajende khatar ah oo si qaldan loo diyaariyey, ujeedkiisuna yahay in lagu xayuubiyo madax-bannaanida dalkeena, lagu burburiyo midnimadiisa dhuleed, laguna hoosgeeyo shacabka Soomaaliyeed saameyn shisheeye — gaar ahaan tan Itoobiya.

Waa in la xasuusnaadaa: IGAD markii hore looma aasaasin sidii aalad siyaasadeed oo wax lagu cabburiyo. Ujeeddadeedii bilowga ahayd waxay ahayd mid sharaf leh oo fudud: in la mideeyo dadaallada wax lagaga qabanayo abaaraha, nabaad guurka, iyo caqabadaha deegaanka iyo beeraleyda ee Geeska Afrika. Si kastaba ha ahaatee, ujeeddadaasi mar hore ayaa la leexiyay.

Iyadoo uu si toos ah u saameeyey ra’iisul wasaarihii hore ee Itoobiya, Meles Zenawi, IGAD waxaa loo rogay aalad siyaasadeed iyo millatari oo lagu maamulo Soomaaliya. Halkii ay taageeri lahayd dib-u-dhiska dalka ee ka soo kabanaya tobannaan sano oo colaado ah, IGAD waxay isu beddeshay caqabad wiiqeysa nidaamka siyaasadeed ee Soomaaliya, horumarkana carqaladeysa, iyadoo dalka ku haysta xaalad degganaansho la’aan iyo ku-tiirsanaan shisheeye.

Ma la caawinayo Soomaaliya, waa la maamulayaa.

Maanta, Soomaaliya wax faa’iido ah kama hesho xubinimada IGAD—waxba. Taas waxaa ka sii daran, istiraatiijiyadda cusub ee la soo jeediyay waxay si toos ah u halis gelinaysaa jiritaanka Soomaaliya oo xor ah. Waxaa nalagu qasbaya in aan furno xuduudaheenna, ka tanaasulno maamulkeenna socdaalka, islamarkaana aan aqbalno malaayiin Itoobiyaan ah oo si xor ah uga dhex shaqeeya, uga guura, kuna noolaada gudaha Soomaaliya, iyaga oo leh xuquuq la mid ah tan muwaadiniinta Soomaaliyeed.

Tani ma aha isdhexgal — waa duullaan dadweyne oo si sharci ah loo qarinayo.

Istiraatiijiyaddan ma aha mid ujeedadeedu tahay nabad, mana aha mid u adeegaysa barwaaqo. Waa qorshe gumeysi oo si ula kac ah loogu talagalay in lagu:

  • Daciifiyo hay’adaha dimuqraadiyadeed ee Soomaaliya;
  • Wiiqo amniga qaran iyo xuduudaha dalka;
  • Laga faa’iideysto kheyraadka dabiiciga ah ee Soomaaliya iyadoo lagu dhuumanayo magaca iskaashi goboleed;
  • La caburiyo Soomaalinimada, gudaha Soomaaliya iyo deegaannada Soomaalida ee Itoobiya iyo Kenya.

Qorshahan waxa uu la mid yahay qaladkii laga galay markii Soomaaliya ay si degdeg ah ugu biirtay Bulshada Bariga Afrika (EAC), halkaas oo aan bixinnay kharash fara badan iyo sumcad, balse aan helin wax faa’iido ah marka laga reebo ballanqaadyo been ah iyo faragelin shisheeye.

Maanta, waxaan sanad walba bixinaa $7 milyan oo dollar oo xubinimo ah — maxaase aan ka helnaa? Waxba.

Su’aashu waa: Yaa ka faa’iideysanaya ajandahan? Shaki kuma jiro in aysan shacabka Soomaaliyeed ka faa’iidaysanayn. Dhalinyarada Soomaaliyeed ee u dagaalamaysa nolol dhaanta kama faa’iidaysanayaan. Waxaa si cad u muuqata in ajandahan ay riixayaan wakiillo shisheeye iyo mas’uuliyiin sahashanaya khatarta weyn ee ka dhalan karta dhiibista madax-bannaanideenna.

Waxaa layaab leh sababta wasiiru dowlaha arrimaha dibadda, Cali Cumar (Balcad), uu si xamaasad leh ugu ololeynayo istiraatiijiyaddan khatarta ah. Tani waxay dhaliyaan su’aalo culus oo ku saabsan daacadnimadiisa iyo ujeedooyinka uu leeyahay. Maxay tahay faa’iidada uu shakhsiyan ka helo haddii Soomaaliya laga dhigo dal hoos taga Itoobiya? Waxaa la ogyahay in IGAD ay mar walba hoostagayso Addis Ababa.

Waa in aysan jirin wax shaki ah: Soomaaliya uma baahna IGAD. Waxa aan u baahanahay waa in aan dib u dhis ku samayno hay’adaheena annagoo xor ka ah faragelinta shisheeye. Waa in aan gacanteenna ku maamulno xuduudaheenna, siyaasaddeenna, iyo dhaqaalaha dalka — si ay ugu adeegaan danaha dadka Soomaaliyeed.

Istiraatiijiyadda Isdhexgalka IGAD ee 2021–2025 waa in si buuxda loo diidaa. Looma baahna in wax laga beddelo. Looma baahna in laga doodo. Waa in la diido gabi ahaanba, si loo badbaadiyo madax-bannaanida, jiritaanka iyo mustaqbalka ummadda Soomaaliyeed.

Tani waa khad casaan ah oo aan la gudbi karin.

SOOMAALIYA HA NOOLAATO!

Mukhtaar Caynaashe

DF oo qaaday tallaabo culus oo la xiriirta xaaladda gobolka Gedo, kadibna soo xirtay…

0

Garbahaarey (Caasimada Online) – Faah-faahinno dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa tiro odayaal ah oo shalay lagu xiray gudaha magaalada Garbahaarey ee xarunta gobolka Gedo, kuwaas oo taageero u muujiyay maamulka uu hoggaamiyo Axmed Madoobe.

Odayaasha la xiray oo gaaray illaa 10 Oday dhaqameed ayaa shalay shir jaraa’id ku qabtay magaalada, waxayna kasoo horjeestay qorshaha dowladda ay ku wajaheyso xaaladda Jubaland, waxaana lasoo wariyay in ay soo xiraan ciidamada booliska Garbahaarey.

Arrintan ayaa dhalisay buuq xooggan iyo in durbo xaalad laga dareemo gobolka Gedo oo mar kale wajahaya xiisad u dhexeyso Dowladda Federaalka iyo Jubaland.

Ma jiro illaa iyo hadda wax hadal ah oo kasoo baxay maamulka degmada iyo saraakiisha ciidamada oo ku aadan xarigga maanta loo gaystay qaar kamid ah odayaasha gobolka Gedo.

Dhinaca kale Jubaland oo ka hadashay arrintan ayaa si weyn u cambaareysay xarigga odayaasha, waxayna ku eedeysay dowladda uu hoggaamiyo madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, iyada oo intaasi ku dartay in ujeedadu tahay burburinta maamulka halkaas ka jiro.

“Tani ayaa waxa ay tilmaameysaa qorshaha xasan Sheekh Maxamuud iyo kooxdiisa ay la damacsan yihiin in ay ku burburiyaan nidaamka dowliga ah ee ka jira deegaanada Jubbaland balse Bulshada ku nool deegaanada Jubbaland ayaa fahamsan qorshaha qar-iska tuurnimada ah ee Xasan Sheekh Maxamuud rabo taas oo marna aan oga suuragaleynin deegaanada Jubbaland” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay maamulka Jubaland.

Waxaa kale oo jirtay in Jubaland ay maanta sheegtay in la afduubtayAxmed Xuseen Jaamac oo ka mid ah ururada bulshada rayidka ee degmadaasi, kaas oo ay sheegtay in lagala baxay gurigiisa.

“Axmed Xuseen Jaamac oo ka mid ah ururada bulshada rayidka ayay gordhow Ciidamo ka Amar qaata Xasan Sheekh Maxamuud iyo Kooxdiisa ka afduubteen gurigiisa oo ku yaalo degmada Garbahaareey ee xarunta Gobolka Gedo” ayaa lagu yiri qoraalka Jubaland.

Xiisadda Muqdisho iyo Kismaayo ayaa haatan u muuqata inay dib usoo laba kacleysay, waxaana huriyay bayaankii kasoo baxay shirkii u dambeeyey ee Golaha Wadatashiga Qaranka oo lagu sheegay in loo baahan yahay in sharci loo wajaho xaaladda Jubbaland.

Xaaladda Jubbaland ayaa waxaa sidoo kale loo xil-saaray inay ka soo tala-bixso Wasaaradda Arrimaha Gudaha Dowladda Federaalka Soomaaliya.

“Golaha Wadatashiga Qaranka, wuxuu isku raacay in wasaaradda arrimaha gudaha federaalka ay talo iyo soo jeedin ka keento xaaladda dowlad goboleedka Jubbaland, si waafaqsan dastuurka dalka, si loo helo nidaam dowlad goboleed oo sharci ah,” ayaa lagu yiri qodobkaas.

DONALD TRUMP oo qaatay go’aan farxad u ah reer Syria – Maxaa maanta dhacaya?

Riyadh (Caasimada Online) – Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa Talaadadii sheegay inuu amri doono in la qaado cuna-qabataynta saaran Suuriya, kadib codsi uga yimid dhaxal-sugaha Boqortooyada Sucuudiga, taas oo astaan u ah isbeddel weyn oo ku yimid siyaasadda Mareykanka xill la filayo inuu la kulmo madaxweynaha Suuriya, Axmed al-Sharca.

Sida uu sheegay mas’uul ka tirsan Aqalka Cad, Trump ayaa la kulmi doona Sharaa maalinta Arbacada ee Sucuudiga, taas oo gogol xaaraysa kulan muhiim ah oo dhex mara Trump iyo Al-Sharca xilka la wareegay kadib ridistii Bashar al-Assad. Ilo madaxtooyo oo Suuriya ah ayaa u xaqiijiyay Reuters in kulanka uu dhici doono subaxnimada Arbacada.

“Waxaan amri doonaa in la joojiyo cunaqabataynta Suuriya si aan fursad ugu siino inay gaaraan heer sare,” ayuu Trump ka sheegay madal maalgashi oo ka dhacday Riyadh, xilli uu bilaabay safar uu ku marayo dalalka Khaliijka. “Waa waqtigooda inay iftiimaan. Waan ka qaadaynaa dhammaan cunaqabatayntii,” ayuu raaciyay, “Nasiib wacan Suuriya, noo muuji wax gaar ah.”

Trump wuxuu sheegay inuu go’aanka qaatay kadib wada-tashi uu la yeeshay dhaxal-sugaha Sucuudiga Maxamed bin Salmaan iyo Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan, kuwaas oo si xooggan ugu baaqay in cunaqabataynta la qaado.

Go’aankan lama filaanka ah ayaa yimid inkasta oo ay jiraan tuhunno xooggan oo Israa’iil ka qabto maamulka Sharca. Mas’uuliyiinta Israa’iil ayaa weli ku tilmaama Sharca inuu yahay jihaad-doon, inkasta oo uu xiriirkii Al-Qaacida uu gooyay sannadkii 2016.

Trump ayaa sheegay in dhammaan cunaqabatayntii laga qaaday Suuriya, isagoo xusay inay horey u lahayd ujeedooyin muhiim ah, balse hadda la joogo waqtigii Suuriya loo ogolaan lahaa inay hore u socoto.

Waxa uu intaas ku daray in dadaallo lagu soo celinayo xiriir caadi ah la bilaabay, isla markaana Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Mareykanka, Marco Rubio, uu toddobaadkan la kulmi doono wasiirka arrimaha dibadda ee Suuriya.

Cunaqabataynta Mareykanka, oo lagu soo rogay intii uu talada hayay Assad, ayaa Suuriya ka go’doomisay nidaamka maaliyadeed ee caalamka, iyadoo carqaladeysay maalgashiga iyo ganacsiga, taasoo dib u dhac weyn ku keentay dadaallada dib-u-dhiska dalka kadib dagaalkii sokeeye.

Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Suuriya, Asaad al-Shibani, ayaa warqad uu u diray Reuters ku sheegay in go’aanka Trump uu yahay isbeddel taariikhi ah oo u suurtagelinaya shacabka Suuriya inay dib u dhistaan dalkooda.

“Waxaan diyaar u nahay inaan dhisno xiriir ku saleysan is-ixtiraam, kalsooni iyo dan wadaag la leh Mareykanka,” ayuu yiri Shibani.

Sidoo kale wuxuu xusay in Trump uu heli karo “heshiis nabadeed oo taariikhi ah iyo guul u ah danaha Mareykanka ee Suuriya,” balse faahfaahin dheeraad ah ma bixin.

Intii uu talada hayay Assad, Suuriya waxay sii wadaysay xaalad dagaal oo rasmi ah oo kala dhaxaysay Israa’iil, xiriir dhow la lahayd Iiraan iyo Ruushka, halka xiriirkeeda reer Galbeedkuna uu ahaa mid mararka qaar kacsanaa.

Tan iyo bishii December, ciidanka Israa’iil ayaa maamula dhul ku dhow Buuraha Golan ee ay qabsadeen 1967, iyadoo sidoo kale si joogto ah duqeymo cirka ah uga fulinaysay gudaha Suuriya.

Mas’uuliyiinta Suuriya ayaa dhankooda muujiyay diyaar garow ay u qabaan hagaajinta xiriirka Israa’iil, xitaa suurtagalnimada heshiis nabadeed.

Sharca ayaa sanado badan ahaa hoggaamiyaha garabka rasmiga ah ee Al-Qaacida ee dagaalka Suuriya. Wuxuu markii ugu horreysay ku biiray Al-Qaacidada ee Ciraaq, halkaas oo uu ku qaatay shan sano oo xabsi Mareykanku ku hayay. Bishii December, Mareykanka ayaa ka qaaday abaalmarintii $10 milyan ee madaxiisa lagu doonayay.

Sharciyada cunaqabataynta ee ay ansixiyeen labada aqal ee Congress-ka Mareykanka, oo ay ku jirto xeerkii 2019 ee cunaqabataynta adag ee Suuriya, waxay siiyaan madaxweynaha awood uu ku joojin karo haddii uu u arko inay u adeegayso danaha amniga qaranka Mareykanka.

Magacaabista argagixisada

Qaramada Midoobay, oo muddo dheer ku dadaalayay in la qaado cunaqabataynta Suuriya, ayaa si diirran u soo dhoweysay go’aanka.

“Waxay ahayd arrin muhiim ah in la arko yareynta cunaqabataynta si loo taageero dib-u-dhiska Suuriya, loogana caawiyo shacabka Suuriya inay kasoo kabtaan dagaallo iyo maalgashi la’aan socday in ka badan toban sano,” ayuu yiri afhayeenka Qaramada Midoobay Stephane Dujarric.

Hay’adda Islaamiga ah ee Hayat Tahrir al-Sham (HTS), oo horey loogu yaqaanay Nusra Front, ayaa ahayd garabka rasmiga ah ee Al-Qaacida ee Suuriya ilaa ay xiriirka ka jartay 2016. HTS si rasmi ah ayaa loo kala diray Janaayo.

HTS waxay ku jirtaa liiska cunaqabataynta Qaramada Midoobay ee Al-Qaacida iyo Daacish, iyadoo saaran xayiraad caalami ah oo dhanka hantida iyo hubka ah. Si kastaba, Qaramada Midoobay wax cunaqabatayn ah kuma aysan soo rogin Suuriya la xiriirta dagaalka sokeeye.

Weli lama caddayn haddii Mareykanka uu qorsheynayo inuu Golaha Ammaanka ka codsado in laga qaado cunaqabataynta HTS.

Daawo: Xasan Sheekh oo shaaciyey 3 arrin oo xisbigiisa uu ka shaqeynayo

Muqdisho (Caasimada Online) –Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo caawa loo doortay xilka Guddoomiyaha, ahna Musharraxa Urur Siyaasadeedka Caddaaladda iyo Wadajirka ayaa jeediyey khudbad dhinacyo badan taabaneysa oo xaaladda kala guurka ah iyo doorashooyinka dalka uu uga hadlay, isagoo sharaxaad ka bixiyey xisbiga uu hoggaaminayo ee caawa lagu dhawaaqay.

“Caawa waa ii farxad in aan hortiina soo istaago, anigoo xambaarsan masuuliyadda Ururka Cadaaladda iyo Wadajirka,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh oo Guddoomiyaha iyo Musharaxa xisbigaas caawa loo doortay.

Madaxweynaha oo farriin u diray dhallinyarada Soomaaliyeed ayaa yiri, “Dhalinyaro waxaan idin leeyahay waa cusub ayaa idiin soo iftiimay, madax madow ayuu maan ku haray, talada dalka ayaa idiin baahan ee nagu taageeraya in awoodiina aan dib idinkugu soo celino.”

Xasan Sheekh ayaa aad u naqdiyey dhibaatooyinkii lasoo maray, isagoo wax lala yaabo ku tilmaamay in weli dadka qaar ay quud dareynayaan in halkii hore lasii joogo, isagoo codsaday in maanta hormar la sameeyo.

“Hebelaa shaatigiisa tolanaya, koox hebel ayaa xoagga ka dhacday, kanaa inta ka booday, waxaas waan soo aragnay. Sanad doorasho ay dhacdo oo aan erayadaa la isticmaalin yaa sheegi kara? ANNAGABA ALLAHA KA DHIGEE aan soo isticmaalnee. Maanta aan ka socono” ayuu yiri Madaxweyne Xasan.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo si kooban u sharaxay waxyaabaha uu xisbigaan u taagan yahay ayaa yiri:

1-Xisbiga Cadaaladda iyo Wadajirka waxa uu u taagan yahay in dalku u gudbo doorasho qof iyo cod ah.

2- Dhameystirka Dastuur, si dalku u yeesho hanaan sharciyeed, xisbigaan waa ka shaqeynayaa.

3-Maamul u dhow shacabka iyo awood siinta bulshada si hormar loo gaarsiiyo bulshada iyo deegaanka ayaan hirgeli doonaa doonaa.

Madaxweynaha ayaa sharaxaad ka sii bixiyey sida ay uga shaqey doonaan qodobadaas saldhigga u ah xisbigiisa, isagoo siyaasiyiinta kale ugu baaqay inay xisbiyo dhistaan, una diyaar garoobaan doorasho qof iyo cod ah.

Hoos ka daawo khudbadda Madaxweyne Xasan Sheekh

Daawo: Xamsa oo shaaciyey arrin dhib badan oo caawa ka hartay Soomaalida

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha XFS Xamsa Cabdi Barre oo caawa ka qeyb galay shirweynaha urur siyaasadeedka Cadaaladda iyo Wadajirka ayaa jeediyey khudbad uu kaga hadlay xaaladda dalka, gaar ahaan arrimaha doorashooyinka iyo mustaqbalka hoggaanka dalka sida uu ku imaanayo xukunka.

Xamsa ayaa sheegay in wax kasta ay kala weyn tahay in mar un laga gudbo waxa uu ugu yeeray “nidaamka liita ee 4.5” oo Soomaalidu ay wax ku weybsato.

Wuxuu sheegay in hadda kadib ay u gogol xaarayaan in qofka Soomaaliga ah uu soo doorto hoggaamiyaha ku metelaya xukunka iyo siyaasadda, “dadka intii aniga iga yar waligood doorasho ma arkin, caawa wixii ka dambeeya ayaan firsad heysanaa,”  ayuu yiri.

Xamsa ayaa aad u amaanay Madaxweyne Xasan Sheekh oo u soo dhabar adeygay welina ay ka go’an tahay in Soomaaliya ay gasho nidaam is doorasho oo dalka ka saaraya nidaamkii la isku dhibsaday ee (afar dhibic shan).

“Waxaa caawa la gaaray xiligii aan ka gaari laheyn qabiilka, oo aan u guuri laheyn dowladnimada saxda ah iyo midnimada umadda Soomaaliyeed, waana ku faraxsanahay in xisbigaan aan caawa xubin ka noqdo oo nidaamkii 4.5-ka ahaa aan halkaan uga tagno caawa,” ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre.

Xamsa Cabdi Barre ayaa noqday guddoomiye ku xigeenka Arrimaha Siyaasadda, Istaraatiijiyadda iyo Qorsheynta Xisbiga Cadaaladda iyo Wadajirka ee Xasan Sheekh uu hoggaaminayo.

Xisbigaan oo yeeshay afar guddoomiye ku xigeen waxay xubnaha kale kala yihiin: 1-Ra’iisul Wasaare ku xigeenka dalka Saalax Axmed Jaamac, 2-Sacdiyo Yaasiin Samatar, guddoomiye ku xigeenka koowaad ee Golaha Shacabka, 3-Cabdicasiis Laftagareen, Madaxweynaha Koonfur Galbeed.

Xoghayaha Guud ee Xisbiga ayaa loo doortay Xildhibaan Cabdiraxmaan Maxamed Xuseen (Odawaa).

Hoos ka daawo Xamsa

Xasan Sheekh oo mar kale caawa lagu doortay Muqdisho

Muqdisho (Caasimada Online) – Urur Siyaasadeedka Cadaaladda iyo Wadajirka ee (JSP) oo ay ku mideysan yihiin madaxda dowladda federaalka iyo madaxda saddex dowlad goboleed ayaa caawa looga dhawaaqay magaalada Muqdisho, iyadoo kulanka lagu shaaciyey Xisbigaan uu caawa ka socda Hoolka Sahal, waxaana goobta jooga dhamaan xubnaha xisbiga oojeedinaya khudbado ay kula hadlayaan taageerayaashooda oo goobta soo buux dhaafiyey.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa noqday Guddoomiyaha, ahna Musharaxa JSP, iyadoo uu yeelanayo illaa afar Guddoomiye ku xigeen oo lagu salleeyay saami qeybsiga dhanka beelaha ee 4.5.

Dhismaha Xisbigaan ayaa soo maray todobaadyo si adag la isugu hayay qaab dhismeedka hoggaanka xisbiga, balse ugu dambeyntii waxaa laga gaaray gaaray heshiis rasmi ah.

Dadka odorasa siyaasadda ayaa aaminsan in Xisbigan uu yahay mid isku qaatay dhammaan awooddii dowladda dhexe iyo tan dowlad goboleedyada ka dhisan koonfurta dalka.

Sidoo kale, waxaa meesha ka baxaya kalsoonida lagu qabi karo siyaasad loo dhan yahay oo ka timaada madaxda ku mideysan xisbigaan.

Dad badan ayaa is waydiinaya sida uu Xisbigu ku socon karo, maadaama uu yahay isbahaysi isku danaysi ah oo dhinacyada ku mideysan ay yihiin kuwo damacoodu yahay xukun dheereysi.

Dowlad goboleedyada ku jira xisbigaan waxaa u dhamaaday muddo xileedkooda, halka madaxda dowladda federaalka uu u haray hal sano oo kaliya.

Sikastaba caawa waxaa lagu dhawaaqayaa xisbigaan weyn ee gacanta ku haya awoodda dowladda federaalka iyo seddax kamid ah dowlad goboleedyada, waxaana munaasabadda khudbado ka jeedi doona dhamaan xubnaha muhiimka ah ee Xisbiga.

Daawo: Fiqi oo ka jawaabay eedeynta ‘Xisbiga Kacaanka’

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Gaashaandhigga XFS Axmed Macalin Fiqi oo khudbad ka jeediyey xafladda furitaanka Xisbiga Cadaaladda iyo Wadajirka ee Madaxweyne Xasan Sheekh uu hogaaminayo, isagoo farriin u diray siyaasiyiinta aan ku jirin xisbigaan.

Wasiir Fiqi ayaa ugu horeynba ka jawaabay eedeynta ah in hadda dib loo aas-aasayo xisbi lamid ah kii dowladii kacaanka ee Maxamed Siyaad Barre, waa xisbigii ‘Hanti-wadaagga Kacaanka Soomaaliyeed’ wuxuuna sheegay in xisbigaas ay uga duwan yihiin dimuqoraadiyadda, isla markaana ay ogolyihiin in axsaab kale la dhisto doorasho xor ahna la galo.

Fiqi ayaa siyaasiyiinta aan ku jirin xisbigaan ku eedeeyey inay doorasho diid yihiin oo iyaga lagu tilmaami karo xisbigii kacaanka, isagoo ugu baaqay inay axsaab dhistaan oo doorashooyinka ka qeyb galaan.

“Ayagaa wada xisbigii hanti wadaagga, kuwo aan xisbi oo dhan ogoleyna waa jiraan oo Al-Shabaab wata, marka hadafka guud waa doorasho qof iyo cod ah iyo nidaam xisbiyo badan oo doorasho lagu geli karo,” ayuu yiri Fiqi.

Fiqi ayaa sheegay in dadka Soomaaliyeed aysan ku dhexjiri karin laba afduub dhexdooda, oo kala ah: kuwo khawaarijta u afduuban iyo kuwa siyaasiyiin ay isku dayaan in ka hor istaagaan xaqooda dastuuriga ah in ay helaan oo codkooda ku ciil baxaan.

“Dalku 56 sano kadib waxaa laga tallaabsiinayaa nidaamkii doorasho ee iska daba-wareegga ahaa, is-addoonsiga ahaa, is-daba-marinta, musuqa, dad kooban talada ay lahaayeen iyo tayo xumada la saaxiibka ahaa, waxaana loo tallaabayaa nidaam dadweynuhu go’aanka madaxdooda iyo kuwa matalaya ay dooranayaan leeyihiin qaab ku salaysan xisbiyo aragtidooda iyo barnaamijyadooda siyaasadeed soo bandhigaya,” ayuu yiri Fiqi.

Wasiir Fiqi ayaa sheegay in Ururka Siyaasadeedka Cadaaladda iyo Wadajirka uu ka mid yahay xisbiyada dalka ayna ku midaysan madax iyo siyaasiyiin miisaan culus leh, isagoo dadka ku dhiiri geliyey in axsaabta ay ku kala biiraan.

“Dadbaa nagu celinaya dhibaatooyinkii aan soo marnay, siyaasadda dalka waa la isku soo gumeystay, kuwa raba inay halkaan iyo meeshii aan soo marnay nagu sii haayaan allaha naga qabto, anagu waan diidnay,” ayuu yiri.

Wasiirka Gaashaandhigga ayaa sheegay inay jiraan rag dowlado Carbeed lacag ka soo qaatay oo dalkaan dib u dhac la raba, “mana dooneyno kuwaas, balanteenu waa doorasho ay shacabku codeynayaan,” ayuu yiri Axmed Macalin Fiqi.

Hoos ka daawo

Firdhiye oo sheegay astaan uu u taagan yahay oo xisbiga Xasan uu ka dhex arkay

Muqdisho (Caasimada Online) – Hoggaamiyaha dowlad goboleedka SSC-Khaatumo Cabdulqaadir Aw-Cali Firdhiye oo caawa ka qeyb galay munaasabadda shaacinta xisbiga weyn ee Madaxweyne Xasan Sheekh uu hoggaaminayo ayaa sheegay inay “Sharaf gaar ah u tahay inuu la kowsaday aas-aaska ururkan weyn ee Cadaaladda iyo Wadajirka.”

Firdhiye ayaa u mahadceliyey taageerayaasha xisbiga oo caawa soo buux-dhaafiyey goobta, isagoo ka sheekeeyey muhiimadda ay u leedahay in xisbigaan uu ku biiro.

“Xisbiga aan maanta aas-aasnay wuxuu ka dhigan yahay mideynta talada bulshada, magaca xisbigaan waa Cadaaladda iyo Wadajirka, waana idiin kala faaleynayaa magacaan,” ayuu yiri Firdhiye.

1-Cadaaladda waxaan idinka leeyahay ‘Rag cadaalad waayey sidii Cowsha kala yaac’ isku heynta bulsho kasta waxaa saldhig u ah cadaaladda.

2-Wadajirka wuxuu aniga ii yahay ‘wadajirka umadda Soomaaliyeed’ cidda wadajireysa maaha xubnaha xisbiga oo kaliya ee waa dhamaan umadda Soomaaliyeed.

Labadaas qodob ayuu Firdhiye ku sifeeyey magaca urur siyaasadeedka cusub ee caawa looga dhawaaqay Muqdisho oo isku diyaarinaya inuu noqdo xisbi weyn oo ku soo baxa doorasho dadweyne.

“Anigu waxaan isku arkaa astaan u taagan wadajirka iyo midnimada dalka iyo dadka Soomaaliyeed, waa ii sharaf inaan ku biiro xisbi ay astaamihiisa ka mid tahay wadajirka umadda Soomaaliyeed, waxaan aaminsanahay inaan cagta saarnay waddo noo horseedi karta wadajir iyo xasilooni,” ayuu yiri Firdhiye Hoggaamiyaha SSC-Khaatumo.

Hoos ka daawo

Sawirro: Trump oo heshiisyo culus la saxiixday Sacuudiga xilli uu dhabarka xajiyey Israel

Riyadh (Caasimada Online) – Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa Talaadada maanta ah ka helay Sacuudiga ballanqaad maalgashi oo gaaraya $600 bilyan, kaddib markii boqortooyada saliidda hodanka ku ah ay si heer sare ah u soo dhoweysay, bilowga safarkiisa dalalka Khaliijka.

Trump ayaa cirka feeray isagoo ka soo degaya diyaaradda Air Force One, halkaasoo uu ku soo dhaweeyay Amiir Maxamed bin Salmaan, oo markii dambe la saxiixday heshiisyo ku saabsan tamarta, difaaca, macdanta iyo meelo kale oo muhiim ah.

Ballanqaadka Sacuudiga waxaa ku jira waxa Mareykanku ku tilmaamay heshiiska iibka hubka ee ugu weyn ee taariikhda labada dal, oo ku kacaya ku dhowaad $142 bilyan.

Reuters ayaa horey u soo tabisay bishii April in Mareykanku uu qorsheynayay inuu boqortooyada siiyo xirmo hub ah oo qiimaheedu ka badan yahay $100 bilyan.

“Runtii waxaan aaminsanahay inaan aad isugu wanaagsanahay,” ayuu Trump yiri intii lagu guda jiray kulan uu la yeeshay dhaxal-sugaha, oo loo arko hoggaamiyaha dhabta ah ee Sacuudiga.

Mareykanka iyo Sacuudiga ayaa sidoo kale ka wadahadlay suurtagalnimada in Riyadh ay iibsato diyaaradaha dagaalka ee Lockheed F-35, sida ay Reuters u xaqiijiyeen labo ilo-wareed oo xog ogaal ah — diyaarado muddo dheer ay xiiseynayeen Sacuudiyaanka.

Ma cadda haddii diyaaradahaasi ay qayb ka yihiin heshiiskii lagu dhawaaqay Talaadadii.

Trump, oo ay weheliyaan qaar ka mid ah hoggaamiyeyaasha ganacsiga Mareykanka oo uu ka mid yahay bilyaneerka Elon Musk, ayaa safarkiisa ka sii wadi doona Qatar maalinta Arbacada, halka Khamiistana uu tegayo Imaaraadka Carabta.

Trump ma qorsheynin inuu booqdo Israa’iil, arrin su’aalo ka dhalisay meesha xulufada dhow ee Israa’iil kaga jirto mudnaanta siyaasadda Washington, iyadoo safarkiisu diiradda saarayo maalgashi halkii uu ka eegi lahaa arrimaha amniga Bariga Dhexe.

“Halyeeyga xiriirka aan la leenahay Sacuudiga waa tamarta, laakiin maalgelinta iyo fursadaha ganacsi ee boqortooyada aad ayay u kordheen,” ayuu yiri Wasiirka Maalgashiga Sacuudiga Khalid al-Falih intii lagu jiray Madasha Maalgashiga Mareykanka-Sacuudiga.

“Waa natiijo cad in marka Sacuudiyaan iyo Mareykan iskaashi yeeshaan, wax weyn oo wanaagsan la gaaro,” ayuu hadalkiisa raaciyay, kahor imaanshaha Trump.

Sida laga soo xigtay warbixin ay Wall Street Journal ka heshay il-wareedyo, Trump ayaa Amiirka dhaxal-sugaha ku tilmaamay saaxiib dhow, isagoo xusay in xiriirkoodu aad u wanaagsan yahay, maalgashiguna uu ka caawin doono abuurista shaqooyin cusub gudaha Mareykanka.

Maal-gashiyo ballaaran

Madaxda ganacsiga ee ka soo qayb galay Madasha Maalgashiga waxaa ka mid ahaa Larry Fink, agaasimaha guud ee BlackRock; Stephen A. Schwarzman, agaasimaha Blackstone; iyo Xoghayaha Maaliyadda Scott Bessent.

Elon Musk ayaa si kooban ula sheekaystay Trump iyo Amiirka dhaxal-sugaha ah — oo sidoo kale loo yaqaan MbS — intii lagu jiray munaasabad qasriga loogu sameeyay madaxweynaha Mareykanka. Musk, oo ah madaxa Tesla iyo SpaceX, iyo Sam Altman, madaxa OpenAI, ayaa sidoo kale la casheeyay Trump iyo MbS.

MbS ayaa xoogga saaray dib-u-habeynta dhaqaalaha boqortooyada iyada oo la raacayo qorshaha “Vision 2030”, oo ay ka mid yihiin “mashruucyo waaweyn” sida NEOM — magaalo mustaqbalka ah oo baaxaddeedu la mid tahay Belgium. Sanadkii hore, 62% dakhliga dowladda Sacuudiga waxa uu ka yimid saliidda.

Si kastaba ha ahaatee, Sacuudiga ayaa dib u eegay qaar ka mid ah hamigiisii markii kharashaadka kordhay iyo qiimaha saliidda oo hoos u dhacay ay saameeyeen.

Mareykanka iyo Sacuudiga ayaa muddo tobanaan sano ah lahaa xiriir adag oo ku salaysan is-dhexgal cad oo boqortooyadu shidaal siiso Mareykanka, halka Mareykankuna bixiyo difaac.

Xiriirka MbS iyo Trump ayaa aad uga dhowaa xiriirkii uu la lahaa madaxweynihii hore Joe Biden, iyadoo cilaaqaadkooda uu dhaawacay dilkii suxufiga Sacuudiga Jamal Khashoggi ee ka dhacay qunsuliyadda Sacuudiga ee Istanbul 2018. Sirdoonka Mareykanka ayaa rumeysan in amar dilkaas uu bixiyay MbS, inkastoo uu si cad u beeniyay.

Trump ayaa ka reebay Israa’iil safarkiisa, inkastoo uu doonayo in Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu uu aqbalo heshiis cusub oo xabbad-joojin ah oo ku saabsan dagaalka Gaza.

Mas’uuliyiinta Israa’iil ayaa muujiyay wajigabax deggan oo ku aaddan go’aanka Trump, laakiin shaki isa soo taraya ayaa ka jira Israa’iil iyadoo la dareemayo in mudnaanta ay ku leedahay Washington ay hoos u dhacday, maadaama cadaadis ka imanaya Mareykanka uu kordhayo si loo soo afjaro dagaalka.

Howlgallada milatari ee Israa’iil ka waddo Gaza iyo Lubnaan, oo lagula beegsanayo Xamaas iyo Xisbullah, iyo dilalka hogaamiyeyaasha xiriirka la leh Iran, ayaa Trump siiyay fursad uu cadaadis uga saaro Tehran iyo xulafadeeda gobolka.

Diblomaasiyiin Mareykan iyo Iiraan ah ayaa ku kulmay Oman dhammaadkii asbuuca si ay uga wadahadlaan heshiis suurtagal ah oo lagu xakameynayo barnaamijka nukliyeerka ee Tehran. Trump ayaa ku hanjabay in haddii wadahadallada la fashiliyo uu adeegsan doono awood milatari.

Ilo-wareedyo ayaa u sheegay Reuters in Trump uu diyaarinayo xirmo hub ah oo ka badan $100 bilyan oo uu siiyo Sacuudiga, taasoo ay ku jiraan noocyo kala duwan oo hub casri ah.

Wakiilka Trump ee Bariga Dhexe, Steve Witkoff, ayaa sheegay toddobaadkii hore inuu rajeynayo horumar degdeg ah oo ku saabsan ballaarinta heshiisyadii uu Trump keenay xilligii hore, kuwaas oo dalal Carbeed oo ay ka mid yihiin Imaaraadka, Baxrayn iyo Morocco ay aqoonsadeen Israa’iil.

Si kastaba ha ahaatee, diidmada Netanyahu ee ku aaddan joojinta joogtada ah ee dagaalka Gaza ama aasaasidda dowlad Falastiin ayaa caqabad ku noqotay horumarka wadahadallada la filayo in lala galo Riyadh, sida ay ilo-wareedyo u sheegeen Reuters.

Maamulka gobolka Banaadir oo war lagu farxo soo saaray kadib dhibaatadii Muqdisho

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Maamulka Gobolka Banaadir oo labadii maalin ee lasoo dhaafay ku howlanaaa maareynta xaaladihii ka dhashay roobabkii todobaadkan ka da’ay Muqdisho ayaa maanta soo saaray war lagu farxo, kadib tallaabooyin uu qaaday maamulka.

Guddoomiyaha gobolka Maxamed Axmed Amiir iyo wasiirka amniga gudaha Mudane Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil Fartaag ayaa maanta si wadajir warbixin uga dhageystay guddiga gurmadka deg-degga ee wax ka qabashada saameynta ka dhalatay roobabkii ka da’ay Magaalada Muqdisho iyo u diyaar garowga roobabka la filaayo, si loo diyaar garoobo.

Warbixinta ayaa waxaa bixiyay guddoomiye ku xigeenka howlaha guud ee maamulka gobolka Banaadir ahna guddoomiyaha guddiga gurmadka deg-degga Mudane Xasan Maxamed Jimcaale, isaga oo sheegay in 24 saac ee lasoo dhaafay lagu guuleystay furista waddooyinkii ku xirmay roobabkii ka da’ay caasimadda iyo dib usoo celinta bilicda.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in haatan ay socdaan qorshaha dib loogu dhisi lahaa waddooyinkii ku bur buray oo uu horay guddoomiyaha gobolka ugu amray inay dib uga shaqeeyaan shirkadihii dhisay.

Intaasi kadib wasiirka wasaaradda amniga Soomaaliya Mudane Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil Fartaag oo kulanka hadlay ayaa boogaadiyay sida maamulka gobolka Banaadir uu ugu jawaabay xaaladihii iyo saameyntii ka dhalatay roobabkii ka da’ay magaalada, isla markaana ay hada ugu diyaarsan yihiin maareynta roobabka la filayo in ay da’aan.

Dhankiisa Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Maxamed Axmed Amiir ayaa kula dar-daarmay guddiga gurmadka deg-degga iyo shirkadaha ka shaqeeya dhismaha waddooyinka in la dar-dargeliyo qorshaha dib-u-dhiska kaabayaasha muhiimka ah.

Waxaa kale oo uu bulshada ku dhaqan caasimadda ugu baaqay in feejignaan la muujiyo isla markaana la isku gar-gaaro.

Roobkkii todobaadkan da’ay  ayaa sababay khasaare isugu jira dhimashada ku dhowaad toban qof iyo burburka guryo iyo wadooyin muhiim u ahaa isku socodka dadweynaha.

Afhayeenka Maamulka Gobolka Banaadir Saalax Cumar oo ka warbixiyey khasaaraha uu geystay roobka ayaa horay u xaqiijiyey geerida toddoba qof oo ku dhimatay daadadkii ka dhashay roobka, burburka lix waddo oo laami ah iyo guryo dumay.

Somalia’s sovereignty at risk: Reject IGAD’s 2021–2025 plan

The so-called IGAD Regional Integration Strategy for 2021–2025 is nothing more than a dangerous and deeply flawed agenda designed to strip our country of its sovereignty, dismantle its territorial integrity, and subjugate the Somali people to foreign influence—particularly that of Ethiopia.

Let us remember: IGAD was not founded as a political tool of domination. Its original mission was simple and honorable—to coordinate responses to drought, desertification, and other pressing environmental and agricultural challenges in the Horn of Africa. But that purpose has long since been hijacked.

Under the influence of the late Ethiopian Prime Minister Meles Zenawi, IGAD was weaponized—twisted into a tool of political and military control over our country. Rather than supporting Somalia’s recovery from decades of conflict, IGAD has become the very instrument that blocks our progress, undermines our political system, and keeps our country in a state of dependence and instability.

We are being managed, not assisted.

Today, Somalia gains nothing—absolutely nothing—from its membership in IGAD. Worse, the proposed regional integration strategy is a direct threat to our existence as a free and independent Somali state. It demands that we open our borders, relinquish control over immigration, and accept millions of Ethiopians to live, work, and move freely in Somalia with rights equal to native Somalis.

This is not integration; it is a backdoor annexation—a demographic invasion masked in bureaucratic language.

This strategy is not about peace. It is not about prosperity. It is about domination. It is a deliberate attempt to:

  • Weaken Somalia’s emerging democratic institutions;
  • Erode our national security and border control;
  • Exploit Somalia’s rich natural resources under the cover of regional cooperation;
  • Suppress Somali nationalism—not only in Somalia but also in the Somali regions of Ethiopia and Kenya.

This “integration” mirrors the same disastrous mistake we made by rushing into the East African Community, where Somalia paid heavily in terms of membership and prestige and received nothing but foreign manipulation and hollow promises in return.

We pay USD 7 million in membership fees, and what do we get in return? Absolutely nothing.

We must ask: Who benefits from this agenda? Certainly not the Somali people. Certainly not the youth struggling for a better future. It is clear that those pushing this strategy are foreign agents and naïve officials who do not understand—or choose to ignore—the national security implications of surrendering our sovereignty.

I do not understand why State Minister Ali Omar (Balcad) is putting so much effort into championing this dangerous strategy. It raises serious questions about his loyalties and intentions. What does he stand to gain personally by turning Somalia into a client state of Ethiopia? IGAD, after all, is—and has always been—under the de facto control of Addis Ababa.

Let there be no mistake: Somalia does not need IGAD. We need to rebuild our institutions free from foreign manipulation. We need to control our borders, our politics, and our economy—on Somali terms, by Somali hands, and for Somali benefit.

The IGAD 2021–2025 Regional Integration Strategy must be rejected outright. Not amended. Not negotiated. Rejected. For the sake of our sovereignty, our people, and our future as a free Somali nation.

This is a national red line that must not be crossed.

SOOMAALIYA HA NOOLAATO!

Mukhtar Ainashe

Daawo: DF oo keensatay khuburro reer Somaliland iyo Puntland ah oo ka caawinaya…

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaga guddiga madax bannaan ee doorashooyinka qaranka, Mudane Cabdikariin Axmed Xasan oo warbaahinta kula hadlayay gudaha magaalada Muqdisho ayaa markii u horreysay qiray in khuburro xagga doorashada kala shaqeeya ay ka keensadeen deegaannada maamullada Somaliland iyo Puntland.

Cabdikariin oo ka qayb-galay kulan dadweyne ayaa shaaca ka qaaday in khuburrada ay keensadeen ay ka caawinayaan doorashada goleyaasa deegaanka ee ay qaban doonaan.

“Annaga gole deegaan ayaa ka shaqeynaa Puntland waa ka dhacday, Somaliland-na waa ka dhacday, annaga marka aan shaqada bilaabeynay khuburrada doorashadii Puntland iyo Somaliland qabtay ayaan keensanay” ayuu yiri guddoomiyaga guddiga doorashada.

Guddoomiye Cabdikariin ayaa xusay in afar xubnood ay kala yimaadeen Hargeysa iyo Garoowe, ayna ka mid yihiin quburada guddiga madaxa bannaan ee doorashooyinka.

“Somaliland waa gaamurtay, Puntland waa cusubtay 4 qof oo ka socda labadaas maamul ayaa waxa ay kamid yihiin quburada guddiga madaxa bannaan ee doorashada” ayuu raaciyay.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray “Mar walba waxaan dhageysanaa ra’yigooda, taladooda iyo tusaalahadooda”.

Arrintan ayaa kusoo aadeyso, iyada oo marar badan Somaliland ay ku celcelin jirtay in Soomaaliya ay u baahan tahay inay uga dayato doorashada, maadaama ay qabato qof cod.

Si kastaba ha’ahaatee, Soomaaliya ayaa haatan isku diyaarineyso doorashooyin toos ah, waxaana hadda socda qorshihii ugu dambeeyay oo ay waddo Villa Soomaaliya.

Goor horeba waxaa lasii bilaabay diiwaangelinta dadweynaha oo hada ka socoto Muqdisho, waxaana la gaarsiisan doonaan gobollada, inkastoo weli ay diidan yihiin mucaaradka dalka.

Jubaland oo dowladda ku eedeysay ‘afduub maanta ka dhacay’ gobolka GEDO

0

Garbahaarey (Caasimada Online) – War-saxaafadeed goordhow kasoo baxay Jubaland ayaa waxaa looga hadlay ‘fal afduub ah oo maanta ka dhacay’ degmada Garbahaarey ee gobolka Gedo, kaas oo oo sare u qaaday xiisadda maamulkan kala dhexeyso Dowladda Federaalka.

Jubbaland ayaa sheegtay in ciidamo ka amar qaata dowladda dhexe ay maanta degmada Garbahaarey ka afduubteen Axmed Xuseen Jaamac oo ka mid ah ururada bulshada rayidka ee degmadaasi, kaas oo ay sheegtay in lagala baxay gurigiisa.

“Axmed Xuseen Jaamac oo ka mid ah ururada bulshada rayidka ayay gordhow Ciidamo ka Amar qaata Xasan Sheekh Maxamuud iyo Kooxdiisa ka afduubteen gurigiisa oo ku yaalo degmada Garbahaareey ee xarunta Gobolka Gedo” ayaa lagu yiri qoraalka Jubaland.

Sidoo kale waxay Jubaland intaasi kusii dartay in falkan uu qayb ka yahay caburin ay sheegtay in dowladda uu hoggaamiyo madaxweyne Xasan ay ka hayso shacabka Gedo.

Qoraalka ayaa sidoo kale lasii raaciyay in ujeedka uu yahay burburitra maamulka iyo in meesha laga saaro kala dambeynta shacabka gobolka Gedo.

“Shacabka Gobolka Gedo ayaa haatan Xasan Sheekh Maxamuud iyo Kooxdiisa kala kulmaya Caburin iyo Afduub si meesha looga saaro amniga iyo kala dambeynta ka jirtay deegaanada Gobolka Gedo” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Eedeyntan culus ee ka timid Jubaland ayaa kusoo aadeyso, iyada oo shalay Dowladda Soomaaliya ay muddo bilooyin ah kadib fasaxday diyaaradihii tagi jiray gobolka Gedo.

Xiisadda labada dhinac ayaa haatan u muuqata inay dib usoo laba kacleysay, waxaana huriyay bayaankii kasoo baxay shirkii u dambeeyey ee Golaha Wadatashiga Qaranka oo lagu sheegay in loo baahan yahay in sharci loo wajaho xaaladda maamulka Jubbaland.

Xaaladda Jubbaland ayaa waxaa sidoo kale loo xil-saaray inay ka soo tala-bixso Wasaaradda Arrimaha Gudaha Dowladda Federaalka Soomaaliya.

“Golaha Wadatashiga Qaranka, wuxuu isku raacay in wasaaradda arrimaha gudaha federaalka ay talo iyo soo jeedin ka keento xaaladda dowlad goboleedka Jubbaland, si waafaqsan dastuurka dalka, si loo helo nidaam dowlad goboleed oo sharci ah,” ayaa lagu yiri qodobkaas.

Si kastaba, labada dhinac oo horay u dagaalamay ayaa hadda mar kale is wajihi doono, waxaana arrintan ay kusoo aadeysaa, xilli dalka uu ku jiro marxalad adag oo xasaasi ah.

DIGNIIN🛑: Heshiis halis ku ah madax-banaanida dalka oo la hor-geeyey baarlamanka

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiiru-Dawlaha Arrimaha Dibadda, Xildhibaan Cali Cumar Maxamed, ayaa ugu baaqay baarlamaanka Soomaaliya inuu si degdeg ah u ansixiyo heshiis cusub oo uu dalku la galayo Urur-Goboleedka IGAD. Si kastaba ha ahaatee, khubaro sharciyeed ayaa ka digaya in haddii heshiiskaan la meel mariyo iyada oo aan shuruudo adag lagu darin, uu khatar gelin karo midnimada dhuleed ee Soomaaliya, xuquuqda badda, iyo hantida dabiiciga ah ee dalka.

Istaraatijiyadda IGAD ee 2021–2025 waxay dhiirrigelineysaa is-dhexgal dhaqaale iyo amni oo qoto dheer oo dhexmara dowladaha xubnaha ka ah. Inkasta oo hindisahan uu xoojinayo iskaashi dhinacyada kaabeyaasha dhaqaalaha, ganacsiga, iyo deegaanka, haddana waxaa ku jira ereyo aan si cad loo qeexin oo ku saabsan “kheyraad wadaag” iyo “horumarinta xuduudaha ka baxsan” kuwaas oo falanqeeyayaal u arkaan in si qaldan loo adeegsan karo si looga faa’iideysto Soomaaliya.

Mid ka mid ah walaacyada ugu daran ayaa ah sida Itoobiya u fasiri karto heshiiskan. Itoobiya, oo muddo dheer raadinaysay marin badeed, ayaa lumisay xeebteedii markii Eritrea ay madaxbannaani qaadatay horraantii 1990-meeyadii, wixii ka dambeeyayna waxay ku tiirsanayd dekedaha waddamo kale.

Falanqeyn sharciyeed oo ay diyaarisay Soomaaliya ayaa muujisay in saxiixidda heshiiskan ay Soomaaliya si aan ula kac ahayn u siin karto Itoobiya marin sharci ah oo ay si xuquuq ah ugu dalbato adeegsiga dekedaha Soomaaliya — ma ahan iskaashi, balse xuquuq ay ku dalbanayso iyada oo adeegsaneysa qaab-dhismeedka iskaashiga gobolka.

Baahida Itoobiya ee marin badeed ayaa sii kordheysa. Is-afgaradkii 2024 ee ay Itoobiya la gashay Somaliland si ay u hesho deked, beddelkeedana ugu aqoonsato diblomaasiyad ahaan, waxaa si adag uga hor yimid Dowladda Federaalka Soomaaliya oo ku tilmaantay xadgudub madax-bannaanideedii. Si kastaba ha ahaatee, haddii la ansixiyo qaab-dhismeedka cusub ee IGAD iyada oo aan shuruudo cad lagu darin, Itoobiya uma baahnaan karto oggolaanshaha Somaliland ama Soomaaliya si ay u fuliso damaceeda.

Xaaladda Kenya ayaa iyaduna si gaar ah u walaacisay Soomaalida. Sanadkii 2021, Maxkamadda Caddaaladda Caalamiga ah (ICJ) ayaa xukuntay in Soomaaliya loo xukumo aagga badda ee lagu muransanaa, iyadoo la siiyay dhul ballaaran oo xeebeed. Kenya ayaa diiday go’aankaas, iyada oo ku adkeysatay in arrinta lagu dhameeyo wadahadal toos ah. Hadda, iyadoo IGAD ay kor u qaadaysay fikradda maamulka wadaagga kheyraadka xuduudaha, khubaro sharciyeed ayaa ka digaya in Kenya ay isku daydo inay isticmaasho heshiiskan si ay uga leexato xukunkii maxkamadda oo ay sheegato xuquuq ku saabsan saliidda iyo gaaska badda Soomaaliya.

Qareen sare oo dastuur oo ku sugan Muqdisho ayaa sheegay in khatarta ugu weyn ay tahay eray bixinta aan caddeyn ee heshiiska. “Heshiisku ma qeexayo waxa loola jeedo marka la leeyahay ‘kheyraad wadaag’. Haddii uu heshiiskan sharci noqdo, Kenya waxay ku doodi kartaa in saliidda xeebaha Soomaaliya ay qayb ka tahay hantida goboleed ee la wadaago,” ayuu yiri. “Taasina waxay noqon lahayd khiyaano weyn oo ka dhan ah xukunkii Soomaaliya ku guuleysatay.”

Dhinaca amniga ayaa iyaduna ah meel kale oo ay Soomaaliya lumin karto xakameynteeda. Qaab-dhismeedka IGAD wuxuu taageerayaa dadaallada nabadda iyo amniga ee gobolka, balse wuxuu siiya waddamada xubnaha ah awood ay si wadajir ah ugu dhaqaaqi karaan xitaa iyaga oo aan helin oggolaanshaha buuxa ee dalka la saameynayo. Soomaaliya waxay halis ugu jirtaa inay noqoto bartilmaameed howlgallo ciidan ama sirdoon oo ay fuliyaan Itoobiya ama Kenya, iyada oo marmarsiiyo looga dhigayo ilaalinta amniga gobolka.

Warbixinta ayaa ku boorrisay in Soomaaliya ay dalbato wax ka beddel lagu sameeyo heshiiska kahor inta aan la saxiixin. Go’aamada IGAD uma baahna in dhammaan xubnaha ay isku raacaan; taasoo micnaheedu yahay in haddii Soomaaliya maqnaato ama lagu tirabado, heshiisku dhaqan gali karo, lana filayo in Soomaaliya ay fuliso.

“Waxay ila tahay, Soomaaliya waa in aysan ku saxiixin heshiiskan siduu hadda yahay,” ayuu yiri falanqeeye sharciyeed oo dib u eegay istaraatijiyadda IGAD. “Waa inaan ku darsannaa shuruudo qoran oo si cad u ilaalinaya biyaha, dhulka, iyo madax-bannaanida siyaasadeed ee Soomaaliya. Haddii taas la waayo, heshiiskani wuxuu dhaawac u geysan karaa dalka.”

Falanqeeyuhu wuxuu soo jeediyay in Soomaaliya ay qaadato tallaabooyin sharciyeed oo cad, sida in la adeegsado xuquuqda caalamiga ah si loo ka reebo meelaha xasaasiga ah ee iskaashiga, sidoo kalena ay dalbato awood buuxda oo ay ku diido go’aan kasta oo saameynaya amnigeeda ama kheyraadkeeda.

In kasta oo is-dhexgalka goboleed uu keeni karo faa’iidooyin waqti fog ah, haddana khubaradu waxay uga digeen Soomaaliya in la aqbalo wax kasta oo wax u dhimaya madax-bannaanida qaranka. Heshiiska IGAD ee hadda qoran ma lahan qeexitaan sharciyeed oo cad oo xaddidaya suurtagalnimada xadgudubka waddamada awoodda badan.

Xildhibaanada Soomaaliyeed ayaa wajahaya go’aan adag. In la taageero heshiiska waxa ay xoojin kartaa xiriirka goboleed, hase yeeshee haddii aan si cad loo ilaalin xuquuqda dalka, khatarta uu wataa ma yara. Falanqeyn sharciga ah ayaa xustay in marka heshiiska la saxiixo ay adkaan karto in dib loo beddelo ama laga baxo.

Cawaaqibta ayaa ah mid aad u sarreeya. Itoobiya waxay si xowli ah u raadineysaa marin badeed, halka Kenya laga yaabo inay isku daydo inay dib u soo ceshato sheegasho ku saabsan kheyraadka badda Soomaaliya. Sidaas darteed, heshiiska IGAD wuxuu u beddeli karaa aalad sharciyeed oo mustaqbalka looga faa’iideysto Soomaaliya.

“Arrintu ma aha in la diido iskaashi goboleed,” ayuu yiri la-taliye siyaasadeed oo sare. “Arrintu waa difaacidda aasaaska dawladnimadeenna — dhulkeena, baddayada, iyo awooddeenna. Haddii aynaan maanta si adag u istaagin, berri fursad ayaan lumin karnaa.”

Iyadoo Baarlamaanku isu diyaarinayo doodda ku saabsan heshiiska, shacabka iyo hoggaamiyeyaasha siyaasadeed ayaa lagu dhiirrigelinayaa inay si taxaddar leh u akhriyaan faahfaahinta. Waxa hadda u muuqda iskaashi goboleed ayaa, haddii aan la hubin oo aan la ilaalin, isu beddeli kara waddo uu dalka shisheeye ku maamulo.